معرفي نشريه
علمی
این نشریه با احترام به قوانین اخلاق نشریات، تابع قوانین کمیته اخلاق در انتشار «Cope» میباشد و از آییننامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در آثار علمی پیروی مینماید.
در «ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی» مقالات علمی ـ پژوهشی و مروری قابل انتشار است همچنین نشریه از مقالاتی که برای ارسال به داوری مناسب تشخیص داده شوند، در مرحلۀ ارسال به داور (یک میلیون و پانصد هزار ریال) و به شرط پذیرش، در مرحلۀ چاپ (سه میلیون و پانصد هزار ریال) هزینه دریافت میکند.
دسترسی به مقالات این سایت آزاد است.
آخرین مقالات منتشر شده
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - تأثیر روابط بینامتنی رمان سووشون در جلب مشارکت مخاطب در جریان خوانش متن
اسماعیل بنی اردلان شاهرخ امیریان دوستشماره 75 , دوره 20 , تابستان 1403بینامتنیت ژنی نوع شناخته شدهای از انواع بینامتنیت محسوب میشود. از منظر ژنی، روابط بینامتنی در دو نوع حقیقی (قوی) و تکلایه (ضعیف)، در متنها قابل تمییز است و زمانی از بینامتنیت حقیقی سخن به میان میآید که ارتباط دو متن فراتر از ارتباط واژگانی و مناسبات صوری باشد، در چکیده کاملبینامتنیت ژنی نوع شناخته شدهای از انواع بینامتنیت محسوب میشود. از منظر ژنی، روابط بینامتنی در دو نوع حقیقی (قوی) و تکلایه (ضعیف)، در متنها قابل تمییز است و زمانی از بینامتنیت حقیقی سخن به میان میآید که ارتباط دو متن فراتر از ارتباط واژگانی و مناسبات صوری باشد، در غیر این صورت بینامتنیت قوی حاصل نمیشود. بینامتنیت ژنی مطالعه عمیق روابط متنها در سطوح مختلف اعم از صوری و مضمونی را مؤثر در واکاوی نوع، گونه و میزان سطح بینامتنیت میداند. از سوی دیگر بارت، تفسیری از بینامتنیت ژنی را در جریان خوانش و جلب مشارکت مخاطب بهکار بسته و بر این اساس متنها را خواندنی و نوشتاری تعبیر میکند، چنانکه متن، نخست مخاطب منفعل و در نوع دوم مخاطب فعال را پرورانده و جلب میکند. از دیدگاه بارت کاربرد این دو نوع بینامتنیت، تعیینکننده در خوانش متن است. پژوهش حاضر از نوع کیفی و تحلیل دادهها به روش تحلیلی ـ تطبیقی است. جستار از نظریة بینامتنیت ضعیف ژنی و تفسیر نظری متن خواندنی در چالش بینامتنیت قوی بارت بهره خواهد برد. نتیجه مطالعه نشان میدهد رویکرد بینامتنی قوی، نقش مؤثر و کارایی در تبدیل متن رمان سووشون به یک متن خواندنیِ طالب خوانندة منفعل ایفا کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - طبقهبندی و تحلیل کارکرد اشیای مقدّس در شفابخشی (با تاکید بر مهمترین متون منثور عرفانی تا قرن هفتم هجری)
افروز خدابنده لو سید محسن حسینی موخر سیدعلی قاسم زادهشماره 75 , دوره 20 , تابستان 1403شفابخشی یکی از مهمترین کرامتهای مشایخ صوفیه است. برخی از این شفابخشیها، از طریق اشیای مقدّس و متبرّکی صورت میگرفته که متعلق به مشایخ متصوفه است. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی به واکاوی و تبیین کارکرد این اشیا در بخشی از متون عرفانی فارسی پرداخته و آن را با پیشین چکیده کاملشفابخشی یکی از مهمترین کرامتهای مشایخ صوفیه است. برخی از این شفابخشیها، از طریق اشیای مقدّس و متبرّکی صورت میگرفته که متعلق به مشایخ متصوفه است. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی به واکاوی و تبیین کارکرد این اشیا در بخشی از متون عرفانی فارسی پرداخته و آن را با پیشینههای اسطورهای و دینی تحلیل کرده است. براساس پژوهش حاضر، اشیای شفابخش در سه گروه جای دارند: نخست مکتوبات؛ شامل دستنوشتههای مشایخ، حرزها و تعویذه، شعرها و نامهها، سپس جامهها و انواع پوششهای مشایخ؛ از جمله خرقه، پیراهن، لباچه، کلاه و نعلین، و در آخر؛ خوراکها، نیم خوردهها، آب دهان و اشیای متعلق به آن (همچون خلال ). تقدّس، تبرّک و شفابخشی در همه این موارد مشترک است و به واسطه پیوند با مشایخ متصوفه به این اشیا اعطا شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - واکاوی اشتراکات آیین سوگ سیاوش ایرانی با آیینهای دیونیسیا و آدونیای یونانی
الهام خداوندگاری سید هاشم حسینیشماره 75 , دوره 20 , تابستان 1403از دیرباز فرهنگ، باور و نوع نگرش جوامع مختلف توسط آیینها بازتاب داده شده است. میتوان گفت بخش چشمگیری از اساطیر جهان به آیینهای باروری اختصاص دارد که در قالب مرگ و رستاخیز طبیعت تجسم یافته است و در قالب مَرگِ یک ایزد و حیات دوبارة او به نمایش درمیآید. سیاوشان، آیین چکیده کاملاز دیرباز فرهنگ، باور و نوع نگرش جوامع مختلف توسط آیینها بازتاب داده شده است. میتوان گفت بخش چشمگیری از اساطیر جهان به آیینهای باروری اختصاص دارد که در قالب مرگ و رستاخیز طبیعت تجسم یافته است و در قالب مَرگِ یک ایزد و حیات دوبارة او به نمایش درمیآید. سیاوشان، آیین سوگ سیاوش، اسطورة خوشنام ایرانی و جشن حیات دوبارة او در کالبد گیاهی و فرزندش کیخسرو است که مرگ و باززایی ایزد/قهرمان شهیدشونده را همچون چرخة زمان و تحول طبیعت نشان میدهد. دیونیسیا و آدونیا، جشنوارههای آیینی پرستش دیونیزوس و یادبود آدونیس در اساطیر یونان است که به عنوان ایزدان بارورکننده، مناسکی در مرگ و رستاخیزشان برپا میشده است. شناسایی وجوه اشتراک آیین سیاوشان با آیینهای دیونیسیا و آدونیا از اهداف پژوهش حاضر است. در این راستا ابتدا با روش تحلیلی ـ تطبیقی، هر سه آیین بررسی و سپس اشتراکات میان آنها شناسایی و تحلیل میشود. مهمترین دلیل انتخاب آیینهای مذکور، با وجود تفاوتهای فرهنگی و فواصل جغرافیایی، تاثیرگذاری و تاثیرپذیری اساطیر جهان بر یکدیگر است. بنابر یافتههای تحقیق، از مهمترین اشتراکات سه آیین یادشده، تکرار سالیانة مراسم سوگ و جشن رستاخیز است که با مناسکی همچون شمایلگردانی، اعطای قربانی، موسیقی و سوگسرود با محوریت زنان همراه بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - خوانش اسطورة آرش بر اساس نظریة «اسطورهشناسی خورشید» ماکس مولر
فاطمه شکیبایی مهیار علوی مقدّم محمود فیروزی مقدمشماره 75 , دوره 20 , تابستان 1403پژوهش حاضر به روش تحلیلی ـ تطبیقی به خوانش و تحلیل اسطورة آرش کمانگير، بر اساس دیدگاه اسطورهشناسی خورشید ماکس مولر پرداخته است. ماکس مولر از بنیانگذاران اسطورهشناسی تطبیقی است که با بررسی اقوام گوناگون در حوزههای انسانشناسی تطبیقی، فیلولوژیتطبیقی و دینشناسی تطبیقی چکیده کاملپژوهش حاضر به روش تحلیلی ـ تطبیقی به خوانش و تحلیل اسطورة آرش کمانگير، بر اساس دیدگاه اسطورهشناسی خورشید ماکس مولر پرداخته است. ماکس مولر از بنیانگذاران اسطورهشناسی تطبیقی است که با بررسی اقوام گوناگون در حوزههای انسانشناسی تطبیقی، فیلولوژیتطبیقی و دینشناسی تطبیقی به اسطورهشناسیتطبیقی درحوزة طبیعت پرداخته است. وی اسطورهشناسی تطبیقی را محور اصلی تفکّر و تخیّل اقوام هندواروپایی میداند. ماکس مولر