فهرست مقالات Satire

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - مطالعۀ تطبیقی طنزپردازی ابوالقاسم حالت و احمد مَطَر
  محمّد امین احسانی اصطهباناتی عنایت اللّه شریف پور محمدرضا صرفی
  10.30495/clq.2021.1937760.2265
  طنز، یکی از روش های مبارزات کلامی گویندگان است که به واسطه آن، ساختارهای اجتماعی و سیاسی، به چالش کشیده می شوند. روش های طنز پردازی، بسیار متنوع است و گویندگان بسته به مضمون کلام، شیوه های مورد نظر خود را، به کار می برند. در این پژوهش، اشعار ابوالقاسم حالت، شاعر ایرانی چکیده کامل

  طنز، یکی از روش های مبارزات کلامی گویندگان است که به واسطه آن، ساختارهای اجتماعی و سیاسی، به چالش کشیده می شوند. روش های طنز پردازی، بسیار متنوع است و گویندگان بسته به مضمون کلام، شیوه های مورد نظر خود را، به کار می برند. در این پژوهش، اشعار ابوالقاسم حالت، شاعر ایرانی و احمد مطر، شاعر عراقی از نظر کاربرد شیوه های طنز، بررسی شد و به این نتیجه رسیدیم که تفاوت مضمون اشعار دو شاعر و اختلاف زمانی و مکانی، موجب شده است شیوه های طنز متفاوتی به کار رود. ابوالقاسم حالت، بیشتر به جنبه خنده آوری و سرگرمی و به چالش کشیدن رفتار های مردم توجّه داشته و در مواردی هم، وکلای مجلس را به سخره گرفته؛ از این رو، بیشتر از طریق کاربرد واژگان کوچه بازاری و تکرار و آیرونی موقعیّت، ایجاد طنز نموده ولی احمد مطر، بیشتر به اوضاع سیاسی پرداخته و طنز وی، جدّی تر بوده، وی خنده و شوخی ندارد و از شیوه های کنایه و استعاره تهکّمیّه، بیشتر بهره برده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - بررسی تطبیقی مضامین مشترک در اشعار حسّان العرب و حسّان العجم
  مریم محمدزاده
  10.30495/clq.2021.687405
  با توجه به اینکه در مقوله ادبیات تطبیقی با نگاهی به آثار و منظومه‌های ادبی و هنری کشورهای مختلف می‌توان شاهد اشتراکاتی در این آثار بود، نوشتار حاضر با هدف بازخوانی اهم مضامین و درونمایه‌های مشترک اشعار حسّان بن ثابت و خاقانی، به شیوه توصیفی- تحلیلی این وجوه را مورد واکا چکیده کامل

  با توجه به اینکه در مقوله ادبیات تطبیقی با نگاهی به آثار و منظومه‌های ادبی و هنری کشورهای مختلف می‌توان شاهد اشتراکاتی در این آثار بود، نوشتار حاضر با هدف بازخوانی اهم مضامین و درونمایه‌های مشترک اشعار حسّان بن ثابت و خاقانی، به شیوه توصیفی- تحلیلی این وجوه را مورد واکاوی قرار داده و به این نتیجه رسیده است که در زمینه مدحیّات، خاقانی بر خلاف حسّان در ستایش سلاطین از اغراق‌های شاعرانه بهره گرفته؛ ولی در مدایح نبوی و منقبت خلفای راشدین، هر دو شاعر به بیان احوال و اوصاف واقعی پرداخته و از مبالغه گویی پرهیز کرده اند. حسّان در هجویات خود فقط به هجو اشخاص و قبایل خاص پرداخته؛ لیکن خاقانی علاوه بر هجو اشخاص، به هجو تیپ‌های شخصیتی پرداخته است. اشعار فخرآمیز خاقانی بیش‌تر محدود به خود اوست؛ لیکن اشعار فخرآمیز حسّان بیش‌تر دربرگیرنده مباهات به خاندان و قبیله‌اش می‌باشد. خمریّات خاقانی قبل از تحول روحی او و خمریّات حسّان در دوره جاهلی سروده شده است و هر دو در دوره دوم زندگی خود از شراب و وصف مجالس باده‌نوشی اجتناب ورزیده‌اند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - مقایسه تطبیقی هجو در زبان عربی و فارسی(با تأکید بر شعر بشار بن برد)
  محمّدحسن معصومی مجید فتوحی
  هَجو در ادبیات، شعر یا نثری است که ضدِّ مدح باشد و برای مقاصد شخصی به‌کار رود. لحنی گزنده، صریح و گاه توهین‌آمیز دارد؛ اما اگر برای بیان دردهای اجتماعی- سیاسی به کار رود، با زبانی ملایم‌تر سروده می‌شود. هجو بر پایه نقد گزنده و دردانگیز بنا می‌شود و گاهی به سر حدّ دشنام چکیده کامل

  هَجو در ادبیات، شعر یا نثری است که ضدِّ مدح باشد و برای مقاصد شخصی به‌کار رود. لحنی گزنده، صریح و گاه توهین‌آمیز دارد؛ اما اگر برای بیان دردهای اجتماعی- سیاسی به کار رود، با زبانی ملایم‌تر سروده می‌شود. هجو بر پایه نقد گزنده و دردانگیز بنا می‌شود و گاهی به سر حدّ دشنام یا ریشخند مسخره‌آمیز و دردآور می‌انجامد؛ هرگونه تکیه و تأکید بر زشتی‌های وجودِ یک چیز- خواه به ادعا و خواه به حقیقت- هجو است. هجویه یا هجونامه نیز، شعر یا نثری است که بر پایه هجو و دشنام کسی باشد. با توجه به تعریف ادبی هجو و تفاوتی که منتقدان ادبیات بین هجو و فحاشی قائل‌اند، می‌توان تمام هرزه‌سرایی‌ها و ناسزاگویی‌های رکیک را که به لکه‌دار شدن حیثیت و آبروی افراد منجر می‌شود، از قلمرو هجو خارج کرد. در این پژوهش تلاش شده است تا با روش تحلیل محتوا به بررسی هجو در زبان عربی و فارسی و تأثیر آن بر زبان عربی به ویژه در هجو بشار بن برد پرداخته شود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - نگاهى تطبیقى به طنز و طنزپردازى در ادبیات ایران و عرب با تکیه بر طنز عبید زاکانى و نمونه هایى از طنز شاعران عصر انحطاط
  زهرا اسدى
  مقالة حاضر چنانکه از عنوان آن برمى آید، تطبیقى است بین طنز و طنزپردازى در ادبیاتایران و عرب. در این تطبیق، طنز عبیدزاکانى به عنوان نمونه اى از طنز ادبیات ایران و طنز شاعران عصر انحطاط به عنوان نمونه اى از طنز ادبیات عرب با هم مقایسه شدهاست. در این مقاله کوشیده ام تصویر چکیده کامل

  مقالة حاضر چنانکه از عنوان آن برمى آید، تطبیقى است بین طنز و طنزپردازى در ادبیاتایران و عرب. در این تطبیق، طنز عبیدزاکانى به عنوان نمونه اى از طنز ادبیات ایران و طنز شاعران عصر انحطاط به عنوان نمونه اى از طنز ادبیات عرب با هم مقایسه شدهاست. در این مقاله کوشیده ام تصویر کاملى از عبید ارائه دهم، اما به منظور پرهیز از برخى سوءتفاهمات اجتماعى لازم دیدم از ذکر پاره اى از طنزهاى درخشان او صرف نظر کنم.طنز پیش درآمدى است که مى توان به راحتى کسى را با آن دست انداخت، از میدان به در کرد و بدى هایش را آشکار ساخت. با استهزا مى توان کسى را تحقیر کرد و او را مضحکةعام و خاص ساخت. در ادبیات عرب، شاعر با هجو شخصى یا قومى سعى مى کند حریفرا از میدان خارج کند، با توجه به تأثیرگذارى طنز در بیان زشتى ها و عیب هاى جامعه، چهدر مقولة سیاسى، و یا اجتماعى مى توان اذعان کرد که زبان طنز رساتر و برتر از زبان دیگرنوشته ها است. در طنز، خنده هدف نیست، بلکه وسیله اى است براى بهتر بیان کردنو انتقال هدف موردنظر از نویسنده به خواننده. در ابتداى مقاله نیز تعریف طنز از نظرصاحب نظران ارائه شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - کاربرد اسلوب طنز در سروده‌های نسیم شمال و ابراهیم طوقان
  عزت ملاابراهیمی معصومه حاجی عموشا
  مضامین وطن‌دوستی و ملی‌گرایانه در ادبیات ملت‌هایی متجلی می‌شود که سرزمین آن‌ها مورد تهاجم استعمارگران واقع شده باشد. ایران و فلسطین از جمله کشورهایی هستند که در سده اخیر شاهد حضور و تجاوز بیگانگان بوده‌ و شعرای متعهد این دو کشور در چنین شرایطی برای دفاع از هویت اسلامی و چکیده کامل

