سنجش جدایی گزینی فضایی -کالبدی و زیربنایی کلانشهر تهران با تأکید بر رویکرد مدیریت بحران
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای
صهبا گلچین فر
1
,
خشایار کاشانی جو
2
*
,
کیانوش ذاکرحقیقی
3
1 - گروه برنامه ریزی شهری، واحد قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - گروه شهرسازی، واحد قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - گروه برنامه¬ریزی و طراحی شهری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: جدایی گزینی فضایی, شاخص‌های کالبدی &ndash, زیرساختی, کلانشهر تهران,
چکیده مقاله :
جدایی گزینی شهری مبحث مهمی در بسیاری از شهرهای جهان است و از دهه‌های پیش اغلب محققان به این موضوع توجه ویژه‌ای داشته‌اند. جدایی گزینی شهری تمرکز فقر، تخصیص ناعادلانه منابع، فرصت‌ها و امکانات شهری را در پی دارد و درنهایت منجر به درگیری و بحران‌های اجتماعی در سطح یک شهر می‌گردد. هدف پژوهش حاضر، سنجش جدایی گزینی فضایی - کالبدی و زیرساختی کلانشهر تهران است. روش تحقیق این پژوهش کمی و رویکرد آن توصیفی – تحلیل می‌باشد. به همین منظور ابتدا به سنجش میزان جدایی گزینی فضایی - کالبدی و زیرساختی با استفاده از نرم‌افزار تحلیل‌گر جدایی گزینی شهر تهران پرداخته شد و در ادامه به تحلیل ساختار فضایی کلانشهر تهران بر اساس شاخص‌های مذکور موردبررسی قرار گرفت. یافته¬های این پژوهش نشان داد که توزیع شاخص‌های کالبدی - زیرساختی شهر تهران حاکی از جدایی گزینی کم تا زیاد میان مناطق 22 گانه این شهر است. نتایج ساختار فضایی جدایی گزینی نشان داد که ساختار فضایی جدایی گزینی کالبدی و زیرساختی کلانشهر تهران روندی رو به تمرکز را دارا می‌باشد و در برخی از شاخص‌ها گرایش به سمت محور شمالی (آسایش و راحتی، دسترسی به اینترنت و دسترسی به پارک‌های عمومی) و محور جنوبی (قدمت بنا) شهر وجود دارد. همچنین با استفاده از رگرسیون وزنی جغرافیایی برای یافتن ارتباط بین توزیع فضایی جمعیت و شاخص‌های کالبدی و زیرساختی شهر تهران نتایج بدست آمده حاکی از این بود که شاخص‌های دسترسی به پارک‌های شهری، دسترسی به شبکه گاز، شاخص آسایش و راحتی و ایمنی توانسته است که بیشترین میزان تأثیر را بر توزیع فضایی جمعیت داشته است. توزیع فضایی و جدایی گزینی شاخص های کالبدی - زیرساختی کلانشهر تهران دارای روندی رو به تمرکز و پیدایش الگوی خوشه ای است که این امر می تواند در سال های آتی منجر به تمرکز شدید شاخص های مذکور در بین مناطق شهر تهران گردد.
Urban segregation is a significant issue in many cities around the world, and researchers have paid special attention to it for decades. Urban segregation often results in the concentration of poverty, the unfair allocation of resources, opportunities, and urban facilities, ultimately leading to conflicts and social crises within the city. The aim of this study is to assess the spatial–physical and infrastructural segregation in the metropolis of Tehran. This research employs a quantitative method with a descriptive–analytical approach. To this end, the level of spatial–physical and infrastructural segregation in Tehran was first measured using a segregation analysis software. Subsequently, the spatial structure of the metropolis was analyzed based on the mentioned indicators. The results indicated that the distribution of physical and infrastructural indicators in Tehran reveals a range of segregation levels—from low to high—among the city’s 22 districts. The spatial structure analysis of segregation showed a trend toward centralization in the physical and infrastructural segregation of Tehran. Moreover, some indicators demonstrated tendencies toward the northern axis (comfort and convenience, internet access, and access to public parks) and the southern axis (building age) of the city. Additionally, using Geographically Weighted Regression (GWR) to explore the relationship between the spatial distribution of the population and the physical–infrastructural indicators of Tehran, it was found that indicators such as access to urban parks, access to the gas network, comfort and convenience, and safety had the most significant impact on the spatial distribution of the population. The spatial distribution and segregation of physical–infrastructural indicators in Tehran display a trend toward centralization and the emergence of a clustering pattern. This may lead to a pronounced concentration of these indicators among Tehran’s districts in the coming years.
