-
دسترسی آزاد مقاله
1 - بررسی برداشتهای ظاهری از مضامین دینی در اشعار احمد شاملو و نزار قبانی
عبدالکریم آلبوغبیش محمدجواد اسماعیل غانمی مسعود عباسی آرامشعر، عرصه جولان اندیشه و خیال است؛ صور خیال در آن مهم ترین نقش را به عهده دارند و واژه ها و عبارت ها از معنای ظاهری فراتر می روند و درک و دریافت آن ها نیازمند آشنایی با صنایع و آرایه های ادبی و شناخت شخصیت شاعر است. برای مخاطبانی که بی خبر از قدرت تخیل شاعر و غافل از مه چکیده کاملشعر، عرصه جولان اندیشه و خیال است؛ صور خیال در آن مهم ترین نقش را به عهده دارند و واژه ها و عبارت ها از معنای ظاهری فراتر می روند و درک و دریافت آن ها نیازمند آشنایی با صنایع و آرایه های ادبی و شناخت شخصیت شاعر است. برای مخاطبانی که بی خبر از قدرت تخیل شاعر و غافل از مهارت او در کاربرد صنایع ادبی، اقدام به خواندن اشعار او می کنند؛ گاه شبهه ای ایجاد می شود که با برداشت های ظاهری، خود را به زدن برچسب شرک و الحاد به شاعر مجاز می دانند. اشعار احمد شاملو و نزار قبانی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. برخی از اشعار این دو شاعر معاصر، در لباس شرک و الحاد نمود یافته اند که نیازمند کاوش و بررسی اند. در این مقاله با یک دسته بندی موضوعی از اشعار شاملو و قبانی(با مفاهیم و مضامین مشترک) که ظاهری شرک آمیز دارند؛ این اشعار در شش دسته جای گرفته اند که عبارتاند از جایگاه یکسان برای خدا و انسان، کاربرد صفات خدایی برای غیر خدا، نفی تقدیر و سرنوشت، انکار قیامت و ریشخند به آن، نفی صبر و مصلوب بودن حضرت عیسی علیه السلام. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - تطبیق تشبیه ابیات حکمی بوستان و سروده های متنبی
محمد بهنام فر مجید خسوریتشبیه یکی از بارزترین و بنیادی ترین شیوه های بیانی است که نفش عمده ای در خیال انگیزی و تاثیر کلام شاعران داشته است. در این مقاله به شیوه توصیفی -تحلیلی و تطبیقی تشبیهات موجود در ادبیات حکمی بوستان و سروده های جکمی متنبی از وجوه محتلف طرفین تشبیه -جسی و عقلی بودن -مفرد و چکیده کاملتشبیه یکی از بارزترین و بنیادی ترین شیوه های بیانی است که نفش عمده ای در خیال انگیزی و تاثیر کلام شاعران داشته است. در این مقاله به شیوه توصیفی -تحلیلی و تطبیقی تشبیهات موجود در ادبیات حکمی بوستان و سروده های جکمی متنبی از وجوه محتلف طرفین تشبیه -جسی و عقلی بودن -مفرد و مرکب بودن - وجه شبه بررسی گردیده و تحلیلی آماری از آن ها ارایه شده است. نتایج تحقیق حاکلی از آن است که هر جند سعدی و متنبی از انواع تشبیه از جمله مفرد -مرکب -مطلق-مضمر-بلیغ و موکد بهره گرفته اند ؛ ام در کاربرد تشبیه به لحاظ آماری با یکدیگر تفاوت هایی دارند. از دیگر نتایح تحقیق این است که تشبیهات سعدی در بیشتر موارد مفرد بلیغ- واضح و بدون تعقید است. اما گرایش متنبی به تشبیهات ضمنی-مقید و یا مرکب- معقد و غیر صریح بیشتر است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - فرآیند مشکلات پیرامون پدیدههای بلاغی، آوایی و عملی در ترجمه قرآن کریم
سهراب جینور محمدحسن معصومی نادعلی عاشوری تلوکیپدیدههای بلاغی و آوایی از اینکه ساختارهای بنیادین در متن ادبی هستند، از مهمترین ساز و کارهای زبانی، هنری منحصر به فرد و متمایز در قرآن کریم به شمار میروند. مترجم قرآن کریم هر چند که کار آزموده باشد، گاهی اوقات در بسیاری از موارد از انتقال تصویرهای بلاغی و آوایی درمان چکیده کاملپدیدههای بلاغی و آوایی از اینکه ساختارهای بنیادین در متن ادبی هستند، از مهمترین ساز و کارهای زبانی، هنری منحصر به فرد و متمایز در قرآن کریم به شمار میروند. مترجم قرآن کریم هر چند که کار آزموده باشد، گاهی اوقات در بسیاری از موارد از انتقال تصویرهای بلاغی و آوایی درمانده خاطر میگردد. این در واقع برای سامان دادن به دلالت و مفهوم جمله میآید، به گونهای که با توجه به حلقه اتصال بسیار محکم میان تصویر و مفهوم ناقص مانده است. در این پژوهش نویسندگان تلاش نمودهاند تا با استعانتِ نمونههایی از این پدیدههای بلاغی و آوایی مجسمشده در بسیاری از آیات قرآنی، این مشکل را به عرصه نمایش بگذارند، مشکلی که با توجه به خصوصیت و ویژگی ترجمه، آن را تحت شعاع قرار نمیدهد. بنابراین برخی از راهحلهایی را که بدان دست یازیدیم ارائه مینماییم و نیز با آشنایی به برخی از جانشینهای احتمالی در آن با استفاده از تجربههای صاحبنظران در زمینة ترجمه از آنها استفاده نمودهایم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - وامگیری نهج البلاغه از عناصر تصویرساز قرآنی
ولی الله حسومی مرضیه ناروئیارتباط متن شریف نهج البلاغه با قرآن از وجوه مختلف قابل بررسی است. یکی از این ابعاد تحلیل مناسبات بینامتنی و زمینه های شکل گیری و تأثیر قرآن در شکل گیری آن است. مناسبات بینامتنی وجوه مختلفی را شامل میشود. نوشتار حاضر با هدف نشاندادن این ارتباط بین قرآن و نهج البلاغه، م چکیده کاملارتباط متن شریف نهج البلاغه با قرآن از وجوه مختلف قابل بررسی است. یکی از این ابعاد تحلیل مناسبات بینامتنی و زمینه های شکل گیری و تأثیر قرآن در شکل گیری آن است. مناسبات بینامتنی وجوه مختلفی را شامل میشود. نوشتار حاضر با هدف نشاندادن این ارتباط بین قرآن و نهج البلاغه، مناسبات بینامتنی را در عناصر تصویرساز مورد بررسی قرار داده است. بدین منظور با روش توصیفی- تحلیلی وجوه اشتراک را شناسایی و تحلیل کرده تا پاسخ روشنی به این سؤالات ارائه کند: وجوه اشتراک نهج البلاغه با قرآن در استفاده از عناصر تصویرساز برای مفهوم سازی چیست؟ عناصر تصویرسازی که زمینهساز مناسبات بینامتنی در قرآن و نهج البلاغه هستند از چه اموری انتخاب شده اند؟ مناسبات بینامتنی آنها در چه حدی قابل شناسایی است؟ فراوانی عناصر تصویرساز در آن دو چگونه است؟ پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - جایگاه تشبیه تمثیلی در قرآن کریم(مطالعه موردی: تشبیهات تمثیلی در موضوع انفاق)
عبدالرحیم زارعیان جهرمی صفدر شاکر ابراهیم زارعی فراز ابزارهای مهمی که میتوان به وسیله آن، مفاهیم و مطالب را دقیقتر و سریعتر به اذهان مردم منتقل نمود، استفاده از ضرب المثل، تشبیه، تمثیل و غیره است. قرآن کریم در راستای بیان پیامهای هدایتی در قالبی بلاغی و مفهومی، از ابزارهایی همچون استفاده از مثال و تشبیه تمثیلی بهره چکیده کاملاز ابزارهای مهمی که میتوان به وسیله آن، مفاهیم و مطالب را دقیقتر و سریعتر به اذهان مردم منتقل نمود، استفاده از ضرب المثل، تشبیه، تمثیل و غیره است. قرآن کریم در راستای بیان پیامهای هدایتی در قالبی بلاغی و مفهومی، از ابزارهایی همچون استفاده از مثال و تشبیه تمثیلی بهره برده است. یکی از بهترین روشهایی که قرآن میتواند معارف عقلی و مفاهیم معنوی را برای مردم تبیین نماید، تشبیه و تمثیل است؛ چراکه به وسیله تشبیه و تمثیل، واقعیتها با زبانی ساده و روان به ذهن متبادر میگردد. در قرآن مجید حدود 500 آیه وجود دارد که دارای تشبیه، تمثیل، کنایه، مجاز و تشبیه تمثیلی میباشد. این مقاله در صدد است با اتخاذ روش توصیفی- تحلیلی، پس از تبیین مفهوم تشبیه تمثیلی و کارکرد قرآنی آن، تشبیهات تمثیلی قرآن کریم در مقوله انفاق را مورد بررسی و واکاوی قرار دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - دراسة الإنزیاح فی شعر محمود درویش ترکیزاً على الأعمال الشعریة الکاملة
فاطمه أسدی عزت ملاابراهیمییُعدّ الإنزیاح من إبداعات الشکلانییّن المهمّة ویتکوّن الیوم الحجر الأساس فی قضایا الأسلوبیّة وعلم اللغة. فی بدایة القرن العشرین قطعوا خطوة کبیرة فی العدول عن اللغة المعیار وأبدعوا مصطلحی الإنزیاح والتقریب(أو معالجة ذات الأسبقیة). إنَّ درویش یخلّ فی المواضع المختلفة ترتی چکیده کاملیُعدّ الإنزیاح من إبداعات الشکلانییّن المهمّة ویتکوّن الیوم الحجر الأساس فی قضایا الأسلوبیّة وعلم اللغة. فی بدایة القرن العشرین قطعوا خطوة کبیرة فی العدول عن اللغة المعیار وأبدعوا مصطلحی الإنزیاح والتقریب(أو معالجة ذات الأسبقیة). إنَّ درویش یخلّ فی المواضع المختلفة ترتیب اللغة المألوف ویبادر بخلق التراکیب الجدیدة والصور الشعریة الخلّابة. یقسّم لیتش الإنزیاح إلی ثماینة أنواع وهذا البحث بما للموضوع من سعة المجال فی شعر درویش یذهب إلی دراسة وتبیین الإنزیاح اللفظی والمعنوی والکتابی فی مجموعة الأعمال الشعریة الکاملة. ما توصَّل إلیه البحث من النتائج تقول: إنَّ درویش أکثر من استخدام التشبیه والاستعارة، ثمَّ استفاد من المفردات العتیقة إلی جانب التراکیب الإضافیة الجدیدة والمفارقة و... هادفاً تحقیق الإنزیاح فی شعره. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - تجلیات الإنزیاح التصویری فی کلام الإمام علی(ع)(خطب نهج البلاغة نموذجاً)