  مضامین وطن‌دوستی و ملی‌گرایانه در ادبیات ملت‌هایی متجلی می‌شود که سرزمین آن‌ها مورد تهاجم استعمارگران واقع شده باشد. ایران و فلسطین از جمله کشورهایی هستند که در سده اخیر شاهد حضور و تجاوز بیگانگان بوده‌ و شعرای متعهد این دو کشور در چنین شرایطی برای دفاع از هویت اسلامی و کیان ملی خود در صحنه حاضر شده‌اند. در این میان معدود شاعرانی بودند که با استفاده از اسلوب طنز رسالت هنری خود را به انجام رساندند. از این رو اشعارشان بیش از سروده‌های دیگر شاعران مورد توجه و استقبال عمومی قرار گرفته است. در این مقاله به روشی توصیفی- تحلیلی و در چارچوب ادبیات تطبیقی به بررسی کاربرد اسلوب طنز در اشعار نسیم شمال و ابراهیم طوقان پرداخته شده و برخی مضامین ملی مشترک میان سروده‌های دو شاعر از جمله وطن‌دوستی، حسرت بر عظمت بربادرفته وطن، تأسف به خاطر شرایط کنونی کشور، و انتقاد از عملکرد خیانت‌پیشگان مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - نگاهی تطبیقی به طنز سیاسی بهار و الرصافی
  صادق ابراهیمی کاوری فاطمه اسدی
  طنز و طنزپردازی نزد اهل ادب و به‌خصوص شاعران یکی از روش‌های بیانی می‌باشد که با توجه به قدرت تأثیرگذاری فراوان بر ذهن خواننده، از دیرباز تا به امروز مورد توجه ادیبان بوده است. در میان شاخه‌های متنوع طنز، طنز سیاسی از کاربرد بیش‌تری برخوردار است، به طوری که شاعران بزرگ ب چکیده کامل

  طنز و طنزپردازی نزد اهل ادب و به‌خصوص شاعران یکی از روش‌های بیانی می‌باشد که با توجه به قدرت تأثیرگذاری فراوان بر ذهن خواننده، از دیرباز تا به امروز مورد توجه ادیبان بوده است. در میان شاخه‌های متنوع طنز، طنز سیاسی از کاربرد بیش‌تری برخوردار است، به طوری که شاعران بزرگ بسیاری از این هنر در سروده‌های خود بهره جسته‌اند. از میان شاعران معاصر‌ ایرانی ملک الشعرای بهار و در شعر معاصر عربی، معروف الرصافی، با توجه به جایگاه ادبی و سیاسی ویژه‌ای که از آن برخوردار بودند، توانسته‌اند که در این زمینه هنرآفرینی نمایند. نویسندگان مقاله حاضر برآن‌اند با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی ضمن بیان مفهوم طنز و انگیزه‌های طنزپردازی به بررسی تطبیقی طنز سیاسی در شعر دو شاعر بزرگ معاصر ایرانی و عرب بپردازند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - درآمدی بر ادبیات تطبیقی غیرجدّ
  سیّداحمد حسینی کازرونی
  ادبیّات منظوم و منثور را به دو بخش کلّی تقسیم کرده اند: جدّ و هزل.جدّیات شامل نوشتارهای اخلاقی، عشقی، رزمی و بزمی است؛ و آثار مکتوب غیرجدّی،مواردی مانند طنز، هجا، فکاهی، لطیفه، بذله، مطایبه، شوخی، مسخرگی، و انتقاد رادربرمی گیرد.در نوشتارهای بازمانده از ادب پیشین فارسی، چکیده کامل

  ادبیّات منظوم و منثور را به دو بخش کلّی تقسیم کرده اند: جدّ و هزل.جدّیات شامل نوشتارهای اخلاقی، عشقی، رزمی و بزمی است؛ و آثار مکتوب غیرجدّی،مواردی مانند طنز، هجا، فکاهی، لطیفه، بذله، مطایبه، شوخی، مسخرگی، و انتقاد رادربرمی گیرد.در نوشتارهای بازمانده از ادب پیشین فارسی، جز دربارة هجا 1 چیزی درخور توجّه دربارة ادب غیرجدّی نیامده است و اگر گاهی در متون ادب فارسی، مطالبی دیده شود، غالباً هجورا ب هجای هزل یا دیگر متفرّعات غیرجدّ ب هکار برده اند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  8 - طنزپردازی مظفرالنواب و علی اکبر دهخدا
  طاهره گودرزی
  باتوجه به موقعیت سیاسی، جغرافیایی و دینی مشابه ایران و عراق، این دو کشور، طی قرن بیستم، سرنوشت مشترکی داشته اند و به عنوان کشورهای نفت خیز همیشه مورد طمع بیگانگان و کشورهای غربی بوده اند. در طول قرن گذشته، همزمان با وقوع تحولات بی سابقه در عرصة جهانی، به ویژه جنگ جهانی چکیده کامل

  باتوجه به موقعیت سیاسی، جغرافیایی و دینی مشابه ایران و عراق، این دو کشور، طی قرن بیستم، سرنوشت مشترکی داشته اند و به عنوان کشورهای نفت خیز همیشه مورد طمع بیگانگان و کشورهای غربی بوده اند. در طول قرن گذشته، همزمان با وقوع تحولات بی سابقه در عرصة جهانی، به ویژه جنگ جهانی اول و دوم و تبعات آن برروی کشورهای خاورمیانه، رفته رفته، قشر روشنفکر این جوامع درصدد انتقاد از وضعیت سیاسی حاکم بر این کشورها و شرایط اجتماعی مردم برآمدند که باعث شد نقد اجتماعی با مسائل سیاسی درهم آمیخته شود. در این میان، شاعران و ادیبان برجست های ظهور کردند که با دستمای هقراردادن این موضوعات، پیام های اصلاحگرانة خود را در قال بهای جدیدیبه مخاطبان خود منتقل میک‌ردند. ازجملة این متفکران و ادیبان اصلا حطلب م یتوان از مظفرالنواب شاعر برجستة عراقی و علی اکبر دهخدا ادیب سرشناس ایرانی نام برد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  9 - بررسى تطبیقى آثار صمد بهرنگى و شل سیلورستاین
  نسترن نصرت زادگان
  ادبیات تطبیقى نوعى فعالیت در حوزه نقد نقد ادبى محسوب م ىشود که در آن، ادبیاتدر مفهوم کلى آن مقایسه و درباره تلاقى ادبیات در دو یا چند فرهنگ و زبان مختلف پژوهش می شود. در بررسى تطبیقى آثار، مى توان به چگونگى تأثیر و تأثر دیدگاه هاىفکرى و نقاط وحدت اندیشه بشرى در زمینه ها چکیده کامل

  ادبیات تطبیقى نوعى فعالیت در حوزه نقد نقد ادبى محسوب م ىشود که در آن، ادبیاتدر مفهوم کلى آن مقایسه و درباره تلاقى ادبیات در دو یا چند فرهنگ و زبان مختلف پژوهش می شود. در بررسى تطبیقى آثار، مى توان به چگونگى تأثیر و تأثر دیدگاه هاىفکرى و نقاط وحدت اندیشه بشرى در زمینه هاى مختلف پى برد. در مقاله حاضر نخست مفاهیم و تعاریف کلى ادبیات تطبیقى و مبانى آن بیان شده است.سپس از دیدگاه محتوایى و ساختارى، درون مایه هاى آثار صمد بهرنگى، منتقد و نویسنده ادبیات کودک در ایران و شل سیلورستاین، شاعر و نویسنده ادبیات کودک در امریکا رابررسى کرده ایم. نقاط اشتراک و افتراق این دو نویسنده از لحاظ فضاى زمانى و مکانى، نگرش قالب، تطابق ساختارى، شخصیت پردازى و دیگر عوامل به اجمال بررسى و تحلیلشده است. گرچه ممکن است این دو نویسنده اثر مستقیم بر یکدیگر نداشته باشند، از نظر توارد مى توان وجوهى مشترک در بین آنها یافت و این امر سبب می شود تا ما دو نویسندهرا دریابیم و تلاقى افکار آن دو را در حوزه هاى خاص بررسى کنیم. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  10 - تحلیل مبانی طنزپردازی در داستان‌های شهرام شفیعی و سعید هاشمی بر مبنای نظریه طنز ایوان فوناژی
  مهدخت پورخالقی چترودی علیرضا سزاوار مریم جلالی اعظم استاجی
  از آنجا که مهم‌ترین ویژگی داستان‌های شفیعی و سعید هاشمی، طنزپردازی است و نظریه طنز ایوان فوناژی از قابلیت بالایی برای بررسی طنز در آثار ادبی، برخوردار است، لذا در این مقاله چند اثر از این دو نویسنده بر مبنای نظریه فوناژی بررسی می‌شود. فوناژی آراء متنوعی در باب طنز در گر چکیده کامل