امیرفخاریان، مصطفی. (1392). بررسی الگوی جدایی گزینی گروه‌های قومی در شهر مشهد. پنجمین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، دانشگاه فردوسی، مشهد. SID. https://sid.ir/paper/833485/fa
پاپلی یزدی، حسین و رجبی سناجردی، حسین. (1389). نظریه¬های شهر و پیرامون. تهران: انتشارات سمت، چاپ اول.
رفیعیان، مجتبی و زاهد، نفیسه. (1399). سنجش جدایی گزینی فضایی شهر قم و ارتباط آن با ساختار فضایی شهر. آمایش جغرافیایی فضا، 10(35)، 238-217. doi: 10.30488/GPS.2020.102605
ظهیرنژاد، عارف و داداش¬پور، هاشم. (1397). بررسی و تحلیل جدایی گزینی فضایی – اجتماعی گروه‌های تحصیلی و شغلی در منطقه کلان‌شهری اصفهان. برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، 3(1)، 44-25. doi.org/10.30473/psp.2018.4829
مشکینی، ابوالفضل و رحیمی، حجت¬الله. (1390). جدایی¬ گزینی فضایی در مادرشهرها: تحلیلی بر جغرافیای اجتماعی مادرشهر تهران. برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 15(4)، 107-87. SID. https://sid.ir/paper/171830/fa
Abdi Daneshpoor, Z. (1999). Analysis of spatial imbalance in cities (Case study: Tehran). Journal of Soffeh, 9(29), 34-57. doi: 10.22034/RAHBORD.2022.162604.
Ananat, E. (2011). The Wrong Side(S) of the Tracks: The Causal Effects of Racial Segregation on Urban Poverty and Inequality. American Economic Journal: Applied Economics, 3(2), 34-66.
doi: 10.1257/app.3.2.34.
Anderson, L. M. (2003). Providing Affordable Family Housing and Reducing Residential Segregation by Income, A Systematic Review. American Journal of Preventive Medicine, 24(3), 47-67.
doi.org/10.1016/S0749-3797(02)00656-6.
Bluestone, D. (1988). Detroit’s City Beautiful and the Problem of Commerce. Journal of the Society of Architectural Historians, 47(3), 245-262. doi.org/10.2307/990300.
Caldeira, P. R. T. (2000). City of Walls. Berkeley. California: University of California Press.
Diamond, R. (2016). The determinants and welfare implications of US workers’ diverging location choices by skill: 1980-2000. The American Economic Review, 106(3), 479–524.
doi: 10.1257/aer.20131706.
Ersoy, M. (2007). Kentsel Planlama Kuramları. İstanbul: İmge Kitabevi.
Esmaeili, Sh., Emami, F., Jalili, Z., Haj-Rasouli-Ha, A., Haeri, M., Shahandeh, A., & Mirzaei, H. (2005). Aqazi Bar Daneshname-Ye Shahrsazi Be Zaban Farsi Madxal-Haye Peidayesh Shahr. Ye Andishe-Ye Iran- Shahr, 117(6), 2. https://elmnet.ir/doc/152738-43891. [In Persian]
Farber, S., O'Kelly, M., Miller, H. J., & Neutens, T. (2015). Measuring segregation using patterns of daily travel behavior: A social interaction based model of exposure. Journal of Transport Geography, 49, 26-38. doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2015.10.009.
Feitosa, F., Câmara, G., Monteiro, A., Koschitzki, T., & Silva, M. (2007). Global and local indicators of urban segregation. Journal of Geographical Information Science, 21(3), 299-323.
doi:10.1080/13658810600911903.
Florida, R., & Mellander, CH (2020). Technology, talent and economic segregation in cities. Applied Geography, 116(2020) 102167. doi:10.1016/j.apgeog.2020.102167.
