The Role of Window Shopping in Improving Word of Mouth Marketing in Chain Stores
Subject Areas : Jounal of Marketing ManagementKarim Esgandari 1 , Soheyla Soleymanpour 2 , Shadi Orafaye Jamshidi 3
1 - Assistant Professor, Department of Public Administration, Payame Noor University, Tehran, Iran
2 - Master of Business Administration, Niloufari Wheel Higher Education Institute, Tehran, Iran
3 - PhD student in Business Management, Payame Noor University, Tehran, Iran
Keywords: Window Shopping, Vitrine, Word-Of-Mouth Marketing,
Abstract :
Part of people's daily lives is spent shopping and Passages in shops. Shopping malls, like other modern spaces, are an integral part of urban life where "consumption" plays a key role. Vitrine is a magnet for customer attraction, and retailers are trying to open a community window shopping inside their store. Therefore, the purpose of this study is to investigate the role of Window Shopping in improving word of mouth marketing in chain stores. The statistical population of the present study is the customers of Janbo chain stores, the number of which is considered unlimited. The size of the statistical sample in the present study is estimated based on Cochran's formula of 384 people. The sampling method in the present study is multi-stage clustering. The data collection tool in the present study is a researcher-made questionnaire in which the dimensions of the research variables were indexed and turned into questionnaire questions. Combined reliability was used to assess the reliability of the questionnaire and face validity method was used to assess the validity. After validity and reliability of the questionnaire, it was given to the statistical sample. After collecting the questionnaire, the data were collected by descriptive statistical methods, summarized and categorized. In order to answer the research questions from path coefficients test, R2 criterion, Q2 predictive power factor, G0F index as well as coefficient Significance T (T-VALUE) is used. The results show that the components of the roundabout, including the enjoyment and sudden purchase and the components of word of mouth marketing, confidence in the information, and attention to comments, information acquisition, information dissemination and collaboration with others were confirmed and finally the showcase application model was confirmed. Rounding out the emphasis on word-of-mouth marketing components is offered at chain stores.
ابراهیمپور ازبری، م.، نوعپسند اصل، س.م. و احمدیسراوانی، م. (1394). "بررسی تأثیر انعطافپذیری راهبردی بر عملکرد بازار شرکتها: نقش میانجیگری نوآوری باز"، دو فصلنامه توسعه تکنولوژی صنعتی، دوره 13، شماره 26، صص. 5-16.
اسدی، ح.، گودرزی، م. و قربانی، م.ح. (1388). "رابطه بین انطباقپذیری و مشارکت سازمانی در کارشناسان سازمان تربیت بدنی جمهوری اسلامی ایران"، علوم حرکتی و ورزش، دوره 7، شماره 13، صص. 127-138.
انصاری، م.ا.، شیروانی، ع.ر. و جعفری، ا.ح. (1391). "تأثیر انگیزههای لذتجویانه و ویترینگردی بر خرید ناگهانی"، فصلنامه مدیریت کسبوکار، دوره 4، شماره 14، صص. 153-178.
بوداقی خواجهنوبر، ح.، اسگندری، ک. و رستمزاده، ر. (1395). "بررسی رابطه هوش رقابتی مدیران با نوینسازی صنایع کوچک"، فصلنامه مدیریت بهرهوری، دوره 10، شماره 37،صص. 81-106.
بهنام، م.، مدیری، م. و هاشمی، س.ز. (1394). "تأثیر تبلیغات دهان به دهان بر ایجاد ارزش ویژه برند مبتنی بر مصرفکننده در خدمات ورزشی"، مطالعات مدیریت ورزشی، دوره 7، شماره 31، صص. 85-104.
جلیلیان، ح.، ابراهیمی، ع.ح. و محمودیان، ا. (1391). "تأثیر تبلیغات دهان به دهان الکترونیکی بر قصد خرید مصرفکنندگان از طریق ارزش ویژه برند مبتنی بر مشتری در میان دانشجویان"، مدیریت بازرگانی، دوره 4، شماره 4(14)، صص. 41-64.
خادمی، ا. و میرزایی، و. (1399). "بررسی رابطه کیفیت خدمات بر بازاریابی دهان به دهان با نقش میانجیگری وفاداری مشتری (مورد مطالعه: شعب بانک تجارت استان خراسان شمالی)"، فصلنامه رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، دروه 4، شماره 35، صص. 54-76.
رامپهلوانلو، م.ج. (1396). "نقش فرآیندهای کسب اطلاعات ارتباطی رسانههای اجتماعی بر عملکرد ارتباط با مشتری"، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه محقق اردبیلی.
رنجبریان، ب. و غفاری، م. (1392). "نقش ابعاد شخصیتی در استفاده از ارتباطات دهان به دهان در بین گردشگران خارجی سفر کرده به شهر اصفهان"، فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، دوره 3، شماره 9، صص. 83-93.
روستا، ع.ر. و ابراهیمی، ا.ق. (1394). "تأثیر ویترینگردی بر اثربخشی استراتژیهای بازاریابی ویروسی"، دومین کنفرانس ملی و اولین کنفرانس بین المللی پژوهشهای نوین در علوم انسانی، ایران.
سالاری نهند، ا.، حکیمپور، ح. و ناطق، ت. (1399). "طراحی مدل ساختاری خرید ناگهانی و اعتبارسنجی آن در فروشگاههای زنجیرهای"، مجله مدیریت بازاریابی، دوره 15، شماره 47، صص. 13-35.
سلیمانپور، س. (1396). "تأثیر ویترینگردی در بازاریابی دهان به دهان در فروشگاههای زنجیرهای جانبو، پروژه کارشناسی، دانشگاه پیامنور.
سهرابی، ر.، صمدی، ع. و یوسفیفرد، ا. (1393). "طراحی و آزمون رفتار خرید ناگهانی مشتریان"، کاوشهای مدیریت بازرگانی، دوره 6، شماره 11، صص. 147-180.
شاهینفر، ا. و آزاد، ن. (1397). "تأثیر ابعاد خبرگی بازار بر خرید لذت جویانه"، مجله مدیریت بازاریابی، دوره 13، شماره 40، صص. 49-62.
شائمی، ع. و براری، م. (1390). "کانون کنترل و ارتباط دهان به دهان در میان مصرفکنندگان"، مدیریت بازرگانی، دوره 3، شماره 2 (8)، صص. 101-114.
صفری، م. (1394). "بررسی عوامل مؤثر بر شکلگیری اعتماد اولیه کارکنان به سیستم اطلاعات سازمانی"، پایاننامه کارشناسیارشد، دانشگاه پیام نور.
طالبی، ک.، داوری، ع. و دهقان نجمآبادی، ع. (1392). "شناسایی تأثیر سرمایه فکری بر تشخیص فرصتهای کارآفرینانه در شرکتهای دانشبنیان"، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، دوره 22، شماره 71، صص. 19-48.
فرخی، س.، یاوری، ع. و بیکزاد، ج. (1396). "تأثیر تبلیغات دهان به دهان بر ترجیحات مشتری"، مدیریت زنجیرهای ارزش، دوره 2، شماره 5، صص. 67-77.
کاتوزیان، ی. و میرخلیلزاده، ا. (1396). "اهمیت تبلیغات دهان به دهان الکترونیک در تجارت و مدیدیت آن"، فصلنامه مطالعات مدیریت و حسابداری، شماره ویژه کنفرانس بینالمللی مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی، فصل زمستان، صص. 161-166.
ماهری، م. و حسینی، م. (1393). "بررسی تأثیرات بازاریابی دهان به دهان الکترونیکی بر نام تجاری در ایران: شبکه نگاری یک انجمن اینترنتی"، پژوهشهای مدیریت در ایران، دوره 18، شماره 4، صص. 139-159.
محمدی، ش. و کریمی دهکردی، ک. (1389). "تأثیر ویترینگردی در بهبود عملکرد بازاریابی ویروسی و بازاریابی شبکهای"، فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران، دوره 2، شماره3-4، صص. 9-26.
موسوی، ا. و خسروی، ا. (1394). "نقش ویترینگردی در بهبود عملکرد بازاریابی ویروسی"، اولین همایش بینالمللی حسابداری، حسابرسی، مدیریت و اقتصاد، اصفهان.
نامدار جویمی، ا. و تابان، م. (1394). "بررسی ارتباطات دهان به دهان در خرید گوشی GLX G5 از نمایندگیهای مربوطه در سطح شهر اصفهان"، مدیریت بازاریابی، دوره 10، شماره 29، صص. 41-54.
نوروزی، ح.، طیبزاده، م. و شجاع، ع. (1397). "بررسی نقش میانجی تبلیغات دهان به دهان الکترونیکی در رابطه میان لبعاد بازاریابی تجربی و قصد خرید مصرفکننده (مورد مطالعه: بازار اینترنتی تلفن همراه)"، راهبردهای بازرگانی، دوره 25، شماره 11، صص 104-119.
Al-Gasawneha, J.A. & Al-Adamatb, A.M. (2020). “The mediating role of e-word of mouth on the relationship between content marketing and green purchase intention”, Management Science Letters, Vol. 10, PP. 1701-1708.
Beatty, S.E. & Ferrell, M.E. (1998). “Impulse Buying: Modeling its Precursors”, Journal of Retailing, Vol. 74(2), PP. 169-191.
Bloch, P.H., Ridgway, N.M. & Sherrell, D.L. (1989). “Extending the Concept of Shopping: An Investigation of Browsing Activity”, Journal of the Academy of Marketing Science, Vol. 17(1), PP. 13-21.
Budhipurwwa, I.A.N. & Warmika, I.G.K. (2021). “The Role of Brand Image as Mediation in the Effect of Store Atmosphere on Impulse Buying (Study on Beachwalk Shopping Center Customers)”, American Journal of Humanities and Social Sciences Research, Vol. 5(2), PP. 187-193.