با طرح نظریة «بیماری زبانی» معتقد است که اسطورهها، جز یک صورت کهن از زبان نیستند که با فیلولوژی تطبیقی اسطورهای مانند آرش، میتوان به واکاوی آن پرداخت؛ چراکه اسطورهشناسی از یک نوع بیماری زبانی ناشی میشود که موجب از دست رفتن شفافیت اوّلیه از واژهها میشود. با توجّه به دیدگاه مولر میتوان گفت که خدایان و قهرمانان اسطورهای، صرفاً نامهایی برای پدیدههای طبیعی بودهاند؛ نامهایی که به تدریج از هیبت و تکریم برخوردار شده و درپسِ کاربرد زبانی پنهان مانده و به دور از درک مستقیم با گذر زمان به اشتباه تفسیر گردیده و تشخّص یافته و الهه و یا قهرمانی اسطورهای انگاشته شدهاند؛ اسطورۀ آرش از این قاعده مستثنا نیست. برپایة اسطورهشناسی خورشیدی ماکس مولر، جاودانگی، تطهیرکنندگی، تندتازی و مرزبانی، ازجمله ویژگیهای مشترک اسطورة خورشید و اسطورة آرش است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - انواع «صحو» در جهانبینی عرفانی شیخ روزبهان بقلی شیرازی
فاطمه طوبایی محمدیوسف نیریشماره 75 , دوره 20 , تابستان 1403استفاده از اصطلاح «صحو» را میتوان بازمانده از سخنان بایزید و جنید دانست. شیخ روزبهان بقلی شیرازی نیز چون بسیاری از مشایخ، به این مبحث پرداخته و هنگام ترسیم مسیر سلوک خویش به جزئیات این مفهوم و تعریف دقیق آن همت گماشته است و در ضمن کلام خویش به گونهای متفاوت و نو از صح چکیده کاملاستفاده از اصطلاح «صحو» را میتوان بازمانده از سخنان بایزید و جنید دانست. شیخ روزبهان بقلی شیرازی نیز چون بسیاری از مشایخ، به این مبحث پرداخته و هنگام ترسیم مسیر سلوک خویش به جزئیات این مفهوم و تعریف دقیق آن همت گماشته است و در ضمن کلام خویش به گونهای متفاوت و نو از صحو اشاره دارد. پژوهش حاضر به روش تحلیلی ـ توصیفی بر آن است که نخست معنای دقیق اصطلاح «صحو» در نگرش عرفانی روزبهان روشن و سپس در منظومة فکری وی انواع صحو، سبب پدید آمدن هر یک و نتایج حاصل از آنها مشخص شود. در پایان نیز به گونهای از صحو اشاره شده که متفاوت، نو و مختص شیخ روزبهان است و پیشتر در تفکر عرفانی هیچ یک از مشایخ مطرح نشده و همتایی ندارد؛ و پژوهشگر آن را «صحو روزبهانی» مینامد. «صحو روزبهانی» در مقام «عینجمع» رخ میدهد و فرد صاحی در عین هشیاری، مست است و نسبت به مستی خویش هشیار است و بر آن اشراف دارد. روزبهان سبب پدید آمدن نوع سوم از هشیاری را تجربة «توحید محض» و نیز مقام «عین جمع» میداند و نتایج و ثمراتی متفاوت از دیگر انواع صحو برای آن برمیشمرد که برخی از مهمترین آنها عبارتند از: اتحاد ظهوری با معشوق ازل، جاری شدن شطحیات بر زبان، متکلم شدن به منطقالطیر و.... پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - تقابلهای دوگانه در رمان «موت صغیر» از حسن علوان در پرتوی نگاه عرفانی ایرانی
رضا ناظمیان منصوره دعاگوی کربلاییشماره 75 , دوره 20 , تابستان 1403تقابلهای دوگانه از دیرباز در عرفان مورد توجه بوده و ازجمله مواردی است که ساختارگرایان بدان توجه ویژهای دارند تا جاییکه بنیاد متن را بر اساس آن استوارکرده و با برجستهسازی آن به دنبال دریافت نظام واحد و در نهایت فهم متن برآمدهاند. تقابلهای دوگانه از محوریترین بن چکیده کاملتقابلهای دوگانه از دیرباز در عرفان مورد توجه بوده و ازجمله مواردی است که ساختارگرایان بدان توجه ویژهای دارند تا جاییکه بنیاد متن را بر اساس آن استوارکرده و با برجستهسازی آن به دنبال دریافت