  از آنجا که مهم‌ترین ویژگی داستان‌های شفیعی و سعید هاشمی، طنزپردازی است و نظریه طنز ایوان فوناژی از قابلیت بالایی برای بررسی طنز در آثار ادبی، برخوردار است، لذا در این مقاله چند اثر از این دو نویسنده بر مبنای نظریه فوناژی بررسی می‌شود. فوناژی آراء متنوعی در باب طنز در گروه سنی کودک و نوجوان دارد که می‌توان آن‌ها را در سیزده مؤلّفه جمع کرد. ابعاد سیزده‌گانه طنز در نظریه فوناژی از این قرار هستند: صنعت جناس، دومعنایی، انحراف از هنجار، چندمعنایی، هم‌نویسی، هم‌آوایی، ابهام‌های نحوی، ابهام در روساخت جمله، ابهام در ژرف ساخت، اختلاط و ابهام ژرف ساخت و روساخت، تضاد معنا میان روساخت و ژرف ساخت، تأکید آوایی، مکث آوایی، تحریف آوایی(ادغام و قلب). نتایج نشان می‌دهد شفیعی مهارت عجیبی در آفرینش انحراف از معیار از طریق انواع مصادیق آن دارد. همچنین هاشمی تضاد میان روساخت و ژرف ساخت را بسیار بهتر پرورانده و به کار برده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  11 - بررسی تطبیقی طنزپردازی در شعر محمّدعلی افراشته و احمد مطر
  حبیب حاجی پور پروین‌دخت مشهور
  استفاده از طنز به نیّت بازگویی دغدغه های مردمی، روشی ایده آل برای شاعرانی است که با حکومت های استبدادی روبه رو هستند. در ایران(دوران پهلوی دوّم) و عراق(دوران بعث) به دلیل فضای بسته سیاسی و اختناق حاکم، محمّدعلی افراشته و احمد مطر، با سودجستن از شگردهای متنوّع طنزسرایی، چکیده کامل

  استفاده از طنز به نیّت بازگویی دغدغه های مردمی، روشی ایده آل برای شاعرانی است که با حکومت های استبدادی روبه رو هستند. در ایران(دوران پهلوی دوّم) و عراق(دوران بعث) به دلیل فضای بسته سیاسی و اختناق حاکم، محمّدعلی افراشته و احمد مطر، با سودجستن از شگردهای متنوّع طنزسرایی، به تشریح کاستی های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی پرداخته اند و شعر خود را بستری مناسب جهت تبیین دغدغه های خُرد و کلان افراد قرار داده اند. بررسی این شگردها در سروده دو شاعر با رویکرد تطبیقی(آمریکایی) و روش توصیفی- تحلیلی نشان می دهد که آن‌ها با استفاده از ترفندهایی چون تشبیه و استعاره های خنده دار؛ تهکّم و استهزاء؛ برعکس گویی؛ واژه های طنزآمیز و توصیف خنده دار، ضمن قوام بخشیدن به ساختار طنزهای خود، بر اثربخشی انتقادهای مورد نظرشان افزوده اند. افراشته و مطر به صورت مجزّا از تکنیک های دیگری هم استفاده کرده اند که در طنز افراشته، نقیضه سازی و در طنز مطر، غافلگیری، اغراق و تناقض برجسته تر بوده است. کارکرد اصلی طنز در سروده های دو شاعر، سیاسی- اجتماعی است و به هدف تولید خنده و تفکّر به موازات هم خلق شده است تا با ساختارشکنی مبانی رسمی جامعه، زمینه برای تحوّلات شخصی و اجتماعی و رسیدن به آینده آرمانی فراهم گردد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  12 - السخریة في شعر محمدرضاالشبیبی
  عبدالکریم البوغبيش رحیم انصاری پور عزیز عشمیدیان
  10.30495/cls.2022.692108
  المستخلص:کثیرا من الشعراءالعراقیین تطرقوا فی اشعارهم الی الوضع السائد و الحاکم علی الشعب العراقی و مدی ظلم الحاکم و المحتل لبلادهم ونهجوا مناهج مختلفة لتبین ما حلّ بوطنهم العراق. و من هذه المناهج التی کان لها صدی مؤثر و فعّال فی نفوس العراقیین هو استخدام الشعر الساخر و چکیده کامل

  المستخلص:کثیرا من الشعراءالعراقیین تطرقوا فی اشعارهم الی الوضع السائد و الحاکم علی الشعب العراقی و مدی ظلم الحاکم و المحتل لبلادهم ونهجوا مناهج مختلفة لتبین ما حلّ بوطنهم العراق. و من هذه المناهج التی کان لها صدی مؤثر و فعّال فی نفوس العراقیین هو استخدام الشعر الساخر و قد برزالکثیر من الشعراء الساخرون یتخذون من الشعر الساخر سلاحا للدفاع عن مبادئهم و تنویر افکارشعبهم المضطهد .ومن هؤلاء الشعراء محمدرضا الشبیبی الذي یعد من ابرز الشعراء العراقیین الذین وظّفوا السخریة في معالجة الکثیر من القضایا الاجتماعیة،الثقافیة،الدینیة والسیاسیة فی مجتمعه العراقی خاصة و قضایا الوطن العربي عامة.إنَّ الشبیبی و أفکاره السیاسیّة تجاوزت إطار العراق وشملت اطاراً أوسع واشمل وهوالإطارالعربي، فقد کبر الوطن في فکره ،وصورته علی قلمه فهو لم یعد یبکي علی الفرات فرداً بل بدأ یبکي علی الجزیرة العربیة بأکملها.وأخذ یسخر ممّا حلّ بالوطن العربي یسخر من القادة ،یسخرمن رجال الدین ویسخرمن العادات والتقالیدوما شابه ذلک.فهذه الدراسة اعتمدت علی المنهج الوصفی- التحلیلی في معالجة ملامح السخریة فی شعر محمدرضا الشبیبی و تبین اهدافه من توظیف هکذا فن للوصول الی غایاته.الکلمات الدلیلیة:السخریة-الشبیبی-العراق-الشعر-الساخر پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  13 - المضامین الاجتماعیة والاخلاقیة ‌فی الأدب الفکاهی لأحمد شفیق بهجت
  محمد طایفه خانی سندس کردآبادی
  أحمد بهجت 1932- 2011م هو کاتب مصری من المتقدمین فی الأدب الفکاهی العربی. هو صحفی ورئیس تحریر مجلة الرادیو والتلفاز وقد تعرّف علی آلام وأوجاع جامعته والجامعة العالمیة. هو ناقد اجتماعی واخلاقی وقد أقدم علی کتابة ‌الأوضاع المشهودة ‌من جامعته أمام الحکّام المستبدین والهدف م چکیده کامل

  أحمد بهجت 1932- 2011م هو کاتب مصری من المتقدمین فی الأدب الفکاهی العربی. هو صحفی ورئیس تحریر مجلة الرادیو والتلفاز وقد تعرّف علی آلام وأوجاع جامعته والجامعة العالمیة. هو ناقد اجتماعی واخلاقی وقد أقدم علی کتابة ‌الأوضاع المشهودة ‌من جامعته أمام الحکّام المستبدین والهدف من المقال بیان وإلقاء المفاهیم الاجتماعیة والاخلاقیة فی آثاره الفکاهیة. وفی البدایة ‌نبدأ بشرح الأدب الفکاهی ونظراته فی هذه المقالة، ثم نبیّن حساسیته بعنوان أدیب للفکاهة فی العالم العربی ومسائلهم المطروحة فی حین أنّه یبیّن فی آثاره أهمیة یقظة‌ الشعب لحفظ کرامته وعزته. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  14 - قلمرو شوخ طبعی
  تورج عقدایی
  در فایل اصل مقاله موجود است.