Calvo-Porral, C. & Lévy-Mangin, J.P. (2021). “Examining the Influence of Store Environment in Hedonic and Utilitarian Shopping”, administrative sciences, Vol. 11(6), PP. 1-15.
Chen, Y., Lu, Y., Gupta, S. & Pan, Z. (2019). “Understanding “window” shopping and browsing experience on social shopping website: An empirical investigation”, Information Technology & People, Vol. 33(4), PP. 1124-1148.
Chen, Z. & Yuan, M. (2020). “Psychology of Word of Mouth Marketing”, Current Opinion in Psychology, Vol. 31, PP. 7-10.
Datta P.R, Chowdhury, D.N. & Chakaraborty, B.R. (2005). “Viral marketing: new form of word of mouth through internet”, The business review, Vol.3(2), PP. 69-75.
De Bruyn, A. & Lilien, G.L. (2008), “A multi-stage model of word-of-mouth influence through viral marketing”, International Journal of Research in Marketing, Vol. 25, PP. 151-163.
Fatmawati, I. & Dinar, L. (2021). “How Store Environment and Sales Promotion Influence Positive Emotions and Unplanned Purchases”, Advances in Engineering Research, Proceedings of the 4th International Conference on Sustainable Innovation 2020-Accounting and Management (ICoSIAMS 2020).
Hai-hua, H., Le, W., Lining, J. & Wei, Y. (2019). “Strong ties versus weak ties in word-of-mouth marketing, BRQ Business Research Quarterly, Vol. 22(4), PP. 245-256.
Iyer, R. & Griffin, M. (2021). “Modeling word-of-mouth usage: A replication”, Journal of Business Research, Vol. 126, PP. 512-523.
Ji Soo, P., Iman, D. & Benoit, M. (2019). “Showcasing Optimization Model for Hyperconnected Showcasing Centers”, IFAC-PapersOnLine, Vol. 52(13), PP. 1650-1656.
Ji-Hyeon, P. & Jin-Woo, P. (2015). “The effects of experience in the A380 duty free showcase on customer behaviors”, Journal of Air Transport Management, Vol. 74, PP. 135-141.
Kato, R. & Hoshino, T. (2021). “Unplanned purchase of new products”, Journal of Retailing and Consumer Services, Vol. 59.
Moe, W.W. (2003). “Buying, Searching, or Browsing: Differentiating Between Online Shoppers Using In-Store Navigational Clickstream”, Journal of Consumer Psychology, Vol. 13(1/2), PP. 29-39.
Rook, D.W. (1987). “The Buying Impulse”, Journal of Consumer Research, Vol. 14(2), PP. 189-199.
Sharon, E., Beatty, M. & Elizabeth, F. (1998). “Impulse buying: Modeling its precursors”, Journal of Retailing, Vol. 74(2), PP. 169-191.
Shirkhodaie, M. & Rastgoo-deylami, M. (2016). “Positive Word of Mouth Marketing: Explaining the Roles of Value Congruity and Brand Love”, Journal of Competitiveness, Vol. 8(1), PP. 19-37.
Silverman, G. (2001). “Secrets of Word-of-Mouth Marketing”, AMACOM Books, New York, NY.
Xiaojing, H., Shixi, L., Yudong, Z., Guozhu, Z. & Cuiqing, J. (2019). “Identifying top persuaders in mixed trust networks for electronic marketing based on word-of-mouth”, Knowledge-Based Systems, Vol. 182(15), PP 104803.
_||_
ابراهیمپور ازبری، م.، نوعپسند اصل، س.م. و احمدیسراوانی، م. (1394). "بررسی تأثیر انعطافپذیری راهبردی بر عملکرد بازار شرکتها: نقش میانجیگری نوآوری باز"، دو فصلنامه توسعه تکنولوژی صنعتی، دوره 13، شماره 26، صص. 5-16.
اسدی، ح.، گودرزی، م. و قربانی، م.ح. (1388). "رابطه بین انطباقپذیری و مشارکت سازمانی در کارشناسان سازمان تربیت بدنی جمهوری اسلامی ایران"، علوم حرکتی و ورزش، دوره 7، شماره 13، صص. 127-138.
انصاری، م.ا.، شیروانی، ع.ر. و جعفری، ا.ح. (1391). "تأثیر انگیزههای لذتجویانه و ویترینگردی بر خرید ناگهانی"، فصلنامه مدیریت کسبوکار، دوره 4، شماره 14، صص. 153-178.
بوداقی خواجهنوبر، ح.، اسگندری، ک. و رستمزاده، ر. (1395). "بررسی رابطه هوش رقابتی مدیران با نوینسازی صنایع کوچک"، فصلنامه مدیریت بهرهوری، دوره 10، شماره 37،صص. 81-106.
بهنام، م.، مدیری، م. و هاشمی، س.ز. (1394). "تأثیر تبلیغات دهان به دهان بر ایجاد ارزش ویژه برند مبتنی بر مصرفکننده در خدمات ورزشی"، مطالعات مدیریت ورزشی، دوره 7، شماره 31، صص. 85-104.
جلیلیان، ح.، ابراهیمی، ع.ح. و محمودیان، ا. (1391). "تأثیر تبلیغات دهان به دهان الکترونیکی بر قصد خرید مصرفکنندگان از طریق ارزش ویژه برند مبتنی بر مشتری در میان دانشجویان"، مدیریت بازرگانی، دوره 4، شماره 4(14)، صص. 41-64.
خادمی، ا. و میرزایی، و. (1399). "بررسی رابطه کیفیت خدمات بر بازاریابی دهان به دهان با نقش میانجیگری وفاداری مشتری (مورد مطالعه: شعب بانک تجارت استان خراسان شمالی)"، فصلنامه رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، دروه 4، شماره 35، صص. 54-76.
رامپهلوانلو، م.ج. (1396). "نقش فرآیندهای کسب اطلاعات ارتباطی رسانههای اجتماعی بر عملکرد ارتباط با مشتری"، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه محقق اردبیلی.
رنجبریان، ب. و غفاری، م. (1392). "نقش ابعاد شخصیتی در استفاده از ارتباطات دهان به دهان در بین گردشگران خارجی سفر کرده به شهر اصفهان"، فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، دوره 3، شماره 9، صص. 83-93.
روستا، ع.ر. و ابراهیمی، ا.ق. (1394). "تأثیر ویترینگردی بر اثربخشی استراتژیهای بازاریابی ویروسی"، دومین کنفرانس ملی و اولین کنفرانس بین المللی پژوهشهای نوین در علوم انسانی، ایران.
سالاری نهند، ا.، حکیمپور، ح. و ناطق، ت. (1399). "طراحی مدل ساختاری خرید ناگهانی و اعتبارسنجی آن در فروشگاههای زنجیرهای"، مجله مدیریت بازاریابی، دوره 15، شماره 47، صص. 13-35.
سلیمانپور، س. (1396). "تأثیر ویترینگردی در بازاریابی دهان به دهان در فروشگاههای زنجیرهای جانبو، پروژه کارشناسی، دانشگاه پیامنور.
سهرابی، ر.، صمدی، ع. و یوسفیفرد، ا. (1393). "طراحی و آزمون رفتار خرید ناگهانی مشتریان"، کاوشهای مدیریت بازرگانی، دوره 6، شماره 11، صص. 147-180.
شاهینفر، ا. و آزاد، ن. (1397). "تأثیر ابعاد خبرگی بازار بر خرید لذت جویانه"، مجله مدیریت بازاریابی، دوره 13، شماره 40، صص. 49-62.
شائمی، ع. و براری، م. (1390). "کانون کنترل و ارتباط دهان به دهان در میان مصرفکنندگان"، مدیریت بازرگانی، دوره 3، شماره 2 (8)، صص. 101-114.
صفری، م. (1394). "بررسی عوامل مؤثر بر شکلگیری اعتماد اولیه کارکنان به سیستم اطلاعات سازمانی"، پایاننامه کارشناسیارشد، دانشگاه پیام نور.
طالبی، ک.، داوری، ع. و دهقان نجمآبادی، ع. (1392). "شناسایی تأثیر سرمایه فکری بر تشخیص فرصتهای کارآفرینانه در شرکتهای دانشبنیان"، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، دوره 22، شماره 71، صص. 19-48.
فرخی، س.، یاوری، ع. و بیکزاد، ج. (1396). "تأثیر تبلیغات دهان به دهان بر ترجیحات مشتری"، مدیریت زنجیرهای ارزش، دوره 2، شماره 5، صص. 67-77.
کاتوزیان، ی. و میرخلیلزاده، ا. (1396). "اهمیت تبلیغات دهان به دهان الکترونیک در تجارت و مدیدیت آن"، فصلنامه مطالعات مدیریت و حسابداری، شماره ویژه کنفرانس بینالمللی مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی، فصل زمستان، صص. 161-166.
ماهری، م. و حسینی، م. (1393). "بررسی تأثیرات بازاریابی دهان به دهان الکترونیکی بر نام تجاری در ایران: شبکه نگاری یک انجمن اینترنتی"، پژوهشهای مدیریت در ایران، دوره 18، شماره 4، صص. 139-159.
محمدی، ش. و کریمی دهکردی، ک. (1389). "تأثیر ویترینگردی در بهبود عملکرد بازاریابی ویروسی و بازاریابی شبکهای"، فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران، دوره 2، شماره3-4، صص. 9-26.
موسوی، ا. و خسروی، ا. (1394). "نقش ویترینگردی در بهبود عملکرد بازاریابی ویروسی"، اولین همایش بینالمللی حسابداری، حسابرسی، مدیریت و اقتصاد، اصفهان.
نامدار جویمی، ا. و تابان، م. (1394). "بررسی ارتباطات دهان به دهان در خرید گوشی GLX G5 از نمایندگیهای مربوطه در سطح شهر اصفهان"، مدیریت بازاریابی، دوره 10، شماره 29، صص. 41-54.