نظام واحد و در نهایت فهم متن برآمدهاند. تقابلهای دوگانه از محوریترین بنمایه در داستان موت صغیر است؛ لذا پژوهش حاضر به شیوة توصیفی ـ تحلیلی به بررسی تقابلهای دوگانة داستان مذکور از علوان، با نگاهی متفاوت پرداخته است؛ این نگاه، از مضمون و عنوان داستان زندگینامة محیالدینعربی که دارای مضمونی عرفانی است، بهره جسته و این تقابل را از دیدگاه عرفای ایرانی بررسی کرده است تا بتوان به مقصدی واحد دست یافت و پی به ساختار تفکر نویسنده برد. عنوان داستان بر مرگی کوچک اشاره دارد، عشقی زمینی که دچار مرگی کوچک شده و انسانی زمینی را آسمانی و متصل به عشق حقیقی كرده است. جستار حاضر برآن است تا نظام فکری مبتنی بر تقابلهای دوتایی رادریابد و تفكر وحدت از کثرت عرفان را به تصویر بکشد و با بیان مبدأیی واحد به نام محبت، صلح را به جهان کنونی بازگرداند و مردم را ازجنگ برهاند؛ زیرا به عقیدهی نویسنده محبت موج اتصال میان آدمیان است. پرونده مقاله
پربازدیدترین مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - تأثیر روابط بینامتنی رمان سووشون در جلب مشارکت مخاطب در جریان خوانش متن
اسماعیل بنی اردلان شاهرخ امیریان دوستشماره 75 , دوره 20 , تابستان 1403بینامتنیت ژنی نوع شناخته شدهای از انواع بینامتنیت محسوب میشود. از منظر ژنی، روابط بینامتنی در دو نوع حقیقی (قوی) و تکلایه (ضعیف)، در متنها قابل تمییز است و زمانی از بینامتنیت حقیقی سخن به میان میآید که ارتباط دو متن فراتر از ارتباط واژگانی و مناسبات صوری باشد، در چکیده کاملبینامتنیت ژنی نوع شناخته شدهای از انواع بینامتنیت محسوب میشود. از منظر ژنی، روابط بینامتنی در دو نوع حقیقی (قوی) و تکلایه (ضعیف)، در متنها قابل تمییز است و زمانی از بینامتنیت حقیقی سخن به میان میآید که ارتباط دو متن فراتر از ارتباط واژگانی و مناسبات صوری باشد، در غیر این صورت بینامتنیت قوی حاصل نمیشود. بینامتنیت ژنی مطالعه عمیق روابط متنها در سطوح مختلف اعم از صوری و مضمونی را مؤثر در واکاوی نوع، گونه و میزان سطح بینامتنیت میداند. از سوی دیگر بارت، تفسیری از بینامتنیت ژنی را در جریان خوانش و جلب مشارکت مخاطب بهکار بسته و بر این اساس متنها را خواندنی و نوشتاری تعبیر میکند، چنانکه متن، نخست مخاطب منفعل و در نوع دوم مخاطب فعال را پرورانده و جلب میکند. از دیدگاه بارت کاربرد این دو نوع بینامتنیت، تعیینکننده در خوانش متن است. پژوهش حاضر از نوع کیفی و تحلیل دادهها به روش تحلیلی ـ تطبیقی است. جستار از نظریة بینامتنیت ضعیف ژنی و تفسیر نظری متن خواندنی در چالش بینامتنیت قوی بارت بهره خواهد برد. نتیجه مطالعه نشان میدهد رویکرد بینامتنی قوی، نقش مؤثر و کارایی در تبدیل متن رمان سووشون به یک متن خواندنیِ طالب خوانندة منفعل ایفا کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - جابهجایی و دگرگونی اسطورة رستم در شاهنامه
محمود رضایی دشت ارژنهشماره 17 , دوره 5 , زمستان 1388رستم یکی از پرآوازهترین پهلوانان شاهنامه است. در شاهنامه، پدر او دستان، پدربزرگ او، سام و جدّ او نریمان است و اصل و نسب او از سوی مادر به ضحاک فرزند مرداس میرسد. با این اوصاف، روشن میشود که اسطورۀ رستم در شاهنامه به کلی دگرگون شده است؛ به اینترتیب که نه دستان پدر او چکیده کاملرستم یکی از پرآوازهترین پهلوانان شاهنامه است. در شاهنامه، پدر او دستان، پدربزرگ او، سام و جدّ او نریمان است و اصل