فاطمه پسندیان محمد جنتی فر محمد معصومینهج البلاغة کأحد من الکتب الدینیة یتضمّن عجائب البلاغة وغرائب الصّور، له قیمة أدبیة عالیة مازال یعتنی به الأدباء. هذا وقد احتوت خطبه علی ملامح أصیلة لجمالیات الإنزیاح التصویری الّتی دراستها تدل علی أن العدول عن المعیار والنزوح إلی الإنزیاح التصویری لدی الإمام(ع)، یبرز چکیده کاملنهج البلاغة کأحد من الکتب الدینیة یتضمّن عجائب البلاغة وغرائب الصّور، له قیمة أدبیة عالیة مازال یعتنی به الأدباء. هذا وقد احتوت خطبه علی ملامح أصیلة لجمالیات الإنزیاح التصویری الّتی دراستها تدل علی أن العدول عن المعیار والنزوح إلی الإنزیاح التصویری لدی الإمام(ع)، یبرز مقدرته الخیالیّة فی توظیف الطاقة التعبیریّة الکامنة فی کلّ کلمة بنیت علی صیاغات صرفیّة. إنّ خیال الإمام(ع) استمدّ الإنزیاح التّصویری فی سیاقات متنوعة؛ فی الواقع، إنّ الإمام(ع) یستخدم الصور البلاغیة المختلفة التی تشحن الکلام بالطاقة التعبیریّة وترفع مستواه بسبب قدرتها علی تکثیف المعانی. تهدف هذه المحاولة، دراسة إحدی ظواهر النقد الأدبی الحدیث فی کلام الإمام علی(ع). الانزیاح ظاهرة تتمُّ دراستها فی العلوم الألسنیة والأسلوبیة وهو عبارة عن خرق المألوف فی اللغة العادیة والخروج عنه أو أنَّها لغة مخالفة للکلام العادی والمألوف. ومن أنواعها الانزیاح التصویری؛ وهذا النوع من الانزیاح یستند علی الصور البیانیة بأشکالها المختلفة موضحا علاقاتها بالمرجعی؛ هذه الدراسة تسعی إلی تسلیط الضوء علی هذه الظاهرة فی کلام الإمام(ع). یتجلی للقارئ نهایة هذا المقال أنّ الإمام(ع) تمکن من استخدام الانزیاح التصویری بشکل مطرّد للإبداع والتجمیل فی الکلام. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - بررسی عنصر تشبیه در شعر عاشورایی شاعران دفاع مقدس (نصراله مردانی، علی معلم، طاهره صفارزاده، فاطمه راکعی)
طاهره ستاریان محمدرضا شاد منامنتشبیه در رأس اسلوب های بیان قرار دارد، به نحوی که آشکارترین و بدیهی ترین صور خیال در این میان، عنصر تشبیه است که در تمامی ادوار بیشترین کاربرد را داشته است. توجه به تشبیه در شعر معاصر نیز از اصول مهم در اشعار شاعران ادبیات پایداری بوده است که به بهترین نحو بیان شده چکیده کاملتشبیه در رأس اسلوب های بیان قرار دارد، به نحوی که آشکارترین و بدیهی ترین صور خیال در این میان، عنصر تشبیه است که در تمامی ادوار بیشترین کاربرد را داشته است. توجه به تشبیه در شعر معاصر نیز از اصول مهم در اشعار شاعران ادبیات پایداری بوده است که به بهترین نحو بیان شده است. تأمل و تفکر در تشبیهات شاعران دفاع مقدس (نصراله مردانی، علی معلم دامغانی، طاهره صفارزاده و فاطمه راکعی) به نوعی راه را برای شناخت تقلید این افراد از مضامین دیگران باز می کند و از طرفی دیگر ابتکار و نوآوری های این شاعران را نیز نشان می دهد. در واقع ساختارهای تشبیهی در اشعار یک شاعر از جمله نخستین مؤلفه هایی هستند که این تغییر را نمودار می سازد. تشبیهات در شعر این دوره جایگاهی خاص دارد و بسیاری از آنان بن مایه های عرفانی دارند. در واقع بیشتر شاعران دفاع مقدس در بیان تشبیه در شعر خود، از عناصر مادی و محسوس بهره برده اند و استفاده از عناصر تجریدی و انتزاعی در ساخت تشبیهات به امری روشن و رایج بدل شده است. روش تحقیق در این پژوهش کتابخانه ای و به شیوۀ توصیفی- تحلیلی می باشد که داده های مورد بررسی در این مقاله از اشعار شاعران معاصر (نصراله مردانی، علی معلم دامغانی، طاهره صفارزاده و فاطمه راکعی) استخراج شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - جمال شناسی شعر امیری فیروزکوهی
محبوبه حاج جعفری تورج عقداییدر فایل اصل مقاله موجود استدر فایل اصل مقاله موجود است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - تحلیل تشبیه و جایگاه آن در شعر شفیعی کدکنی
حجت الله بهمنی مطلقمهمترین شگرد و زیربنای همهی شگردهای تصویرآفرینی در شعر تشبیه است. بنابراین تحلیل تشبیه می‎تواند برای شناخت وجوه زیبایی و درک مفهوم شعر و همچنین نگرش وگرایش و سبکشعری شاعر مفید باشد.در این مقاله ما تشبیهات شعر شفیعیکدکنی را از دو مجموعهی شعری وی استخراج کرده و چکیده کاملمهمترین شگرد و زیربنای همهی شگردهای تصویرآفرینی در شعر تشبیه است. بنابراین تحلیل تشبیه می‎تواند برای شناخت وجوه زیبایی و درک مفهوم شعر و همچنین نگرش وگرایش و سبکشعری شاعر مفید باشد.در این مقاله ما تشبیهات شعر شفیعیکدکنی را از دو مجموعهی شعری وی استخراج کرده و مورد تجزیه و تحلیل قرار دادهایم تا از این طریق بخشی از وجوه هنری،گرایشهای فکری، نوآوریهای ادبی و ویژگی‎های سبکی شعرشان کشف شود. برای این منظور ابتدا به‎ طبقهبندی تشبیهات طبق بلاغت سنّتی پرداختیم، سپس تشبیهات کلیشه‎ای و مستعمل و تشبیهات نو را شناسایی و بررسی کردیم. پس از طبقهبندی و تحلیل مشبّهبه‎ها در هشت حوزهی معنایی، دو ویژگی شاخص تشبیهات یعنی جانب موسیقایی تشبیهات و طبیعتگرایی در تشبیهات را بررسی کردیم. نتایج پژوهش نشان میدهد شفیعی‎کدکنی سخت دل‎بسته‎ی طبیعت است و عنصر موسیقی شعر به ویژه موسیقی درونی برایش بسیار اهمیت دارد تا جایی که در بسیاری از تشبیهات در انتخاب لفظ مشبّه و مشبّهبه تلاش میکند جنبهی موسیقایی الفاظ رعایت شود پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - نگاهی به تشبیه و کنایه در کتاب نفثة المصدور
فریده کریمی موغاری سعید قنبری فشیدر فایل اصل مقاله موجود است.در فایل اصل مقاله موجود است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - التعبیر الشعری فی المدیح النبوی عند العطار النیشابوری
عبدالحمید أحمدیعندما تتخطّی أفکار الشاعر ومعانیه عالمها الداخلی وتعبر إلی الخارج تتجلّی فی شکل من أشکال التعبیر الشعری. فالشعراء فی تعبیراتهم الشعریة وإن کانوا یخضعون لأطر ونُظُم موحّدة إلا أنّ لکلّ واحد منهم أسلوبه الذی یمیّزه عن الآخرین؛ الأمر الذی أدّی إلی التّنوّع فی المظاهر الفنّ چکیده کاملعندما تتخطّی أفکار الشاعر ومعانیه عالمها الداخلی وتعبر إلی الخارج تتجلّی فی شکل من أشکال التعبیر الشعری. فالشعراء فی تعبیراتهم الشعریة وإن کانوا یخضعون لأطر ونُظُم موحّدة إلا أنّ لکلّ واحد منهم أسلوبه الذی یمیّزه عن الآخرین؛ الأمر الذی أدّی إلی التّنوّع فی المظاهر الفنّیة للنتاجات الشعریة ذات الموضوع المشترک. ومن الموضوعات المشترکة التی عالجها الأدباء من مختلف الجنسیات موضوع المدیح النبوی؛ وقد تنوّعت طرق التعبیر عنه بتنوّع الأدباء، وهذا لاینفی وجود خصائص تعبیریة مشترکة بین الأدباء فی تناولهم لهذا الموضوع. وقد جاءت هذه الدراسة لتحدّد خصائص التعبیر الشعری عند العطار النیشابوری فی مدیحه النبوی. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - بررسی پوشیدگی وَجه شبه در تشبیه تمثیل «روباهِ پیر» در شعر دورۀ بیداری با تأکید بر شعر ادیب پیشاوری
حسن علیزاداه رامین صادقی نژاد مریم محمد زادهروباه یکی از نامهایی است که از دیرباز با مفهوم حیلهگری و مکّاری، پیوند یافته است. اطلاقِ صفت پیر نیز جنبههای دیگری از حیلهگری این حیوان را روشن میکند. این موضوع زمانی اهمیّت مییابد که بدانیم در مقطعی از تاریخ ایران، مُقارن دورۀ بیداری، عبارت روباه پیر، مُشبهٌ به ک چکیده کاملروباه یکی از نامهایی است که از دیرباز با مفهوم حیلهگری و مکّاری، پیوند یافته است. اطلاقِ صفت پیر نیز جنبههای دیگری از حیلهگری این حیوان را روشن میکند. این موضوع زمانی اهمیّت مییابد که بدانیم در مقطعی از تاریخ ایران، مُقارن دورۀ بیداری، عبارت روباه پیر، مُشبهٌ به کشور بریتانیای کبیر، میگردد و به عنوان تشبیه تمثیل در اشعار، نوشتهها و مطبوعات کاربُرد مییابد و در حکم نمادی آشنا در فرهنگ سیاسی ایران، ماندگار میشود. شاعران دورۀ بیداری با آگاهی از این توان بالا برای ژرفا بخشیدن به سخنان خود، جبران فضای اختناق و خفقان و روشنگری مردم، استفاده کردهاند. سؤال اساسی این نوشته که به شیوۀ توصیفی و تحلیلی درصدد یافتن پاسخ آن برآمدهایم آن است که چرا از میان تمام تعابیری که برای نشان دادن حیلهگری بریتانیا به کار گرفته شده است فقط عنوان روباه پیر ماندگار شده است؟ ضرورت چنین تحقیقی از این روی است که وجَه شبه در این تمثیل پنهان است و نیازمند بررسی است. تا کنون نوشتهای که به بررسی چرایی پوشیسده بودن وجه شبه در این تشبیه تمثیل بپردازد؛ نوشته نشده است و از این روی این موضوع تازگی دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
