فهرست مقالات

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - بررسی تقابل‌های دو گانه در مثنوی‌های عاشقانه لیلی و مجنون و خسرو و شیرین نظامی
  
  تقابل‌های دوگانه از مفاهیم و مؤلفه‌های اساسی در ساختارگرایی و نظریات زبان‌شناسی و نشانه‌شناسی است که در باورهای کهن بشری ریشه دارد. بنا بر اهمیت بررسی تقابل‌های دوگانه در آثار فاخر ادبیات فارسی این تحقیق درصدد است به بررسی تقابل‌های دوگانه در مثنوی‌های عاشقانه نظامی، لی چکیده کامل

  تقابل‌های دوگانه از مفاهیم و مؤلفه‌های اساسی در ساختارگرایی و نظریات زبان‌شناسی و نشانه‌شناسی است که در باورهای کهن بشری ریشه دارد. بنا بر اهمیت بررسی تقابل‌های دوگانه در آثار فاخر ادبیات فارسی این تحقیق درصدد است به بررسی تقابل‌های دوگانه در مثنوی‌های عاشقانه نظامی، لیلی و مجنون و خسرو و شیرین پرداخته و ابعاد مختلف این مسأله را در این دو اثر فاخر مورد تبیین و تحلیل قرار دهد. منظومه‌های عاشقانه نظامی تحولات عظیمی در فضای ادبی ایران پدید آورده و این مسأله در آثار ادبی بعد از او را نشان می‌دهد. از مقایسة دو منظومة عاشقانه خسرو و شیرین و لیلی و مجنون نظامی می‌توان به نتایج جالبی دست ‌یافت ازجمله این‌که این دو منظومه نمایان‌گر دو فرهنگ و اندیشه مختلف است. خسرو و شیرین بیان‌گر ایران پیش از اسلام با آداب‌ و رسوم شاهان ساسانی و فرهنگ باز و سنجیده و لیلی و مجنون بیان‌گر زندگی قبیله‌ای با تصویری از آداب ‌و رسوم خشک و فرهنگ بستة اعراب بدوی. عشق در خسرو و شیرین زمینی و مجازی و در لیلی و مجنون در ورای دنیای محسوس است و عرفانی به نظر می‌رسد. عشق مجنون و فرهاد و لیلی و شیرین، و مرگ آن‌ها نیز بسیار با یکدیگر شبیه و قابل تطبیق است. در خسرو و شیرین، چهره‌ای که بر سراسر داستان اشراف دارد چهرة شیرین است و در لیلی و مجنون نقش برجستة مجنون کاملاً مشهود است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - نگاهی به طنز شفیعی کدکنی و شگردهای پردازش آن
  
  طنز به عنوان یکی از گونه‌های شوخ‌طبعی در بیان احساسات ادبی، ابزاری است که با تکیه بر خلاقیت و با پشتوانه‌ی تفکر و تأمل، واقعیت و حقیقت مسایل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و انسانی را آن‌چنان به تصویر می‌کشد که هیچ ابزار دیگری قادر به انجام آن نیست. شفیعی‌کدکنی از جمله شاعرانی چکیده کامل

  طنز به عنوان یکی از گونه‌های شوخ‌طبعی در بیان احساسات ادبی، ابزاری است که با تکیه بر خلاقیت و با پشتوانه‌ی تفکر و تأمل، واقعیت و حقیقت مسایل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و انسانی را آن‌چنان به تصویر می‌کشد که هیچ ابزار دیگری قادر به انجام آن نیست. شفیعی‌کدکنی از جمله شاعرانی است که شعرش ظرفیت و ظرافت‌های خاصی را در خود گنجانده است و یکی از این نوع سازوکارهای ادبی او در اشعارش، پرداختن به طنز و طبع‌آزمایی در این زمینه است که به تعهد او در برابر جامعه برمی‌گردد و این متعهد بودن یکی از اصول بنیادین شاعران جریان سمبولیسم اجتماعی است. طنز شفیعی در گذر زمان، جنبه‌ای انسانی با پشتوانه‌ای فلسفی به خود می‌گیرد که ناشی از آگاهی‌ و شناخت او نسبت به جامعه و زمانه است. هدف این نوشتار پرداختن به طنز او و شگردهایش، همچون بهره‌گیری از عناصر ملی، دینی و طبیعی، طنز عارفانه و به کار گیری آرایه‌های ادبی در شعر اوست تا نشان دهیم که طنز او علی‌رغم خفیف بودن، با به کار گیری این روش‌ها بسیار تأثیرگذار بوده و برجستگی خاصی به شعر او بخشیده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - نقد شالوده شکنانة رمان شازده احتجاب اثر هوشنگ گلشیری بر اساس نظریة ژاک دریدا
  