نوروزی، ح.، طیبزاده، م. و شجاع، ع. (1397). "بررسی نقش میانجی تبلیغات دهان به دهان الکترونیکی در رابطه میان لبعاد بازاریابی تجربی و قصد خرید مصرفکننده (مورد مطالعه: بازار اینترنتی تلفن همراه)"، راهبردهای بازرگانی، دوره 25، شماره 11، صص 104-119.
Al-Gasawneha, J.A. & Al-Adamatb, A.M. (2020). “The mediating role of e-word of mouth on the relationship between content marketing and green purchase intention”, Management Science Letters, Vol. 10, PP. 1701-1708.
Beatty, S.E. & Ferrell, M.E. (1998). “Impulse Buying: Modeling its Precursors”, Journal of Retailing, Vol. 74(2), PP. 169-191.
Bloch, P.H., Ridgway, N.M. & Sherrell, D.L. (1989). “Extending the Concept of Shopping: An Investigation of Browsing Activity”, Journal of the Academy of Marketing Science, Vol. 17(1), PP. 13-21.
Budhipurwwa, I.A.N. & Warmika, I.G.K. (2021). “The Role of Brand Image as Mediation in the Effect of Store Atmosphere on Impulse Buying (Study on Beachwalk Shopping Center Customers)”, American Journal of Humanities and Social Sciences Research, Vol. 5(2), PP. 187-193.
Calvo-Porral, C. & Lévy-Mangin, J.P. (2021). “Examining the Influence of Store Environment in Hedonic and Utilitarian Shopping”, administrative sciences, Vol. 11(6), PP. 1-15.
Chen, Y., Lu, Y., Gupta, S. & Pan, Z. (2019). “Understanding “window” shopping and browsing experience on social shopping website: An empirical investigation”, Information Technology & People, Vol. 33(4), PP. 1124-1148.
Chen, Z. & Yuan, M. (2020). “Psychology of Word of Mouth Marketing”, Current Opinion in Psychology, Vol. 31, PP. 7-10.
Datta P.R, Chowdhury, D.N. & Chakaraborty, B.R. (2005). “Viral marketing: new form of word of mouth through internet”, The business review, Vol.3(2), PP. 69-75.
De Bruyn, A. & Lilien, G.L. (2008), “A multi-stage model of word-of-mouth influence through viral marketing”, International Journal of Research in Marketing, Vol. 25, PP. 151-163.
Fatmawati, I. & Dinar, L. (2021). “How Store Environment and Sales Promotion Influence Positive Emotions and Unplanned Purchases”, Advances in Engineering Research, Proceedings of the 4th International Conference on Sustainable Innovation 2020-Accounting and Management (ICoSIAMS 2020).
Hai-hua, H., Le, W., Lining, J. & Wei, Y. (2019). “Strong ties versus weak ties in word-of-mouth marketing, BRQ Business Research Quarterly, Vol. 22(4), PP. 245-256.
Iyer, R. & Griffin, M. (2021). “Modeling word-of-mouth usage: A replication”, Journal of Business Research, Vol. 126, PP. 512-523.
Ji Soo, P., Iman, D. & Benoit, M. (2019). “Showcasing Optimization Model for Hyperconnected Showcasing Centers”, IFAC-PapersOnLine, Vol. 52(13), PP. 1650-1656.
Ji-Hyeon, P. & Jin-Woo, P. (2015). “The effects of experience in the A380 duty free showcase on customer behaviors”, Journal of Air Transport Management, Vol. 74, PP. 135-141.
Kato, R. & Hoshino, T. (2021). “Unplanned purchase of new products”, Journal of Retailing and Consumer Services, Vol. 59.
Moe, W.W. (2003). “Buying, Searching, or Browsing: Differentiating Between Online Shoppers Using In-Store Navigational Clickstream”, Journal of Consumer Psychology, Vol. 13(1/2), PP. 29-39.
Rook, D.W. (1987). “The Buying Impulse”, Journal of Consumer Research, Vol. 14(2), PP. 189-199.
Sharon, E., Beatty, M. & Elizabeth, F. (1998). “Impulse buying: Modeling its precursors”, Journal of Retailing, Vol. 74(2), PP. 169-191.
Shirkhodaie, M. & Rastgoo-deylami, M. (2016). “Positive Word of Mouth Marketing: Explaining the Roles of Value Congruity and Brand Love”, Journal of Competitiveness, Vol. 8(1), PP. 19-37.
Silverman, G. (2001). “Secrets of Word-of-Mouth Marketing”, AMACOM Books, New York, NY.
Xiaojing, H., Shixi, L., Yudong, Z., Guozhu, Z. & Cuiqing, J. (2019). “Identifying top persuaders in mixed trust networks for electronic marketing based on word-of-mouth”, Knowledge-Based Systems, Vol. 182(15), PP 104803.
نقش ویترین گردی در بهبود بازاریابی دهان به دهان در فروشگاههای زنجیرهای
چکیده
بخشی از زندگی روزمره انسانها برای خرید و گردش در فروشگاهها و پاساژها میگذرد. مراکز خرید، همانند سایر فضاهای مدرن، بخشی جداییناپذیر از زندگی شهری هستند که در آن «مصرف» نقشی اساسی ایفا میکند. ویترینها آهنربای جذب مشتری هستند و فروشندگان تلاش دارند با آرایش ویترین پای جماعت ویترینگرد را به داخل فروشگاه خود باز کنند. از اینرو هدف تحقیق حاضر بررسی نقش ویترین گردی در بهبود بازاریابی دهان به دهان در فروشگاههای زنجیرهای میباشد. جامعه آماری تحقیق حاضر مشتریان فروشگاههای زنجیرهای جانبو میباشد که تعداد آنها نامحدود در نظر گرفته شده است. حجم نمونه آماری در تحقیق حاضر بر اساس فرمول کوکران 384 نفر برآورد شده است. روش نمونهگیری در تحقیق حاضر خوشهای چند مرحلهای میباشد. ابزار جمعآوری اطلاعات در تحقیق حاضر پرسشنامه محقق ساخته میباشد به این صورت که ابعاد متغیرهای تحقیق، شاخصبندی شده و به سؤالات پرسشنامه تبدیل شدند. برای سنجش پایایی پرسشنامه از پایایی ترکیبی و برای سنجش روایی از روش روایی صوری استفاده شده است. پس از سنجش روایی و پایایی آن در اختیار نمونه آماری قرار گرفت. پس از جمعآوری پرسشنامه، اطلاعات به دست آمده با استفاده از روشهای آماری توصیفی، تلخیص و طبقهبندی شد و به منظور پاسخ به سؤالهای تحقیق از آزمون ضرایب مسیر، معیار R2، ضریب قدرت پیشبینی Q2، شاخص G0F و همچنین از ضریب معناداری T (T-Value) استفاده شده است. نتایج حاصل نشان میدهد که مؤلفههای ویترینگردی شامل لذتجویی و خرید ناگهانی و مؤلفههای بازاریابی دهانبهدهان اعتماد به اطلاعات، توجه به نظرات، کسب اطلاعات، توزیع اطلاعات و مشارکت با دیگران مورد تأیید قرار گرفت و در نهایت مدل بکارگیری ویترینگردی با تأکید بر مؤلفههای بازاریابی دهانبهدهان در فروشگاههای زنجیرهای ارایه شده است.