  در فایل اصل مقاله موجود است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  15 - تحلیل و بررسی نقد اجتماعی در مصیبت نامه ی عطار بر مبنای روش شناسی اسکینر
  مریم الهی زاده عبدالمجید محققی
  یکی از درخشان ترین وجوه عرفان اسلامی– ایرانی، همزیستی و همدردی با توده ی مردم است. عارفان برجسته ی ایران زمین، سعادت خود را در گرو سلامت ابنای بشر می دانسته ، آمال و آرزوهای خود را برای نیل به آرمان شهر مورد نظرشان در قالب نقدهای مستقیم و غیر مستقیم بیان می کرده ا چکیده کامل

  یکی از درخشان ترین وجوه عرفان اسلامی– ایرانی، همزیستی و همدردی با توده ی مردم است. عارفان برجسته ی ایران زمین، سعادت خود را در گرو سلامت ابنای بشر می دانسته ، آمال و آرزوهای خود را برای نیل به آرمان شهر مورد نظرشان در قالب نقدهای مستقیم و غیر مستقیم بیان می کرده اند. یکی از این عرفای بزرگ، عطار نیشابوری است که در نقد سیاسی و اجتماعی، چهره ای ممتاز دارد. مثنوی های او پر از نقدهای تمثیلی تند و بی پروا نسبت به حکام و دیگر اقشار جامعه است. واکاوی و گونه شناسی نقدهای عطار و کشف نیت این عارف بزرگ از پرداختن به نقد، هدف این مقاله است. فرض این مقاله آن است که: زمانه ای که عطار در آن می زیسته است، روزگاری بس آشفته و بی سامان بوده و عطار در نگارش مصیبت نامه از خلال حکایات گوناگون و جذاب، با زبان تمثیل و نماد، نیت نقد قدرت حکام ، آزمندان و دنیا دوستان، متعصبین مذهبی و ریاکاران را در سر داشته است. برای آزمون فرض حاضر از روش پژوهش هرمنوتیک اسکینر بهره گرفته شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  16 - پیشینه و علل پیدایش ادبیات غیر جّد
  سید احمد حسینی کازرونی
  در فایل اصل مقاله موجود است.

  در فایل اصل مقاله موجود است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  17 - بررسی مؤلفه های کارناوال باختین در شعرحافظ
  آذر دانشگر
  کارناوالها، جشنهای عامیانه و عمومی هستند که در آن ها، طبقات اجتماعی واژگونه میشوند . دلقکها، پادشاه؛ احمق ها ،خردمند ومقدّسین، مسخره می شوند . به این ترتیب،نسبی بودن همۀ ادعاها با طنزی شیرین به نمایش گذاشته میشود.میخائیل باختین، منتقد بزرگ قرن بیستم،نخستین بار،نظریۀ کار چکیده کامل

  کارناوالها، جشنهای عامیانه و عمومی هستند که در آن ها، طبقات اجتماعی واژگونه میشوند . دلقکها، پادشاه؛ احمق ها ،خردمند ومقدّسین، مسخره می شوند . به این ترتیب،نسبی بودن همۀ ادعاها با طنزی شیرین به نمایش گذاشته میشود.میخائیل باختین، منتقد بزرگ قرن بیستم،نخستین بار،نظریۀ کارناوال گرایی را که زیر مجموعۀ فرهنگ عامه و طنز می شود، در ادبیات مطرح کرد.با این فرض که می توان خوانشی دیگر مبتنی بر نظریۀ کارناوال گرایی در ادبیات بر شعر حافظ داشت؛ محقق در این مقاله کوشیده است به ردیابی مؤلفه های کارناوال از جمله: حضور محتوای فلسفی،غیر مذهبی بودن،وجود شخصیتی بهلول وار،قلمرو آرمان شهری،و گروتسک ،در شعر حافظ بپردازد.به این منظور، با روشی تحلیلی پس از توضیح دربارۀ نظریۀ کارناوال گرایی باختین و مؤلفه های آن به بررسی و تحلیل این مؤلفه ها با ذکر شواهد در شعر حافظ،پرداخته می شود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  18 - روایت انتقاد طنزآمیز برادری دارا و اسکندر
  معصومه زندیه تیمور مالمیر
  10.30495/dk.2020.676019
  اسکندر به سبب ویرانی و کشتار و غارت‌هایش، در منابع قدیم ایرانی ملعون و گجسته خوانده شده اما در منابع متأخر تحتِ تأثیر افسانه‌ها و خیال پردازی‌های یونانی، از او به نیکی و بزرگی یاد شده و شخصیتی مثبت یافته است. محققان عمدتاً تردید ندارند که شخصیت اسکندر در شاهنامه منفی چکیده کامل

  اسکندر به سبب ویرانی و کشتار و غارت‌هایش، در منابع قدیم ایرانی ملعون و گجسته خوانده شده اما در منابع متأخر تحتِ تأثیر افسانه‌ها و خیال پردازی‌های یونانی، از او به نیکی و بزرگی یاد شده و شخصیتی مثبت یافته است. محققان عمدتاً تردید ندارند که شخصیت اسکندر در شاهنامه منفی است اما وجود دو مسئله را با این شخصیت منفی در تناقض دیده‌اند: یکی روایت برادری دارا و اسکندر و دیگری نقل مفصّل سرگذشت وی، تا جایی که تصور کرده‌اند این نقل مفصّل، دلالتی بر مقبولیّت و چهرۀ مثبت یافتن اسکندر است. در مقالۀ حاضر براساس روش ساختارگرایی نشان داده‌ایم نسبت برادری دارا و اسکندر نه برای جبران شکست و حفظ غرور ملی، بلکه یک طنز گزنده نسبت به عملکرد ناشایست حاکمانی بوده که با بی‌تدبیری یا خودفروختگی، راه را برای تجاوز بیگانه هموار می‌کرده‌اند. نقل مفصّل داستان اسکندر در شاهنامه نیز به علت سرسلسلۀ سلوکیه‌بودن اسکندر با دورۀ حکومت نسبتاً طولانی در تاریخ ایران است و دلالتی بر نگاه مثبت به اسکندر نمی‌کند چون در ضمن آن مطالبی گنجانده شده که حاوی نوعی اعتراض و انتقاد نسبت به نژاد و تبار اوست و افسانه‌هایی را نقش‌بر‌آب می‌کند که برای تثبیت اسکندر و جانشینان وی درست شده است. داده‌های پژوهش به شیوة کتابخانه‌ای گرد آمده و با روش توصیفی- تحلیلی پردازش شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  19 - الأدب الساخر فی الصحافة المصریة: أحمد رجب نموذجا
  هادی نظری منظم مجید بیاتی
  إن الصحافة لیست وسیلة للتعبیر عن الـآلام أو أداة تسلیة فحسب، بل هی وسیلة للتعبیر عن الأفکار والآراء أیضا لأنها تأخذ فاعلیتها من قوة الکلمة. وقد احتلّ الأدب الساخر حیزاً واسعاً من الصحافة. وتصویر الأدب الساخر للأوجاع فی قالب ساخر یرسم البسمة على وجه القارئ أو المتلقی وتک چکیده کامل

