فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی: 4 (31)

Open Access Article

1 - تحلیل شخصیّت در کلیدر بر اساس نظریّۀ اریک فروم
مصطفی محمدی لیدا نامدار

‌جستار حاضرکه پژوهشی بینا‌رشته‌ای را وجهۀ همت خود قرار داده‌،بر آن است تا با کاربست روان‌کاوی انسان‌گرای اریک فروم و به‌طور مشخص نظریّۀ شخصیّت او و بر اساس همانندی‌هایی که میان ساختارهای روایی و ساختارهای اجتماعی؛ میان متن و جامعه؛ و میان داستان و روان می‌توان سراغ گرفت More

‌جستار حاضرکه پژوهشی بینا‌رشته‌ای را وجهۀ همت خود قرار داده‌،بر آن است تا با کاربست روان‌کاوی انسان‌گرای اریک فروم و به‌طور مشخص نظریّۀ شخصیّت او و بر اساس همانندی‌هایی که میان ساختارهای روایی و ساختارهای اجتماعی؛ میان متن و جامعه؛ و میان داستان و روان می‌توان سراغ گرفت راهی به شناخت ارتباط شبکه‌های دلالتی متون روایی با فرهنگ و اجتماع؛ میان انسان و جهان بگشاید.به‌منظور ارائۀ الگویی عملی با تکیه بر رمان سترگ کلیدر که نمود روشن و واقع‌گرایانه‌ای از ساختار‌های اجتماعی و فرهنگی عصر حاضر است،به بررسی روند شکل‌گیری شخصیّت‌های اجتماعی این اثر پرداخته، چگونگی تأثیرپذیری آن‌ها از ساختار اجتماعی و نفوذ ساختارها و نیروهای فرهنگی جامعه را نشان داده،دلالت‌های این تأثیرپذیری را به روش توصیفی- تحلیلی، به شیوه‌ای استقرایی و براساس مکتب امریکایی ادبیّات تطبیقی در قالب شخصیّت‌های بی‌ثمر و ثمربخش فروم واکاوی می‌کند.برآیندی که از این بررسی به عمل آمده،نشان می‌دهد شخصیّت‌های داستان به‌شدّت تحت تأثیر وقایع اجتماعی بوده،روند شکل‌گیری شخصیّت‌ها رابطۀ مستقیمی با تحوّلات اجتماعی جامعه دارند.از این‌رو علاوه بر این‌که‌قابلیّت نظریّۀ فروم در تحلیل آثار رئالیستی و به‌طور مشخص رابطۀ شخصیّت با جامعه و رابطۀ ساختار روایی با ساختارهای جهان واقعی و بیرونی اثبات می‌شود رابطۀ ادبیّات با سایر شاخه‌های علوم انسانی از جمله روان‌شناسی و جامعه‌شناسی برجسته‌ترگشته،بستر مناسبی برای مطالعات بینارشته‌ای پیش روی پژوهشگران ادبیّات تطبیقی قرار می‌دهد. Manuscript profile

Open Access Article

2 - والد سالاری مسعود غزنوی در تاریخ بیهقی براساس نظریات اریک برن
نسرین عمران نژاد پروانه عادل زاده کامران پاشایی فخری

هر فرد دارای مجموعه‌ای از الگوهای رفتاری خاصی است که معرف حالت روانی اوست، اما از آن‌جا که همین فرد در حالت روانی متفاوت، الگوهای رفتاری دیگری را بروز می‌دهد که غالبا متناقص با رفتار قبلی اوست، سبب پیدایش نظریه حالات من گردید اریک برن بنیان‌گذار تحلیل رفتار متقابل حالا More

هر فرد دارای مجموعه‌ای از الگوهای رفتاری خاصی است که معرف حالت روانی اوست، اما از آن‌جا که همین فرد در حالت روانی متفاوت، الگوهای رفتاری دیگری را بروز می‌دهد که غالبا متناقص با رفتار قبلی اوست، سبب پیدایش نظریه حالات من گردید اریک برن بنیان‌گذار تحلیل رفتار متقابل حالات من را به سه بخش والد، بالغ و کودک تقسیم می‌کند. طبق نظریه اریک برن والد یکی از سه حالت شخصیت انسان است که از والدین، یا الگوهای قدرت فراگرفته می‌شود والد به دو صورت والد حمایت‌گر مهربان و والد کنترل کننده مستبد ظاهر می‌شود. این پژوهش با شیوه توصیفی - تحلیلی و با استناد به تاریخ بیهقی و نظریات اریک برن رفتارهای والدانه امیر مسعود غزنوی را مورد تحلیل قرار می‌دهد از بررسی نتایج این پژوهش چنین استنباط می‌شود که امیر مسعود در بیش‌تر مواقع بالغ خود را حذف و از حالت والد مستبد خود تصمیم گیری می‌کند و رویکردهایی از جمله اظهار قدرت، تهدید و ارعاب و استبداد را ایجاد می‌کند. Manuscript profile