و نسب او از سوی مادر به ضحاک فرزند مرداس میرسد. با این اوصاف، روشن میشود که اسطورۀ رستم در شاهنامه به کلی دگرگون شده است؛ به اینترتیب که نه دستان پدر اوست و نه سام و نریمان، پدربزرگ و جد او هستند. از سوی دیگر، در اصل و نسب مادری او نیز، خلافِ آنچه در شاهنامه آمده است، ضحاک پسر مرداس نیست. بنابراین درواقع، شکل کهنتر اسطورۀ رستم اینگونه بوده است که دستان، صفتِ رستم، نریمان، صفتِ گرشاسپ، مرداس، صفت ضحاک و سام، نام خاندانی بوده است که گرشاسپ از آن برخاسته است و بنابراین رابطۀ خویشاوندی که در شاهنامه دربارۀ اصل و نسب رستم بیان شده، در نتیجۀ دگرگونی و جابهجایی اسطوره شکل گرفته است و واقعیت ندارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - انسان کامل از دیدگاه ابنعربی و پیشینة آن
مرتضی شجاریشماره 2 , دوره 2 , بهار 1385مفهوم انسان کامل یکی از مفاهیم مهم در عرفان و فلسفه اسلامی است. ابنعربی اعتقاد دارد: انسان کامل کاملترین مجلایی است که حق در او ظهور کرده، خلقت با او آغاز شده و بدو ختم میگردد، قطب و مرکز دایره وجود است، عالم بر مدار او میچرخد و همه کائنات از او فیض میگیرند. در این چکیده کاملمفهوم انسان کامل یکی از مفاهیم مهم در عرفان و فلسفه اسلامی است. ابنعربی اعتقاد دارد: انسان کامل کاملترین مجلایی است که حق در او ظهور کرده، خلقت با او آغاز شده و بدو ختم میگردد، قطب و مرکز دایره وجود است، عالم بر مدار او میچرخد و همه کائنات از او فیض میگیرند. در این مقاله با اشاره به اندیشههای پیشینیان در اینباره، تبیین ابنعربی از انسان کامل تحلیل میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - دو فرضیه درباره داستان سیاوش (با توجه به نظر شاهنامه پژوهان ایرانی، تاجیک، روس و اروپایی)
نسرین بازگیرشماره 39 , دوره 11 , تابستان 1394با توجه به دیرینگی ایران کهن و اوستا، مقایسه داستان سیاوش با اسطورههای محدود که تناسب ساختاری و اخلاقی با آن ندارند واقعیت داستان سیاوش را که پیوندی استوار با شخصیت رستم دارد، خواسته یا ناخواسته، نادیده میگیرد. توجه به قدمت اوستا از دیدگاه برخی پژوهندگان منصف اروپایی چکیده کاملبا توجه به دیرینگی ایران کهن و اوستا، مقایسه داستان سیاوش با اسطورههای محدود که تناسب ساختاری و اخلاقی با آن ندارند واقعیت داستان سیاوش را که پیوندی استوار با شخصیت رستم دارد، خواسته یا ناخواسته، نادیده میگیرد. توجه به قدمت اوستا از دیدگاه برخی پژوهندگان منصف اروپایی و نگاهی نو به پیشگامی ایرانیان در پدیدارشناسی و هستیشناسی علمی، بنمایههای ایرانی داستان سیاوش و ناهمگونی آن با اسطورههای باروری را بهتر مینمایاند. افراسیاب نخستین بار، سیاوش را برای حکمرانی به منطقهای آباد فرستاد که به نظر میرسد همان گنگدژ باشد. سیاوش بر آن شهر، دیوار محافظتی بزرگی ساخته است که ساختن آن جز با فر کیان امکانپذیر نبود و طبق روایت بندهش، دارای پانزده دروازه بوده است که از دری تا در دیگر آن به پانزده روز بهاری قابل طی شدن بوده است. سیاوش برای بار دوم به درخواست افراسیاب به منطقهای نزدیکتر به پایتخت افراسیاب میآید و از خارستان، شارستان سیاوشگرد را میسازد. اشاره نرشخی به قبر سیاوش در دروازه بخارا و وجود دروازه بازسازی شده شهر دوشنبه و احتمال وجود دروازههای دیگر، زمینی بودن گنگدژ و قرار گرفتن آن با سیاوشگرد در محدوده یک دیوار، پژوهشهای نوین باستان شناسی را در منطقه بخارا تا دوشنبه میطلبد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - تطبیق گُردیه در شاهنامه با آتنا در ایلیاد