  در داستان‌های هوشنگ گلشیری به دلیل رویکرد متفاوت، به مرگ و زندگی نکات قابل بحث بسیاری می‌توان یافت. این مقاله به بررسی داستان شازده احتجاب هوشنگ گلشیری از دیدگاه نقد شالوده‌شکنانه پرداخته است. نقد شالوده‌شکنی بر اساس نظریة دریدا شکل گرفت. ابتدا در فلسفه و بعد در نقد ادب چکیده کامل

  در داستان‌های هوشنگ گلشیری به دلیل رویکرد متفاوت، به مرگ و زندگی نکات قابل بحث بسیاری می‌توان یافت. این مقاله به بررسی داستان شازده احتجاب هوشنگ گلشیری از دیدگاه نقد شالوده‌شکنانه پرداخته است. نقد شالوده‌شکنی بر اساس نظریة دریدا شکل گرفت. ابتدا در فلسفه و بعد در نقد ادبی به کار رفت. پایة نقد شالوده‌شکنی بر یافتن تقابل‌های دوتایی و بحث بر سر آن‌ها برای یافتن موارد تناقض و در نهایت رد پیش فرض‌های پذیرفته شده است. نتیجة این جستجوها تردید در باورهای پذیرفته‌ای شده‌ای است که پیشاپیش بدیهی دانسته می‌شود. از نظر دریدا، معنای ثابت و قطعی برای کشف‌کردن متن وجود ندارد. آنچه در متن وجود دارد، یک بازی رو به گسترش از معانی است که ‌واند ثابت و قطعی شود. تقابل در رمان شازده احتجاب، بر پایة تضاد بین مرگ / زندگی است. شازده با هرچه در ارتباط است به مرگ منتهی می‌شود و فخرالنساء با مطالعه و تلاش برای خودشناسی به دنبال زندگی است، در نهایت و بر اساس نظریة شالوده‌شکنی دریدا، دو قطب مرگ/ زندگی می‌تواند در کنار یکدیگر معنا پیدا کنند و هیچ کدام بر دیگری برتری ندارند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - تحلیل زیبایی‌شناختی تجلی امنیت اخلاقی فرد و جامعه در آموزه‌های عرفانی
  
  چکیده بزرگ‌ترین دستاورد ادیان الهی و عارفان مسلمان حفظ امنیت روحی و روانی انسان‌ها در مقابل تنش‌ها و وسوسه‌های شیطانی است؛ عرفان اسلامی و رواج آموزه‌های آن نقش مهمی در تبیین احساس امنیت اجتماعی در جامعه دارد. مشکلاتی هم‌چون بزه‌کاری‌های اجتماعی، دروغ، تهمت، حیله و فری چکیده کامل

  چکیده بزرگ‌ترین دستاورد ادیان الهی و عارفان مسلمان حفظ امنیت روحی و روانی انسان‌ها در مقابل تنش‌ها و وسوسه‌های شیطانی است؛ عرفان اسلامی و رواج آموزه‌های آن نقش مهمی در تبیین احساس امنیت اجتماعی در جامعه دارد. مشکلاتی هم‌چون بزه‌کاری‌های اجتماعی، دروغ، تهمت، حیله و فریب، گریز از قانون و هزاران مفسدۀ دیگر که امروزه ‌گریبان‌گیرجوامع انسانی شده و روزبه‌روز بر کم و کیل آن‌ها افزوده می‌شود ناشی از فاصله گرفتن از آموزه‌های دینی و عرفانی است که توسّط پیامبران الهی و عرفای بزرگ اسلامی به بشر تقدیم شده است تا او را از چالش‌های سیر الی الله آگاه کرده با کشتی نجات به‌ سوی خدا رهنمون سازند‌. بهره وری از ظرفیت‌های دینی و نیز آموزه های عرفانی یکی از مسیرهایی است که منتهی به امنیت اجتماعی پایدار و در نهایت محکم شدن پایه‌های امنیت در زندگی فردی و اجتماعی می‌شود. ﻫﺪف اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮرﺳﻲ تعالی امنیت اخلاقی بر اساس آموزه های عرفانی است. در مقدمۀ ﺑﺤﺚ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻋﺮﻓﺎن اسلامی و ﻫﺪف زﻧﺪﮔﻲ از ﻣﻨﻈﺮ ﻋﺮﻓﺎ پرداخته ‌شده اﺳﺖ، ﺳﭙﺲ ﻧﻘﺶ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ آموزه‌های ﻧﻈﺮی ﻋﺮﻓﺎن در زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن: ﻋﻨﺼﺮ معنویت، وﺳﻌﺖ دﻳﺪ، ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﮕﺎه ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ و انسان‌ها، ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻧﻔﺲ، ﺗﺰﻛیۀ ﻧﻔﺲ، ﻣﺮاﻗﺒﻪ و ﻣﺤﺎﺳبۀ اﺣﻮال و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺻﺤﺒﺖ مطرح ‌شده است که تأمین هر یک از موارد یادشده می‌تواند امنیت اخلاقی فرد و جامعه را در پی داشته باشد و در این مسیر نقش بسزای عرفان در فراهم کردن امنیت جامعه واضح و مشهود است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - بررسی معانی ثانوی امر در غزلیّات کلیم کاشانی
  