14 - کاربرد تمثیل در ساختن وجه تسمیه
محمد محمدی ملک آبادی مهرداد چترائی عزیزآبادی قربانعلی ابراهیمیبرخی از شاعران و نویسندگان در مطاوی اشعار و نوشتههایشان، برخی از کلمات را ریشهشناسی کرده و وجه تسمیة آن‎ها را نشان دادهاند. بررسی، تحلیل و طبقهبندی این وجه تسمیهها، بیانگر نوع نگاه آنان به چگونگی ساختِ کلمات است. شیوههای ساخت وجه تسمیه نیز متنوع است؛ از توجه ب چکیده کاملبرخی از شاعران و نویسندگان در مطاوی اشعار و نوشتههایشان، برخی از کلمات را ریشهشناسی کرده و وجه تسمیة آن‎ها را نشان دادهاند. بررسی، تحلیل و طبقهبندی این وجه تسمیهها، بیانگر نوع نگاه آنان به چگونگی ساختِ کلمات است. شیوههای ساخت وجه تسمیه نیز متنوع است؛ از توجه به ریشة لغات گرفته تا رجوع به عقاید عامیانه و از رویدادهای تاریخی تا تخیلات شاعرانه و... . از آنجا که بررسی کاربرد تمثیلها در ساختن وجوه تسمیه ضرورت دارد، هدف از این پژوهش بررسی کاربرد انواع تمثیل در ارائة وجه تسمیه است. ما در این مقاله برآنیم که ابتدا شیوه های گوناگون ساخت وجه تسمیه را بیان کنیم و برای هرکدام شواهد مثالی از کتب و دواوین شعرا- تا قرن ششم- بیابیم و در ادامه انواع تمثیل را معرفی کنیم و پس از آن نمونه هایی از وجه تسمیههایی را که بر پایة تمثیل ساخته شدهاست ذکر کنیم. در این پژوهش می خواهیم به این پرسش پاسخ دهیم که: کارکرد انواع تمثیل در ساخت و ارائة وجه تسمیه به چه اندازه است؟ هر چند کتابها و مقالات متعددی دربارة تمثیل و نیز وجوه تسمیه نوشته شدهاست اما تاکنون پژوهشی دربارة کارکرد تمثیل در ساخت وجه تسمیه منتشر نشدهاست. این تحقیق به شیوة کتابخانهای انجام شده و رویکردی توصیفی – تحلیلی دارد. بر اساس یافتههای پژوهش، وجه تسمیههای ارائه شده عموماً بر پایه تمثیل عام (تشبیه) است و نویسندگان و شعرا کمتر از تمثیلهای خاص همچون تشبیه تمثیل و تمثیل روایی استفاده کردهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
15 - حکایت های تمثیلی با تکیه بر احادیث در حدیقه الحقیقه سنایی
طاهره زینال پوراصل ماه نظری فاطمه حیدری زهرا دریعرفا برای اقناع مخاطبان یا برای بیان و انتقال مفاهیم عرفانی خویش، از ابزارهای زبانی و ادبی مختلفی بهــره برده اند، که یکی از شیوه های تاثیر گذار و همراه کردن مخاطبان ، بهره گیری از تمثیل است. از سوی دیگر اغلب شعرا برای تحکیم بخشیدن به سخنان خویش، ازآیات قرآنی،احادیث و س چکیده کاملعرفا برای اقناع مخاطبان یا برای بیان و انتقال مفاهیم عرفانی خویش، از ابزارهای زبانی و ادبی مختلفی بهــره برده اند، که یکی از شیوه های تاثیر گذار و همراه کردن مخاطبان ، بهره گیری از تمثیل است. از سوی دیگر اغلب شعرا برای تحکیم بخشیدن به سخنان خویش، ازآیات قرآنی،احادیث و سخنان بزرگان دینی غفلت نورزیده اند . سنایی به عنوان نخستین کسی که به طور رسمی عرفان را وارد شعر فارسی کرد، با مقبولیت قرآن و حدیث نزد مسلمانان، هر جا که لازم می بیند در موضوعات دینی و اخلاقی برای اثبات گفتار خویش و اقناع و تایید مخاطب خود، به آیات و احادیث متوسل می شود. و از این طریق به راحتی کلام خود را برای مخاطب قابل پذیرش می سازد. وی در داستان های تمثیلی با بهره گیری از احادیث به مفاهیمی چون، حرص وآز و اجتناب از دنیا دوستی ، رزق و روزی، صفا و اخلاص، نقص دنیا، فی سلوک الطریق الاخره، اندر چشم نگاه داشتن، پرداخته است. این جستار، با روش توصیفی - تحلیلی و با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای گردآوری شده است. ضرورت این تحقیق ایجاب می کند که به چند پرسش بنیادین از جمله، جایگاه تمثیل در ادبیات عرفانی، و اینکه سنایی تا چه حد ازشیوه تمثیلی در انتقال و ادراک مفاهیم انتزاعی موفق بوده -است؟ پاسخ داده شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
16 - گذری بر تمثیل در آفرین نامه
جواد رحیمی آتانی فاطمه حیدریتمثیل یکی از بهترین شیوه های بلاغی جهت اقناع مخاطب است که شاعران و نویسندگان به وسیله آن، امور معقول را به صورت محسوس و قابل درک در اختیار مخاطب قرار می دهند، از این رو این شگرد ادبی، شیوه ای حکیمانه جهت بیان مقصود محسوب می شود. در این مقاله با استفاده از شیوه تحلیلی- ت چکیده کاملتمثیل یکی از بهترین شیوه های بلاغی جهت اقناع مخاطب است که شاعران و نویسندگان به وسیله آن، امور معقول را به صورت محسوس و قابل درک در اختیار مخاطب قرار می دهند، از این رو این شگرد ادبی، شیوه ای حکیمانه جهت بیان مقصود محسوب می شود. در این مقاله با استفاده از شیوه تحلیلی- توصیفی، تشبیه تمثیلی، استعاره تمثیلی، تمثیل طبیعی و اسلوب معادله در مثنوی آفرین نامه ابوشکور بلخی بررسی می گردد، بنابراین ابتدا تمثیل از دیدگاه صاحب نظران به صورت اجمال بیان می شود و سپس انواع مذکور در آفرین نامه ابوشکور بلخی بررسی می گردد. ابوشکور تمثیل را نه فقط برای محسوس کردن موضوعاتی همچون: قناعت، شناخت دوست و دشمن، ضرورت تعلیم در کودکی، بلکه برای باورپذیر کردن و تاثیر بیشتر بر مخاطب و تصویرآفرینی استفاده کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
17 - تمثیلات حافظ در استعارات و تشبیهات چند لایه ای
بهناز رستگارمنشتمثیل از مباحث علم بیان و حکایت و روایتی است که به عنوان مشبهٌ به برای مطلبی در کلام می آورند و هرچند که معنای ظاهری دارد امّا مراد گوینده، معنای کلّی تر دیگری است. در تمثیل معمولاً سمبل هم به کار می رود. این مقاله در پی پاسخ گویی به سوالاتی از این قبیل بوده است که کارب چکیده کاملتمثیل از مباحث علم بیان و حکایت و روایتی است که به عنوان مشبهٌ به برای مطلبی در کلام می آورند و هرچند که معنای ظاهری دارد امّا مراد گوینده، معنای کلّی تر دیگری است. در تمثیل معمولاً سمبل هم به کار می رود. این مقاله در پی پاسخ گویی به سوالاتی از این قبیل بوده است که کاربرد صنعت ادبی تمثیل در غزل حافظ چیست؟ حافظ چگونه از این شیوه در حصول اهداف خود استفاده کرده است؟ چه رابطه ای بین تمثیل و نمادهای حافظ برای بیان اندیشه های پارادوکسی او است؟ تمثیل های حافظ از نوع صنعت ادبی و نماد گونه اند. مقالۀ حاضر با استفاده از روش کتاب خانه ای و اسنادی با رویکرد تحلیلی به بررسی تمثیل در دامنۀ کمی غزل حافظ، به شیوۀ کیفی پرداخته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
18 - بررسی گونه های تمثیل کوتاه در اشعار جلال طبیب شیرازی
شیرین کبیری مهرداد چترایی عزیزآبادی مریم محمودیوجود صورخیال برجسته وزیبا در اشعار شاعران نشان دهندة قدرت تخیل آنان است و تمثیل یکی از عناصر تصویرساز شعر است. تمثیل از مباحث مهمی است که هم در بلاغت قدیم و هم در بلاغت جدید به آن پرداخته شده است؛ در کتب قدیم از تمثیل در مباحث تشبیه مرکب و استعارة تمثیلیه سخن رفته است چکیده کاملوجود صورخیال برجسته وزیبا در اشعار شاعران نشان دهندة قدرت تخیل آنان است و تمثیل یکی از عناصر تصویرساز شعر است. تمثیل از مباحث مهمی است که هم در بلاغت قدیم و هم در بلاغت جدید به آن پرداخته شده است؛ در کتب قدیم از تمثیل در مباحث تشبیه مرکب و استعارة تمثیلیه سخن رفته است و در نقد جدید تمثیل زیرمجموعه مبحث تصویر و خیال است. از نظر ساختار، تمثیلهای فارسی به دو بخش تمثیل توصیفی(تمثیل کوتاه )و تمثیل روایی (تمثیل گسترده) تقسیم می شود؛ تمثیل روایی شامل حکایات انسانی و حیوانی، رمزی، فابل ، پارابل و… است. تمثیل توصیفی (کوتاه) معمولاً از یک یا چند جمله فراتر نمی رود و مهمترین انواع آن عبارتند از: تشبیه تمثیلی، استعارة تمثیلیه، ارسال المثل و اسلوب معادله است. در این مقاله برای پاسخ به سؤالات تحقیق ضمن بررسی انواع تمثیل توصیفی گونه های مختلف آن را در شعر جلال طبیب شیرازی مورد کنکاش قرار گرفته است. جلال طبیب شیرازی، طبیب و شاعری است که در فاصلة زمانی بین روزگار زندگانی سعدی شیرازی و عصر حیات حافظ شیرازی میزیسته و انواع تمثیل کوتاه در شعر او نمود بارزی دارد. این مقاله به روش توصیفی – تحلیلی نوشته شده است و گردآوری داده ها به شیوة کتابخانه ای است. هرچند مقالات متعددی درباره تمثیل و ساختار و انواع آن در ادب فارسی چاپ شده است، اما تاکنون با این اهداف مقاله ای دربارة گونههای تمثیل کوتاه در اشعار جلال طبیب منتشر نشده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