Glaeser, E., Resseger, M., & Tobio, K. (2009). Inequality in cities. Journal of Regional Science, 49(4), 617–646. doi:10.1111/j.1467-9787.2009.00627.x.
Grannis, R. (1998). The Importance of Trivial Streets: Residential Streets and Residential Segregation. American Journal of Sociology, 103(6), 1530–64. doi.org/10.1086/231400.
Grbic, D., Ishizawa, H., & Crothers, Ch. (2010). Ethnic residential segregation in New Zealand, 1991-2006. Social Science Research, 39, 25-38. doi.org/10.1016/j.ssresearch.2009.05.003.
Hsieh, Chang-Tai., & Moretti, E. (2019). Housing constraints and spatial misallocation. Am. Econ. J. Macroecon. 11(2), 1–39. doi: 10.1257/mac.20170388.
Jacobs, J. (1961). The Death and Life of Great American Cities. New York: Random House.
Johnston, R., Harris, R., Jones, K., & Manley, D. (2017). Segregation at school and at home: An English exploration. BELGEO, 23(2-3), 12-29. doi:10.4000/belgeo.18730.
Krysan, M., & Bader, M. (2009). Racial Blind Spots: Black–White-Latino Differences in Community Knowledge. Social Problems, 56(4), 677–701
Maloutas, Th., & Fujita, K. (2012). Residential segregation in comparative perspective: making sense of contextual diversity. London: Routledge. doi.org/10.4324/9781315605661.
Massey, D. S., & Denton, N. A. (1988). The dimensions of residential segregation. Social Forces, 67, 281e315. doi.org/10.1093/sf/67.2.281.
Murdie, R., & Ghosh, S. (2010). Does Spatial Concentration Always Mean A Lack of Integration? Exploring Ethnic Concentration and Integration in Toronto. Journal of Ethnic and Migration Studies, 36(2), 293–311. doi.org/10.1080/13691830903387410.
Nightingale, C. H. (2013). The-segregation-paradoxes. http://www.mascontext.com/.July 7.
http://www.mascontext.com/issues/17-boundary-spring-13/the-segregation-paradoxes./.
Peach, C. (2009). Slippery Segregation: Discovering or Manufacturing Ghettos?. Journal of Ethnic and Migration Studies, 35(9), 1395-1381. doi:13691830903125885/10,1080.
Ruiz-Rivera, N., Suarez, M., & Delgado-Campos, J. (2016). Urban segregation and local retail environments.Evidence from Mexico City. Journal of Habitat International, 54, 58-64.
doi:10.1016/j.habitatint.2014.09.001.
Schnell, I & et al. (2015). A global index for measuring socio-spatial segregation versus integration. Applied Geography, 58(2015) 179-188. doi:10.1016/j.apgeog.2015.01.008.
Shertzer, A., Walsh, R., & Twinam, T. (2022). Zoning and segregation in urban economic history. Regional Science and Urban Economics, 94(1), 1-29. doi:10.1016/j.regsciurbeco.2021.103652.
Smets, P., & Salman, T. (2016). The multi-layered-ness of urban segregation on the simultaneous inclusion and exclusion in Latin American cities. Journal of Habitat International, 54, 80-87.
doi:10.1016/j.habitatint.2015.08.013.
Van Ham, M., Manley, D., Bailey, N., Simpson, L., & Maclennan, D. (2012). Neighbourhood Effects Research: New Perspectives. Springer: Dordrecht.
Vaughan, L., & Arbaci, S. (2011). The challenges of understanding urban segregation. Journal of Built Environment, 37(2), 128-138. doi:10.2148/benv.37.2.128.
Vesselinov, E., & Renaud, Le G. (2012). from picket fences to iron gates: suburbanization and gated communities in Phoenix, Las Vegas and Seattle. GeoJournal, 77, 203–222. doi:10.1007/s10708-009-9325-2.
Yao, J., Wong, D. W., Bailey, N., & Minton, J. (2018). Spatial segregation measures: A methodological review. Measuring Segregation: Challenges. Innovations and Future Directions, 110(3), 235-250.
doi:10.1111/tesg.12305.
Zhao, P. (2013). The impact of urban sprawl on social segregation in Beijing and a limited role for spatial planning. Journal of Economic and Social Geogrephy, 104(5), 571-587.
doi:10.1111/tesg.12030.