Open Access Article

3 - تحلیل سبک شناسی لایه ای اشعار سلمان هراتی
اکرم جهانگیریان منیژه فلاحی

سبک شناسی، علمی است که شیوه‌‌‌‌‌‌ی خاص هر فرد را در بیان آرا و عقاید او بررسی می کند. سبک شناسی لایه‌ای با رویکرد تحلیل ادبی، متن را در پنج لایه‌‌‌‌‌‌ی، آوایی، بلاغی، نحوی، واژگانی و ایدئولوژی بررسی می‌کند و پس از تبیین هر یک از این عناصر پنجگانه در یک آثار ادبی بر آن ا More

سبک شناسی، علمی است که شیوه‌‌‌‌‌‌ی خاص هر فرد را در بیان آرا و عقاید او بررسی می کند. سبک شناسی لایه‌ای با رویکرد تحلیل ادبی، متن را در پنج لایه‌‌‌‌‌‌ی، آوایی، بلاغی، نحوی، واژگانی و ایدئولوژی بررسی می‌کند و پس از تبیین هر یک از این عناصر پنجگانه در یک آثار ادبی بر آن است تا ویژگی ها و مشخصه های خاص اثر را که زمینه‌ساز سبک شخصی وی است به نمایش می‌گذارد. مقاله حاضر براساس مطالعات کتابخانه‌‌‌‌‌‌ای و به شیوه‌‌‌‌‌‌ی توصیفی-تحلیلی انجام شده است.سلمان هراتی را باید صدای‌‌‌‌‌‌ناب ادبیات پایداری انقلاب اسلامی ایران خواند، او در قالب‌‌‌‌‌‌های گوناگون از غزل و مثنوی و رباعی گرفته تا نیمایی و سپید، طبع خود را آزموده‌‌‌‌‌‌است. رویکرد اصلی و انگیزه او برای سرودن شعر دفاع از انقلاب اسلامی و تبیین ارزشهای آن مسئله جنگ، آرمان‌های دینی و انتقاد از ساختارهای اجتماعی سیاسی دیگر در جهان با تکیه بر ارزش‌های مذهبی تبلیغ روحیه ایمان و جهاد و فداکاری و ساده زیستی است. با توجه به اهمیت و جایگاه ویژه‌‌‌‌‌‌ی شاعر سعی بر آن است تا با ارائه ی ابزار و کارکردهای زبانی نظام شعری مجموعه‌‌‌‌‌‌های سلمان هراتی در پنج لایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی ‌‌‌‌‌‌(آوایی، واژگانی، نحوی، بلاغی، ایدئولوژیک) بر مبنای آمارهای دقیق مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد.یشتر اشعار هراتی مستقیم یا غیرمستقیم به بازگویی جهان بینی شاعر به اعتقادات و برداشت های اجتماعی او اشاره دارد، هراتی در شعرهای سپیدش چندان توجهی به فرم، ساختار و موسیقی کلام ندارد و از نظر زبان، بیان و ساختار تشابهی با بیان شاعرانه ندارد، کاربرد واژگان عناصر برگرفته از طبیعت و کاربرد فرهنگ فولکلور ازخصوصیات ویژه زبان سلمان-هراتی است و از نظر تصویر گونه های مختلف صورخیال اعم از تشبیه، استعاره و کنایه را با محوریت تشخیص به کار گرفته و با زبانی ساده موفق به خلق تصاویری زیبا می شود که خواننده را در شفافیت خود غرق می‌‌‌‌‌‌کند. Manuscript profile

Open Access Article

4 - بررسی تطبیقی درونمایه‌‌‌‌‌‌های مشترک پروین اعتصامی و آندره ژید
فرشته السادات حسینی

ادبیات تطبیقی شاخه‌‌‌‌‌‌ای از نقد ادبیست که به مطالعۀ ادبیات و دیگر نمودهای فرهنگی بین مرزهای زبانی و ادبی و بررسی شباهت‌‌‌‌‌‌ها و تفاوت‌‌‌‌‌‌های میان آن‌‌‌‌‌‌ها می‌‌‌‌‌‌پردازد و فراتر از مرزهای سیاسی و فرهنگی افق‌‌‌‌‌‌های جدید فکری را به روی ملت‌‌‌‌‌‌ها می‌‌‌‌‌‌گشاید.پ More