اقدس فاتحی فاطمه حاجی رحیمیشماره 74 , دوره 20 , بهار 1403الههگان کلانکردار هندو ـ اروپایی همچون آتنا، ضمن آنکه خود، برخی از ویژگیها را از فرهنگ اجتماعی اقوام زنان کهن همچون سکاها برگرفته و در خود ادغام کردهاند؛ رفتهرفته در بستر زمان بر اثر علل یا عواملی، پارهای از صفاتشان را به شخصیّتهای حماسههای ملل هندو ـ اروپایی بخ چکیده کاملالههگان کلانکردار هندو ـ اروپایی همچون آتنا، ضمن آنکه خود، برخی از ویژگیها را از فرهنگ اجتماعی اقوام زنان کهن همچون سکاها برگرفته و در خود ادغام کردهاند؛ رفتهرفته در بستر زمان بر اثر علل یا عواملی، پارهای از صفاتشان را به شخصیّتهای حماسههای ملل هندو ـ اروپایی بخشیدهاند و آن خصوصیّات در میان شخصیت های حماسی تقسیم شده است. بر همین اساس، بررسی در پیرامون شخصیّت خدابانوی کبیری مانند آتنا و مقایسۀ آن با گُردیۀ زن حماسی ایران، نشان میدهد که گُردیه تحتتأثیر تحوّل طبیعی اسطوره و نیز تعاملات فرهنگی دو ملّت ایران و یونان، بعضی از خصوصیّات کلی و جامعِ آتنا را از او برگرفته باشد. هدف از پژوهش حاضر آن است که وجوه تشابه و همچنین تفاوتهای گردیه، شخصیّت تاریخیِ شاهنامۀ فردوسی و آتنا الهۀ اساطیر یونان را به روش توصیفی ـ تطبیقی مورد واکاوی قرار گیرد. این دو قهرمانِ زن در ویژگیهایی همچون زیبایی، والاتباری، حکمت، کُنشگری، جنگاوری و مهارت در بهکار بردن رزم افزارها، مشترک هستند. عمدهترین وجه تفاوت این دو، آن است که آتنا سرشت ایزدینه دارد و گردیه از این ویژگی برخوردار نیست. یافتۀ پژوهش این انگاره را سامان میدهد که گُردیه، خود، قطعة شکسته و پراکنده¬ای از آتنا در اساطیر یونان است؛ زیرا جنبههایی از وجوه شخصیّت او در کالبد گردیه، آشکارا قابل بازشناسی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - علل و مصادیق تابوشکنی در داستان شیخ صنعان براساس نظریۀ یونگ
محمد آهی الیاس قادریشماره 66 , دوره 18 , بهار 1401تابو در لغت به معنی حرام و ممنوع است و در اصطلاح به اموری گفته می شود که آن امور دارای حد و مرز و قوانین خاصی هستند که نباید تحت هیچ شرایط شکسته شوند و در صورت شکسته شدن، فرد و اطرافیان دچار پیآمدهای منفی و زیانبار میشوند. پژوهش حاضر به روش کتابخانهای و با رویکرد توص چکیده کاملتابو در لغت به معنی حرام و ممنوع است و در اصطلاح به اموری گفته می شود که آن امور دارای حد و مرز و قوانین خاصی هستند که نباید تحت هیچ شرایط شکسته شوند و در صورت شکسته شدن، فرد و اطرافیان دچار پیآمدهای منفی و زیانبار میشوند. پژوهش حاضر به روش کتابخانهای و با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی به بررسی مصادیق تابوشکنی در داستان شیخ صنعان از منظومۀ عرفانی منطقالطیر عطار میپردازد. برای تحلیل ، تابوها به دو دستة تابوهای اسلامی و تابوهای مسیحی تقسیم شده و هر یک از این تابوها از منظر خود آن دین، تحلیل گردیده است. این پژوهش در صدد پاسخ به این سؤال اساسی است که با توجه به شخصیت شیخ صنعان، چرا این تابوها شکسته میشود؟ پاسخ به این سؤال از دیدگاه روانشناسی یونگ با توجه به دین اسلام و مسیحیّت بیان میشود. کارل گوستاو یونگ معتقد است ویژگیها و عوامل ناسازگار و منفی حاصل عملکرد کهنالگوی سایه است. بر این اساس در این پژوهش سبب تابوشکنی قهرمانان داستان ـ شیخ صنعان و دختر ترسا ـ کنش کهنالگوی سایه دانسته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - بررسی و مقایسه سفر با روح در کتاب سرخ یونگ و معارف بهاء ولد