  چکیده علوم و فنون بلاغی به ویژه بخش انشاء و از همه مهم‌تر مبحث امر در غزلیّات کلیم کاشانی نقش بسزایی در انتقال آموزه ها و دانسته های شاعر به مخاطب دارد. شاعران و سخنوران فارسی برای انتقال آموخته های خویش از ابزارهای زبانی و ادبی بهره گرفته اند. امر با معانی ثانوی آن د چکیده کامل

  چکیده علوم و فنون بلاغی به ویژه بخش انشاء و از همه مهم‌تر مبحث امر در غزلیّات کلیم کاشانی نقش بسزایی در انتقال آموزه ها و دانسته های شاعر به مخاطب دارد. شاعران و سخنوران فارسی برای انتقال آموخته های خویش از ابزارهای زبانی و ادبی بهره گرفته اند. امر با معانی ثانوی آن در غزلیّات این شاعر خلاّق از جایگاه بلاغی و ادبی برخوردار است. در مجموع590 غزل از سروده های او، امر در معنی ثانوی آرزو، تمنّا و تقاضا اوّلین و بیشترین بسامد را داراست به طوری که با سهم 93/53% جایگاه نخست را به خود اختصاص داده است. هم‌چنین سهم امر در معنی ثانوی ارشاد و نصیحت با 58/38% در رتبة دوم است. این ویژگی برجسته نشان دهندة آن است که کاربرد ابزار زبانی و بلاغی امر در معانی ثانوی اشاره شده، با آموزه های عرفانی، با ارزش تر جلوه یافته است. در این مقاله کاربرد فعل امر با معانی ثانویه در حوزة غزلیّات کلیم کاشانی بررسی و تبیین شده است. هرگونه ارتباط سادة زبانی متشکّل از پیامی است که از گوینده به مخاطب منتقل می شود و فعل امر با پذیرش معانی ثانوی، امکان آموزش تأثیرگذار آموزه های عرفانی و ادبی را، برای سخنور فراهم می کند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - واکاوی تعامل ارتباط غیر کلامی با فرآیند روابط انسانی با مدل ری بردویستل در منظومه خانه سریویلی نیما یوشیج
  
  چکیده ارتباطات غیر کلامی، مسیرهای ارتباطی بین انسانی است در یک محیط ارتباطی است که به وسیله منبع (فرستنده) و استفاده آن از محیط به وجود می‌آید و دارای ارزش پیامی بالقوه برای فرستنده و گیرنده است. نظریه و مدل‌های ارتباط معمولاً در جهت درک تعاملات ارتباطی مفید می‌باشند. چکیده کامل