ادبیات تطبیقی شاخه‌‌‌‌‌‌ای از نقد ادبیست که به مطالعۀ ادبیات و دیگر نمودهای فرهنگی بین مرزهای زبانی و ادبی و بررسی شباهت‌‌‌‌‌‌ها و تفاوت‌‌‌‌‌‌های میان آن‌‌‌‌‌‌ها می‌‌‌‌‌‌پردازد و فراتر از مرزهای سیاسی و فرهنگی افق‌‌‌‌‌‌های جدید فکری را به روی ملت‌‌‌‌‌‌ها می‌‌‌‌‌‌گشاید.پس از شکل‌گیری مکتب رمانتیسیم در فرانسه و گسترش ارتباط شاعران و نویسندگان فرانسوی با ادبیات شرق، افق‌‌‌‌‌‌های مشترک بسیاری در اندیشه و کلام شاعران ایران و فرانسه پدیدار گردید. پروین و آندره‌‌‌‌‌‌ژید از ادیبان بزرگ ایران و فرانسه هستند که نگاه به درون‌‌‌‌‌‌مایه‌‌‌‌‌‌های مشترک در سخن ایشان، این نتیجۀ کلی را بدست می‌‌‌‌‌‌دهد که با وجود کیلومترها فاصله میان آن‌‌‌‌‌‌ها تا چه اندازه در اندیشه، سبک بیان، مضمون و محتوای آثارشان می‌‌‌‌‌‌تواند یکسانی وجود داشته باشد. آنان پیش و بیش از آن ‌‌‌‌‌‌که سخنوری توانا باشند، معلم اخلاق هستند که نمونه‌‌‌‌‌‌های عالی اخلاق، زندگی و جامعۀ بشری را در جنبه‌‌‌‌‌‌های مختلف انسانی می‌جویند در این پژوهش سعی شده است با ذکر شواهد متعدد از کتاب مائده-های زمینی آندره ژید و دیوان پروین اعتصامی، به بررسی تطیبقی کلام و اندیشۀ این دو هنرمند پرداخته شود. Manuscript profile

Open Access Article

5 - آموزه های اخلاقی سپندارمذ در اساطیرایران باستان (شاهنامه و گرشاسپنامه)
سارا پارسائی جهرمی

اسطوره، یادگار اقوامی است که دارای تمدن و فرهنگی دیرینه اند؛ در این جستار، تلاش کرده ایم تا خصایص و ویژگی زمین را در میان ملل ایران باستان که از آن به عنوان سپندارمذ یاد می کنند، بر بنیاد اسطوره ای آن و با توجه ویژه به بازآمد کهن الگوها، بررسی و تحلیل کرده و با داستان ه More

اسطوره، یادگار اقوامی است که دارای تمدن و فرهنگی دیرینه اند؛ در این جستار، تلاش کرده ایم تا خصایص و ویژگی زمین را در میان ملل ایران باستان که از آن به عنوان سپندارمذ یاد می کنند، بر بنیاد اسطوره ای آن و با توجه ویژه به بازآمد کهن الگوها، بررسی و تحلیل کرده و با داستان های حماسی از جمله شاهنامه و کتاب گرشاسپنامه مورد تطبیق قرار دهیم. زمین، مادری است که نه تنها در میان ملّت‌‌های ایرانی بلکه اکثر ملل، نماد مادرِ هستی است و از ابتدا در اذهان، دارای روح و روان بوده است؛ مادری که هیچ گاه دست از زایش و پویش بر نمی‌‌دارد؛ زمین، زنده و پویاست و از چنان تقدسی برخوردار است که هرمزد (پروردگار) بعد از آفرینش آسمان، زمین را خلق کرد. زمین به عنوان مام هستی در خود، یلانی چون رستم، سهراب، سیاوش و... می پروراند و دست از زایش بر نمی دارد تا بار دیگر نطفه ی چنین کسانی را در وجود انسان های وارسته و عادل نمایان سازد. Manuscript profile

Open Access Article

6 - بازتاب اسطوره در حماسه‌های ملی ایران و یونان با رویکرد به شاهنامه فردوسی و ایلیاد و ادیسه هومر
عباسعلی عبدالله زاده فرزاد عباسی بتول فخراسلام محبوبه ضیاخدادادیان

شاهنامه فردوسی گنجینه عظیمی‌آز مضامین نو در قالب اسطوره و تاریخ است. این اثر سترگ تنها شرح وصف شاهان و جنگ‌های خانمان‌سوز وبیان سوزناک فرزندکشی نیست، بلکه بیش از همه آثار پیشین نشان‌دهنده نخستین مراحل خلقت و اندیشه تکامل تمدن ایرانی است. شاهنامه سرشار از تقابل اسطوره و More

شاهنامه فردوسی گنجینه عظیمی‌آز مضامین نو در قالب اسطوره و تاریخ است. این اثر سترگ تنها شرح وصف شاهان و جنگ‌های خانمان‌سوز وبیان سوزناک فرزندکشی نیست، بلکه بیش از همه آثار پیشین نشان‌دهنده نخستین مراحل خلقت و اندیشه تکامل تمدن ایرانی است. شاهنامه سرشار از تقابل اسطوره و افسانه با انسان است و در واقع روایتی است از موجودات عجیب و غریب، انسان‌های قدرتمند و پهلوان، حیوانات و گیاهان خاص که همه نشان‌دهنده ساحت زیست اساطیری انسانی است. در این تحقیق با روش مطالعات کتابخانه‌ای و توصیفی از مقالات و متون مختلف به بررسی اسطوره‌های شاهنامه و ایلیاد پرداخته شده و بازتاب آن‌ها در حماسه‌های دو کشور مورد ارزیابی قرار گرفته است. Manuscript profile

XML

List of Articles