نقد شالوده شکنانة رمان شازده احتجاب اثر هوشنگ گلشیری بر اساس نظریة ژاک دریدا
محورهای موضوعی : ادبیات فارسی
کلید واژه: شازده احتجاب, هوشنگ گلشیری, نقد ادبی, Houshang Golshiri, ژاک دریدا, Literary critique, anti-infra structure, Jacques Derrida, شالوده‌شکنی, Shazdeh Ehtejab,
چکیده مقاله :
در داستان‌های هوشنگ گلشیری به دلیل رویکرد متفاوت، به مرگ و زندگی نکات قابل بحث بسیاری می‌توان یافت. این مقاله به بررسی داستان شازده احتجاب هوشنگ گلشیری از دیدگاه نقد شالوده‌شکنانه پرداخته است. نقد شالوده‌شکنی بر اساس نظریة دریدا شکل گرفت. ابتدا در فلسفه و بعد در نقد ادبی به کار رفت. پایة نقد شالوده‌شکنی بر یافتن تقابل‌های دوتایی و بحث بر سر آن‌ها برای یافتن موارد تناقض و در نهایت رد پیش فرض‌های پذیرفته شده است. نتیجة این جستجوها تردید در باورهای پذیرفته‌ای شده‌ای است که پیشاپیش بدیهی دانسته می‌شود. از نظر دریدا، معنای ثابت و قطعی برای کشف‌کردن متن وجود ندارد. آنچه در متن وجود دارد، یک بازی رو به گسترش از معانی است که واند ثابت و قطعی شود. تقابل در رمان شازده احتجاب، بر پایة تضاد بین مرگ / زندگی است. شازده با هرچه در ارتباط است به مرگ منتهی می‌شود و فخرالنساء با مطالعه و تلاش برای خودشناسی به دنبال زندگی است، در نهایت و بر اساس نظریة شالوده‌شکنی دریدا، دو قطب مرگ/ زندگی می‌تواند در کنار یکدیگر معنا پیدا کنند و هیچ کدام بر دیگری برتری ندارند.
There are discussable points Houshang Golshiri 's stories due to different approach to death and life. This essay has been attempted to survey" Shazdeh Ehtejab" Novel by Houshang Golshiri via anti-infrastructure critical point of view. Anti-infrastructure critique has been formed basis of Derrida's theory. Firstly it has been applied in philosophy then in literary criticism. Anti-infrastructure critique is based on bilateral confrontation and it has been discussed abut them to discover contradictions, eventually to reject accepted pre-assumptions. These searches lead to uncertainty of accepted believes that they already were certain. From Derridaُs point of view، there is not a constant and definite meaning to figure out the text، actually is just an expanding game of meaning that can be fixed and finalized and none is superior to the other. The confrontation in this novel is basis on Life and Death. Shazdeh leads to death with everything his related and Fakhroalnesa seeks life through her self-analysis. Eventually, according to anti-infrastructure Derrida's theory, these two pillars of death / life can be mean together.
1ـ احمدی، بابک. ساختار و تأویل متن. تهران: انتشارات مرکز، 1379.
2ـ اسداللهی، شکرالله، «رمان نو، دیالوگ نو»، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی تبریز، شمارة 174، صص1، سال 1379الف.
3ـ تایسن، لیس. نظریههای نقد ادبی معاصر. (ترجمۀ مازیار حسینزاده و فاطمه حسینی)، تهران: انتشارات نگاه امروز، حکایت قلم نوین، 1387.
4ـ خبازی‌کناری، مهدی؛ سبطی، صفا. ساختارگرایی و پساساختارگرایی. تهران: حکایت قلم نوین، 1396.
5ـ دریدا، ژاک. دربارة گراماتولوژی، (مهدی پارسا)، تهران: شَوَند، 1396.
6 ــــــ ، ــــ . نوشتار و تفاوت. (عبدالکریم رشیدیان)، چاپ دوم، تهران: نی، 1396.
7 سلدن، رامان؛ پیتر ویدوسون، راهنمای نظریه ادبی معاصر، (ترجمه عباس مخبر)، تهران: طرح نو، 1377.
8ـ شوالیه، ژان و آلن گربران. فرهنگ نمادها. (سودابه فضایلی)، جلد 1-5، تهران: جیحون، 1388.
9ـ کالر، جاناتان. نظریۀادبی. (ترجمۀ فرزانه طاهری)، چاپ دوم، تهران: انتشارات نشر مرکز، 1382.
10ـ گلشیری، هوشنگ. شازده احتجاب، چاپ دوازدهم، تهران: انتشارات نیلوفر، 1380.
11ـ میرصادقی، جمال و میمنت. داستان نویسهای نام‌آور معاصر ایران. چاپ اول، تهران: نشر اشاره، 1386.
12ـ نوریس، کریستوفر. شالوده‌شکنی. (ترجمه پیام یزدان‌جو)، تهران: مرکز، 1388.
1- Abrams، M.H. (1999) A Glossary of literary terms،1- 1 th ed. Fort worth:Harcourt Brace college pub.
2- Bressler،2- E.C (2007) Literary Criticism : An Introduction to Theory and Practice . 4 (th) Edition. Londan : Printice Hall.
3-Derrida, Jacques (1977a) Of Grammatology.Trans. Gayatri Chakravorty Spivak.Baltimore, Md: Johns Hopkins University Press.
4- Derrida, Jacques (1978). Writing and Difference, trans: Alan Bass, London: Rutledge.
_||_