  إن الصحافة لیست وسیلة للتعبیر عن الـآلام أو أداة تسلیة فحسب، بل هی وسیلة للتعبیر عن الأفکار والآراء أیضا لأنها تأخذ فاعلیتها من قوة الکلمة. وقد احتلّ الأدب الساخر حیزاً واسعاً من الصحافة. وتصویر الأدب الساخر للأوجاع فی قالب ساخر یرسم البسمة على وجه القارئ أو المتلقی وتکون السخریة سلاحاً حاداً للتنبیه على النقائص. یعتبر الصحفی المصری أحمد رجب ممن شعر بالمسؤولیة تجاه شعبه وسجل آراءه الانتقادیة فی الصحف المصریة باللغتین الفصحی والعامیة. ویلاحظ القارئ من خلال هذه الدراسة أن السخریة لدیه غیر جارحة ولکنها تنال من الغایة أشد النیل. وهذا المقال یستعرض دور الأدب الساخر فی مصر ومکانته فی الصحافة معتمدا على المنهج الوصفی- التحلیلی. ومن النتائج التی توصل إلیها المقال هی أن نثر رجب موجز، والصور لدیه حسیة مأخوذة من واقع الحیاة وأن اللغة الدارجة تلعب دوراً هاما فی أدبه إلى جانب اللغة الفصحی. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  20 - بررسی بیان تمثیلی و ابزارهای طنزآوری در مثنوی معنوی
  رزاق قدمنان مرتضی انصار
  نویسندگان و شاعران برای مقاصد خویش از ابزارها و شیوه‌های گوناگون بلاغی و بیانی بهره می‌برند. این ابزارها و شیوه‌ها محمل و ظرفی می‌شوند تا خواننده با مواجهه با آن‌ها به محتوا و معنای درونی آن پی ببرند. تمثیل یکی از این شیوه‌هاست که مولوی از آمیختن این شگرد با طنز و بیان چکیده کامل

  نویسندگان و شاعران برای مقاصد خویش از ابزارها و شیوه‌های گوناگون بلاغی و بیانی بهره می‌برند. این ابزارها و شیوه‌ها محمل و ظرفی می‌شوند تا خواننده با مواجهه با آن‌ها به محتوا و معنای درونی آن پی ببرند. تمثیل یکی از این شیوه‌هاست که مولوی از آمیختن این شگرد با طنز و بیان طنزی، خواننده خود را به تأمل و تعمق بیشتر در محتوای اثر وامیدارد. می‌توان مدعی شد که در ادبیات عرفانی فارسی، تمثیل، محوری‌ترین و اصلی‌ترین نقش را در بیان مقصود مؤلفان این گونه آثار دارد. چرا که زبان عرفانی زبانی است که فهم ژرف ساخت‌های محتوایی‌اش مستلزم آوردن مثل‌ها و داستان‌ها و روایاتی است که به طور محسوس و ملموس در زندگی اجتماعی و روزمره مردم نمود دارد. و از آنجا که این حکایت‌ها اگر به زبان طنز و یا محتوایی طنز گونه بیان شود تأثیر بیشتری خواهد داشت، مولانا با ابزارهای گوناگون از این نوع ادبی نهایت بهره را برده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  21 - بررسی گونه‌ها و شیوه‌های طنزپردازی حافظ
  محمود صادق زاده
  طنز حافظ از نوع سیاسی، اجتماعی و البته هنرمندانه و زیرکانه وتأویل پذیر و در بسیاری از موارد معصومانه، نجیب، ظریف و عمیق است که در ادراک و احساس منطقی ریشه داردو در لبخندی افسوس ناک تجلی می یابد . حافظ دو الگوی کلّی را در ساختار طنز خود به کار می گیرد : یکی، طنز اجتماعی چکیده کامل

  طنز حافظ از نوع سیاسی، اجتماعی و البته هنرمندانه و زیرکانه وتأویل پذیر و در بسیاری از موارد معصومانه، نجیب، ظریف و عمیق است که در ادراک و احساس منطقی ریشه داردو در لبخندی افسوس ناک تجلی می یابد . حافظ دو الگوی کلّی را در ساختار طنز خود به کار می گیرد : یکی، طنز اجتماعی صریح که به طور مستقیم از طبقه یا گروهی انتقاد می کند،دیگر، طنز اجتماعی با واسطه که وی درآن بی پروا، خود را نماینده ی طبقه ای معرّفی می کند و از خود به نزد قاضی شکایت می برد، تا باز گوید، حدیث دیگران را. حافظ برای مبارزه ی طنز آمیز با ستم، فساد و ریا از هر روشی که توانسته، بهره برده است. مهم ترین شیوه های حافظ برای بیان طنز و طعنه و شوخ طبعی عبارت است: خراب کردن نشانه ها و ارزش های تقدّس زاهدان و صوفیان؛ قلب اشیا و الفاظ به شیوه‌ی اقتباس و جواب گویی؛ استخدام صنایع ادبی، مانند: ایهام، حسن تعلیل، تشبیه و تضاد و تناقض؛ تعریض و کنایه و گاه لطیفه نسبت به معشوق به صورت سؤال و جواب و حاضر جوابی؛ طنز به شیوه ی نصیحتگری، مدیحه سرایی و وظیفه خواهی؛بهره جویی از فرهنگ عوام و محاوره. به طور کلّی ، طنز حافظ گاهی پوشیده و نیش دار است و گاهی لطیف و سطحی که این موارد در این مقاله با ذکر نمونه هایی تحلیل و بررسی شده است پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  22 - طنز تعلیمی بایزید و فضای کارناوال
  محمد استوار نامقی اسماعیل عبدی مکوند
  نگرشی کوتاه به متون تعلیمی بیان می‌کند که حکایت‌های عرفانی بایزید مانند فضای کارناوال پر از تصاویری است که بیانگر براندازی و محو مرزبندی‌هاست. از ویژگی‌های کارناوالی، برهم زدن ارزش‌ها و هنجارهای پذیرفته شده از سوی نهادهای برتری‌جو است. بدیهی است این هنجارشکنی، شامل نهاد چکیده کامل

  نگرشی کوتاه به متون تعلیمی بیان می‌کند که حکایت‌های عرفانی بایزید مانند فضای کارناوال پر از تصاویری است که بیانگر براندازی و محو مرزبندی‌هاست. از ویژگی‌های کارناوالی، برهم زدن ارزش‌ها و هنجارهای پذیرفته شده از سوی نهادهای برتری‌جو است. بدیهی است این هنجارشکنی، شامل نهادهای دینی، فرهنگی، اجتماعی می‌شود. نگارندگان برآنند تا با استفاده از این نظریه، چند حکایت بایزید را بررسی کنند و روش حکایت پردازی او را که برمبناهای کارناوالی و مبتنی بر میزان مرزبندی میان خود و دیگری است، بازخوانی نمایند. در این روش، میزان مرزبندی، به کم‌ترین حد می‌رسد. بایزید با استفاده از ظرافت‌های زبانی، تک‌صدایی حاصل از هنجارهای پذیرفته شده را ریشخند می‌کند و با تداخل صداها و استفاده از تمام توان واژه‌ها، هرگونه تک‌روی را به سخره می‌گیرد که نتیجۀ آن محو تمایز ایدئولوژی‌ها و آفرینش طنز عرفانی است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  23 - سازوکارهای طنزآفرینی در داستان‌های کوتاه جلال آل احمد
  حسین بهزادی اندوهجردی مریم شادمحمدی
  جلال آل احمد از نویسندگان پرکار دهه‌ی چهل (ه‍.ش) در آثار خود، بارها مسائل اجتماعی، سیاسی و عقیدتی را به چالش کشیده است؛ انتقاد از مسائل جامعه نه تنها در مقالات و سایر نوشته‌های او، بلکه در داستان‌های کوتاهش نیز نمود دارد. از پنج مجموعه‌ی داستان کوتاه چاپ شده از وی، چکیده کامل

  جلال آل احمد از نویسندگان پرکار دهه‌ی چهل (ه‍.ش) در آثار خود، بارها مسائل اجتماعی، سیاسی و عقیدتی را به چالش کشیده است؛ انتقاد از مسائل جامعه نه تنها در مقالات و سایر نوشته‌های او، بلکه در داستان‌های کوتاهش نیز نمود دارد. از پنج مجموعه‌ی داستان کوتاه چاپ شده از وی، چهار مجموعه، دارای داستان‌هایی بهره‌مند از عناصر طنز هستند؛ آل احمد در این مجموعه‌ها فلاکت و عقب‌ماندگی عوام، رواج باورهای خرافی،‌ بی‌اعتنایی افراد نسبت به اجتماع و شهروندان، سیاست‌بازی و روش‌های نامطلوب مبارزه برای رسیدن به شهرت، از بین رفتن اصالت‌های فرهنگی و تعصبات دینی را در قالب داستان مورد انتقاد قرار می‌دهد و برای مطرح کردن این موضوعات،‌ مانند بسیاری از آثار انتقادی دیگر از قالب طنز استفاده می‌کند. آل احمد، افزون بر بهره‌گیری از طنز در درون‌مایه‌ی داستان‌هایش،‌ از طنز کلامی (طنز در بیان راوی داستان یا شخصیت‌های اصلی آن) نیز استفاده می‌کند و برای این منظور، سازوکارهای طنزآفرینی را در خدمت داستان قرار می‌دهد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  24 - زیبایی‌شناسی کاربرد تناقض در طنز عرفانی
  سپیده موسوی ملک محمد فرخ زاد
  یکی از عرصه های کاربرد طنز در ادبیات فارسی، آثار عرفانی است. طنز و عرفان به لحاظ فلسفی ـ ساختاری، نقاط مشترکی با یک‌دیگر دارند. از آن جمله این که هر دو آن‌ها بر اجتماع نقیضین استوار هستند و فایدة تعلیم و شادمانگی روح را دارند. در این میان آنچه که زمینة زیبایی‌شناسی مشتر چکیده کامل