  چکیده ارتباطات غیر کلامی، مسیرهای ارتباطی بین انسانی است در یک محیط ارتباطی است که به وسیله منبع (فرستنده) و استفاده آن از محیط به وجود می‌آید و دارای ارزش پیامی بالقوه برای فرستنده و گیرنده است. نظریه و مدل‌های ارتباط معمولاً در جهت درک تعاملات ارتباطی مفید می‌باشند. این نظریه‌ها بر اساس این عقیده است که تمامی رفتار رد و بدل می‌شود و متقابل است. فضا ممکن است به عنوان شکلی از ارتباط غیر کلامی به کار رود و بردویستل معتقد است که ما به عنوان افراد بشر، الگوهای ویژه فرهنگی حرکت کردن در فضا را که قابل تشخیص و قابل پیش‌بینی هستند یاد می‌گیریم. در این پژوهش، مولفه‌های ارتباطات غیر کلامی طبق مدل ری برویستل در اشعار نیما یوشیج تحلیل و بررسی شده است؛ و میزان استفاده بجا و درست نشانه‌های ارتباط غیر کلامی شاعر در این منظومه زیرکی و چیره دستی صاحب اثر را در برقراری ارتباط با مخاطب نمایان می‌سازد. بررسی منظومه مورد نظر نشان می‌دهد زبان نمادین نیما همراه برداشت‌ها، روایات و شخصیت‌های داستانی با مفاهیم عمیق اجتماعی نمود دارد. در واقع، روایت و نماد، بسیار مورد توجه شاعر بوده و در افزایش بار مفهومی و عاطفی و تاثیر بر روی مخاطبان نقش بسزایی داشته است و مخاطب با تکیه بر این گونه نمادها در تعامل با داستان و ارتباطات غیر کلامی آورده شده در آن می‌تواند به درک درستی از مفهوم داستان برسد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - بررسی و مقایسه جنبه‌های تصویری در روایت‌های زنانه و مردانه در دو رمان «همسایه‌ها» از احمد محمود و «پرنده من» از فریبا وفی
  
  چکیده هر هنرمندی از هنر برای بیان احساسات و انتقال تجربیاتش استفاده می‌کند و تلاش خود را در رساندن پیام درونی‌اش به مخاطبانش انجام می‌دهد و سعی می‌کند برای انتقال تجربه و احساسات درونی‌اش با بهره‌گیری از کلمات و جملات و در قالب‌های مختلف ادبی به صورت نظم و یا نثر، بهتر چکیده کامل

  چکیده هر هنرمندی از هنر برای بیان احساسات و انتقال تجربیاتش استفاده می‌کند و تلاش خود را در رساندن پیام درونی‌اش به مخاطبانش انجام می‌دهد و سعی می‌کند برای انتقال تجربه و احساسات درونی‌اش با بهره‌گیری از کلمات و جملات و در قالب‌های مختلف ادبی به صورت نظم و یا نثر، بهترین روش را برگزیند تا جملاتش افسون‌گر باشد، در راستای این هدف، تصویر هنری بهترین روش برای بیان احساسات هنرمند و تأثیر در درون مخاطب است؛ زیرا ادیب تابلویی هنری خلق می‌کند و کلمات را به تصویر می‌کشد، به آنها رنگ و حرکت و موسیقی می‌بخشد و مخاطبش را شگفت‌زده می‌کند؛ بنا بر این ادیب با هدف رسوخ به درون شنونده و رساندن پیام خود به وی و ماندگاری اثرش از این روش بهره می‌گیرد. در پژوهش حاضر، که به روش تحلیل محتوایی انجام گرفته، به مقایسه تصویرپردازی در روایت زنانه و مردانه در دو رمان همسایه‌ها از احمد محمود و پرنده من از فریبا وفی پرداخته شده است. احمد محمود در رمان خود از زبان محاوره‌ای و متناسب با شخصیت‌های داستان استفاده کرده و در توصیفات، کمتر به جزئیات پرداخته است، لیکن فریبا وفی ضمن استفاده از زبان محاوره، در توصیفات به جزئیات بیشتر پرداخته و علاوه بر ظاهر شخصیت‌ها، اخلاق و نوع افکار آنها را نیز بازگو کرده است. در هردو رمان، نویسنده برای تصویرسازی از تشبیه و کنایه بیشتر استفاده کرده‌اند. واژه‌های کلیدی پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  8 - وصف هنری روایت‌گرایانه در داستان سمک عیّار
  محمد صادق ناظریان ماه نظری
  چکیدهیکی از عوامل مهم و مؤثربرای به تصویر کشیدن ماهیّت و کیفیّت هستی و جوامع بشری‌، وصف است. نویسنده به مدد تجربیّات و ذوق خود برای مجسّم‌کردن و تصویرآفرینی می‌تواند از وصف سود ببرد. عنصر برجسته در داستان سمک‌، تصویرگرایی و کاربرد زبان مجازی است که کاتب ارّجانی وقایع و چکیده کامل