واژههای کلیدی: ویترین1، ویترینگردی2، بازاریابی دهان به دهان3
[1] . Vitrine
[2] . Window Shopping
[3] . Word-Of-Mouth Marketing
مقدمه
افراد جوامع از گذشته سرگرمی گردش در محل بازار و پرسوجو در مورد محصولات بدون قصد خرید را داشتهاند. اکثر مواقع، فروشندگان هیچ مشکلی با این موضوع ندارند چرا که آنها معتقد هستند که جلب رضایت مشتری بالقوه بخشی از استراتژی بازاریابی است (محمدی و کریمی، 1389، 18). بازاریابی دهان به دهان به عنوان ارتباط بین فردی و غیررسمی در مورد محصول از جمله کالاها و خدمات مورد ملاحظه قرار میگیرد (آیر و گریفین1، 2021). ارتباط دهانبهدهان میتواند مثبت یا منفی باشد. ارتباط دهانبهدهان مثبت شامل توصیههای خوب و مطلوبی است که افراد به دیگران در مورد محصولات، خدمات یا نامهای تجاری میدهند اما ارتباط دهانبهدهان منفی که به عنوان یکی از اشکال رفتارهای شکایتآمیز مصرفکنندگان مورد توجه قرار میگیرد شامل توصیههای منفی و نامطلوبی است که افراد در مورد محصولات و خدمات و نامهای تجاری به هم میدهند (داتا2 و همکاران، 2005). 61 درصد از مدیران بازاریابی معتقد هستند که بازاریابی دهان به دهان مؤثرترین شکل بازاریابی میباشد (چن و یوان3، 2020، 18). نکته مهمی که باید به آن توجه شود این است که مزایای ارتباط دهانبهدهان زمانی میتواند به رشد و توسعه شرکت کمک کند که این نوع ارتباطات مثبت باشند یا به عبارت دیگر افراد تجربه و نظرهای مثبت خود را در اختیار دیگران قرار دهند (کاتوزیان و میرخلیلزاده، 1396، 163). اما در مورد اهمیت ارتباط دهانبهدهان سیلورمن4 معتقد است به واسطهی تغییر محیط بازاریابی به نظر میرسد، یافتن راههای جایگزین برای ایجاد صدای قابل شنیدن بسیار ضروری و ارتباط دهانبهدهان پدیدهای است که مدتها است شناخته شده و ثابت شده، روش بسیار قدرتمندی ایجاد و توقف کسبوکارها است (سیلورمن، 2001). از طرفی ويترينگردي يك مفهوم حياتي براي انتخاب فروشگاه از طرف مشتريان و ميزان زمان سپري شده در فروشگاه است و اين به معني پتانسيل بيشتر براي خريد بيبرنامه است. بنابراين رفتار ويترينگردي مصرفكنندگان از هر دو منظر كاربردي و نظري حایز اهميت است. اين ديدگاه نشان ميدهد مديران بازاريابي بايد اهميت زيادي براي استراتژيهاي مربوط به عوامل درون فروشگاهي و بيرون از فروشگاه قائل شوند. شناسايي اين عوامل ميتواند به مديران كمك كند تا بتوانند بودجه لازم را براي اقدامات و استراتژيهاي درون فروشگاهي و بيرون از فروشگاه تخصيص دهند (انصاری و همکاران، 1391). در عصر حاضر ویترین یکی از عناصری است که در بنگاه، مشترکاً و به صورت آنلاین و به روز قرار گرفته میشود پس تجهیز کردن ویترین یکی از عاملهای اساسی در موفقیت بازاریابی است. برای استفاده بهتر از ویترینگردی یکی از ابزارهای که میتوان استفاده کرد بازاریابی دهانبهدهان است. بازاریابی دهانبهدهان نوعی ترویج رایگان چه شفاهی چه مکتوب است که در آن مشتریان که از کسبوکار، محصول، خدمات یا رویدادی راضی بودهاند، از رضایتمندی خود به دیگران میگویند. یکی از گستردهترین مفاهیم مورد پذیرش در رفتار مصرفکننده، ارتباط دهانبهدهان است که نقش مهمی را در شکلدهی رفتار و نگرش مصرفکننده بازی میکند. ارتباط دهانبهدهان در بازاریابی اغلب برای توصیف توصیهها و پیشنهادهای مصرفکنندگان به یکدیگر استفاده میشود. سرعت و فقدان تعصبات تجاری به مارک محصول یا خدمت خاص، آن را به منبع اثربخش اطلاعاتی برای انتخابهای تجاری مصرفکنندگان تبدیل کرده است، به خصوص در مواردی که تجربه قبلی خرید محدود باشد. با وجود اهمیت و نفوذ ارتباط دهانبهدهان در انتخابهای تجاری مصرفکنندگان، درصد کمی از این ارتباط دهانبهدهان توسط کوششهای ترفیعی شرکت تحریک و ترغیب میشود (شائمی و براری، 1390، 102). با این حال ویترینگردی از نظر اکثر مردم بیشتر یک سرگرمی اجتماعی است تا یک فعالیت تجاری. بنابراین، تا حدی ساده لوحانه است که آن را یک تکنیک بازاریابی بخوانیم (روستا و ابراهیمی، 1396، 10). ویترینگردي به عنوان یک تکنیک رسمی بازاریابی در تاریخچه بازاریابی ذکر نشده است، اما، قطعاً میتواند در این موضوع مؤثر باشد (موسوی و خسروی، 1394). همچنین ويترينگردي براي خردهفروشان از اهميت بالايي برخوردار است. هرچقدر مصرفكنندگان زمان بيشتري را در فروشگاه سپري كنند، احتمال و ميزان پول خرج كردن آنها افزايش مييابد. به عبارت ديگر مصرفكنندگاني كه قصدي براي خريد ندارند، ميتوانند با ويترينگردي از فروشگاه و مركز خريد حمايت كنند و نيز در حين ويترينگردي اقدام به خريد ناگهاني نمايند. بيشتر پژوهشها در حوزه خريد ناگهاني به مصرفكنندگان جوامع غربي تمركز داشته است و اطلاعات كمي درباره خريد ناگهاني در جوامع در حال گذار و شرقي وجود دارد (انصاری و همکاران، 1391). از اینرو با توجه به تعدد زیاد فروشگاههای زنجیرهای خروهفروشی در سراسر کشور و وجود رقابت سنگین بین آنها، موضوع ویترینگردی جهت جلب نظر مشتریان بسیار مهم تلقی میشود در حالی که فروشگاههای زنجیرهای از یک طرح ویترین مشابه در مغازههای خود استفاده میکنند. از اینرو مطالعه و بررسی موضوع ویترینگردی و نقش آن در بهبود بازاریابی دهان به دهان در فروشگاههای زنجیرهای جهت کسب مزیت رقابتی در بین آنها ضرورت مییابد. بنابراین تحقیق حاضر به دنبال پاسخگویی به سؤال زیر میباشد:
ویترین گردی چه نقشی در بهبود بازاریابی دهان به دهان در فروشگاههای زنجیرهای دارد؟
مبانی نظری تحقیق
مبانی نظری و تجربی تحقیق حاضر در سه بخش؛ ویترینگردی، بازاریابی دهانبهدهان و پیشینه تحقیقات آورده شده است.
الف) ویترینگردی: اصطلاح ویترینگردی به پرسوجو در مورد اقلام کالاها، بدون اقدام به خرید اطلاق میکند (محمدی و کریمی، 1389، 18). ویترینگردی یک مفهوم حیاتی برای انتخاب فروشگاه از طرف مشتریان و میزان زمان سپری شده در فروشگاه است و این به معنی پتانسیل بیشتر برای خرید بیبرنامه است (انصاری و همکاران، 1391، 154-155). در گذشته ویترینها کاربرد معرفی اجناس و نوع کاربری مغازه یا فروشگاه را داشتند اما امروزه علاوه بر این نقش، سهم عمدهای در جلب و جذب مشتری دارند. فروشگاههای بزرگ برای داشتن ویترین جذابتر با هم به رقابت میپردازند. در دنیای امروز هیچ چیز برای مشتریان آزاردهندهتر از ظاهر یکسان و یکنواخت مغازهها نیست فقط کافی است کمی خلاقیت و ابتکار نشان داد و از تغییر و تحول نترسید. ویترین مغازه اولین عنصر تبلیغاتی است که در معرض دید همگان است. الگوی داشتن یک ویترین مناسب و جذاب را میتوان با دیدن ویترین مغازهها و فروشگاههای برتر به دست آورد. اساساً ویترین قسمتی از مغازه به شمار میرود که برخی از محصولات عرضه شده در آن به نمایش در میآید که هم مشخصکننده نوع فعالیت مغازه است و هم به جلب مشتری کمک میکند. چگونگی طراحی ویترین به امکاناتی که پلان مغازه در اختیار طراح میگذارد و همچنین به موقعیت آن بستگی دارد، این که مغازه داخل یک پاساژ قرار گرفته یا به صورت منفرد، بر خیابان است، عواملی هستند که در طراحی ویترین تأثیر گذارند. معمولاً چند روش در طراحی ویترین وجود دارد که به سیاست فروش عامل آن مرتبط است. گاهاً فروشنده ویترین شلوغ با ارائه محصولات متعدد با تنوع رنگ را میپسندد و گاهی ویترین خلوت با ارایه چند محصول خاص و محدود. مورد دیگری که امروزه بسیار مورد توجه فروشندگان قرار گرفته، گنگ بودن ویترین است این گنگ بودن حس تعلیق در بیننده ایجاد میکند و حس کنجکاوی مشتری را وادار میکند که وارد مغازه شود (سلیمانپور، 1396، 21).
