نگاهی به تشبیه در دیوان شاکه و خان‌منصور

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات کردی و لکی

مسعود باوان پوری ¹ , وحید سجادی فر ² , سکینه آزادی ³

1 - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عرب دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
2 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی
3 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام

تاریخ دریافت : 1394/09/10 تاریخ پذیرش : 1398/04/30 تاریخ انتشار : 1398/08/01

کلید واژه: تشبیه, صورخیال, شعر ایلامی, شاکه, خان منصور,

چکیده مقاله :

خیال که عنصر اصلی شعر محسوب می‌شود پل ارتباطی بین احساس و اندیشه و بیان شاعر است که انتقال عاطفه از طریق آن صورت می‌گیرد و ملاک سنجش یک اثر ادبی می‌باشد. شاکه و خان‌منصور دو تن از شاعران کردی‌سرای ایلامی هستند که به سان مولوی و شمس تبریزی مرید و مراد بوده‌اند و دارای دیوانی به گویش کلهری از شاخه کردی جنوبی هستند که به همّت محمدعلی قاسمی و علیرضا خانی جمع‌آوری شده است. این شاعران توانمند در دیوان خود برای تبیین و انتقال معانی و مفاهیم مورد نظر خویش از صور خیال بهره گرفته‌اند. تشبیه یکی از برجسته‌ترین و در واقع مهم‌ترین ارکان علم بیان است که شاعران برای زیباسازی شعر خویش و نیز انتقال مفاهیم در قالب کلماتی دل‌انگیز از آن بهره برده‌اند. مقاله حاضر کوشیده است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی علاوه بر بررسی مبانی نظری تشبیه، با بیان نمونه‌هایی از تشبیهات استفاده شده در این دیوان و تبیین آنها از نظر شکل، کاربرد ادات و وجه‌شبه، توانایی این دو شاعر را در چگونگی انتقال مفاهیم و تبیین اغراض سخن و تأثیرگذاری کلام آن دو را برای خوانندگان روشن سازد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که شاعران از تشبیه حسّی و مفصل بیشترین بهره برده و توجه چندانی به تشبیه محسوس به عقلی نداشته‌اند.

چکیده انگلیسی:

Shake and Khan Mansour are two of the Kurdish poets of the Ilami House, such as Molavi and Shams Tabrizi, Murid and Murad, and have a diary in the Kaladi dialect of the South Kurdish branch, collected by Mohammad Ali Qasemi and Alireza Khani. These powerful poets have used imagery in their poems to explain and convey the meanings and concepts they seek. The present article has attempted to study metaphoric elements as one of the most prominent and indeed the most important support of expression science in the poetry of these poets using library sources and a descriptive-analytical method. Make it clear to readers. The results of the study show that poets made the most use of sensory and articulatory similes and did not have much tendency to use rhetorical and intellectual similes.

منابع و مأخذ:

کتاب‌ها

- بهار، محمدتقی(1386)، سبک ­شناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی، چاپ دوم، تهران: انتشارات زوّار.

- پورنامداریان، تقی(1374)، سفر در مه(تأملی در شعر احمد شاملو)، تهران: زمستان.

- جاف، خسرو(2005)، اللر کردأم لر، ترجمه محمد البدری، اربیل: ئاراس.

- زندی، هیوا(2007)، مقترح للکتابة بالهجیة الفیلیة، چاپ دوم، اربیل: ئاراس.

- سهراب­نژاد، علی‌محمد(1379)، دیوان اشعار و زندگینامه شاکه و خان منصور، ایلام: گویش.

- شاکه و خان­منصور(1379)، دیوان، به همت و جمع ­آوری محمدعلی قاسمی و علیرضا خانی، ارومیه: صلاح ­الدین ایوبی.

- قاسمی، محمدعلی و علیرضا خانی(1379)، دیوان کامل شاکه و خان­ منصور، ارومیه: انتشارات صلاح‌الدین ایوبی.

مجلات

- آهنگرنژاد، جلیل(1386)، «شاعران عشق و بلوط و رنج»، مجله گوهران بهار، ش 15، صص 149- 156.

- عرب، عباس و علیرضا خانی(1393)، «تأثیر آیات و احادیث و اشعار عرب در شعر شاکه و خان‌منصور»، اولین همایش ملی مانگ و مانشت، ایلام، صص 141- 153.

- نظری، علی و نعمت عزیزی(1389)، «بررسی جلوه ­های طبیعت و کارکرد آن در شعر شاکه و خان‌منصور»، همایش بین ­المللی ادبیات کردی، کردستان، صص 230- 251.