19 - گونه های طنز تمثیلی در حدیقه سنایی
معصومه موسی زاده مریم محمدزاده رامین صادقی نژاددر ادبیات عرفانی زبان تمثیل یکی از محوری ترین راه ها برای بیان مقصود است و پرداختن به داستان ها و روایات ملموس با زندگی اجتماعی انسان ها، فهم زبان عرفانی را آسان تر می کند. سنایی را می توان نخستین شاعری دانست که در قالب مثنوی، طنز را به خدمت عرفان گرفته و آموزه های عرفا چکیده کاملدر ادبیات عرفانی زبان تمثیل یکی از محوری ترین راه ها برای بیان مقصود است و پرداختن به داستان ها و روایات ملموس با زندگی اجتماعی انسان ها، فهم زبان عرفانی را آسان تر می کند. سنایی را می توان نخستین شاعری دانست که در قالب مثنوی، طنز را به خدمت عرفان گرفته و آموزه های عرفانی و اخلاقی را با چندین شگرد طنز درآمیخته است و در حکایات و جز آن به کار بسته است. بنابراین طنز صوفیانه سنایی، بیشتر جنبه تمثیلی و روایی دارد. بر اساس مطالعه پیش رو می توان گفت که طنز در زبان سنایی شیوه ای برجسته در بیان است که به شکلی گسترده و در اشکال مختلفی به کار گرفته شده است. در این پژوهش تحلیلی توصیفی بعد از پرداختن به طنز تمثیلی، نمونه های مختلف طنز تمثیلی در اشعار سنایی بررسی شده و به دست آمد که عناوین طنزهای تمثیلی سنایی - که بیشتر از نوع روایی و حکایتی هستند- از لحاظ محتوایی، شامل طنز تمثیلی اجتماعی، اخلاقی، دینی و صوفیانه اند و قهرمان حکایات وی را، هر دو شخصیت انسانی و حیوانی تشکیل می دهند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
20 - جلوههای تصاویر تعلیمی در دیباچههای مثنوی*
ابراهیم ابراهیم تباربی شک جلال الدین محمّد مولوی یکی از پرمایهترین گویندگان ایرانی است. شهرت او به کتاب عظیم الشان مثنوی است؛ و اطلاعات کم نظیر مولوی در این اثر موج میزند. دربارة این اثر بی مانند، آثار زیادی به چاپ رسیده است؛ امّا به دلیل حجم مطالب و موضوعات متنوع، هنوز جای خالی تحقیقات چکیده کاملبی شک جلال الدین محمّد مولوی یکی از پرمایهترین گویندگان ایرانی است. شهرت او به کتاب عظیم الشان مثنوی است؛ و اطلاعات کم نظیر مولوی در این اثر موج میزند. دربارة این اثر بی مانند، آثار زیادی به چاپ رسیده است؛ امّا به دلیل حجم مطالب و موضوعات متنوع، هنوز جای خالی تحقیقات احساس می شود. یکی از موضوعات قابل بحث، جلوههای تصاویر بیانی در دیباچه های مثنوی است که عرصة تبلور اندیشههای تعلیمی مولاناست. به تعبیر دیگر، مولانا از گونههای بیانی نه به قصد تزیین کلام، بلکه برای تفهیم و تعلیم مطالب آسمانی و روحانی با زبان رمز به سالکان طریقت بهرههای فراوان برده است. با توجه به گستردگی حوزة تخیّل شاعر، و بهرهوری از تصاویر در مثنوی، میتوان به دو گونة استعاره و تشبیه اشاره نمود که بیش از سایر عناصر بیانی، در خدمت تعلیمات حقایق الهی قرار گرفته است این پژوهش بر آن است تا زمینههای تعلیمی تصاویر بیانی را در دیباچة شش گانه مثنوی بررسی نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
21 - بررسی تشبیه تمثیل و کارکردهای آن در مثنوی «کارنامۀ زندان» ملک الشعرای بهار
حسین فارسی رامین صادقی نژادتشبیه تمثیل از گونههای خاصّ تشبیه است. در یک طبقهبندی ساده، میتوان آن را به سه نوع گسترده، نیمه فشرده و فشرده (اسلوب معادله) تقسیم کرد. بهار در مثنوی کارنامۀ زندان از این عنصر بلاغی برای اقناع و استدلال مُخاطب به اندازۀ زیادی استفاده کرده است. تعداد و تنوّع به کارگی چکیده کاملتشبیه تمثیل از گونههای خاصّ تشبیه است. در یک طبقهبندی ساده، میتوان آن را به سه نوع گسترده، نیمه فشرده و فشرده (اسلوب معادله) تقسیم کرد. بهار در مثنوی کارنامۀ زندان از این عنصر بلاغی برای اقناع و استدلال مُخاطب به اندازۀ زیادی استفاده کرده است. تعداد و تنوّع به کارگیری این تشبیهات تمثیلی در مثنوی کارنامۀ زندان، می تواند برای این اثر بهار، یک ویژگی سبکی برجسته و شایسته بررسی به حساب آید. ضرورت و اهمیّت این بررسی از آن روی است که می تواند نقش استدلالی و قدرت القایی بسیار بالای تشبیه تمثیل در مثنوی کارنامۀ زندان بهار را نشان دهد. سؤال اساسی این مقاله که درصدد پاسخ بدان برآمده ایم آن است که گونه ها و کارکردهای تشبیه تمثیل در مثنوی کارنامۀ زندان بهار چگونه است؟ در این نوشته که به روش کتاب خانه ای و به شیوۀ توصیفی تحلیل محتوا فراهم آمده است با در نظر گرفتن ساختار بلاغی ابیاتی که تشبیه تمثیلی دارند، نوع جملات آنها از نظر خبری یا انشایی بودن، بررسی شده است. بر اساس یافتههای این پژوهش، تشبیه تمثیل نیمه فشرده با ساختار خبری به قصد تاکید کلام یا همان استعارۀ تمثیلیّه و ضرب المثل، فراوانترین نمونههای تشبیه تمثیل در این مثنوی می باشد. غیر از این، موارد دیگری در ارتباط مستقیم تشبیه تمثیل با الگوری، اسلوب معادله، استعارۀ تمثیلیّه و تصویر و استدلال هنری در این مثنوی وجود دارد که در متن مقاله به آنها پرداخته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
22 - تطور بیان تمثیل در رستم و اسفندیار حکیم فردوسی
محمد رضا کیوانفر پروانه عادلزاده کامران پاشاییدر نگاه نخست به داستان رستم و اسفندیار و با توجه به واو تقابلی که بین آن دو هست انتظار میرود که سراسر داستان جنگ و چکاچک شمشیر و هیاهو و غوغای مقابله باشد و پرسش این است که بیان فردوسی فنی و هنری و آمیخته با ایماژهای تمثیلی و لفظی و بیانی بوده است یا خیر؟ پژوهندگان پس چکیده کاملدر نگاه نخست به داستان رستم و اسفندیار و با توجه به واو تقابلی که بین آن دو هست انتظار میرود که سراسر داستان جنگ و چکاچک شمشیر و هیاهو و غوغای مقابله باشد و پرسش این است که بیان فردوسی فنی و هنری و آمیخته با ایماژهای تمثیلی و لفظی و بیانی بوده است یا خیر؟ پژوهندگان پس از مطالعۀ طولی اثر با دیدگاه فنی و لفظی به این نتیجه رسیدهاند که داستان رستم و اسفندیار که از دیالوگهای طولانی میان دو قهرمان تشکیل شده، تابلویی از صنایع بدیعی بیانی و زیباشناختی مخصوصاً در زمینۀ تمثیل به شکلهای گوناگون در بستری از کاربردهای استعاری آنیمیسم و فورگراندیک، تشبیهی، کنایه، مجاز، حسآمیزی، لف و نشر و ارسالالمثل است. به شکلی که بیشتر به مشقی برای بیان زیباییشناسی ادبی شبیه است تا یک متن حماسی که به دلیل داشتن محتوای خبر بسیار بزرگ میتواند ساده و بیپیرایه باشد. ضرورت این تحقیق فهم و درک بهتر تمثیلهای بکار رفته در داستان رستم و اسفندیار برای محققان با بهره بردن از صنایع بدیعی و بیانی بمنظور درک بهتر محتوایی رزمنامه است و تحقیق بصورت کتابخانهای و توصیفی-تحلیلی و با توجه به ابیات شاهنامه فردوسی حکیم صورت پذیرفته است و این نشانۀ پرورده بودن مطلب و عمق بخشیدن به آن در بازخوانیهای مکرری است که ابوالقاسم فردوسی در مدت بیش از سی سال از سال 369 تا 402 انجام داده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
23 - رویکردی به شگردهای اسلوب معادله و تشبیه تمثیل در دیوان عراقی
