بررسی کاربردشناختی زبان نمایشی در نمایشنامه‌های بهمن فرسی (نمونه‌های مطالعاتی: گلدان، بهار و عروسک، چوب زیر بغل، دو ضربدر دو مساوی بی‌نهایت و پله‌های یک نردبان)
محورهای موضوعی : مطالعات نقد ادبی
عبدالله چاوشینی
1
(کارشناسی ارشد، گروه ادبیات نمایشی، دانشکدۀ هنر، دانشگاه سوره، تهران، ایران)
پانته‌آ نبی‌ئیان
2
(استادیار، دانشکدۀ هنر، دانشگاه سوره، تهران، ایران)
کلید واژه: زبان‌شناسی, کاربردشناسی زبان, زبانِ نمایشی, نمایشنامه, بهمن فرسی,
چکیده مقاله :
زبان‌شناسی علمی است که زبان انسان‌ها را مورد مطالعه و بررسی قرار می‌دهد و در پیِ کشف اصولی است که زیربنای ویژگی‌های اصلی زبان را تشکیل می‌دهند. یکی از شاخه‌های زبان‌شناسی، کاربردشناسی است که به بررسی پاره‌گفتارها در درون بافت می‌پردازد واصول چهارگانۀ گرایس، ادب و نوبت‌گیری از جمله عواملی هستند که در کاربردشناسی مورد مطالعه قرار می‌گیرند که در این پژوهش به بررسی آن‌ها در نمایشنامه‌های بهمن فرسی پرداخته شده است. براساس داده‌های جمع‌آوری شدۀ پژوهش، نمایشنامه‌های دو ضرب در دو مساوی بی‌نهایت و گلدان با بیشترین نقض اصول رعایت مکالمه و نمایشنامۀ پله‌های یک نردبان دارای بیشترین رعایت اصول مکالمه در بین سایر نمایشنامه‌های فرسی میباشند. هم‌چنین بیشترین نقضی که در دیالوگ‌نویسی آثار نمایشی فرسی مشاهده شد، نقض اصل کمیت بود. تکرار و زیاده‌گویی در دیالوگ‌های شخصیت‌ها از مهم‌ترین و پرکاربردترین تکنیک‌های پیشبرد پلات و مکالمه در آثار نمایشی فرسی به شمار آمد. پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی به تحلیل الگوی داده‌ها در چارچوب نظریات کاربردشناسی زبان پرداخته است.
Linguistics as a science is the scientific way of studying languages. One of the branches of linguistics is called pragmatics, which focuses on the study of the meaning of utterances in context and includes the principles of Grice's maxims, politeness theory and turn-taking. In this study, the pragmatic patterns of language use in Behnam Forsi plays were examined and investigated. Based on the data collected from the research, it was found that the plays "Two Strikes on Two Equals Infinity" and "The Vase" violated the principles of conversational cooperation the most, while the play "Steps of a Ladder" had the highest adherence to these principles among other Persian plays. Furthermore, the most common violation observed in the dialogue-writing of Persian dramatic works was the violation of the principle of quantity. Repetition and verbosity in the dialogue of characters were among the most important and commonly used techniques for advancing the plot and conversation in Persian dramatic works. The present study was done on the basis of descriptive-analytical method, and reliable library sources and online databases. The analysis of the data pattern was also done within the framework of the theories of pragmatic language use.
آنی‌زاده، علی؛ غیاثیان، مریم‌السادات.(1395). مهارت‌های ارتباطی نوبت‌گیری و قطع کلام در برنامه‌های مجری‌محور سیمای جمهوری اسلامی ایران، دوفصلنامۀ زبان و زبان‌شناسی. شمارۀ 23. ص 61-65.
افتخاری، معصومه.(1378). قطع گفتار در گفت‌وگوهای خانوادگی زوج‌های فارسی‌زبان تهران، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.
رضایی، مرضیه.(1383). بررسی راهکارهای آغاز، تداوم و پایان گفت‌وگو در فارسی گفتاری معیار، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد آموزش زبان فارسی، دانشگاه علامۀ طباطبایی، تهران.
رضویان، حسین؛ الهی‌پناه، تمنا.(1399). تحلیل کاربردشناختی کتاب آموزش نوین زبان فارسی براساس اصول گرایس، دو فصلنامۀ آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان. دورۀ 9 شمارۀ 1. ص 70-47.
رمشکی، سعید؛ شاکری، جلیل؛ فغفوری، سهیلا.(1394). جلوه‌های ساختاری و مضمونی تئاتر ابزورد در نمایشنامه‌های بهمن فرسی، دوفصلنامۀ پژوهش ادبیات معاصر جهان. شمارۀ 2. ص 231-243.
سجودی، فرزان.(1387). نشانه‌شناسی کاربردی، تهران: قصه.
فرسی، بهمن.(1394الف). پله‌های یک نردبان، تهران: بیدگل.
همو.(1394ب). چوب زبر بغل و دو ضرب در دو مساوی بی‌نهایت، تهران: بیدگل.
همو.(1394ج). گلدان، بهار و عروسک، تهران: بیدگل.
فرشته‌حکمت، نرجس.(1390). سبک‌شناسی زبان نمایشی غلامحسین ساعدی: مطالعه‌ای در کاربردشناسی زبان، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
مقدسی‌نیا، مهدی؛ سلطانی، سیدعلی‌اصغر.(1392). کاربردشناسی زبان و سازوکارهای ادب‌ورزی در برخی از ادعیۀ شیعه، دوماهنامۀ جستارهای زبانی. شمارۀ 5. ص 208-212.
واردهو، رونالد؛ فولر، جنت‌ام.(1394). مروری بر نظریه‌های کربردشناسی، ترجمۀ: تریفه عزیزی. فصلنامۀ زبان‌شناخت. شمارۀ 3. ص 43-70.
وزیرنیا، سیما.(1379). زبان‌شناخت، تهران: قطره.
یول، جورج.( 1387). کاربردشناسی زبان، ترجمۀ: محمد عموزاده و منوچهر توانگر. تهران: سمت.
همو.(1379). نگاهی به زبان: یک بررسی زبان‌شناختی، ترجمۀ: نسرین حیدری. تهران: سمت.
- Grice, H. (1989). Studies in the way of words. Cambridge: Harvard University Press.
- Levinson, S. (1983). Pragmatics. Cambridge: Cambridge University Press.
- Short, M. (1996). Exploring the Language of Poems, Plays and Prose. New York: Longman.