بیتا طحان محمدرضا روزبه سید محسن حسینی موخر علی نوریشماره 59 , دوره 16 , تابستان 1399کتاب سرخ اثری غیرمتعارف از کارل گوستاو یونگ است که نوادگان او اخیراً اجازۀ انتشارش را دادهاند. یونگ در این کتاب با زبانی نمادین، به شرح تحولات روحی یا پیگیری تصاویر درونی خویش و تلاش برای یافتن روح فراموششدۀ خویشتن میپردازد. معارف نیز تنها اثر به جای مانده از بهاء چکیده کاملکتاب سرخ اثری غیرمتعارف از کارل گوستاو یونگ است که نوادگان او اخیراً اجازۀ انتشارش را دادهاند. یونگ در این کتاب با زبانی نمادین، به شرح تحولات روحی یا پیگیری تصاویر درونی خویش و تلاش برای یافتن روح فراموششدۀ خویشتن میپردازد. معارف نیز تنها اثر به جای مانده از بهاء ولد است که در آن مکاشفات روحی خود را بیپروا بیان کرده است. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی، سفر با روح را در دو اثر مزبور بررسی میکند؛ بدین ترتیب که به شرح چگونگی سفر با روح و مقایسۀ روح یونگ، روح اعماق و روح زمانه در کتاب سرخ، با روح بهاء ولد، الله، عقل و نفس در معارف و تحلیل آنها پرداخته میشود و در پایان نتایج حاصل از این سفر ذکر میگردد. هدف از تحقیق بیان وجوه تشابه و تمایز دیدگاه یک عارف و یک روانشناس است. نتایج پژوهش نشان میدهد که یونگ علاوه بر روح خویش از روح اعماق سخن میگوید که راهنما و رهانندۀ او از اسارت روح زمانه است، اما بهاء ولد از انواع روح چیزی نمیگوید و تنها هدایتگر او، الله است. در پایان سفر، پس از قتل قهرمان درون (نفس) به دست یونگ، خورشید اعماق در اندرونش طلوع میکند. در معارف نیز بهاء ولد نفس را میکشد و روح او منور به انوار الهی میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - بررسی تحلیلی و تطبیقی نخستین زیستگاه و هبوط انسان در کتاب مقدس با دیگراسطورههای خاورمیانه
حسن حیدری علی بهاریشماره 38 , دوره 11 , بهار 1394آدمیان از دیرباز، خاستگاه و گوهر خود را برتر از عالم مادی موجود میدانستهاند. اعتقاد به این باور که نیاکان بشر جایگاهی بهشتی داشته و در نتیجه گناه، به این خاکدان درافتادهاند، در غالب اسطورهها و ادیان کهن بازتاب دارد و یکی از عناصر اصلی انسانشناسی ادیان قدیم و زنده چکیده کاملآدمیان از دیرباز، خاستگاه و گوهر خود را برتر از عالم مادی موجود میدانستهاند. اعتقاد به این باور که نیاکان بشر جایگاهی بهشتی داشته و در نتیجه گناه، به این خاکدان درافتادهاند، در غالب اسطورهها و ادیان کهن بازتاب دارد و یکی از عناصر اصلی انسانشناسی ادیان قدیم و زنده را تشکیل میدهد. این مقاله به مرور و تحلیل داستان آفرینش، ویژگیهای نخستین زیستگاه آدم و حوا (عدن) و علت هبوط آنان در کتاب مقدس میپردازد و آنها را با باورهای اسطورههای کهنتر خاورمیانه، از جمله اسطورههای بینالنهرین، ایران و مصر مقایسه میکند؛ همچنین رهیافتهای روانشناسانه و اسطورهای اندیشمندانی چون کمبل، فروید،یونگ،تیلیش و جانگری در تفسیر اسطورههای هبوط بیان میشوند. این بررسی تطبیقی نشان میدهد که در کتاب مقدس و اسطورههای بینالنهرین عناصر و نمادهای مار، درخت، زن، گناه، هبوط (اخراج) از پردیس و اجتناب خدا/خدایان از شراکت انسان در اوصاف الوهیت، بهویژه دارا بودن علم، قدرت و حیات جاودان نقش مهم و مشابهی داشتهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - نشانهشناسی لایهای «اَلست» در مثنوی معنوی
