کارایی آنالیزهای آماری GGE بایپلات و AMMI در بررسی پایداری و سازگاری عملکرد لاینهای گندم دوروم در مناطق مختلف
محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی
بهزاد صادقزاده
1
(موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران)
رضا محمدی
2
(موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، معاونت سرارود، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سرارود، ایران)
حسن احمدی
3
(مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران)
غلامرضا عابدیاصل
4
(مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران)
غلامرضا خلیلزاده
5
(مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران)
مهناز محمدفام
6
(موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران)
نوذر بهرامی
7
(موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، معاونت سرارود، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سرارود، ایران)
حسن اسماعیل زاد
8
(موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران)
محمدشریف خالدیان
9
(مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران)
مقصود حسنپورحسنی
10
(موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران)
کلید واژه: سازگاری, پایداری, دوروم دیم, ژنوتیپ ×, محیط, سردسیر,
چکیده مقاله :
برهمکنش ژنوتیپ × محیط در مورد عملکرد گندم دوروم باعث میشود که نتوان یک رقم اصلاح شده پرمحصول را برای مناطق مختلف توصیه کرد. لذا به منظور بررسی پایداری و سازگاری عملکرد دانه لاینهای گندم دوروم در مناطق مختلف دیم، تعداد 16 لاین پیشرفته دوروم به مدت سه سال زراعی (94-1391) در مناطق مراغه، کردستان، سرارود، اردبیل و ارومیه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار تحت شرایط دیم ارزیابی شدند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس مرکب، بین محیطها، ژنوتیپها و برهمکنش ژنوتیپ در محیط اختلاف آماری معنیداری مشاهده گردید. بر اساس نتایج GGE بایپلات، محیطها به سه گروه و ژنوتیپها به چهار گروه تفکیک شدند. ارزیابی پایداری ژنوتیپها با استفاده از آماره پایداری امی (ASV) و GGE بایپلات نشان داد که امکان انتخاب ژنوتیپهای پایدار و پرمحصول بین لاینهای پیشرفته نسبت به ارقام شاهد وجود دارد و لاینهایی نظیر G-1252 و 61-130/414-44// در مناطق سردی مثل مراغه، قاملو و منطقه معتدل سرارود و لاین 10 در اردبیل میتوانند منبع ژنتیکی مطلوبی برای معرفی ارقام دوروم متحمل به تنشهای خشکی و سرما در دیمزارهای این مناطق باشند. در مجموع، طی سه سال، لاین61-130/414-44// به طور میانگین 27 درصد عملکرد بیشتری نسبت به رقم شاهد (ساجی) داشت. انجام آبیاری در مراحل کشت و اوایل گردهافشانی توانست عملکرد عمومی لاینها را 14 و 68 درصد به ترتیب در مناطق مراغه و سرارود افزایش دهد که این افزایش برای لاین 61-130/414-44// در منطقه مراغه 17 درصد و در سرارود 37 درصد بودند. در نهایت، بر اساس نتایج GGE بایپلات و AMMI، امکان گزینش لاینهای پیشرفته گندم دوروم با پایداری و عملکرد زیاد نسبت به شاهد (ساجی) وجود دارد. به علاوه، نتایج AMMI و شاخص پایداری امی (ASV) در مقایسه با نتایج GGEبایپلات نشان داد تمامی این شاخصها از پتانسیل خوبی برای ارزیابی پایداری عملکرد ژنوتیپها برخوردار بودند و این در حالی است که نتایج GGE بایپلات در بررسی سازگاری و پایداری عملکرد ژنوتیپها در محیطهای متفاوت بسیار کارآ و کاربردیتر بوده و میتواند به صورت گستردهای در بررسی لاینها در مناطق و سالهای متعدد در برنامههای اصلاح گندم دوروم و سایر غلات به کار گرفته شود.
Genotype × environment interactions make it difficult to release high yielding durum varieties for diverse environmental conditions. The main purpose of this study was to achieve high yielding durum wheat genotypes with higher yield stability in different environmental conditions, tolerance to environmental stresses such as cold damage, terminal drought, and heat stresses. Hence, 16 durum wheat lines were evaluated for grain yield stability and morphological traits in Maragheh, Sararood, Qamloo, Ardabil and Urmia Agricultural Research Stations in 2012-15. In each location, the experiments were conducted in a randomized complete block design with three replications. Based on combined ANOVA, there were significant differences among the environments (E), genotypes (G) and G×E. GGE-biplot analysis showed that the 14 environments belonged to 3 mega-environments, and different genotypes had higher yield in each mega-environments. The AMMI and GGE results also confirmed that genotypes 2 (G-1252) and 3 (61-130/414-44//…) were the most high-yielding durum lines with reasonable yield stability across environments. Also, genotype 10 was the most adapted genotype to Ardabil. Line 61-130/414-44//… had 60, 11, 31, 10 and 17% more yield than check line (Saji) in Maragheh, Sararood, Qamloo, Ardabil and Urmia under rainfed conditions, respectively. Hence, these lines can be candiates to release as new durum varieties for cold and moderate rainfed areas. Complementary irrigation could increase grain yield up to 14 and 68% in Maragheh and Sararood, respectively. It can be concluded that finding new stable high-yielding durum lines, with better performances, as compared to the existed varieties, is a great progress in durum breeding programs in cold rainfed areas. Moreover, the GGE biplot and AMMI analysis had good performance in adaptability and yield stability analysis in durum genotypes and could be used to evaluate durum genotypes at different locations over the years in durum breeding programs.
_||_