محبوبه مسلمیزادهیکی از معیارهای ارزیابی مهارت شعرا در بلاغت، کاربرد زینتهای بلاغی است و تأکید بر نوع خاصّی از آن، سبک شاعر را در هر دورۀ ادبی متمایز میکند، امّا همیشه عنصر سبکساز به شمار نمیآید. مثلاً اسلوب معادله که در گسترۀ سبک خراسانی تا هندی کاربرد داشته به دلیل بسامد بالای آن چکیده کاملیکی از معیارهای ارزیابی مهارت شعرا در بلاغت، کاربرد زینتهای بلاغی است و تأکید بر نوع خاصّی از آن، سبک شاعر را در هر دورۀ ادبی متمایز میکند، امّا همیشه عنصر سبکساز به شمار نمیآید. مثلاً اسلوب معادله که در گسترۀ سبک خراسانی تا هندی کاربرد داشته به دلیل بسامد بالای آن در سبک هندی، مشهورترین عنصر سبکساز هندی دانسته شده و چون این اسلوب با تشبیه تمثیل قرابتهایی دارد، بعضاً با اغماض ظرافتهای آنها، همه را در یک مجموعه گنجاندهاند. این مقاله قصد دارد تا با بررسی کلّیات دیوان عراقی، مصادیق و شگردهای متنوّع اسلوب معادله و تشبیه تمثیل را ارائه دهد؛ یافتههای تحقیق نشان میدهد که عراقی به بهره از آرایههای رایج عهد خود بیشترین بسامد و تنوّع مضامین و ساختار را در اسلوب معادله در کنار آن انواع تشبیه بویژه تشبیه تمثیل در شعر او دارد که اثبات مینماید وی آزادانه بدون نادیده انگاشتن اصول بلاغی، مرزهای آن اصول را درنوردد و اسالیب خود را با ابداع و خلّاقیت از محدودۀ آن بیرون کشیده شعر خود را به سبکی وزین بیاراید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
24 - بررسی تمثیل فشرده در غزلیات حافظ
نوشین هنرمند علی عشقی سردهی ابوالقاسم امیراحمدیتمثیل از جمله مباحث مهم در بلاغت قدیم و جدید است که از نظر ساختار به دو بخش تمثیل کوتاه یا فشرده و تمثیل گسترده تقسیم میشود. در تمثیل فشرده و توصیفی که مهمترین انواع آن تشبیه تمثیلی، استعارهی تمثیلی، مثل و اسلوب معادله است از یک یا چند جمله فراتر نمیرود و در اشعار ش چکیده کاملتمثیل از جمله مباحث مهم در بلاغت قدیم و جدید است که از نظر ساختار به دو بخش تمثیل کوتاه یا فشرده و تمثیل گسترده تقسیم میشود. در تمثیل فشرده و توصیفی که مهمترین انواع آن تشبیه تمثیلی، استعارهی تمثیلی، مثل و اسلوب معادله است از یک یا چند جمله فراتر نمیرود و در اشعار شاعران قدیم تاکنون از جایگاه ویژهای برخوردار است. ولی تاکنون تحقیقی کامل و مجزا در خصوص تمثیل فشرده و انواع آن در غزلیات حافظ به رشته تحریر درنیامده است. پس در این مقاله که با روش کتابخانهای و رویکرد تحلیلی به بررسی تمثیلهای فشرده در غزلیات حافظ، به شیوهی کیفی پرداخته شده است ضمن تعریف تمثیل فشرده و انواع آن و بیان مثالهایی جهت روشن سازی مطلب، در پی پاسخ گویی به سؤالاتی همچون: کاربرد تمثیل فشرده در غزلیات حافظ چگونه است و چه نوع از انواع تمثیل فشرده کاربرد بیشتری دارد؟ میباشد. تمثیلهای فشردهی حافظ بیشتر از نوع استعارهی تمثیلی، اسلوب معادله و مثل میباشد و تشبیه تمثیلی بسیار به ندرت کاربرد دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
25 - تحلیل کاربرد هنری تشبیه و تأثیر آن در سبک ادبی عبهرالعاشقین
اسراء السادات احمدیروزبهان بقلی (متوفی606ه.ق) معروف به شیخ شطاح از جمله صوفیان مشهوری است که نامش در تصوف عاشقانة فارسی آن چنان میدرخشد که کسی را یارای انکار وی نیست. یکی از مهمترین آثار وی که از لحاظ ادبی نیز از متون ارزشمند شمرده میشود، عبهرالعاشقین است. این کتاب شامل 32 فصل است دربا چکیده کاملروزبهان بقلی (متوفی606ه.ق) معروف به شیخ شطاح از جمله صوفیان مشهوری است که نامش در تصوف عاشقانة فارسی آن چنان میدرخشد که کسی را یارای انکار وی نیست. یکی از مهمترین آثار وی که از لحاظ ادبی نیز از متون ارزشمند شمرده میشود، عبهرالعاشقین است. این کتاب شامل 32 فصل است دربارۀ عشق و عاشقی و کیفیت این حال باشکوه در تصوف که رکن و اساس و اصل این مکتب روحانی است. روزبهان درین کتاب دربارة عشق و عاشق و چگونگی ارتباط و یگانگی این سرّ و التزام زیبایی عشق و جدا نبودن این دو لطیفة غیبی از یکدیگر و اینکه اساس هستی بر آن پایدار و استوار است و برتری جمال انسانی پرداخته است. این مبحث مهم صوفیانه که باگویاترین عبارات فارسی و شیواترین اشعار و زیباترین تصاویر و تشبیهات به هم آمیخته است بسیار دلکش و دلربا است و بهگونهای بیان شدهاست که انگار واژهها و عبارات کتاب جان دارند و به سماع و دستافشانی و پایکوبی برخاستهاند و بر جان و دل مخاطب نشستهاند.آنچه به جان گرفتن بیشتر عبارات کتاب کمک میکند، استفادة نویسنده از بلاغت و بهویژه تشبیه است. تشبیه در جای جای این کتاب موج میزند و بیشتر صفحات این اثر را آراسته است. درین مختصر برآنیم تا به بررسی انواع تشبیه درین کتاب بپردازیم و با توجه به زبان عرفانی و ادبی روزبهان تحلیلی کلی بر آن ارائه دهیم؛ باشد که سودمند افتد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
26 - زبان شناسی عرفانی قرآن در آراء ابن عربی و مقایسه آن با دیدگاههای علامه طباطبایی
مسعود حاجی ربیعدر این پژوهش به دیدگاه ابن عربی و علامه طباطبایی درباره زبان دین و مقایسه آراء آنها میپردازیم. در عرفان، امکان تصرف در ظواهر کتب وحیانی وجود ندارد. ابن عربی به ذات کلام الهی نظر دارد و بر مبنای آن اعتقاد دارد که کتب وحیانی به زبان ظاهر است. علامه به زبان ظاهر اعتقاد دا چکیده کاملدر این پژوهش به دیدگاه ابن عربی و علامه طباطبایی درباره زبان دین و مقایسه آراء آنها میپردازیم. در عرفان، امکان تصرف در ظواهر کتب وحیانی وجود ندارد. ابن عربی به ذات کلام الهی نظر دارد و بر مبنای آن اعتقاد دارد که کتب وحیانی به زبان ظاهر است. علامه به زبان ظاهر اعتقاد دارد و بر خلاف ابن عربی، نظریه او حوزه قرآن و اسلام است. ما در این نوشته، در مقام استخراج مبانی نظریه ابن عربی و علامه طباطبایی از آثار آنان هستیم. در این تحقیق به دو هدف توجه کرده ایم: نخست نظاممند کردن آراء ابن عربی و علامه در زبان قرآن و سپس توسعه اندیشه این دو دانشمند از طریق عرضه مسائل جدید بر آراء آنها یا تطبیق آراء آنها بر یکدیگر. روش ما در این تحقیق، آمیزه ای از نقل و تحلیل عقلی ـ عرفانی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
27 - بررسی برخی ویژگی های سبکی یا تصویرهای شاعرانه دراشعار حکیم سنایی غزنوی
نرجس کیخا مسعود اکبری زاده بهروز رومیانیچکیده : حکیم مجدودبن آدم سنایی غزنوی از گویندگان مشهور سبک عراقی و شعر عرفانی می باشد که آثاری به نظم و نثر از خود به یادگار گذاشته اشعارحکیم سنایی ساده، با مضامین پرمحتوای عرفانی آمیخته است که در آنها، شاعر مضامین شعری خود را همراه با تصاویر شاعرانه ی زیبایی ارائه کرده چکیده کاملچکیده : حکیم مجدودبن آدم سنایی غزنوی از گویندگان مشهور سبک عراقی و شعر عرفانی می باشد که آثاری به نظم و نثر از خود به یادگار گذاشته اشعارحکیم سنایی ساده، با مضامین پرمحتوای عرفانی آمیخته است که در آنها، شاعر مضامین شعری خود را همراه با تصاویر شاعرانه ی زیبایی ارائه کرده. نیروی تصویرآفرینی همیشه نشانه ی شاخص یک شاعر است . بنابراین، مقاله ی حاضر به بررسی تصاویر شاعرانه ( تشبیه و استعاره )، در شعر سنایی اختصاص یافته است. در این مقاله، به شعر و خیال ( تصویر) اشاره شده است. تشبیه ها و استعاره های اشعار حکیم سنایی از لحاظ بسامد، موضوع ( عناصر تصویر ساز)، فشردگی و گستردگی و نیز از جهت هدف شاعر از آوردن این تصاویر بررسی شده اند و در بخش پایانی مقاله درباره ی تناسب تصویر با موضوع بحث شده است.واژگان کلیدی: سنایی، دیوان اشعار، تشبیه، استعاره، عناصر تصویر ساز . پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
28 - نگاهی به گسترة خیال محمدرضا ترکی
نسیبه عالیقدر سیف الدین آب برین فروغ جلیلیخیال شاعرانه همواره عرصه‎های ناشناخته‎ای را کشف کرده و آن را به رشتة کلام می‎کشد؛ دامنة خیال شاعرانه گسترده است. تصاویر در اشعار شاعران منطبق با تجارب شعری آنان، خاستگاه‎های متنوعی دارند. برخی شهر و زندگی شهری و پدیدههای مدرن را منبع الهام خود در تصویرس چکیده کاملخیال شاعرانه همواره عرصه‎های ناشناخته‎ای را کشف کرده و آن را به رشتة کلام می‎کشد؛ دامنة خیال شاعرانه گسترده است. تصاویر در اشعار شاعران منطبق با تجارب شعری آنان، خاستگاه‎های متنوعی دارند. برخی شهر و زندگی شهری و پدیدههای مدرن را منبع الهام خود در تصویرسازی قرار میدهند و برخی دیگر بیشتر طبیعتگرا هستند و گروهی دیگر دین و آیین و ...منبع الهام خود قرار میدهند. با این همه در شعر غالب شاعران تنّوع در خاستگاه خیال و گسترة خیال دیده می‎شود. نکته جالب توجّه این است که هر چه صورتهای خیال نوتر باشند و مرتبط با عناصر قابل تجربه، به همان اندازه تأثیر و گیرایی بیشتری دارند. در شعر محمدرضا ترکی نیز تنوّع خاستگاههای خیال دیده میشود پژوهش حاضر با روش تحلیلی-توصیفی،گسترة خیال محمدرضا ترکی و خاستگاههای تصویر در شعر او را مورد پژوهش قرار داده است. نتیجة پژوهش حکایت از آن دارد که الهام از طبیعت در خلق تصویر، عناصر دینی و مذهبی، عناصر مرتبط با زندگی معاصر در شعر او پر رنگاند و خاستگاه نماد نیز در شعر او اسطوره و تاریخ و دین میباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
