بررسی معانی ثانوی امر در غزلیّات کلیم کاشانی
محورهای موضوعی : ادبیات فارسی
کلید واژه: عرفان, بلاغت, کلیم کاشانی, امر, انشاء, غزلیّات,
چکیده مقاله :
چکیده علوم و فنون بلاغی به ویژه بخش انشاء و از همه مهم‌تر مبحث امر در غزلیّات کلیم کاشانی نقش بسزایی در انتقال آموزه ها و دانسته های شاعر به مخاطب دارد. شاعران و سخنوران فارسی برای انتقال آموخته های خویش از ابزارهای زبانی و ادبی بهره گرفته اند. امر با معانی ثانوی آن در غزلیّات این شاعر خلاّق از جایگاه بلاغی و ادبی برخوردار است. در مجموع590 غزل از سروده های او، امر در معنی ثانوی آرزو، تمنّا و تقاضا اوّلین و بیشترین بسامد را داراست به طوری که با سهم 93/53% جایگاه نخست را به خود اختصاص داده است. هم‌چنین سهم امر در معنی ثانوی ارشاد و نصیحت با 58/38% در رتبة دوم است. این ویژگی برجسته نشان دهندة آن است که کاربرد ابزار زبانی و بلاغی امر در معانی ثانوی اشاره شده، با آموزه های عرفانی، با ارزش تر جلوه یافته است. در این مقاله کاربرد فعل امر با معانی ثانویه در حوزة غزلیّات کلیم کاشانی بررسی و تبیین شده است. هرگونه ارتباط سادة زبانی متشکّل از پیامی است که از گوینده به مخاطب منتقل می شود و فعل امر با پذیرش معانی ثانوی، امکان آموزش تأثیرگذار آموزه های عرفانی و ادبی را، برای سخنور فراهم می کند.
منابع و مآخذ
1ـ قرآن مجید. ترجمة حداد عادل، غلامعلی، مشهد: به نشر انتشارات آستان قدس رضوی و بنیاد پژوهشهای اسلامی استان قدس رضوی، 1390.
2ـ تجلیل، جلیل. معانی و بیان. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1369.
3ـ حسندوست، محمّد. فرهنگ ریشهشناختی زبان فارسی. تهران: فرهنگستان ادب فارسی نشر آثار، 1395.
4ـ رجایی، محمّد. معالم البلاغه در علم معانی و بیان و بدیع. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز، 1340.
5ـ سجّادی، سیّدجعفر. فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. تهران: کتابخانة طهوری، 1383.
6ـ شمیسا، سیروس. معانی. تهران: نشر میترا، 1394.
7ـ شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا. رستاخیز کلمات. تهران: انتشارات سخن، 1391.
8ـ صادقیان، محمّدعلی. طراز سخن در معانی و بیان. یزد: بنیاد فرهنگی پژوهشی ریحانهالرّسول، 1382.
9ـ کاشانی، کلیم. دیوان. مشهد: مؤسّسة چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، 1375.
10ـ ـــــ، ــــ . دیوان. تهران: انتشارات سنایی، 1391.
11ـ هاشمی، احمد. جواهر البلاغه فی المعانی و البیان و البدیع. مصر: مکتب التجاریه الکبری، 1960.
12ـ همایی، جلال‌الدّین. یادداشتهای علّامه جلال‌الدّین همایی دربارة معانی و بیان. به کوشش ماهدخت بانو همایی، تهران: انتشارات مؤسّسة نشر هما، 1370.
13ـ یاحقی، محمّدجعفر. فرهنگ اساطیر و داستانوارهها. تهران: انتشارات فرهنگ معاصر، 1389.
14ـ ـــــ ،ــــــــــ . تاریخ ادبیّات ایران. تهران: شرکت چاپ و نشر ایران، 1375.
15ـ ـــــ ،ــــــــــ . راهنمای نگارش و ویرایش. مشهد: به نشر انتشارات آستان قدس رضوی، 1392.
_||_