سفرنامه نویسی در عرصة ادب فارسی سابقة کهنی دارد که به دو شکل منظوم و منثور است. در سفرنامه ، نویسنده به شرح آنچه در سفر دیده، شنیده و روی داده، می پردازد. در این پژوهش سه سفرنامة سفینة سلیمان، سفرنامة میرزا فتاح خان و حاج سیاح به عنوان سه سفرنامة سیاسی- سیاحتی ایرانی ان More
سفرنامه نویسی در عرصة ادب فارسی سابقة کهنی دارد که به دو شکل منظوم و منثور است. در سفرنامه ، نویسنده به شرح آنچه در سفر دیده، شنیده و روی داده، می پردازد. در این پژوهش سه سفرنامة سفینة سلیمان، سفرنامة میرزا فتاح خان و حاج سیاح به عنوان سه سفرنامة سیاسی- سیاحتی ایرانی انتخاب شده که هدف، بررسی مسائل سیاسی منعکس شده در سفرنامه ها با تکیه بر دوران صفویه و قاجار است؛ از این رو این پژوهش در پی یافتن این پرسش است که چه مسائل سیاسی در سفرنامه های دو دورة مختلف تاریخی بازتاب یافته است. این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی انجام شده و نتایج نشان داد که دو سفرنامة سفینه سلیمانی و میرزا فتاح خان، سفرنامه هایی سفارشی- سیاسی هستند که حکومت وقت را در اوج اقتدار و شکوه نشان داده در حالیکه سفرنامة حاج سیاح که سفرنامه ای سیاحتی- سیاسی است، شاهان قاجار را بی کفایت، نالایق، ستمگر و تجملگرا به تصویر کشیده است. در دو سفرنامة محمد ربیع و فتاح خان روابط سیاسی ایران با سایر کشورها، در سایة روابط دوستانه بوده که به هیچ عنوان جنبة استعماری نداشت؛ اما حاج سیاح تمام تعاملات سیاسی ایران با کشورهای قدرتمند را راهی برای استعمار مردم ایران دانسته است. در این میان به مباحثی چون قراردادهای سیاسی، ترورها، پناهندگی سیاسی، شیوه های ادارة حکومت و ... نیز به عنوان بخشی از مسائل سیاسی در سفرنامه های اشاره شده است.
Manuscript profile
وجود عناصر و مفاهیم عرفانی – تمثیلی در آثار نظم و نثر قرن پنجم تا نهم به وضوح خود را نشان میدهد. خردگرایی عنصر اصلی این تألیفات است که مؤلف پیوسته عقل و عشق را در مقابل هم قرار میدهد. در رسالهی مونسالعشاق سهروردی، عشق فرزند عقل است و عقل اولین آفریده خداون More
وجود عناصر و مفاهیم عرفانی – تمثیلی در آثار نظم و نثر قرن پنجم تا نهم به وضوح خود را نشان میدهد. خردگرایی عنصر اصلی این تألیفات است که مؤلف پیوسته عقل و عشق را در مقابل هم قرار میدهد. در رسالهی مونسالعشاق سهروردی، عشق فرزند عقل است و عقل اولین آفریده خداوند است؛ و عقل با عشق است که معنا مییابد. مضمون و سبک شبیه به این داستان تمثیلی در منظومهی غنایی حُسن و دل فتاحی نیشابوری نیز مشهود است. علاوه بر آن، ترکیبات و واژگان رساله سهروردی نیز بر آن راه یافته است. هدف ما در این جستار بررسی سبکی رسالهی مونسالعشاق سهروردی و منظومه حسن و دل فتاحی نیشابوری از رهگذر بینامتنیت با نظریهی ژرار ژنت است تا میزان تأثیرپذیری سبکی فتاحی نیشابوری را از سهروردی و به کارگیری واژگان ابداعی و سبک بلاغی سهروردی در منظومهی خود را به دست آوریم. پژوهش حاضر به صورت تحلیلی- توصیفی با روش کتابخانهای انجام گرفته است. در نتیجه به این امر اشاره شده است که فتاحی به لحاظ اندیشهو سبک عارفانهی قرن نهم کوشیده است از واژگانی که بار معنایی عرفانی را القا میکند به کار ببندد. با توجه به بررسی واژگانی و ترکیبات منظومهی حسن و دل تأثیر ژرف سبک بلاغی مونسالعشاق سهروردی را در آن مشاهده می-کنیم. از منظر بینامتنیت نیز فتاحی در گونههای صریح، غیر صریح و ضمنی از سهروردی پیروی کرده است.
Manuscript profile