29 - بررسی انواع تشبیه در شعر معاصر عرب با رویکرد به سرودههای نازک الملائکه
پرنیا امان هادی حیدری نیا محمود صادق زادهنازک الملائکه بهعنوان یکی از بنیانگذاران شعر آزاد، از نظریهپردازان شعر نو و همچنین از شاعران صاحب سبک در ادبیّات معاصر عربی به شمار میرود. نازک در شعر خود از عناصر بلاغی برای برجستهسازی مضمون و تأثیرگذاری بیشتر بر خواننده، بهره بـرده است. تشبیه یکی از ارکان بلاغی م چکیده کاملنازک الملائکه بهعنوان یکی از بنیانگذاران شعر آزاد، از نظریهپردازان شعر نو و همچنین از شاعران صاحب سبک در ادبیّات معاصر عربی به شمار میرود. نازک در شعر خود از عناصر بلاغی برای برجستهسازی مضمون و تأثیرگذاری بیشتر بر خواننده، بهره بـرده است. تشبیه یکی از ارکان بلاغی میباشد که سایر صورتهای بلاغی از آن نشأت گرفته است. در مباحث بیانی، اولین عامل تصویرآفرین، آرایۀ تشبیه است؛ بهگونهای که میتوان آن را سادهترین و ابتداییترین نوع صور خیال بهحساب آورد؛ زیرا فهم و درک آن برای ذهن از دیگر صورتهای خیالی آسانتر است. نازک الملائکه در سرودههای خود به نحو کارآمد و مؤثری از ابزارهای بلاغی بهره برده است. او به شیوههای گوناگون، با بهرهگیری از تشبیه، اندیشههای خود را به خواننده منتقل ساخته و تشبیه را با تصاویر و هنرنماییهای ویژهای مقرون ساخته است. این پژوهش به شیوۀ توصیفی و تحلیلی و با ابزار کتابخانهای به بررسی کارکرد تشبیه و انواع آن در سرودههای نازک الملائکه پرداخته است. همچنین از رهگذرهای مختلف از لحاظ طرفین حسی یا عقلی بودن، از نظر ارکان و غیره، تقسیمبندی نموده، ظرایف و لطایف این تصویر هنری، واکاوی شده است. نتایج پژوهش، بیانگر آن است که تشبیه بعد از آرایۀ استعاره، پرکاربردترین صنعت ادبی در شعر نازک میباشد و از بین انواع تشبیه، تشبیه بلیغ، پربسامدترین نوع تشبیه است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
30 - تشبیه و حروف الفبا در شعر خاقانی
سعید خیرخواه برزکی فروزان طویلیتشبیه در شعر فارسی، در زمره برجسته ترین نوع صور خیال محسوب میشود؛ و در شعر اکثر شاعران جایگاهی ویژه دارد. بنابر این شاعران با استفاده از پدیدههای طبیعی اطراف خود، دایره تشبیهات خویش را گستردهتر ساختهاند. یکی از این پدیدهها، مشبهٌبه قرار دادنحروف الفباست که درشعر چکیده کاملتشبیه در شعر فارسی، در زمره برجسته ترین نوع صور خیال محسوب میشود؛ و در شعر اکثر شاعران جایگاهی ویژه دارد. بنابر این شاعران با استفاده از پدیدههای طبیعی اطراف خود، دایره تشبیهات خویش را گستردهتر ساختهاند. یکی از این پدیدهها، مشبهٌبه قرار دادنحروف الفباست که درشعر فارسی و به ویژه در اشعار سبک عراقی و پس از آن، نقش ویژهای دارد. در این جستار با تمهید مقدمهای در باب تشبیه و حروف الفبا، و مراجعه به بعضی دیوانهای معروف، نمونههایی در این باب به عنوان شاهد مثال، به ویژه از دیوان خاقانی ارایه میشود. تشبیه در دیوان خاقانی بعد از استعاره، بیش از سایر عناصر خیال به کار گرفته شده است. هم چنین وی بیش از سایر شاعران به تشبیه حروفی نظر داشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
31 - بررسی راز و رمز تشبیه در اشعار نادرپور
رسول‏ علی پناهیان محمدرضا قاریدر مباحث بیانی تشبیه به عنوان اولین عامل تصویرآفرین مورد توجه قرار گرفته است، تشبیه یکی از ارکان بلاغی است که سایر صورت های بلاغی نظیر: استعاره، مجاز، تشخیص و کنایه از آن نشأت می گیرند و می توان آن را ابتدایی ترین و ساده ترین نوع صور خیال شمرد. زیرا فهم آن برای ذهن از د چکیده کاملدر مباحث بیانی تشبیه به عنوان اولین عامل تصویرآفرین مورد توجه قرار گرفته است، تشبیه یکی از ارکان بلاغی است که سایر صورت های بلاغی نظیر: استعاره، مجاز، تشخیص و کنایه از آن نشأت می گیرند و می توان آن را ابتدایی ترین و ساده ترین نوع صور خیال شمرد. زیرا فهم آن برای ذهن از دیگر صور خیال راحت تر انجام می گیرد. نادرپور در مجموعه اشعارش به نحو مؤثر و کارآمدی از ابزارهای بلاغی بهره برده است. او به شیوه های گوناگون، با استفاده از تشبیه به ابلاغ پیام خود پرداخته و تشبیه را با تصاویر و هنرنماییهای ویژهای همراه کرده است، در این پژوهش به منظور آشکار شدن اهمیت تشبیه و چگونگی کار برد این صنعت ادبی، به بررسی و تحلیل و تهیه آمار تقریبی انواع تشبیهات او پرداخته، تشبیهات شعری او را از رهگذر های مختلف از لحاظ طرفین حسی یا عقلی بودن، از نظر ارکان و... تقسیمبندی نموده، لطایف و ظرایف این تصویر هنری کاویده میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
32 - صور خیال در غزلیات هاتف اصفهانی
سیمین عوض پور علی اصغر محمودیدر این پژوهش سخن از ابزارهای خیال هاتف اصفهانی است که از شاعران دوره ی بازگشت ادبی است.ابزارهای خیال در غزلیات هاتف مورد بررسی واقع گردیده.عناصر طبیعی،تصاویر ایستایی، مفاهیم انتزاعی، عنصر رنگ و هماهنگی در تصاویر که در قالب صور خیال نمود دارد تحلیل گردیده است.در پایان آم چکیده کاملدر این پژوهش سخن از ابزارهای خیال هاتف اصفهانی است که از شاعران دوره ی بازگشت ادبی است.ابزارهای خیال در غزلیات هاتف مورد بررسی واقع گردیده.عناصر طبیعی،تصاویر ایستایی، مفاهیم انتزاعی، عنصر رنگ و هماهنگی در تصاویر که در قالب صور خیال نمود دارد تحلیل گردیده است.در پایان آمار صور خیال که نشان از مقلد بودن هاتف اصفهانی در خلق تصاویر و زیور های لفظی کلام دارد در نمودار ها هویدا است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
33 - بررسی تصویرسازی در اشعار حسین اسرافیلی
مریم محمودی حسن قربانیدر قلمرو شعر دفاع مقدس چند تن از شاعران بیشتر از دیگران نامبردار شده اند که از آن میان باید از حسین اسرافیلی شاعر تمام عیار شعر دفاع مقدس نام برد. وی یکی از پرکارترین شاعران ادبیات پایداری است، ولی پرکاربودن مانع توجه او به ساخت ادبی و هنری شعرش نشده است. لذا در مقاله ح چکیده کاملدر قلمرو شعر دفاع مقدس چند تن از شاعران بیشتر از دیگران نامبردار شده اند که از آن میان باید از حسین اسرافیلی شاعر تمام عیار شعر دفاع مقدس نام برد. وی یکی از پرکارترین شاعران ادبیات پایداری است، ولی پرکاربودن مانع توجه او به ساخت ادبی و هنری شعرش نشده است. لذا در مقاله حاضر تلاش شده است مهمترین شگردهای ادبی اسرافیلی برای خلق تصاویر شعری در سه دفتر عبور از صاعقه، تولد در میدان و در سایة ذوالفقار (به عنوان مهمترین آثار او) مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. بررسی ها نشان از بهره گیری وی از شگردهای بیانی بهویژه استعاره، تشبیه و کنایه و نیز صنایع بدیعی همچون تمثیل و تلمیح دارد.در قلمرو شعر دفاع مقدس چند تن از شاعران بیشتر از دیگران نامبردار شده اند که از آن میان باید از حسین اسرافیلی شاعر تمام عیار شعر دفاع مقدس نام برد. وی یکی از پرکارترین شاعران ادبیات پایداری است، ولی پرکاربودن مانع توجه او به ساخت ادبی و هنری شعرش نشده است. لذا در مقاله حاضر تلاش شده است مهمترین شگردهای ادبی اسرافیلی برای خلق تصاویر شعری در سه دفتر عبور از صاعقه، تولد در میدان و در سایة ذوالفقار (به عنوان مهمترین آثار او) مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. بررسی ها نشان از بهره گیری وی از شگردهای بیانی بهویژه استعاره، تشبیه و کنایه و نیز صنایع بدیعی همچون تمثیل و تلمیح دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
34 - بررسی مضمون آفرینی در غزلیات کلیم کاشانی