در حالت کلی ویترینگردی یعنی امتحان کردن و معاینه اجناس و کالاهای فروشگاه، بدون قصد قبلی برای خرید؛ بنابراین تعریف، ویترینگردی مراجعه به فروشگاه به دلایلی به حل یک مسئله خرید یا نیاز به خرید است. در واقع در ویترینگردی نیاز به خرید پایه و اساس گذراندن زمان در فروشگاه نیست. از طرفی دیگر مو5 (2003) رفتار جستجوی خریداران در مراکز خرید را به دو بخش تقسیم میکند: جستجوی هدفگرا در مقابل جستجوی اکتشافی. جستجوی هدفگرا، رفتار مصرفکنندهای است که قصد خریدی مشخص یا برنامهریزی شده دارد و هدف از این نوع جستجو، جمعآوری اطلاعات مربوط به آن خرید است؛ بنابراین الگوی این جستجو بسیار متمرکز و در راستای هدف تصمیمگیری برای خرید است. در دیگر سو، جستجوی اکتشافی به رفتار مصرفکنندهای اطلاق میگردد که کمتر متمرکز و مصمم است و حتی شاید ارادهای به انجام خرید ندارد و جستجو بیشتر از آن که هدفمند باشد، غیرمستقیم و مبتنی بر محرکها است. اینگونه از جستجوها را غالباً ویترینگردی نام مینهند. در بسیاری از مواقع این نوع جستجو به علت عدم آشنایی با مرکز خرید یا فروشگاه و به منظور کسب اطلاعات از این مکانها صورت میپذیرد. ویترینگردی به علت نیاز به تصمیمگیری انجام نمیگیرد و الگویی غیرمتمرکز دارد. مصرفکننده در حین ویترینگردی لزوماً به دنبال کسب نتیجهای از جستوجو نیست؛ بلکه از خود تجربه بازدید (ویزیتینگ/ شاپینگ6) ویترینگردی در فروشگاه کسب لذت و بهره مینماید. باید توجه داشت که هر دو نوع جستوجو میتواند در یک خرید توأمان وجود داشته باشند. به عنوان مثال یک خریدار هدفگرا ممکن است پس از خرید از مغازهای خارج شده و در راهرو مرکز خرید به قدم زدن و ویترینگردی بپردازد و اطلاعاتی را کسب کند که بالقوه میتواند برای خریدهای آتی مورد استفاده قرار گیرد. ویترینگردی یکی از موارد جستجوی مداوم است که به عنوان فعالیت جستجویی که مستقل از نیاز یا تصمیم خرید خاصی است، تعریف میشود. جستجوی مداوم شامل رفتارهایی شبیه به جستجوی خرید میشود اما بر خلاف جستجوی خرید، بر یک نیاز به خرید متمرکز نیست. واژه مداوم (در دست اقدام7) نشان میدهد که این رفتار میتواند به طور منظم و مرتب رخ دهد و نه تنها زمانی که نیاز به خرید وجود دارد. ویترینگردی، مشابه سایر رفتارهای جستجوی مستقل از خرید است مانند مطالعه مجلات تبلیغی و یا دریافت اخبار مد از یک دوست. ویترینگردی میتواند یک ابزار قدرتمند برای تأمین اطلاعات مورد نیاز برای تجزیه و تحلیل رفتارهای اجتماعی و برجستهسازی الگوی سیستماتیک در طبیعت اشتراک دانش و ترغیب و پاسخ، باشد. همچنین، ویترینگردی یکی از عوامل اصلی آگاهسازی مشتریان از محصول و جذب آنها است (روستا و ابراهیمی، 1394، 10). با استفاده از تکنیک ویترینگردی یک فروشنده میتواند یک سری اطلاعات طبقهبندی شده، منظم و دقیق در مورد رفتار و احساسات مشتریان خود به دست آورد (محمدی و کریمی، 1389، 20). بسیاری از مصرفکنندگان بدون آنکه قصدی برای خرید کالا داشته باشند و تنها به این دلیل که میخواهند بیرون از خانه یا محل کارشان باشند، به خرید میروند. مو (2003) تأکید میکند که مصرفکننده بدون قصد قبلی برای خرید، میتواند بر اثر منافع لذتجویانه ناشی از تجربیات خرید خود، اقدام به ویترینگردی لذتجویانه بنماید. ویترینگردی لذتجویانه به طور تجربی موجب خرید ناگهانی میشود. مشتریانی که ویترینگردی میکنند، دانش و اطلاعات بیشتری در خصوص کالاها نسبت به مشتریانی که ویترینگردی نمیکنند، دارند. علاوه بر این با تقویت دانش و اطلاعات، انگیزه و حس کنجکاوی آنها ارضاء میگردد. ویترینگردی میتواند باعث افزایش اعتماد به نفس و نیز موجب جذب افراد شود و فرد ویترینگرد را به تعیین کننده مد تبدیل کند. بیتی و فرل8 (1998) اظهار میکنند که عوامل فردی و موقعیتی بر روی ویترین اثر میگذارند. علایق ویترینگردی توسط قابلیت اعتماد فروشنده متأثر میشود، در حالی که قابلیت اعتماد فروشنده و تمامیت اعتمادپذیری وی، علایق خریدار را تحت تأثیر قرار میدهد. وقتی که علایق ویترینگردی مد نظر است مسئله توانایی فروشندگان اهمیت پیدا میکند؛ زیرا مشتری به کسب اطلاعات از فروشنده علاقهمند است. در چنین موردی، شایستگی، مهارت و دانش توزیعکننده، به طور مستقیم به کیفیت آنچه که مشتری از انجام ویترینگردی به دست میآورد منتج میشود (روستا و ابراهیمی، 1394،10). نتایج تحقیق بلاک9 و همکاران (1989) نشان میدهد که برای محصولاتی مثل پوشاک و رایانه شخصی، ویترینگردی با ادراک عوامل مربوط به محیط خردهفروشی رابطه دارد. علاوه بر این کسانی که بیشتر ویترینگردی میکنند نسبت به مصرفکنندگان دیگر مطلعتر هستند و با کالا درگیری بیشتری دارند و نیز احتمال بیشتری میرود که به عنوان رهبر عقاید سایر مصرفکنندگان انتخاب شوند. پژوهشهای دیگری نیز بر تأثیر انگیزههای لذتجویانه بر ویترینگردی تأکید میکنند. یکی از دلایل ویترینگردی مشتریان، ارضای انگیزههای لذتطلبی است. مصرفکنندگان با انگیزههای لذتجویانه در هنگام خرید، اقدام به ویترینگردی مینمایند تا از جلوههای بصری فروشگاهها لذت ببرند. موازی با این دیدگاه کیم و کی10 (2008) اضافه میکنند که مصرفکنندگانی که به خرید علاقهمند هستند در مقایسه با مصرفکنندگانی که به خرید علاقه ندارند، گرایش بیشتری به ویترینگردی دارند. بسیاری از انگیزهها مانند تمایزطلبی، تهیج احساسی و روابط اجتماعی با مفهوم ویترینگردی (رفتن به فروشگاه بدون قصد خرید کالا) برای لذت و جمعآوری اطلاعات مرتبط هستند. این دیدگاه نشان میدهد ویترینگردی برای خردهفروشان از اهمیت بالایی برخوردار است. هر چقدر مصرفکنندگان زمان بیشتری را در فروشگاه سپری کنند، احتمال و میزان پول خرج کردن آنها افزایش مییابد. به عبارت دیگر مصرفکنندگانی که قصدی برای خرید ندارند، میتوانند با ویترینگردی از فروشگاه و مرکز خرید حمایت کنند و نیز در حین ویترینگردی اقدام به خرید ناگهانی نمایند. هیرشمن و هالبروک11 (1980) اعتقاد دارند که بعضی از فعالیتهای خرید ناشی از انگیزههای فایدهآور و برخی دیگر ناشی از انگیزههای لذتجویانه هستند با این وجود بلاک و همکاران (1986) تصریح میکنند که در زندگی روزانه مصرفکنندگان این دو انگیزه جدا از هم عمل نمیکنند و در ارتباط متقابل هستند. همچنین یافتههای آنها حاکی از این است که انگیزههای لذتجویانه بیشتر بر ویترینگردی اثرگذار است (انصاری و همکاران، 1391، 162-164).
توسعه یافتن و مدرن شدن سیستمهای حمل و نقل و افزایش ظرفیت آنها موجب شده است که مصرفکنندگان زمان فراغت بیشتری داشته باشند و ترجیح دهند که زمانهای آزاد خود را با خرید سپری کنند. متعاقب آن مصرفکنندگان زمان بیشتری به ویترینگردی اختصاص میدهند و میزان خرید آنها میتواند افزایش یابد. علاوه بر آن زمانی که صرف ویترینگردی میشود، موجب افزایش میزان در معرض دید قرارگیری کالاها میشود. با افزایش مدت نمایش و در معرض دید قرارگیری کالا در ویترینها، احتمال تحریک مصرفکنندگان به خرید بیشتر میشود. در دیدگاه مشابه، ویترینگردی نتیجه در معرض دید قرارگیری یک محرک است نه نتیجه یک انگیزه خرید (مو، 2003). بلنگر12 و همکارانش (1978) معتقد هستند که ویترینگردی میتواند علتی برای رفتار بیبرنامه تصادفی باشد. همچنین روک13 (1987) تصریح میکند که مصرفکنندگان پس از ویترینگردی، احساس ناگهانی و شدیدی به انجام خرید پیدا میکنند. پارک ولنون14 (2006) نیز ادعا میکنند که مصرفکنندگان پس از ویترینگردی در راهروهای مراکز خرید ممکن است دست به خرید ناگهانی بزنند. بلاک و همکارانش (1989) نیز معتقد هستند همین که خواسته به وجود بیاید، تمایل مشتری تغییر میکند؛ بنابراین گشتوگذار درون مغازه سبب میشود که با محصولات دوست داشتنی مواجه شوند و مجبور به خرید شوند که چشمپوشی از آن کار دشواری است. بیتی و فرل (1998) تصریح میکنند که ویترینگردی میتواند بیشتر از خرید و اکتساب محصول در ایجاد تجربه لذتبخش خرید، مؤثر باشد. ویترینگردی میتواند برای بسیاری از خریدارن احساسات مثبتی ایجاد کند. احساساتی که موجب علاقهمندی، اشتیاق، فعال شدن و هشیار و آماده بودن میشود. آنها معتقد هستند که ویترینگردها نسبت به سایر مصرفکنندگان، خریدهای ناگهانی بیشتری انجام میدهند. برای توضیح منطق پشت این قضیه، میتوان از ایده نزدیکی فیزیکی استفاده کرد. روک (1987) تصریح میکند که مصرفکنندگان در لحظه مواجهه با یک کالا یا شیء دچار احساس شدید و دشوار مقاومت در مقابل تحریک و برانگیختگی میشوند و زمانی که میل به اکتساب و دارا شدن کالا شکل بگیرد، مصرفکننده مقاومت را کنار خواهد گذاشت و تسلیم این میل میگردد؛ بنابراین ویترینگردی، مواجهه با محصولات مطلوب و جذاب را ایجاد میکند که این خود موجب میل به خرید میشود. میلی که مقاومت در مقابل آن به خاطر نزدیکی فیزیکی به کالا دشوار خواهد بود. همچنین این میل میتواند به عنوان یک نیروی محرک موجب افزایش و تشدید میل اضافی به خرید شود. ویترینگردها برای مدیران و خردهفروشان اهمیت زیادی دارند؛ چرا که آنها ممکن است تحت تأثیر ترفیعات درون فروشگاهی و در مواجهه با کالاهای جدید، اقدام به خرید ناگهانی (آنی) کنند. همچنین اطلاعات به دست آمده در حین ویترینگردی از محصولات، برندها و دیگر خردهفروشان میتواند به تشخیص سریع مشکلات و کاستیهای فروشگاه کمک کنند و نیز این دسته از مصرفکنندگان، سایر مشتریان را با تبلیغات دهانبهدهان تحت تأثیر قرار میدهند. مصرف کنندگان بدون قصد خرید کالا، ممکن است به یک فروشگاه وارد شده و در حال ویترینگردی در معرض ترفیعات درون فروشگاهی و محصولات جدید قرار گیرند و خرید ناگهانی انجام دهند؛ بنابراین رفتار ویترینگردی مصرفکننده میتواند بر خرید ناگهانی اثر بگذارد (انصاری و همکاران، 1391، 165-166). خرید ناگهانی شرایطی است که مصرفکنندگان تمایل ناگهانی و شدیدی به خرید یک باره کالا دارند و معمولاً محرک خاصی هنگام خرید وجود دارد. به گفته هوسنول و همکاران (2017) خرید غیرضروری واقعیتی در رفتار مصرفکننده است که به عنوان یک فعالیت خرید مربوط به محیط و زمان محدود در خرید، جایی که مسیر خرید آنها متفاوت است، اثبات شده است (بودیپوروا و وارمیکا15، 2021، 188).