مسعود روحانی احمد غنی پور ملکشاه نسرین شهبازیشماره 74 , دوره 20 , بهار 1403نشانهشناسی در پي کشف قراردادهایی است که به تولید معنا میانجامد و هر واژه را به عنوان یک نشانه در فرایند دال و مدلول و دلالت، تحلیل و موجبات درک عمیقتر واژه را فراهم میکند. این پژوهش با روش تحلیلی ـ توصیفی و با تکیه بر علم نشانهشناسیلایهای، به تحلیل واژه «اَلست» ب چکیده کاملنشانهشناسی در پي کشف قراردادهایی است که به تولید معنا میانجامد و هر واژه را به عنوان یک نشانه در فرایند دال و مدلول و دلالت، تحلیل و موجبات درک عمیقتر واژه را فراهم میکند. این پژوهش با روش تحلیلی ـ توصیفی و با تکیه بر علم نشانهشناسیلایهای، به تحلیل واژه «اَلست» به عنوان یک نشانه انتزاعی که مدلولهای متنوعی را میطلبد پرداخته است؛ زیرا مولانا این واژه را مانند دیگر واژگان قرآنی دستخوش تحول معنایی کرده و تصرفات بدیعی در آن ایجاد نموده است و هرگاه به این عبارت استناد میکند، پیوندهای معنایی خاصی را با مفهومی خاص بیان میکند. نتیجه پژوهش حاکی از آن است که مولانا این واژه را در حوزههای معنایی با کارکرد هنری ویژهای بکار برده و با این حوزههای معنایی ارتباط برقرار کرده است و با تسلط بر دقایق علوم عرفانی، فلسفی، تاریخی، روانی و از همه مهمتر قرآن و احادیث، توانسته مفاهیم این علوم را در خلال این واژه بگنجاند و صرفا قصد لفاظی و سخنآرایی از این واژه را نداشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - بازخوانی اسطورههای برجسته در شعر معد جبوری
عزت ملاابراهیمی علی اکبر رئیسیشماره 74 , دوره 20 , بهار 1403کاربست اسطوره و میراث سنتی از شاخصه¬های بارز شعر معاصر عربی به شمار میرود. شاعر معاصر برای القای مفاهیم موردنظر خود به شیوة غیرمستقیم و با عدول از معیارهای رایج زبانی، از اسطوره بهره می¬گیرد تا بتواند تجربة معاصر خود را بیان کند. در این راستا معد جبوری، شاعر معاصر عراق چکیده کاملکاربست اسطوره و میراث سنتی از شاخصه¬های بارز شعر معاصر عربی به شمار میرود. شاعر معاصر برای القای مفاهیم موردنظر خود به شیوة غیرمستقیم و با عدول از معیارهای رایج زبانی، از اسطوره بهره می¬گیرد تا بتواند تجربة معاصر خود را بیان کند. در این راستا معد جبوری، شاعر معاصر عراقی، نیز برای زیباسازی شعر و بیان اندیشه خود از میراث اساطیری الهام گرفته است تا آرمانها و دغدغههای مردم عراق و جهان عرب را فریاد زند. شاعر با درک فضای حساس زمانه، درصدد آگاهیبخشی به ملتهای مسلمان است تا بتوانند به این آرمانها دست یابند. نگارندگان در این پژوهش با روش تحلیلی ـ توصیفی و با هدف بیان دغدغههای شاعر در عرصههای سیاسی و اجتماعی، در پی یافتن مهمترین دلالتهای معنایی اسطوره در شعر معد جبوری برآمدهاند. یافته¬های پژوهش حکایت از آن دارد که جبوری با الهام از میراث اساطیری از گونه¬های متنوع هنجارگریزی در راستای معناآفرینی و برجسته-سازی متن بهره برده است. این اسطورهها به شکلهای گوناگون از آرزوها، اشتیاقها و دغدغههای شاعر خبر میدهد. شخصیتهای اسطورهای در شعر جبوری همگی دغدغههای سیاسی و اجتماعی دارند و از درد مشترکی مینالند. گذشته از این خواهان استقلال و آزادی سیاسی عراق و برقراری عدالت اجتماعی در این کشور هستند. پرونده مقاله