  چکیدهیکی از عوامل مهم و مؤثربرای به تصویر کشیدن ماهیّت و کیفیّت هستی و جوامع بشری‌، وصف است. نویسنده به مدد تجربیّات و ذوق خود برای مجسّم‌کردن و تصویرآفرینی می‌تواند از وصف سود ببرد. عنصر برجسته در داستان سمک‌، تصویرگرایی و کاربرد زبان مجازی است که کاتب ارّجانی وقایع و تجربیات حسّی وآموخته های خویش را با زبان و بیان توصیفی دستوری یا هنری ـ ادبی مناسب به کار برده و اشخاص یا اشیا و به طور کلّی عوامل درگیر در ماجرای داستان را با بیانی تصویری‌، به گونه‌ای معرفی کرده است که می‌توان آن را داستان ترسیمی ـ تصویری دانست. زیرا در نظام روایی‌، بیشتر دارای نشانه‌های دیداری است. در سیر بیان داستان که دارای جنبه‌های فرهنگی ـ اجتماعی است، علاوه‌بر توصیف طبقات گوناگون دربارۀ شیوۀ زندگی، دغدغه‌ها، مسایل و اتفاقات‌، کنش‌ها و‌ رخدادهای غیر واقعی (رئالیسم جادویی) نیز روبه‌رو هستیم.در این مقاله نقش وصف‌ها؛ در ادامۀ روایت و عینیَت بخشیدن به ماجرای داستان بررسیشده و عوامل مؤثر هنری در تصویرگرایی این داستان‌، باروش توصیفی ـ تحلیلی برجسته‌نمایی گردیده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  9 - بررسی ثاثیر موسیقایی ردیف و قافیه در منظومه خسرو و شیرین نظامی
  
  زیبایی شناسی و تعیین ارزش واقعی یک اثر، نتیجۀ کار سبک شناسی روی آن اثر است. در بررسی سبک شناختی متون، یکی از سطح های مورد بررسی، سطح زبانی متن است و در سطح زبانی، یکی از مقوله های مهم، سطح آوایی یا سطح موسیقایی متن است. سطح آوایی خود به سه بخش موسیقی بیرونی، موسیقی کنار چکیده کامل

  زیبایی شناسی و تعیین ارزش واقعی یک اثر، نتیجۀ کار سبک شناسی روی آن اثر است. در بررسی سبک شناختی متون، یکی از سطح های مورد بررسی، سطح زبانی متن است و در سطح زبانی، یکی از مقوله های مهم، سطح آوایی یا سطح موسیقایی متن است. سطح آوایی خود به سه بخش موسیقی بیرونی، موسیقی کناری و موسیقی درونی تقسیم می شود. ردیف و به ویژه قافیۀ یک شعر بخش مهمّی از موسیقی کناری در شعر است که هم به تنهایی و هم در کنار دیگر بخش های آوایی کلام، نقش مهمّی در ارزش بخشیدن به شعر دارد. بررسی قافیۀ شعر تا حدّ زیادی می تواند توانایی و قدرت خلّاقیّت شاعر را در هنر شعر بیان نماید. منظومۀ خسرو و شیرین نظامی از جملۀ منظومه هایی است که گوینده با هنرمندی تمام، از این توانایی در شعر استفاده می کند و بی همتا بودن خود را در غنابخشی به قافیه به نمایش می گذارد. پژوهش حاضر با استفاده از روش کتابخانه ای و تحلیل محتوا موسیقی کناری را در منظومۀ خسرو و شیرین نظامی بررسی کرده است تا تأثیر این عناصر موسیقایی در شعر این شاعر آشکار گردد. باید گفت که نظامی در کمال هنرمندی توانسته است از قافیه هایی بهره ببرد که هم سخن او را زیباتر کند و هم طراوت قافیه ها حفظ شود. ارزش قافیۀ وی گاه با کاربرد آرایه های لفظی و معنوی بدیع مانند تناسب یا مراعات النظیر، تضاد، تکرار، سجع و جناس بیشتر می شود؛ زیرا در این حالت، کلمۀ قافیه دارای ارزش های تصویری، موسیقایی، معنوی و... خواهد شد که سبب مؤثّرتر جلوه دادن پیام شعری خواهد شد. نظامی از ردیف نیز به عنوان عاملی در غنی تر کردن بخش های عاطفی خسرو و شیرین استفاده کرده است. بیشتر ردیف‌های منظومۀ خسرو و شیرین فعل هستند و شاعر از ردیف های اسمی که در ایجاد صُورخیال نقش مؤثّرتری نسبت به ردیف فعلی دارند، استفاده چندانی نکرده است. پرونده مقاله