ب) بازاریابی دهان به دهان: بازاریابی دهانبهدهان16 یا به اختصار وی.اُ.ام17 توصیهای زبانی یا نوشتاری در مورد محصول یا خدمتی خوب، توسط مشتری راضی به مشتریان بالقوه (سلیمانپور، 1396، 18). بازاریابی دهان به دهان مفهومی است که اطلاعات بازاریابی در بین مصرف کنندگان به اشتراک گذاشته میشود تا حدی که بر رفتار و نگرش آنها در مورد یک محصول یا خدمات تأثیر بگذارد (ال-گساونها و الآدماتب18، 2020). در دنیای تجارتی امروزی اعتماد به سازمانها و آگهیهای تبلیغاتی کاهش یافته است، از اینرو ارتباطات دهانبهدهان راهی برای دستیابی به یک مزیت رقابتی میباشد. ارتباطات دهانبهدهان به فرد این امکان را میدهد که بر ارزیابی و نیات خرید مصرفکنندگان مشابه خود، از نظر اطلاعاتی و هنجاری تأثیر بگذارد (نامدار و تابان، 1394، 43). مردم امروزه دیگر به تبلیغات تجاری کمتر اعتنا میکنند و بیشتر به دنبال آن هستند تا ببینند دیگران در مورد محصولات و خدماتی که ما به آنها عرضه میکنیم چه میگویند. به عبارتی دیگر ما به مردم نمیگوییم چه چیزی را بخرند، آنها برای تصمیمات خود به آرا و نظر دیگر مصرفکنندگان رجوع میکنند. بنا به گفته رایز و رایز19 (1381) آنچه دیگران در مورد نام تجاری شما میگویند به مراتب قویتر است از آنچه خود در مورد آن میگویید. به همین دلیل است که کسب معروفیت، مؤثرتر از تبلیغات است. به طور کلی چنین رفتار مشارکتی منوط به احساسات عاطفی مشتریان است (بهنام و همکاران، 1394، 86-87). بازاریابی از طریق ارتباطات دهانبهدهان معتبرتر از سایر تکنیکهای بازاریابی است چون تنها چهارده درصد افراد به چیزهایی که در آگهیهای بازرگانی میبینند، میخوانند یا میشنوند، اعتماد میکنند. جالبتر اینکه، نود درصد از افراد به خانواده، یا دوستان یا همکاران خود که محصول یا خدمتی را تأیید میکنند، اعتماد دارند چون آنها میدانند که منافعی در این تأیید برای آنها وجود ندارد (جلیلیان و همکاران، 1391، 43). مردم فقط در مورد محصولات صحبت نکرده و دوست دارند درباره احتمالات و تجربیات خود نیز صحبت کنند. یکی از عواملی که به بازاریابی دهانبهدهان قدرت میدهد، مستقل بودن آن از شرکت است. عامل دیگر که از عامل اول مهمتر به نظر میرسد این است که بازاریابی دهانبهدهان تجربیات افراد را منتقل کرده تجربیات غیرمستقیمی درباره محصول یا خدمت را برای افراد مهیا میکند (ماهری و حسینی، 1393، 142). همانطور که گفته شد ارتباطات دهانبهدهان بیشتر یک نوع ارتباطات غیر رسمی است و بین افراد رد و بدل میشود و قطعاً میزان استفاده افراد درونگرا و برونگرا از این نوع ارتباطات متفاوت میباشد (رنجبریان و غفاری، 1392، 86).
ج) مبانی تجربی تحقیق: مبانی تجربی تحقیق به شرح جدول (1) آورده شده است.
گزیدهای از پژوهشهای مرتبط با موضوع انجام یافته در داخل و خارج از کشور در جدول (1) آورده شده است.
جدول (1)پیشینه تحقیق
تحقیقات مشابه در داخل کشور | |||
ردیف | نام نویسندگان | عنوان تحقیق | نتیجهگیری |
1 | سالاری نهند و همکاران (1399) | طراحی مدل ساختاری خرید ناگهانی و اعتبارسنجی آن در فروشگاههای زنجیرهای | نتایج بخش کیفی منتج به ارائه الگوی خریدهای ناگهانی در فروشگاههای زنجیرهای گردید و در پایان، نظریه مبتنی بر نه قضیه حکمی خلق شد. یافتههای بخش کمی نشان داد عوامل اقتصادی روانشناختی عنوان دو شرایط علی تأثیرگذار بر ایجاد نگرش مثبت برای خرید ناگهانی میباشند. همچنین نگرش مثبت به خرید ناگهانی بر ارتقای تسریعکنندههای خرید ناگهانی و تسریعکنندههای خرید ناگهانی (شامل عوامل مربوط به محصول یا کالا، عوامل رفتاری، و شخصیتی) بر فرایند خرید ناگهانی تأثیر معناداری داشتهاند. نگرش مثبت بر خرید ناگهانی نیز بر فرآیند خرید ناگهانی مؤثر بوده و فرآیند خرید ناگهانی بر پیامدهای مشتریان و پیامدهای فروشگاه تأثیر بوده و پیامدهای مشتریان نیز منتج به ایجاد پیامدهای مثبت برای فروشندگان شده است. |
2 | خادمی و میرزاییپور (1399) | بررسی رابطه کیفیت خدمات بر بازاریابی دهانبهدهان با نقش میانجیگری وفاداری مشتری (مورد مطالعه: شعب بانک تجارت استان خراسان شمالی) | کیفیت خدمات بر وفاداری مشتری و بازاریابی دهانبهدهان تأثیر مثبت و معناداری دارد. همچنین وفاداری مشتری بر بازاریابی دهانبهدهان تأثیر مثبت و معناداری دارد و اینکه کیفیت خدمات بهطور غیرمستقیم و بهواسطه وفاداری مشتری بر بازاریابی دهانبهدهان تأثیرگذار است. |
3 | شاهینفر و آزاد (1397) | تأثیر ابعاد خبرگی بازار بر خرید لذتجویانه | از بین سه بعد خبرگی بازار، دو بعد آن، آگاهی از قیمت و آگاهی از برند تأثیر معناداری بر خبرگی بازار دارند و آگاهی از ارزش تأثیر معناداری بر خبرگی بازار ندارد. همچنین متغیر خبرگی بازار نیز تأثیر معناداری بر خرید لذتجویانه داشته است. همچنین آگاهی از ارزش، آگاهی از برند و آگاهی از قیمت به ترتیب بیشترین تأثیر را بر خرید لذتجویانه دارند. |
4 | نوروزی، طیبزاده و شجاع (1397) | بررسی نقش میانجی تبلیغات دهانبهدهان الکترونیکی در رابطه میان ابعاد بازاریابی تجربی و قصد خرید مصرفکننده (مورد مطالعه: بازار اینترنتی تلفن همراه) | نتایج تحقیق نشان داد که بازاریابی تجربی و همچنین هر کدام از ابعاد آن شامل تجربه حسی، تجربه عاطفی، تجربه فکری، تجربه علمی و تجربه ارتباطی تأثیر مثبت و معناداری بر تبلیغات دهانبهدهان الکترونیکی داشتهاند.