  یکی از عرصه های کاربرد طنز در ادبیات فارسی، آثار عرفانی است. طنز و عرفان به لحاظ فلسفی ـ ساختاری، نقاط مشترکی با یک‌دیگر دارند. از آن جمله این که هر دو آن‌ها بر اجتماع نقیضین استوار هستند و فایدة تعلیم و شادمانگی روح را دارند. در این میان آنچه که زمینة زیبایی‌شناسی مشترک میان این دو را مستحکم می کند اجتماع نقیضین و ضدین است که در علم بدیع به زیبایی در صنعت پارادوکس وجود دارد. در این مقاله پژوهشگر بر آن است که با روشی اسنادی ـ کتابخانه ای انواع تناقض موجود در طنزهای عرفانی را بررسی نماید. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  25 - محتوای طنز در آثار محمدعلی افراشته
  آیدا پارس پور عصمت خوئینی
  محمدعلی افراشته (1287–1338)، از پیشگامان شعر گیلکی و از نامداران طنز اجتماعی در قالب شعر و نثر سادۀ فارسی است. او درآثار خود، به دفاع از زحمت‌کشان پرداخته است و به همین دلیل از برجسته‌ترین نمایندگان ادبیات کارگری به شمار می‌رود. هنر افراشته این است که با استفاده ا چکیده کامل

  محمدعلی افراشته (1287–1338)، از پیشگامان شعر گیلکی و از نامداران طنز اجتماعی در قالب شعر و نثر سادۀ فارسی است. او درآثار خود، به دفاع از زحمت‌کشان پرداخته است و به همین دلیل از برجسته‌ترین نمایندگان ادبیات کارگری به شمار می‌رود. هنر افراشته این است که با استفاده از طنز، مردم را به اندیشیدن درباره ی حقوق اجتماعی خود ترغیب می‌کند. روزنامه‌ی چلنگر که از سال 1329، به مدت دو سال و نیم منتشر می‌شد، حاصل زندگی ادبی افراشته و به نوعی بازتاب دهندۀ عقاید و افکار اوست. اغلب آثار افراشته، در این روزنامه چاپ شده است. محتوای آثار افراشته نقد اوضاع سیاسی و اجتماعی است که در قالب شعر، داستان، نمایشنامه و تعزیه و با زبان طنز مجال بروز یافته است. وی در مواجهه با جامعه ی ایران آن روزگار، مشکلات عظیمی را مشاهده می کند که موجب تباهی و عقب‌ماندگی جامعه ی ایرانی گردیده است؛ در نتیجه به عنوان فردی وطن دوست و شاعری انقلابی و روشنفکر با استفاده از زبان ساده ی طنزآمیز مشکلات را در آثار خود انعکاس می دهد و بر اساس نوع گرایش های سیاسی خود، برای درمان دردهای آن راه حل نشان می دهد. نوشته ی حاضر با بررسی محتوایی مجموعه ی آثار محمدعلی افراشته، زمینه‌های مختلفی از نقد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اخلاقی را در نمونه های فراوانی از نظم و نثر آثار وی بازنموده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  26 - شکل دگر خندیدن : طنّازی‌های شمس و مولانا در مقالات
  محمدمراد ایرانی
  صوفیّه سهم عمده‌ای در ادبیّات فارسی و آفرینش‌های ادبی دارند؛ به گونه‌ای که کمتر اثر ادبی ممتازی یافت می‌شود که نشانه‌هایی از تأثیرگذاری اندیشه، اخلاق و ادبیّات عارفانه بر آن دیده نشود. ادبیّات تصوّف از گونه‌ی تعلیمی به شمار می‌آید و نظم و نثر صوفیانه در خدمت تعالیم عرفا چکیده کامل

  صوفیّه سهم عمده‌ای در ادبیّات فارسی و آفرینش‌های ادبی دارند؛ به گونه‌ای که کمتر اثر ادبی ممتازی یافت می‌شود که نشانه‌هایی از تأثیرگذاری اندیشه، اخلاق و ادبیّات عارفانه بر آن دیده نشود. ادبیّات تصوّف از گونه‌ی تعلیمی به شمار می‌آید و نظم و نثر صوفیانه در خدمت تعالیم عرفانی و احکام اخلاقی و گاه مصطلحات عرفانی است. معلّمِ عارف، در کسوت متّعظی عالم، توانمندی‌ها ی زبانی و شگردهای تعلیمی‌را در قالب‌ها ی گوناگون ادبی به کار می‌گیرد تا اندیشه‌ها و تجارب عملی خود را بیاموزاند. یکی از این شگردها، کاربرد زبان طنز در اشکال و قالب‌های گوناگون آن در تعلیم آموزه‌های عرفانی و اخلاقی است. طنز عارف و نقد صوفی گاه لطیف و ملایم، و گاه بی پروا و پرده در است. صوفی شوخ، هنجارگریز و تابو شکن است و هر حریمی را ـ اگر لازم باشد ـ در هم می‌شکند. اساساً رویکرد عرفا به طنزنویسی در جهت تعلیم آموزه‌های عرفانی و اصول اخلاق صوفیانه منبعث از سبک و سیاق خاصّی است که می‌توان آن را عرفان تعلیمی و مدرسی و منبری نامید. استفاده از چاشنی طنز و طیبت در قالب حکایت‌های کوتاه و بلند، از ویژگی‌های عرفان عامیانه است. نویسنده جُستار حاضر را با درآمدی بر طنز و گونه‌های آن ـ با نگاهی به آثار عرفانی، بویژه اقوال و اقاریر شمس و مولانا در مقالات و فیه ما فیه ـ آغاز می کند و در ادامه، به ذکر نمونه‌هایی از طنزپردازی‌های این دو عارف نامدار در مقالات می‌پردازد. حکایت‌های نمونه و برگزیده در این نوشته، در تقسیم‌بندی‌ای دوگانه ـ یک بار از حیث حجم حکایت و دیگر بار از لحاظ نوع طنز موجود در حکایت ـ در دو دسته ی جداگانه عرضه شده اند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  27 - درونمایه‌های طنز در داستان‌های کوتاه زکریّا تامر
  محمود آبدانان مهدیزاده کامران سلیمانی حدیث اسدی
  زکریا تامر (1931) از برجسته‌ترین داستان‌ نویسان معاصر سوری است. او در آثار خود، رنج و دشواری کنونی مشکلات انسان را در جهان معاصر اسلام را زوایای گوناگون با بهره‌گیری از اسلوب طنز، مورد کنکاش قرار داده است. از جمله حوزه‌هایی که در آن میتوان به بیان واقعیّات پرداخت، زبان چکیده کامل