علی دهقان حبیبه زاهدیکیامضمون آفرینی، ایجاد و یا کشف رابطه و پیوند تازه میان امری ذهنی با عینی است که در ظاهر هیچ پیوندی میان آنها نیست. از این رو آن را نوعی تظاهر فرمیک ظرفیتهای زبانی و نوعی موضع گیری خاص در قبال امکانات زبان شعر دانسته اند. این هنر یکی از ویژگیهای سبک هندی است که غزل این سب چکیده کاملمضمون آفرینی، ایجاد و یا کشف رابطه و پیوند تازه میان امری ذهنی با عینی است که در ظاهر هیچ پیوندی میان آنها نیست. از این رو آن را نوعی تظاهر فرمیک ظرفیتهای زبانی و نوعی موضع گیری خاص در قبال امکانات زبان شعر دانسته اند. این هنر یکی از ویژگیهای سبک هندی است که غزل این سبک را کلاً از ابتذال نگاه داشته است، زیرا شاعر حق نداشته یک مضمون کهنه را تکرار کند. بدین ترتیب یکی از امتیازات عمده ی شعر عصر صفوی به طور عام و سبک کلیم با دیگر شعرای قبل از او به طور اخص، تغییر جهت خلاقیتهای ادبی از تصویرسازی به مضمون آفرینی است. کلیم با خلق مضامین تازه در قالب غزل، نقش بسزایی در ادب فارسی ایفا کرد. برای همین است که در دیوان او همه جا مضمون تازه میجوشد و تصاویری نو در موضوعاتی جزئی به چشم میخورد. در مقاله ی حاضر سعی می شود پس از تعریف مضمون آفرینی، روش کلیم کاشانی در این هنر بررسی شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
35 - وصف در شعر فروغ فرخزاد
محبوبه مباشری زهرا کیان بختType and modality of ‘description’ has always had significance and special manifestation in the poetry of different periods of Persian Literature, so that study and analysis of descriptions is highly instrumental in stylistic trends of literary works. In co چکیده کاملType and modality of ‘description’ has always had significance and special manifestation in the poetry of different periods of Persian Literature, so that study and analysis of descriptions is highly instrumental in stylistic trends of literary works. In contemporary poetry also analysis of descriptions in many cases demonstrates norm –breaking and innovative approaches of poets, in consequence of their regarding affairs from a novel viewpoint. Due to significance of descriptions and their sublime position in literary works it is necessary to investigate these works in this regard. The present study firstly seeks to investigate types of description in Forough Farrokhzad’s poetry on the basis of some definitions in Arabic language and literature, and also the tropes the poet has practiced in this regard such as simile and personification as the most frequent ones. Secondly, epithets are analyzed in terms of grammatical concerns. These epithets are categorized according to Dr. Ali-mohamad Haghshenas’ Persian grammar and treatment of each epithet considering their grammatical structures is examined statistically. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
36 - نگاهی به تشبیه در دیوان شاکه و خانمنصور
مسعود باوان پوری وحید سجادی فر سکینه آزادیخیال که عنصر اصلی شعر محسوب میشود پل ارتباطی بین احساس و اندیشه و بیان شاعر است که انتقال عاطفه از طریق آن صورت میگیرد و ملاک سنجش یک اثر ادبی میباشد. شاکه و خانمنصور دو تن از شاعران کردیسرای ایلامی هستند که به سان مولوی و شمس تبریزی مرید و مراد بودهاند و دارای دی چکیده کاملخیال که عنصر اصلی شعر محسوب میشود پل ارتباطی بین احساس و اندیشه و بیان شاعر است که انتقال عاطفه از طریق آن صورت میگیرد و ملاک سنجش یک اثر ادبی میباشد. شاکه و خانمنصور دو تن از شاعران کردیسرای ایلامی هستند که به سان مولوی و شمس تبریزی مرید و مراد بودهاند و دارای دیوانی به گویش کلهری از شاخه کردی جنوبی هستند که به همّت محمدعلی قاسمی و علیرضا خانی جمعآوری شده است. این شاعران توانمند در دیوان خود برای تبیین و انتقال معانی و مفاهیم مورد نظر خویش از صور خیال بهره گرفتهاند. تشبیه یکی از برجستهترین و در واقع مهمترین ارکان علم بیان است که شاعران برای زیباسازی شعر خویش و نیز انتقال مفاهیم در قالب کلماتی دلانگیز از آن بهره بردهاند. مقاله حاضر کوشیده است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی علاوه بر بررسی مبانی نظری تشبیه، با بیان نمونههایی از تشبیهات استفاده شده در این دیوان و تبیین آنها از نظر شکل، کاربرد ادات و وجهشبه، توانایی این دو شاعر را در چگونگی انتقال مفاهیم و تبیین اغراض سخن و تأثیرگذاری کلام آن دو را برای خوانندگان روشن سازد. نتایج تحقیق نشان میدهد که شاعران از تشبیه حسّی و مفصل بیشترین بهره برده و توجه چندانی به تشبیه محسوس به عقلی نداشتهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
37 - ضربالمثل در ادب فارسی و عربی، پیشینه و مضامین مشترک
محمد امیریمثل در گستره ادبیات از نقش و جایگاه والایی برخوردار است؛ به طوری که ارزش و اهمیت علمی و تاریخی آن از کتیبهها و سنگنوشتهها کمتر نیست. در زندگی تمامی اقشار جامعه، اعم از عامی، تحصیلکرده، فرهیخته و... مثل کاربرد ممتازی دارد و چه بسا جملة کوتاهی که ضربالمثلی یا حکمتی به چکیده کاملمثل در گستره ادبیات از نقش و جایگاه والایی برخوردار است؛ به طوری که ارزش و اهمیت علمی و تاریخی آن از کتیبهها و سنگنوشتهها کمتر نیست. در زندگی تمامی اقشار جامعه، اعم از عامی، تحصیلکرده، فرهیخته و... مثل کاربرد ممتازی دارد و چه بسا جملة کوتاهی که ضربالمثلی یا حکمتی به ارث رسیده از گذشتگان است، کار ساعتها سخن گفتن، دلیل آوردن و استدلال کردن و بحث کردن را انجام داده است. تاریخ امثال و حکم در زبان عربی به دوره جاهلیت بر میگردد و در زبان فارسی نمیتوان تاریخ دقیقی برای پیدایش آن ذکر کرد. مفاهیم و مضامین در ضربالمثلهای عربی و فارسی بسیار زیاد است که این مشابهت بیشتر معنوی و در بعضی از موارد لفظی است. پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل مثل، معانی لغوی و اصطلاحی آن، ویژگیهای لفظی، معانی بیان و سپس به پیشینة امثال در عربی و فارسی و تاریخچة گردآوری امثال عربی خواهد پرداخت و در انتهای پژوهش، مفاهیم و مضامین مشترک مثلها در فارسی و عربی را با ذکر نمونه مثالها بررسی خواهد کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
38 - اسلوب معادله در غزل سعدی
محمد حکیم آذرسعدی شاعری استدلالگراست. ابیات او در غزل، به عبارتها و گزارههای منطقی چنان نزدیک میشود که در عین مخیل بودن، بسیار استوار به چشم میآید. یکی از راههای خلق تصاویر هنری و ایجاد زمینههای منطقی و قابل درک، در غزل، اسلوب معادله است که سعدی با شناخت مناسبی که از ظرفیتها چکیده کاملسعدی شاعری استدلالگراست. ابیات او در غزل، به عبارتها و گزارههای منطقی چنان نزدیک میشود که در عین مخیل بودن، بسیار استوار به چشم میآید. یکی از راههای خلق تصاویر هنری و ایجاد زمینههای منطقی و قابل درک، در غزل، اسلوب معادله است که سعدی با شناخت مناسبی که از ظرفیتهای این شگرد ادبی داشته، شعر خود را به کمک آن هنریتر و استدلالیتر کرده است. اسلوب معادله از فروع بحث تشبیه است که با درآمیختن به تمثیل، شعر را به ساحتهای تصویری روشن و قابل درک رهنمون میسازد، از تجربههای همگانی میگوید و هیأتهای ذهنی شاعر را به هیأتهای بیرونی در جهان ما پیوند میزند. در غزل سعدی با شناخت از امکانات تشبیه تمثیل و زیر مجموعة فنّی آن، اسلوب معادله، این شگرد، گاه در قالب تک بیتها و در مواردی در قالب دو بیت ساخته شده است. سعدی با درک درست از ایجاز، مصراع های محسوسی را که در اسلوب معادله به کار گرفته از زمینههای حیات اجتماعی ایرانیان برگزیده تا نشانههای شعریاش روشن باشد و مدلولهای تجربه شدهای را به صورت فشرده در قالب تک بیتها، برای مخاطب فارسی زبان پیش چشم بگسترد. این عمل باعث میشود که غزل علاوه بر مخیلشدن، منطقی و هندسی هم بشود و سعدی با آگاهی از زوایای روح و روان مخاطب خود، با استفاده از اسلوب معادله، غزل را در بستری از تصاویر آشنا، حکمتهای عامیانه، تجربیات ملموس انسانی، متلها و مثلهای عامیانه، داستانها، اساطیر دینی و غیر دینی، با حال و هوایی از پیامهای عارفانه و عاشقانه، در هم میتند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
39 - جمالشناسی گلشنراز
