برهمکنش ژنوتیپ × محیط در مورد عملکرد گندم دوروم باعث میشود که نتوان یک رقم اصلاح شده پرمحصول را برای مناطق مختلف توصیه کرد. لذا به منظور بررسی پایداری و سازگاری عملکرد دانه لاینهای گندم دوروم در مناطق مختلف دیم، تعداد 16 لاین پیشرفته دوروم به مدت سه سال زراعی (9 چکیده کامل
برهمکنش ژنوتیپ × محیط در مورد عملکرد گندم دوروم باعث میشود که نتوان یک رقم اصلاح شده پرمحصول را برای مناطق مختلف توصیه کرد. لذا به منظور بررسی پایداری و سازگاری عملکرد دانه لاینهای گندم دوروم در مناطق مختلف دیم، تعداد 16 لاین پیشرفته دوروم به مدت سه سال زراعی (94-1391) در مناطق مراغه، کردستان، سرارود، اردبیل و ارومیه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار تحت شرایط دیم ارزیابی شدند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس مرکب، بین محیطها، ژنوتیپها و برهمکنش ژنوتیپ در محیط اختلاف آماری معنیداری مشاهده گردید. بر اساس نتایج GGE بایپلات، محیطها به سه گروه و ژنوتیپها به چهار گروه تفکیک شدند. ارزیابی پایداری ژنوتیپها با استفاده از آماره پایداری امی (ASV) و GGE بایپلات نشان داد که امکان انتخاب ژنوتیپهای پایدار و پرمحصول بین لاینهای پیشرفته نسبت به ارقام شاهد وجود دارد و لاینهایی نظیر G-1252 و 61-130/414-44// در مناطق سردی مثل مراغه، قاملو و منطقه معتدل سرارود و لاین 10 در اردبیل میتوانند منبع ژنتیکی مطلوبی برای معرفی ارقام دوروم متحمل به تنشهای خشکی و سرما در دیمزارهای این مناطق باشند. در مجموع، طی سه سال، لاین61-130/414-44// به طور میانگین 27 درصد عملکرد بیشتری نسبت به رقم شاهد (ساجی) داشت. انجام آبیاری در مراحل کشت و اوایل گردهافشانی توانست عملکرد عمومی لاینها را 14 و 68 درصد به ترتیب در مناطق مراغه و سرارود افزایش دهد که این افزایش برای لاین 61-130/414-44// در منطقه مراغه 17 درصد و در سرارود 37 درصد بودند. در نهایت، بر اساس نتایج GGE بایپلات و AMMI، امکان گزینش لاینهای پیشرفته گندم دوروم با پایداری و عملکرد زیاد نسبت به شاهد (ساجی) وجود دارد. به علاوه، نتایج AMMI و شاخص پایداری امی (ASV) در مقایسه با نتایج GGEبایپلات نشان داد تمامی این شاخصها از پتانسیل خوبی برای ارزیابی پایداری عملکرد ژنوتیپها برخوردار بودند و این در حالی است که نتایج GGE بایپلات در بررسی سازگاری و پایداری عملکرد ژنوتیپها در محیطهای متفاوت بسیار کارآ و کاربردیتر بوده و میتواند به صورت گستردهای در بررسی لاینها در مناطق و سالهای متعدد در برنامههای اصلاح گندم دوروم و سایر غلات به کار گرفته شود.
پرونده مقاله