  زکریا تامر (1931) از برجسته‌ترین داستان‌ نویسان معاصر سوری است. او در آثار خود، رنج و دشواری کنونی مشکلات انسان را در جهان معاصر اسلام را زوایای گوناگون با بهره‌گیری از اسلوب طنز، مورد کنکاش قرار داده است. از جمله حوزه‌هایی که در آن میتوان به بیان واقعیّات پرداخت، زبان طنز می‌باشد؛ چرا که ادیب با استفاده از این اسلوب، میتواند پرده از حقایق پنهان و پوشیده بردارد و با توجه به تأثیرگذارى طنز در بیان زشتى‌ها و عیب‌هاى جامعه، چه در مقولة سیاسى، ویا اجتماع؛ می‌توان اذعان کرد که زبان طنز رساتر و برتر از زبان دیگر نوشته‌ها است. زکریا تامر با زبان طنز، از واقعیّت دردناک جامعة خویش و جهان معاصر عرب، حقایق را آشکار و خوانندگان را به اندیشدن در این مقوله، وا میدارد. وی با سلاح طنز، به رویارویی با مصائب و دشواری های زمانة خویش پرداخت و مسائل و مشکلات سیاسی، اجتماعی عصر خویش را با اسلوبی هنرمندانه مطرح نمود. از این‌رو، این پژوهش بر آن است که با روش تحلیلی - توصیفی به بررسی درونمایه‌های طنز با سه محور، فقر و فاصلة طبقاتی، آزادی و مبارزه با استبداد، نکوهش و تمسخر ملّت عرب از سوی حاکمان مستبدّ و بیان دیدگاه‌های در این زمینه در داستان‌های کوتاه تامر بپردازد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  28 - بررسی و تحلیل شگردهای طنز سیاسی در آثار طنز رویا صدر
  سمیه‌ خزاعی زهره عرب کبری نودهی
  طنزسیاسی، یکی از گونه‌های ادبیات‌ انتقادی است که به‌نوعی همانند سلاحی کاربردی برای روشن‌فکران جامعه با هدف اصلاح و دگرگونی بیان ‌می‌شود. این در حالی ‌است که طنز سیاسی هر نوع خشونت و زورگویی را رد می‌کند. به بیان دیگر، طنز سیاسی توانمندی به ‌نمایش‌ گذاشتن برخی کمبودهای م چکیده کامل

  طنزسیاسی، یکی از گونه‌های ادبیات‌ انتقادی است که به‌نوعی همانند سلاحی کاربردی برای روشن‌فکران جامعه با هدف اصلاح و دگرگونی بیان ‌می‌شود. این در حالی ‌است که طنز سیاسی هر نوع خشونت و زورگویی را رد می‌کند. به بیان دیگر، طنز سیاسی توانمندی به ‌نمایش‌ گذاشتن برخی کمبودهای متناسب با سیاست است که به شکلی خنده‌آور، با هدف سر و سامان‌ دادن به شرایط حاکم در جامعه بیان ‌می‌شود. اگرچه این شیوه از دیرباز در بسیاری از آثار ادبی نمود ‌یافته، اما بدون‌شک می‌توان دوران مشروطه را دورة تکامل ‌یافتة طنز سیاسی در تاریخ ادبیات ایران به‌شمار آورد. ادیبان و شاعران خوش‌ذوقی در متن تحولات این دوره و عصر حاضر ظهور کردند و زبان گویای هم میهنان خود شدند که از آن جمله می‌توان به رویا صدر اشاره‌کرد. صدر، بانوی پژوهشگر و نویسنده‌ای پرآوازه در وادی طنز است و آثار چشمگیری از خود ارائه‌کرده‌است. در میان این آثار خبرنامه محرمانه، ه مثل تفاهم، برداشت آخر، شب‌های کوش‌آداسی و وبلاگ طنزنوشته‌های رویاصدربی‌بی‌گل سرشار از طنز سیاسی است. در این پژوهش که به شیو‌ة اسنادی گردآوری شده‌است، پس از تعریف طنز و زیرساخت‌های آن به تبیین شگردهای این هنر در آثار یاد شده، پرداخته‌می‌شود. یافته‌های پژوهش نشان داد چیرگی و مهارت صدر بر ادبیات همراه با ذوق و طبع روان و خلّاق وی، سبب شده تا از بیشتر شگردهای ادبی همچون: نقیضه‌پردازی، تضمین، تشبیهات طنزآمیز، استفاده از ترکیبات متناقض‌نما، بزرگ‌نمایی، تمثیل، اغراق و ... استفاده کند و همین نکته تنوع و در پی آن اثرگذاری بسیاری را در آثار او ایجاد‌ کرده‌است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  29 - بررسی تطبیقی شگردهای طنزآفرینی در مثنوی‌های عطار
  معصومه موسی زاده دکتر مریم محمدزاده دکتر رامین صادقی نژاد
  هرچند در عصر عطار، شعر و نثر فارسی به اوج شکوفایی و باروری خود رسیده بود، اما از لحاظ تاریخی، این دوران به سبب کثرت حوادث و وقایع ناگوار، یکی از حسّاس ترین برهه های زمانی است. در این عصر، همه چیز از آشفتگی اوضاع و فقر و نابسامانی حکایت دارد. کمتر کسی است که در حوادث این چکیده کامل

  هرچند در عصر عطار، شعر و نثر فارسی به اوج شکوفایی و باروری خود رسیده بود، اما از لحاظ تاریخی، این دوران به سبب کثرت حوادث و وقایع ناگوار، یکی از حسّاس ترین برهه های زمانی است. در این عصر، همه چیز از آشفتگی اوضاع و فقر و نابسامانی حکایت دارد. کمتر کسی است که در حوادث این ایّام غور و بررسی کند، ولی دچار حسرت و تحسّر نشود . در این میان با این که به نظر می رسد عطار در عوالم معنوی و عرفانی سیر می کرد و توجّهی به اوضاع زمان خود نداشت، با این همه، شکوائیه های فراوانی در ابراز ناخرسندی از زمانه اش دارد. اوضاع نابسامان سیاسی و اجتماعی در قرن ششم، موجی از اعتراض در اندیشة عطار پدید آورده؛ لیکن از آنجا که نتوانسته این اعتراض ها را به صورت مستقیم بیان کند، به ناچار به شیوة غیرمستقیم، پاره ای از مصیبت های مردم ستمدیده را در قالب طنزهایی بیان کرده است؛ از این رو، در پژوهش حاضر، با روش توصیفی ـ تحلیلی، به یاری شواهدی از متن و با تأکید بر شگردهای بیانی مختلف طنز از جمله تناقض، غافلگیری، واژگونی موقعیت، تمثیل، پارادوکس، سمبل، کنایه و ... ، به بررسی این نوع ادبی در مثنوی های عطار می پردازیم. یافته ها نشان می دهد که تکنیک های محتوایی از نظر کاربرد، سهم بسیار مهمی در خلق آثار این حکایات داشته است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  30 - مقایسۀ سبکی هجویات سنایی، انوری و جمال‌الدین عبدالرزاق
  حشمت اله انصاری مریم جعفری غلامعباس ذاکری
  یکی از انواع فروع ادب غنایی که بسامد بسیاری در آثار بیشتر شاعران پارسی‌گو دارد، هجویه‌سرایی است. بررسی ویژگی‌های سبکی این گونۀ ادبی می‌تواند سهم مهمی در ورود به دنیای ذهن شعرا و شناختن اندیشه‌ها، عواطف و رویکردهای آن‌ها داشته باشد. در این مقاله سعی شده است هجویات سنایی، چکیده کامل

  یکی از انواع فروع ادب غنایی که بسامد بسیاری در آثار بیشتر شاعران پارسی‌گو دارد، هجویه‌سرایی است. بررسی ویژگی‌های سبکی این گونۀ ادبی می‌تواند سهم مهمی در ورود به دنیای ذهن شعرا و شناختن اندیشه‌ها، عواطف و رویکردهای آن‌ها داشته باشد. در این مقاله سعی شده است هجویات سنایی، انوری و جمال‌الدین که هر سه از شاعران بنام و برجستة قرن ششم و سبک سلجوقی هستند، در سه حوزۀ زبانی، ادبی و فکری با تکیه بر مضامین اجتماعی و فرهنگی مورد برسی قرار گیرد. در این تحقیق به شیوۀ کاربرد اوزان عروضی، صور خیال، قالب‌های شعری، ایدئولوژی و واژگان گزیده؛ شامل: استفاده از نام‌های جانوران در هجو، استفاده از ساخت مصغر، هجوهای پنهان و آشکار، به‌کارگیری واژه‌های تابو و نیز استفاده از آیات قرآنی در هجو، هجوهای پنهان و آشکار، شخصی و اجتماعی در شعر این سه شاعر پرداخته شده‌است. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که زبان جمال‌الدین در هجو از سنایی و انوری عفیف‌تر است؛ اما هجویات سنایی و انوری نسبت به جمال‌الدین زبانی تند، گزنده و هتّاک دارد. این سه شاعر با بهره‌گیری از هنر شاعری خود و احاطه‌ای که بر اوضاع جامعۀ عصر خود داشته‌اند، بسیاری از مفاسد و ناهنجاری‌های اجتماعی عصر را به تصویر کشیده‌اند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  31 - نگاهی تحلیلی به شعر محتشم کاشانی با رویکرد طنزشناسی و انتقاد اجتماعی
  آزاده فداکار
  سیالیت طنز به‌گونه‌ای است که بدون در نظر داشتن شرایط زمانی، مکانی، فرهنگی و زبانی نمی‌توان آن را به‌عنوان عنصری مجرد و ثابت فرض کرد.در ادب فارسی به خاطر عدم اهتمام نویسندگان و شاعران گذشته به تدوین مبانی طنز و به تعبیر امروز بی‌اعتنایی به نظریه‌پردازی علمی در باب طنز، ا چکیده کامل