|
5 | فرخی، یاوری و بیکزاد (1396) | تأثیر تبلیغات دهانبهدهان بر ترجیحات مشتری | نتایج تحقیق حاکی از تأثیر مثبت و معنیداری تبلیغات دهانبهدهان بر ترجیح مشتریان، تداعی ذهنی و آگاهی از برند، تأثیر مثبت و معنیداری آگاهی از برند بر ترجیح مشتریان میباشد. |
6 | موسوی و خسروی (1394) | نقش ویترینگردی در بهبود عملکرد بازاریابی ویروسی | نتایج حاصل نشان میدهد ویترینگردی میتواند به عنوان یک پیشنهاد قابل اجرا و سودمند در زمینه تکنیکها و استراتژیهای بازاریابی مؤثر باشد. ویترینگردی میتواند یک ابزار قدرتمند برای تأمین اطلاعات مورد نیاز برای تجزیه و تحلیل رفتارهای اجتماعی و برجستهسازی الگوی سیستماتیک در طبیعت اشتراک دانش و ترغیب و پاسخ، باشد. |
7 | روستا و ابراهیمی (1394) | تأثیر ویترینگردی بر اثربخشی استراتژیهای بازاریابی ویروسی | نتایج نشان میدهد که ویترینگردی میتواند به عنوان یک پیشنهاد قابل اجرا و سودمند در زمینه تکنیکها و استراتژیهای بازاریابی مؤثر باشد. ویترینگردی بر برخی از عوامل کلیدی موفقیت در استراتژیهای بازاریابی ویروسی مؤثر میباشد. |
8 | انصاری، شیروانی و جعفری (1391) | تأثیر انگیزههای لذتجویانه و ویترینگردی بر خرید ناگهانی | نتایج نشان میدهد که 1. انگیزههای لذتجویانه بر خرید ناگهانی تأثیر مثبتی دارد. 2. انگیزههای لذتجویانهای نظیر انگیزه ماجراجویی، خرسندسازی، نقش، ارزش اجتماعی و ایده، بر خرید ناگهانی تأثیر مثبت دارند. 3. انگیزههای لذتجویانه بر ویترینگردی تأثیر مثبت دارند. 4. ویترینگردی بر خرید ناگهانی تأثیر مثبت دارد. 5. نقش میانجی ویترینگردی بین انگیزههای لذتجویانه و خرید ناگهانی نیز در پژوهش حاضر تأیید شده است. |
9 | محمدی و کریمی (1389) | تأثیر ویترینگردی در بهبود عملکرد بازاریابی ویروسی و بازاریابی شبکهای | نتایج نشان میدهد، افرادی که در هنگام ویترینگردی با کالایی مواجه میشوند که برای خرید آن مشتاق هستند (به علت نیاز یا به علت علاقهمندی) احتمال اینکه در همان لحظه تصمیم به خرید بگیرند (حدود 30%) کمتر از آن است که خرید خود را به بعد موکول نمایند. اما در کل با احتمال نزدیک به 45% ویترینگردی آنها منجر به خرید میگردد. مهمتر از همه اینکه، افرادی که در حین ویترینگردی نسبت به کالایی مشتاق میشوند، در صورتیکه فرآیند به خرید منجر شود، به احتمال بالای 85% مجدداً این کار را تکرار میکنند. |
تحقیقات مشابه در خارج از کشور | |||
ردیف | نام نویسندگان | عنوان تحقیق | نتیجهگیری |
1 | کاتوا و هوشینو20 (2021) | خرید ناگهانی محصولات جدید | اگر اولین خرید یک محصول جدید ناگهانی باشد، خریدهای بعدی در مقایسه با یک خرید آزمایشی برنامهریزی شده، افزایش مییابد. همچنین دریافتیم که این تمایل برای مشتریانی که وفاداری بالاتری نسبت به کالاهای مشابه دارند، از اهمیت بیشتری برخوردار است. |
2 | فتماواتی و دینار21 (2021) | چگونه محیط فروشگاه و پیشبرد فروش بر احساسات مثبت و خریدهای ناگهانی تأثیر میگذارد | نتایج تحقیق نشان داد که محیط فروشگاه و پیشبرد فروش بر احساس مثبت تأثیر مثبت و معنیداری دارد. محیط فروشگاه تأثیر مثبت و قابل توجهی در خریدهای ناگهانی داشت. با این حال، پیشبرد فروش تأثیر قابل توجهی در خریدهای ناگهانی نداشته است. علاوه بر این، احساسات مثبت، به طور قابل توجهی بر خریدهای ناگهانی تأثیر میگذارد. |
3 | کالوو پورال و لِوی مانگین22 (2021) | بررسی تأثیر محیط فروشگاه در خریدهای لذتجویانه و سودمندانه | نتایج نشان میدهد که مشتری در خریدهای سودمندانه و لذتجویانه، محیط جوی متفاوتی را درک میکند. به طور دقیقتر، یافتهها گزارش میدهند که رضایت مشتری توسط چیدمان محیط داخلی و کالا در زمینه خرید لذتجویانه هدایت میشود. در حالی که محیط خارجی و طرح کالا نشانه اصلی جوی در خرید سودمندانه است. جالب است که ازدحام فروشگاهها بر رضایت مشتری تأثیر ندارد. این مطالعه درک عمیقتری از ویژگیهای خاص فروشگاه را که بر رضایت مشتری تأثیر میگذارد، فراهم میکند، خردهفروشانی میتوانند خود را از رقبا متمایز کنند. |
4 | چن23 و همکاران (2019) | درک ویترینگردی و تجربه جستوجو در خرید اجتماعی در وب سایت: یک تحقیق تجربی | تجربه جستوجوی لذتجویانه مهمترین عامل تأثیرگذار در تمایل مشتریان به خرید ناگهانی و قصد تداوم است. |
5 | پارک سو24 و دیگران (2019) | نمایش مدل بهینهسازی ویترین برای مراکز نمایش بهم پیوسته | نتایج نشان میدهد که افزایش قابل توجهی در ارزش نمایش در ویترین میتواند از طریق ویترین بهینهسازی شده با بودجه کم یا بدون هزینه حاصل شود. |
6 | هو25 و دیگران (2019) | پیوندهای محکم در برابر پیوندهای ضعیف در بازاریابی دهانبهدهان | با استفاده از یک روش مدلسازی مبتنی بر عامل، ما نشان می دهیم با این که تبلیغات به عنوان یک منبع جریان اطلاعات به کار میرود، تبلیغات دهانبهدهان که در رشد محصول مؤثرترین است، توسط پیوندهای قوی و نه ضعیف ایجاد میشود. |
7 | شیرخدائی و راستگو26 (2016) | بازاریابی دهانبهدهان مثبت: بررسی رابطه انطباق ارزشها بر عشق به برند | نتایج نشان میدهد که انطباق ارزش به مصرف کننده برند تأثیر مثبتی در تصویر برند و تعهد به نام برند دارد. علاوه بر این، عشق به برند و تعهد به برند تأثیر مثبتی بر بازاریابی دهانبهدهان مثبت دارد. اما تأثیرات تصویر برند و عشق به برند بر تعهد نام تجاری رد میشود. همچنین، تصویر برند تأثیر مثبت و معناداری بر عشق به برند دارد. |
8 | پارک جی و پارک جین27 (2015) | اثرات تجربه در ویترین عاری از وظیفه A380 بر رفتار مشتری | نتایج نشان داد که تجربه بازاریابی FEEL و ACT در منطقه بدون وظیفه تأثیر مثبتی در پاسخ عاطفی داشته و به اثبات رسیده است که این عامل تأثیر مثبتی بر قصد خرید انگیزشی و قصد بازاریابی دهانبهدهان دارد. |
9 | دی براین28 و دیگران (2008) | تأثیر تبلیغات کلامی بر فرآیند چند مرحلهای تصمیم مشتری | نتایج نشان میدهد که ویترینگردی این فرآیند را همانند تبلیغات کلامی تحت تأثیر قرار میدهد بر این اساس نتیجه میشود که علیرقم اینکه ویترینگردی به عنوان یک تکنیک رسمی بازاریابی در تاریخچه بازاریابی ذکر نشده است اما قطعاً میتواند در این موضوع مؤثر باشد. |
[1] . Iyer & Griffin
[2] . Datta
[3] . Chen & Yuan
[4] . Silverman
[5] . Moo
[6] . Visiting/Shopping
[7] . Ongoing
[8] . Beatty & Ferrell
[9] . Bloch
[10] . Kim & Kim
[11] . Hirschman & Holbrooke
[12] . Blangger
[13] . Rook
[14] . Park & Lennon
[15] . Budhipurwwa & Warmika
[16] . Word of Mouth
[17] . WOM
[18] . Al-Gasawneha & Al-Adamatb
[19] . Ries & Ries
[20] . Katoa & Hoshino
[21] . Fatmawati & Dinar
[22] . Calvo-Porral & Lévy-Mangin
[24] . Park Soo
[25] . Hu
[26] . Shirkhodaie & Rastgoo
[28] . De Bruyn
چارچوب نظری تحقیق
در تحقیق حاضر به منظور بررسی نقش ویترین گردی در بهبود بازاریابی دهان به دهان در فروشگاههای زنجیرهای، با الهام از تحقیق شائمی و براری (1390)، خادمی و میرزاییپور (1399)، صفری (1394)، رامپهلوانلو (1396) و اسدی و همکاران (1388)، برای متغیر ویترینگردی و با الهام از تحقیق انصاری و همکاران (1391)، سالاری نهندی و همکاران (1399)، شاهینفر و آزاد (1397)، کاتوا و هوشینو (2021) و فتماواتی و دینار (2021)، برای متغیر ویترینگردی به شرح ذیل چارچوب نظری طراحی شده است:
الف) بازاریابی دهانبهدهان: ابعاد بازاریابی دهانبهدهان با الهام از تحقیق شائمی و براری (1390)، خادمی و میرزاییپور (1399)، صفری (1394)، رامپهلوانلو (1396) و اسدی و همکاران (1388) به شرح ذیل میباشد:
1. اعتماد به اطلاعات: مفهوم کلی اعتماد رابطهی بین دو موجودیت طرف اعتماد و اعتمادکننده را شامل میشود و وقتی مفهوم مییابد که در این رابطه المانهایی از ریسک و عدم اطمینان وجود داشته باشد و اعتماد به اطلاعات عبارت است از اعتماد به دادهایی که در بافتی با معنی و مفید جا گرفته و در اختیار دریافتکننده قرار داده میشود تا از آنها برای تصمیمگیری استفاده کند. اطلاعات متضمن انتقال و دریافت آگاهی و دانش است (صفری، 1394، 8). ویژگیهای اطلاعات قابل اعتماد شامل: صداقت و درستی، خیرخواهی، توانایی یا صلاحیت، قابل پیشبینی یا اعتبار، منبع اثربخش برای اطلاعات خاص، جامعهپذیری و مسئولیت اجتماعی میباشد (سلیمانپور، 1396، 15).
2. توجه به نظرات: مستقل بودن از شرکتها، انتقال تجربیات افراد، ایجاد تجربیات غیرمستقیم درباره محصول یا خدمت، ارتباط دهانبهدهان مثبت (تمجید از نام تجاری و محصول)، ارتباط دهانبهدهان منفی (بدگویی از نام تجاری و محصول) به عنوان شاخصهای توجه به نظرات در نظر گرفته شده است (سلیمانپور، 1396، 15).
