سیاست اخلاقی نشریه مدلسازی اقتصادی مبتنی بر اصول کمیته بین المللی اخلاق نشر (COPE) و منشور اخلاقی نشر وزارت علوم، تحقبقات و فناوری است که سردبیر و دبیران علمی نشریه، نویسندگان، داوران و خوانندگان ملزم و متعهد به رعایت کامل آن هستند.. بر این مبنا، جزییات این اصول، در نشانی www.publicationethics.org/resources در دسترس همگان قرار دارد. خلاصه این اصول برای هر یک از گروه‌های سردبیران، داوران و نویسندگان به شرح زیر است.
مسئولیت ها و وظایف سردبیر و دبیران علمی این نشریه (سردبیران)
اصولی که سردبیران باید از آن پیروی کنند.
سردبیران این نشریه می بایست:
- مسئولیت پذیرش یا رد مقاله ارسال شده به این مجله را بپذیرند.
- از اصل "دوسو ناشناس" در فرایند داوری مقاله پیروی کنند.
- ملزم به رعایت اصول علمی هستند و باید از کیفیت مقالات منتشر شده اطمینان داشته باشند.
- سرقت ادبی، تقلب و کلاهبرداری های احتمالی را شناسایی و در صورت نیاز، تصحیحات، توضیحات، پس‌گیری مقاله و عذرخواهی ها را ارائه کنند.
- نباید اطلاعات را برای افرادی غیر از نویسنده (گان) و داوران افشا کنند. محرمانگی اطلاعات نویسندگان و محافظت از آن برای همه افرادی که به اطلاعات شخصی نویسندگان دسترسی دارند الزامی است. این افراد شامل سردبیر، دبیران علمی، اعضای هیات تحریریه، مدیر داخلی، مدیر اجرایی نشریه و ویراستار و ناشر است.
- متعهد به تصمیم‌گیری منصفانه، علمی و بدون جانبدارانه و بدون توجه به نژاد، جنسیت، باورهای مذهبی، قومی و... هستند.
- نباید از اطلاعات منتشر نشده برای اهداف فردی استفاده کنند.
- از رخداد تعارض منافع جلوگیری کنند.
وظایف و مسئولیت های داوران این نشریه
قواعدی که داوران باید از آن پیروی کنند.
داوران این نشریه می بایست:
- در بررسی محتوایی و علمی مقالات، به سردبیران این مجله کمک می‌کنند.
- پس از بررسی اولیه، بلادرنگ سردبیر نشریه را از نتیجه داوری آگاه می‌کنند. این نتیجه مشتمل بر 1. عدم داوری مقاله (به دلیل هم راستا نبودن موضوع مقاله در زمینه تخصص داور یا کمبود وقت 2. داوری مطابق با برنامه زمانی تعریف شده در مجله است.
- همه داده‌ها و اطلاعات مقاله که در دسترس آنهاست، در همه مراحل داوری، محرمانه تلقی کنند.
- داوری مقاله را صرفا بر مبنای استدلال‌های فنی و تخصصی بیان کنند و دیدگاه‌های خود را به دور از مسائل جنسیت، ملیت، باورهای سیاسی، نژادی، مذهبی و موارد مشابه ارائه کنند.
- از ادبیات مناسب و شایسته برای بیان نظرات و نقدها استفاده کنند و از بکار بردن واژه‌ها و جملات توهین‌آمیز و خشونت نوشتاری پرهیز کنند.
- داوری را به دور از روابط و منافع اشخاص، شرکت‌ها و موسسات خاص انجام دهند.
- ناسازگاری و تعارض منافع را اعلام و از وقوع آن جلوگیری می‌کنند.
- در صورتی که امکان داوری بیطرفانه را ندارند از پذیرفتن آن مقاله پرهیز کنند.
- چنان چه به هر روی، در پژوهش، تهیه و نگارش مقاله سهم و نقشی داشته‌اند از داوری آن خودداری کنند.
- در صورتی که در فرآیند داوری متوجه شدند توانایی داوری تمام یا بخشی از مقاله را ندارند بلادرنگ به مجله اطلاع دهند.
- هرگز داوری مقاله را به افراد دیگر واگذار نکنند.
- از هر گونه تماس با نویسندگان مقاله خودداری کنند.
- پیشنهاد استناد به فعالیت های علمی خود را صرفا با هدف ارتقای سطح کیفی مقاله و نه برای افزایش تعداد استنادات خود، ارائه دهند.
- در صورت انتخاب به عنوان داور نهایی، گزارش داوری سایر دوران را به دقت مطالعه کنند تا درک و تصمیم درست در مورد مقاله اتخاذ کنند.
- در صورت نیاز مجله به تماس در مورد گزارش داوری پاسخگو باشند.
وظایف و مسئولیت های نویسندگان
قواعدی که نویسندگان باید از آن پیروی کنند.
- مقاله‌های ارسالی نباید در جای دیگری منتشر شده یا همزمان در فرایند بررسی یک نشریه دیگر باشند.
- نویسنده‌ی مسئول باید از رضایت سایر همکاران اطمینان داشته و مقاله ارسالی مورد تایید همه نویسندگان مقاله باشد.
- در صورتی که مقاله ارسالی مستخرج از طرح‌های پژوهشی باشد کسب اجازه ی موسسه حامی مالی اثر بر عهده نویسندگان است.
- نویسندگان این اجازه را به این مجله می‌دهند که متن مقاله را در صورت پذیرش نهایی مقاله به منظور رسایی متن و بهبود خوانایی، ویرایش دهد.