  سیالیت طنز به‌گونه‌ای است که بدون در نظر داشتن شرایط زمانی، مکانی، فرهنگی و زبانی نمی‌توان آن را به‌عنوان عنصری مجرد و ثابت فرض کرد.در ادب فارسی به خاطر عدم اهتمام نویسندگان و شاعران گذشته به تدوین مبانی طنز و به تعبیر امروز بی‌اعتنایی به نظریه‌پردازی علمی در باب طنز، اصول و رویکردهای طنز را فقط می‌توان با مطالعه در آثار آنان دریافت و نقشه آن را ترسیم کرد. از قدیم‌ترین متون ادبی فارسی تا امروز بسته به شرایطی که قبلاً گفته شد پاره‌های فراوانی از آثار ادبی را می‌توان در رسته طنز قرار داد. در این مقاله با نگاهی تحلیلی به طنز محتشم نگریسته شده و نتایج قابل‌تأملی از شعر این شاعر مذهبی به دست آمده است. روش تحقیق در این مقاله توصیفی تحلیل است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  32 - طنز؛ زبان تبلیغ و اعتراض در متون عرفانی و سوررئالیستی
  ناصر علیزاده ویدا دستمالچی
  طنز عکس العملی ناشی از ناخرسندی یا عدم تعادل و تناسب است که می تواند بستری هنری و به تبع آن تأثیرگذار برای اعتراض و اصلاح فراهم کند. ادبیّات طنز در پس ظاهر سرگرم کننده اش با زبانی کم خطر، از کاستی های عمیق اجتماعی انتقاد می کند. ورود ادبیّات طنز به حیطۀ انواع ادبی بهتری چکیده کامل

  طنز عکس العملی ناشی از ناخرسندی یا عدم تعادل و تناسب است که می تواند بستری هنری و به تبع آن تأثیرگذار برای اعتراض و اصلاح فراهم کند. ادبیّات طنز در پس ظاهر سرگرم کننده اش با زبانی کم خطر، از کاستی های عمیق اجتماعی انتقاد می کند. ورود ادبیّات طنز به حیطۀ انواع ادبی بهترین شاهد این مدعا است. زبان طنزآمیز برخی از متون عرفانی که منعکس کنندة اوضاع اجتماعی و فرهنگی حاکم بر روزگار آفرینش خود هستند، ابزاری ادبی برای عصیان در برابر جامعه و تبلیغ باورهای درست از طریق نقد باورهای نادرست است. کنایه های طنزآمیز سوررئالیست ها در سال های قبل و بعد از جنگ جهانی اوّل، جامعۀ مسیحی اروپا، انسان اروپایی، اندیشۀ غربی و متعلّقات آن را هدف ریشخند قرار می دهد. با توجّه به تأثیرپذیری سوررئالیسم از عرفان اسلامی، تشابهاتی بین این دو مکتب پدید می آید که زبان طنزآمیز یکی از آنها است. در این مقاله، با اذعان به تفاوت های اساسی دو مکتب از نظر فکری و هنری و صرف نظر از آنها، زبان طنزآمیز آنها با رویکرد تطبیقی بررسی شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  33 - نقد و بررسی محتوایی طنزهای ابوتراب جلّی
  حبیب حاجی پور پروین دخت مشهور
  چکیده طنزپردازی در گسترۀ ادبیّات فارسی پیشینه ای دور و دراز دارد و در دوران معاصر نیز، از سوی برخی شخصیّت ها دنبال شده است. در این میان، ابوتراب جلّی در اشعار خود به طرزی هنرمندانه طنّازی کرده و از مشکلات اجتماعی سخن گفته است. همچنین، انتقادهای سیاسی، فرهنگی- اخلاقی و چکیده کامل

  چکیده طنزپردازی در گسترۀ ادبیّات فارسی پیشینه ای دور و دراز دارد و در دوران معاصر نیز، از سوی برخی شخصیّت ها دنبال شده است. در این میان، ابوتراب جلّی در اشعار خود به طرزی هنرمندانه طنّازی کرده و از مشکلات اجتماعی سخن گفته است. همچنین، انتقادهای سیاسی، فرهنگی- اخلاقی و حتّی ادبی خود را در قالب طنز عرضه داشته است. طنز جلّی با توجّه به بسامد بالای مفاهیم انسانی و اجتماعی، در شمار آثار متعّهد قرار می گیرد. به این دلیل، در مقالۀ حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، محور طنزهای جلّی بررسی و تحلیل شده است. مهم ّترین نتایج تحقیق نشان می دهد که رویکردهای شاعر عبارت است از: نقد سیاسی، فرهنگی- اخلاقی، اجتماعی، و ادبی. شاعر با استفاده از داستان های تاریخی و دینی سعی کرده است مشکلات متعدّد مردم ایران را در زمان حکومت وقت با نگرشی انتقادی نشان دهد. این نقدها در غالب موارد تند و نیش دار به نظر می رسد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  34 - بررسی شگردهای طنز سیاسی در آثار طنز رويا صدر.
  سمیه‌ خزاعی زهره عرب کبری نودهی
  طنزسیاسی، يكي از گونه‌هاي ادبيات‌ انتقادی است كه به‌نوعي همانند سلاحي كاربردي براي روشن‌فکران جامعه با هدف اصلاح و دگرگونی بيان ‌مي‌شود. اين در حالي ‌است كه طنز سياسي هر نوع خشونت و زورگویی را رد مي‌كند. به بیان ديگر، طنز سیاسی توانمندي به ‌نمایش‌ گذاشتن برخي كمبودهاي م چکیده کامل

  طنزسیاسی، يكي از گونه‌هاي ادبيات‌ انتقادی است كه به‌نوعي همانند سلاحي كاربردي براي روشن‌فکران جامعه با هدف اصلاح و دگرگونی بيان ‌مي‌شود. اين در حالي ‌است كه طنز سياسي هر نوع خشونت و زورگویی را رد مي‌كند. به بیان ديگر، طنز سیاسی توانمندي به ‌نمایش‌ گذاشتن برخي كمبودهاي متناسب با سیاست است كه به شکلی خنده‌آور، با هدف سر و سامان‌ دادن به شرایط حاكم در جامعه بيان ‌مي‌شود. اگرچه این شیوه از دیرباز در بسیاری از آثار ادبی نمود ‌یافته، اما بدون‌ شك مي‌توان دوران مشروطه را دورة تکامل ‌يافتة طنز سیاسی در تاریخ ادبیات ایران به‌شمار آورد. ادیبان و شاعران خوش‌ذوقي در متن تحولات این دوره و عصر حاضر ظهور كردند و زبان گویای هم ميهنان خود شدند که از آن جمله می‌توان به رويا صدر اشاره‌کرد. صدر، بانوي پژوهشگر و نويسنده‌اي پرآوازه در وادي طنز است و آثار چشمگيري از خود ارائه‌كرده‌است. در میان این آثار «خبرنامه محرمانه، «ه» مثل تفاهم، برداشت آخر، شب‌هاي كوش‌آداسي» و وبلاگ طنزنوشته‌هاي رويا صدر «بي‌بي‌گل» سرشار از طنز سیاسی است. در این پژوهش که به¬شیو‌ة اسنادی گردآوري شده‌است، پس از تعریف طنز و زيرساخت‌هاي آن به تبیین شگردهای این هنر در آثار یاد شده، پرداخته‌می‌شود. یافته‌های پژوهش نشان داد چيرگي و مهارت صدر بر ادبیات همراه با ذوق و طبع روان و خلّاق وي، سبب شده تا از بيشتر شگردهای ادبی همچون: نقیضه‌پردازی، تضمین، تشبیهات طنزآمیز، استفاده از ترکیبات متناقض‌نما، بزرگ‌نمايي، تمثیل، اغراق و ... استفاده کند و همین نكته تنوّع و در پي آن اثرگذاری بسیاری را در آثار او ایجاد‌ کرده‌است. پرونده مقاله