تورج عقداییشبستری در مثنوی گلشنراز که متنی عرفانی است، با تکیه بر پیوند دیرینة عرفان و زیبایی، برای بیان و تجسم بخشیدن به دریافتههای مجردّش، از ابزارهای گوناگون زیباییآفرینی و جمالافزا استفاده میکند تا انتقال پیامش را آسان کند و بر تأثیر کلامش بیفزاید.مقالة پیش رو، گلشنراز ر چکیده کاملشبستری در مثنوی گلشنراز که متنی عرفانی است، با تکیه بر پیوند دیرینة عرفان و زیبایی، برای بیان و تجسم بخشیدن به دریافتههای مجردّش، از ابزارهای گوناگون زیباییآفرینی و جمالافزا استفاده میکند تا انتقال پیامش را آسان کند و بر تأثیر کلامش بیفزاید.مقالة پیش رو، گلشنراز را از منظر زیباییشناسی نگریسته و بر آن است تا نشان دهد که شیخ محمود شبستری، تشبیه را ابزاری مناسب برای بیان مشابهتهای خیالانگیز میان مفاهیم مجرد و پدیدههای عینی تشخیص داده و به فراوانی از آن استفاده کرده است.امّا او برای انتقال اندیشههای عمیقتر یا تجربههای شهودی، به ترتیب استعاره و نماد را بهکار میگیرد، همچنان که برای بیان مفاهیم و اندیشههای دو سطحی، کنایه، ایهام و پارادوکس را ابزارهایی کارآمد مییابد که قادر به انتقال چنین دریافتههایی هستند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
40 - انواع تمثیل در ادب فارسی
سردار با فکرچکیده تمثیل، از مهمّ ترین و پرکاربردترین شگردهای ادبی در متون ادبی تعلیمی و سبک هندی است. اساس این هنر بیانی بر تشبیه است و در آن شاعر یا نویسنده برای تأیید یا روشن شدن مطلبی، آن را به موضوعی سادهتر تشبیه می کند یا برای اثبات موضوعی، نمونه و مثالی رایج و مشهور می آورد چکیده کاملچکیده تمثیل، از مهمّ ترین و پرکاربردترین شگردهای ادبی در متون ادبی تعلیمی و سبک هندی است. اساس این هنر بیانی بر تشبیه است و در آن شاعر یا نویسنده برای تأیید یا روشن شدن مطلبی، آن را به موضوعی سادهتر تشبیه می کند یا برای اثبات موضوعی، نمونه و مثالی رایج و مشهور می آورد تا از این طریق، مفاهیم و نظریّات خود را به خواننده یا شنونده منتقل کند. استفاده از این شیوۀ ادبی در آثار ادبی تعلیمی، تعلیم و پند و اندرزهای اخلاقی را حلاوت بخشیده و تأثیرگذاری آن ها را دو چندان ساخته است. در آثار ادبی تعلیمی بسامد حکایت های تمثیلی و در سبک هندی بسامد اسلوب معادله بیشتر از اقسام دیگر تمثیل است. در این مقاله بعد از توضیح و تبیین انواع گوناگون تمثیل، برای هر یک از آن ها، نمونه هایی از آثار مهمّ ادب فارسی آورده شده و نقاط ضعف و قوّت آن ها مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. شیوۀ پژوهش، براساس نحوۀ کاربرد مصداق های این آرایۀ ادبی در آثار مهمّ تعلیمی و سبک هندی و ملاحظۀ دیدگاه های صاحب نظران و دریافت شخصی از این هنر بلاغی صورت گرفته است. نتیجۀ کلّی مقاله این است که به کار بردن فراوان صورت های مختلف تمثیل، جزء مختصات اصلی و ذات آثار ادبی تعلیمی و سبک هندی و از رازهای زیبایی و تأثیر زبان آن ها بر خواننده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
41 - بررسی تشبیهات اساطیری در توصیف طبیعت در سبک خراسانی و عراقی
محمد خشکاب علی عشقی سردهی ابوالقاسم امیر احمدیبررسی تشبیهات اساطیری در توصیف مظاهر طبیعتدر سبک خراسانی و عراقی محمد خشکاب* دانش جوی دورۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی واحد سبزوار، دانش گاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران. علی عشقی سردهی** دانش یارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سبزوار، دانش گاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایر چکیده کاملبررسی تشبیهات اساطیری در توصیف مظاهر طبیعتدر سبک خراسانی و عراقی محمد خشکاب* دانش جوی دورۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی واحد سبزوار، دانش گاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران. علی عشقی سردهی** دانش یارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سبزوار، دانش گاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران (نویسندۀ مسؤول). ابوالقاسم امیراحمدی*** دانش یار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سبزوار، دانش گاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران. تاریخ دریافت: 28/2/1397 تاریخ پذیرش: 2/7/1397 چکیده کم تر اثر ادبی را میتوان یافت که بر حسب نیاز خویش از خوان شاهنامه بهرهای نبرده باشد. از میان کارکردهای مختلف اشارات شاهنامهای در موضوعاتی چون: مدح، تبیین مسائل حکمی و تعلیمی، پیوند با عرفان، مضامین غنایی و تغزلگونه، ساخت تمثیل، ترکیب سازیهای بلاغی و...کارکرد آن در توصیف مظاهر طبیعت جلوه ای خاص یافته است. در این میان شعرا در قلمرو ادبی از تشبیهات اساطیری و حماسی در تصویرسازیهای طبیعت گرایانۀ خود بهره بردهاند. یکی از طرق وصف طبیعت، مشبهٌبه قراردادن هر یک از اشارات اساطیری و حماسی در مقابل مظاهر طبیعت است. عناصر رنگ، سپاهی، اشرافی و شکل هندسی بهترین وجوه تشابه مظاهر طبیعت با قهرمانان حماسی قرار میگیرد. الگوپذیری از اعمال و کردار بارز قهرمانان، اشارۀ صریح به اصل داستان، استفاده از تقابلهای دوگانه و فضا سازی (براعت استهلال) از ویژگی های این نوع توصیفات به شمار میآید. تصاویر مادر در تشبیهات اساطیری در سبک خراسانی ساده، ابتکاری و دارای اصالت است و نتیجۀ احساس طبیعی و مستقیم شاعر از طبیعت است، امّا در سبک عراقی این نوع تشبیهات به هم راه عاطفه ای رقیق تر، با ایهام و پیچیدگی و بازی با کلمات تقلید، تکرار و تلفیق می شود. در این مقاله قصد داریم به بررسی تشبیهات اساطیری در توصیف هر یک از مظاهر طبیعت در شعر برخی از شاعران سبک خراسانی و عراقی بپردازیم. * . Mohammad.Khoshkab@iaus.ac.ir ** . eshghi@iaus.ac.ir *** . amirahmadi@iaus.ac.ir پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
42 - جای گاه تشبیهات تلمیحی در ساختار غنایی شعر استاد حمیدی شیرازی
مصطفی عرفانی مهدی ماحوزیمهدی حمیدی شیرازی در میان شاعران سنتگرای معاصر در حوزة ادب غنایی، در فرم و ساختار و در معنا و محتوا، سبکی خاص ومنحصر بفرد دارد. در تمامی آثار وی ـ بویژه اشک معشوق ـ همة عناصر زبانی، آرایههای ادبی، وزن، موسیقی شعر، واژگان، ترکیبات، تصاویر، فرم و ساختار در خدمت عنصر عاط چکیده کاملمهدی حمیدی شیرازی در میان شاعران سنتگرای معاصر در حوزة ادب غنایی، در فرم و ساختار و در معنا و محتوا، سبکی خاص ومنحصر بفرد دارد. در تمامی آثار وی ـ بویژه اشک معشوق ـ همة عناصر زبانی، آرایههای ادبی، وزن، موسیقی شعر، واژگان، ترکیبات، تصاویر، فرم و ساختار در خدمت عنصر عاطفه قرار دارد. در این جستار سعی شده است، یکی از شیوههای ساختاری و تصویرسازی وی، که بهرهگیری از تشبیهات تلمیحی از جمله: اساطیری، حماسی، دینی، عاشقانه و تاریخی، مورد بررسی قرار گیرد. وی از عناصر اساطیری، مذهبی، عاشقانه و تاریخی برای ابراز احساسات عاشقانة خویش در عاطفیترین ساختار بهره میگیرد و علاوه بر، برجستهسازی تصویری، با دمجان بخش خود، آنها را جانی تازه بخشیده است. پیوند مناسب میان این عناصر تشبیهی، تلمیحی و جریان عشق میان او و محبوب؛ از ویژگیهای اصلی شعر اوست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
43 - صائب، همدم دارالامان خاموشی
رجب توحیدیان عزیزه خان چوبانی اهرنجانیاز جمله مضامین و موضوعاتی که از دیرباز در ادبیات گسترده و پربار تعلیمی ـ عرفانی توجه کافی و وافی بدان ابراز گردیده است، مضمون خاموشی و سخن به مقتضای حال گفتن است. اهمیت و جایگاه خاموشی در پهنة ادب فارسی از گذشته تا حال، به اندازهای بوده است که زندگی و مرگ افراد بشر را چکیده کاملاز جمله مضامین و موضوعاتی که از دیرباز در ادبیات گسترده و پربار تعلیمی ـ عرفانی توجه کافی و وافی بدان ابراز گردیده است، مضمون خاموشی و سخن به مقتضای حال گفتن است. اهمیت و جایگاه خاموشی در پهنة ادب فارسی از گذشته تا حال، به اندازهای بوده است که زندگی و مرگ افراد بشر را تعیین کرده، سعادت و شقاوت ابدی را در پی داشته است. شاعر و ادیب پرآوازه سبک هندی (اصفهانی)، صائب تبریزی با تکیه بر افکار و اندیشههای عرفانی مولانا در باب خاموشی و انوع سه گانه آن (زبان خاموش و ضمیر گویا ـ زبان و ضمیر خاموش ـ ضمیر خاموش و زبان گویا) و با بهرهگیری از عناصر خیال شعری از جمله تشبیه تمثیل (اسلوب معادله) و تلمیح در دیوان خود، که بحق اطلاق نام خاموشی نامه بر آن بجا و شایسته مینماید، توانسته است رسالت خود را به عنوان ادیب و معلّمی که همدم دارالامان خاموشی است، نسبت به مردم زمانه خویش و آیندگان، بخوبی و با استادی هر چه تمامتر ادا کرده باشد. نگارنده در این نوشتار به تفحّص در این زمینه همراه با ذکر شواهدی از شاعران دیگر پرداخته است. پرونده مقاله