- فرم تعهد اخلاقی و حق نشر می بایست توسط نویسندگان حین ارسال مقاله تایید، امضا و در سامانه مجله بارگذاری شود.
- این نشریه به دلیل این که از قواعد دسترسی آزاد پیروی می‌کند، مؤلفان مقاله با حفظ حق مالکیت خود، به عموم افراد اجازه‌ی می‌دهند مقاله را دانلود کنند و با رعایت اصول علمی و قواعد استنادی، از آن بهره برداری کنند.
- همه مؤلفان مقاله آگاهی و توافق دارند که نویسنده مسئول، عهده‌دار مکاتبات، فرآیندهای بازنگری، تایید نهایی پیش از انتشار است.
- مسئولیت محتوای مقاله منتشر شده بر عهده همه نویسندگان است.
- در صورتی که نویسنده (گان)، اشتباه مهمی را در مقاله مشاهده کردند سریعاً باید نشریه را برای تصحیح آن آگاه کنند.
- با توجه به این که سرقت علمی از خطاهای جدی و غیراخلاقی به شمار می‌رود، همه نویسندگان می‌بایست آگاه باشند که مقاله‌های ارسالی به این نشریه، از طریق سامانه مشابهت یاب، ارزیابی و پایش می‌شود.
- نویسنده (گان) نباید از داده و اطلاعات ساختگی در مقاله ارسالی استفاده کنند.
- نویسندگان باید با رعایت صداقت و امانتداری به همه منابع استفاده شده در متن منابع (منتشر شده یا نشده) استناد و منابع را قید کنند.
- در مقاله ارسالی، نباید نشانه‌هایی مانند تبعیض نژادی، قومی، زبانی، فرهنگی، ملی، جنسیتی و سایر موارد مشابه انعکاس یابد. در صورت که شواهدی از مسائل ذکر شده در هر مرحله‌ای آشکار شود مقاله از فرآیند داوری و انتشار مجله خارج خواهد شد.
برخی مصادیق نقض اصول اخلاقی و دزدی علمی
- سرقت ادبی: سرقت ادبی به معنای استفاده عمدی از آثار و ایده‌های فرد دیگر به نام خود است. حتی استفاده از یک جمله از فرد شخص دیگر بدون ذکر منبع، سرقت علمی تلقی می‌شود. استفاده از ایده‌ها، واژه‌ها، اصطلاح‌ها، نقل قول‌ها، جمله‌ها، نمودارها، جدول‌ها، شکل‌ها و تصاویر بدون ارجاع دقیق و درست به متن اصلی و استفاده شده از مصادیق آشکار سرقت ادبی است. این منابع اصلی ممکن است مقاله‌های انواع مجلات، پایان‌نامه، رساله، سخنرانی، متن پاورپوینت، منابع آموزشی، فایل‌های صوتی و تصویری، رسانه‌ها، روزنامه‌ها و سایر منابع باشد. این منایع ممکن است دارای نسخه کاغذی یا الکترونیکی باشند. رویه رفتاری این مجله در مورد سرقت ادبی بدون توجه به نوع منبع و سرقت همسان است. بر این مبنا، تمامی مقاله‌های ارسالی به این نشریه توسط نرم افزارهای سرقت ادبی و مشابهت‌یاب ارزیابی و پایش می‌شوند.
- داده سازی: داده سازی بدین معناست که پژوهشگر بدون انجام مطالعه‌ای، داده و نتیجه ارائه می‌دهد.
- تحریف: به معنای این است که پژوهشی انجام یافته ولی محقق داده‌ها و نتایج آن را مطابق خواسته خود تغییر می‌دهد.
- ارسال همزمان: هنگامی است که یک مقاله همزمان به بیش از یک نشریه ارسال می شود.
- ارسال دو نسخه‌ای: اگر دو یا چند مقاله دارای فرضیه‌ها، داده ها و نتایج یکسان باشند.
- سهیم کردن نادرست نویسنده دیگر: نویسنده‌ای در تهیه مقاله مشارکت نداشته باشد ولی نام آن جز نویسندگان مقاله باشد.
- دستکاری منابع: در فهرست منابع مقاله، منبعی نوشته شود ولی در محتوای متن مقاله، به آن استناد نشود.
پیامدهای سرقت ادبی برای نویسندگان
این نشریه سرقت ادبی را به دقت بررسی و در هر مرحله‌ای به جد برخورد می‌کند. در صورت وقوع این رخداد، مجله پس از ارزیابی، در صورتی که آگاهانه و عمد تشخیص دهد، اقدامات زیر را انجام خواهد داد:
- به نویسنده اعلام می‌شود.
- به سازمان محل خدمت همه نویسندگان اطلاع داده می‌شود.
- مقاله از وب سایت مجله حذف و اطلاع‌رسانی عمومی می‌شود.
- همه نویسندگان در فهرست سیاه مجله قرار می‌گیرند. بر این مبنا، مقالات آن‌ها برای انتشار پذیرفته نخواهد شد.
نویسندگان توجه کنند که این نشریه از نرم‌افزار مشابهت‌یاب برای پایش مقالات بهره‌برداری می‌کند. حداکثر درصد مشابهت، برای این که مقاله در فرآیند داوری و انتشار (در صورت پذیرش نهایی) قرار گیرد، 20 درصد است.
جزییات بیشتر از تخلفات پژوهشی در لینک مصادیق تخلفات پژوهشی که توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تهیه شده، در دسترس است.