تحلیل جامعه شناختی اندیشه های سیاسی ابوالقاسم لاهوتی بر اساس الگوی ساختاری
محورهای موضوعی : مطالعات نقد ادبینادر مسلمی 1 , پروین سلاجقه 2 * , محمد همایون سپهر 3
1 - دانشجوی دکترای گروه زبان و ادبیات فارسی واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استادیار گروه مردم¬شناسی واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: اندیشۀ سیاسی, جامعه, مشروطه, الگوی ساختاری,
چکیده مقاله :
یکی از مسایلی که اندیشمندان و سیاستمداران با آن سر و کار دارند، اندیشۀ سیاسی و تأثیر آن در روند شکلگیری دولتها در جهت بهبودی اوضاع جامعه است. اندیشۀ سیاسی کوشش فکری و تأمل در باب سیاست و زندگی سیاسی است. از موضوعات مهم اندیشۀ سیاسی، دولت و مشروعیت آن است و وظیفۀ اندیشمند سیاسی، چگونگی برخورد با دولت. ابوالقاسم لاهوتی یکی از شاعران مبارز و انقلابی از طبقۀ روشنفکر دورۀ مشروطه است که با بهرهگیری از اندیشههای سیاسی خود، در اشعارش به مسایل و موضوعات سیاسی در قبال واقعیتهای اجتماعی موجود در جامعه میپردازد. این مقاله، تحلیل جامعهشناختی اندیشههای سیاسی ابوالقاسم لاهوتی بر اساس الگوی ساختاری است تا از این طریق بتوان به نوع شناخت و طرز تلقی وی از اجتماع خود و اوضاع جهان پیرامونش دست یافت و پیشینۀ تحقیق در این موضوع بیانگر عدم توجه بسیاری از محققین به این امر است. روش تحقیق در این مقاله از حیث ماهیت و روش، از گونۀ توصیفی- تحلیلی و بر اساس هدف از نوع بنیادی- نظری است. یافتههای این تحقیق حاکی از آن است که لاهوتی در اشعار خود، بیشتر به مسایل و موضوعات سیاسی و واقعیتهای اجتماعی موجود در جامعه میپردازد که آنها را با ذهن خلاق خود اندیشمندانه بازآفرینی کرده است تا مردم را به خودآگاهی برساند و نتایج نشان میدهد که اندیشههای سیاسی لاهوتی که ملهم و متأثر از آگاهی و دانش دریافته از جهان بیرون اوست و در اشعارش انعکاس یافته، بر اساس یک الگوی ساختاری، با سازه (زیرساخت)هایی چون شخصیت، هویت و معرفت (جهانبینی و ایدئولوژی) و ارزشهای اخلاقی شکل گرفته و متحول میشوند و این سازهها برجستهترین شاخصههایی هستند که لاهوتی را در بین شاعران همعصرش، ممتاز میکند.
One of the issues that thinkers and politicians deal with is political thought and its impact on the process of forming states in order to improve the conditions of society. Political thought is an intellectual effort and reflection on politics and political life. One of the important issues of political thought is the state and its legitimacy, and the task of a political thinker is how to deal with the state. Abolghasem Lahoti is one of the militant and revolutionary poets from the intellectual class of the Constitutional era who, by using his political thoughts, deals with political issues and topics in relation to the social realities existing in society in his poems. This article is a sociological analysis of Abolghasem Lahoti's political thoughts based on a structural model, in order to achieve his type of knowledge and attitude towards his own society and the conditions of the world around him, and the history of research on this subject indicates that many researchers do not pay attention to this issue.The research method in this article, in terms of its nature and method, is of a descriptive, analytical type, and based on the objective, it is of a fundamental theoretical type. The findings of this research indicate that in his poems, Lahuti mostly deals with political issues and social realities in the society, which he has thoughtfully recreated with his creative mind to bring people to self-awareness, and the results show that Lahuti's political thoughts, which are inspired and influenced by the awareness and knowledge gained from the outside world and reflected in his poems, are based on a structural model, with structures (infrastructures) Because personality, identity and knowledge (worldview and idiology) and moral values are formed and transformed, and these structures are the most prominent features that distinguish Lahuti among the poets of his time.
آجدانی، لطف¬الله.(1391). اندیشه¬های سیاسی در عصر مشروطیت ایران، تهران: علمی، چاپ اول.
احمدوند، شجاع و اسلامی، روح الله.(1396). اندیشۀ سیاسی در ایران باستان، تهران: سمت، چاپ سوم.
آرین پور، یحیی.(1376). از نیما تا روزگار ما، جلد سوم، تهران: زوار، چاپ دوم.
پولادی، کمال.(1389). تاریخ اندیشۀ سیاسی در غرب: از سقراط تا ماکیاولی، تهران: مرکز، چاپ ششم.
همو.(1400). تاریخ اندیشۀ سیاسی در ایران و اسلام، تهران: مرکز، چاپ هشتم.
حاجیانی، ابراهیم.(1392). جامعه¬شناسی هویت ایرانی، تهران: پژوهشکدۀ تحقیقات راهبردی چاپ دوم.
رجایی، فرهنگ.(1395). تحول اندیشۀ سیاسی در شرق باستان، تهران: قومس، چاپ پنجم.
رزاق پور، مرتضی؛ نوش آبادی، سمیه.( تابستان 1392). رئالیسم در اشعار لاهوتی، ، پژوهش¬های نقد ادبی و سبک¬شناسی، شمارۀ 12، سال سوم.
رضایی راد، محمد.(1389). مبانی اندیشۀ سیاسی در خرد مزدایی، تهران، طرح نو، چاپ دوم.
زرگری نژاد، غلامحسین.(1398). اندیشه و سیاست در ایران قاجار، تهران: نگارستان اندیشه، چاپ اول.
ساجدی، عبدالله.(1400). تاریخ اندیشه¬های سیاسی در ایران باستان، تهران: دانشگاه پیام نور، چاپ اول.
طاهری خسرو شاهی، محمد.(1387). سنگ بنای ادبیات مقاومت در جنگ¬های ایران و روس، مجلۀ زمانه، شمارۀ 72. 4 صفحه (از 51 تا 54).
کرمر، جویل.(1375). احیای فرهنگی در عهد آل¬بویه؛ انسان¬گرایی در عصر رنسانس اسلامی، ترجمۀ محمد سعید حنایی کاشانی، تهران: نشر دانشگاهی، چاپ اول.
گنجی، حمزه.(1392). روان¬شناسی عمومی، تهران: روان، چاپ نوزدهم.
لاهوتی، ابوالقاسم.(1320). دیوان، به کوشش محمد محمد لوی عباسی، تبریز: نوشین، چاپ اول.
همو.(1357). کلیات ابوالقاسم لاهوتی، به کوشش بهروز مشیری، تهران: توکا، چاپ اول
همو.(1358). دیوان، به کوشش احمد بشیری، تهران: امیر کبیر، چاپ اول.
مؤمنی، باقر.(1357). ایران درآستانۀ ادبیات مشروطیت و ادبیات مشروطه، تهران: شباهنگ، چاپ پنجم.