3. کسب اطلاعات: مطالعه کردن، دوستی با افرادی که اطلاعات دارد، کنجکاوی، پرسش سؤال، سفر کردن، یادگیری، تلاش کردن به عنوان شاخصهای کسب اطلاعات در نظر گرفته شده است (سلیمانپور، 1396، 15). مدیریت ارتباط با مشتری مستلزم کسب اطلاعات ارتباطی است، زیرا که به شرکت این قابلیت را میدهد که به صورت سریع و مؤثر به نیازهای مشتریان پاسخ بدهد، در نتیجه یک رابطه مستحکم بر مبنای اعتماد و تعهد داشته باشد. کسب اطلاعات ارتباطی دارای پنج بعد است که عبارتند از: تقابل اطلاعات، ذخیره اطلاعات، یکپارچهسازی اطلاعات، دسترسی به اطلاعات و استفاده از اطلاعات (رامپهلوانلو، 1396، 29).
4. توزیع اطلاعات: انتشار دادهها و آمارها و اطلاعات ناشی از عصر دیجیتال و الکترونیک به عنوان شاخصهای توزیع اطلاعات در نظر گرفته شده است (سلیمانپور، 1396، 15).
5. مشارکت با دیگران: صاحبنظران در متون مختلف مدیریتی، مشارکت را ایجاد ظرفیتهای انسانی، مالکیت و مسئولیت تعریف کردهاند (اسدی و همکاران، 1388، 128). صداقت و یکدلی، یاری رساندن به دیگران، مسئولیتپذیری، اظهار نظر و بیان اندیشه، فرصتهای پیشرفت نیز به عنوان شاخصهای مشارکت با دیگران در نظر گرفته شده است (سلیمانپور، 1396، 15).
ب) ویترینگردی: ابعاد ویترینگردی با الهام از تحقیقات انصاری و همکاران (1391)، سالاری نهندی و همکاران (1399)، شاهینفر و آزاد (1397)، کاتوا و هوشینو (2021) و فتماواتی و دینار (2021) به شرح ذیل میباشد:
1. لذتجویی: احساس خوشایندي که به یک نفر در فرآیند خرید دست میدهد، لذت جویی از خرید میباشد. خریداران مفرح از فرآیند خرید نسبت به عمل خرید یک کالا لذت بیشتري را کسب میکنند. مصرف کنندگان صرفا به دنبال خرید یک کالا نیستند، آنها در عین حال میخواهند نیازهاي خود را ارضا یا مسایل و مشکلاتشان را نیز حل کنند. وجود فروشگاهی با فضاي زیبا، جذابیت محیطی، مکانیابی مناسب میتواند سبب لذت بردن از خرید توسط مشتري شود (سهرابی و همکاران، 1393، 152). انگیزه خرید مصرف کننده زمانی اتفاق میافتد که او بخواهد یک نیاز را برآورده کند و این نیاز ممکن است سودمندانه یا لذتجویانه باشد. مصرفکنندگان با انگیزههای خرید لذتجویانه ممکن است درگیر فعالیتهای خریدی شوند که شامل تجارب چند حسی، فانتزی و احساسی است، زیرا انگیزه خرید لذتگرایانه با سرگرمی، شوخی و لذت همراه است. به عبارت دقیقتر، مصرفکنندگان با انگیزه خرید لذتجویانه به دنبال لذت بردن از فرآیند هستند تا سودمندی خرید و به نوبه خود، این مشتریان رضایت خود را از تجربه خرید و احساساتی که ایجاد میکنند، کسب میکنند. از یک طرف، بعد خرید لذتجویانه به عنوان بخشی ذاتی از تجربه خرید، اوقات فراغت در نظر گرفته شده است که ارتباط تنگاتنگی با سرگرمی و احساس خوشی، لذت، سرگرمی، سرور و هیجان دارد که ممکن است مصرف کنندگان فقط از حضور در بازار تجربه کنند (کالوو پورال و لِوی مانگین، 2021، 2).
2. خرید ناگهانی: در ادبیات بازاریابی، خریدهاي ناگهانی را به عنوان خریدهاي بدون برنامهریزي بیان و تعریف میکنند. اما خرید ناگهانی فراتر از اینها است؛ در واقع تجربه یک تمایل و اشتیاق براي خرید است. این اشتیاق یک احساس ناگهانی و شدید بوده، اغلب وسوسه انگیز است. صرفنظر از نحوه تعریف، خرید ناگهانی اشاره به گونهاي خاص از خریدهاي برنامهریزي نشده دارد، و حقیقت این است که برنامهریزي نشده بودن خرید ناگهانی محور تمام تعاریف صورت گرفته از آن است (سهرابی و همکاران، 1393، 150). سوپریُنُ1 (2018) اظهار میدارد که فضای مثبت داخل فروشگاه میتواند به طور مثبت و قابل توجهی بر انگیزه خرید ناگهانی مشتریان تأثیر بگذارد. گومیلانگ2 (2016) پیشنهاد میکند که فضای مثبت فروشگاه بر خواستههای مشتری در خریدهای غیربرنامهریزی شده تأثیر میگذارد (بودیپوروا و وارمیکا، 2021، 188).
مصرفكننده بدون قصد قبلي براي خريد، ميتواند بر اثر منافع لذتجويانه ناشي از تجربيات خريد خود، اقدام به ويترينگردي لذتجويانه بنمايد. ويترينگهردي لذتجويانه به طور تجربي موجب خريد ناگهاني ميشود. مشترياني كه ويترينگردي ميكنند، دانش و اطلاعات بيشتري در خصوص كالاها نسبت به مشترياني كه ويترينگردي نميكنند، دارند. علاوه بر اين با تقويت دانش و اطلاعات، انگيزه و حس كنجكاوي آنها ارضاء ميگردد. ويترينگردي ميتواند باعث افزايش اعتماد به نفس و نيز موجب جذب افراد شود و فرد ويترينگرد را به تعيينكننده مد تبديل كند (مو3، 2003).
شکل (1) مدل مفهومی تحقیق
|
با توجه به مدل مفهومی فوق، سؤالات مرتبط با تحقیق حاضر به شرح ذیل میباشد:
1. مدل مناسب با بکارگیری ویترینگردی در راستای بهبود بازاریابی دهانبهدهان در فروشگاههای زنجیرهای چگونه مدلی میباشد؟
2. اولویتبندی ابعاد ویترینگردی در فروشگاههای زنجیرهای به چه ترتیبی است؟
3. اولویتبندی ابعاد بازاریابی دهانبهدهان در فروشگاههای زنجیرهای به چه ترتیبی است؟
4. میزان تأثیر ویترینگردی در بازاریابی دهانبهدهان در فروشگاههای زنجیرهای به چه میزان میباشد؟
روش تحقیق
پژوهش حاضر از نظر روش پیمایشی و از حیث هدف کاربردی میباشد. جامعه آماری تحقیق حاضر مشتریان فروشگاه زنجیرهای جانبو میباشد. حجم جامعه آماری نامحدود در نظر گرفته شده است. برای محاسبهی حجم نمونه آماری از فرمول کوکران استفاده شده است. برای انتخاب نمونهی آماری از جامعه آماری از روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای استفاده شده است. به این صورت که در مرحله اول خوشهها انتخاب و بعد در مرحله دوم هر خوشه یا افراد به عنوان نمونه آماری به تصادف انتخاب میشوند.
d = 0.05, z = 1.96, p = q= 0.5) (مقدار خطا))
n = , n = = 384.16
ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته میباشد. به این صورت که ابعاد متغیرهای تحقیق، شاخصسازی شده و تبدیل به سؤالات پرسشنامه شدند. به طور کلی بخش نخست پرسشنامه شامل 27 سؤال برای بازاریابی دهان به دهان و بخش دوم شامل 14 سؤال برای ویترینگردی است. سؤالهای هر دو بخش پرسشنامه به صورت مقیاس پنج گزینهای لیکرت تنظیم شده است. روایی پرسشنامه از نوع روایی صوری میباشد. پایایی آن نیز بر اساس آزمون پایایی ترکیبی به شرح جدول (3) به دست آمده است. نتایج نشان میدهد پایایی ترکیبی به دست آمده برای متغیرها بالاتر از 7/0 میباشند بنابراین مقدار به دست آمده نشان دهندهی پایایی خوب میباشد. تقسیمبندی سؤالهای پرسشنامه به شرح جدول (2) میباشد که به منظور شاخصسازی ابعاد مربوط به متغیرهای تحقیق از منابع درج شده در جدول (2) استفاده شد است.
جدول (2) تقسیم بندی سؤالهای پرسشنامه
متغیرها | ابعاد | شماره سؤالات | تعداد سؤالات | منابع |
بازاریابی دهانبهدهان | 1. بعد اعتماد به اطلاعات | سؤال 1-8 | 27 | شائمی و براری (1390) خادمی و میرزاییپور (1399) صفری (1394) رامپهلوانلو (1396) اسدی و همکاران (1388) |
2. بعد توجه به نظرات | سؤال 9-13 | |||
3. بعد کسب اطلاعات | سؤال 14-20 | |||
4. بعد توزیع اطلاعات | سؤال 21-22 | |||
5. بعد مشارکت با دیگران | سؤال 23-27 | |||
ویترینگردی | 1. بعد لذتجویی | سؤال 1-4 | 14 | انصاری و همکاران (1391) سهرابی و همکاران (1393) سالارینهند و همکاران (1399) شاهینفر و آزاد (1397) کاتوا و هوشینو (2021) فتماواتی و دینار (2021) |
2. بعد خرید ناگهانی | سؤال 5-14 |
جدول شماره (3) پایایی متغیرهای پژوهش
شاخصها | پایایی ترکیبی (CR) |
لذت جویی | 90/0 |
خرید ناگهانی | 87/0 |
اعتماد به اطلاعات | 78/0 |
توجه به نظرات | 75/0 |
کسب اطلاعات | 83/0 |
توزیع اطلاعات | 77/0 |
مشارکت با دیگران | 84/0 |
یافتههای تحقیق
به منظور تجزیهوتحلیل دادههای به دست آمده از پرسشنامههای جمعآوری شده از روشهای آماری توصیفی و استنباطی استفاده شده است.
یافتههای توصیفی: برای توصیف نظرات نمونه آماری درباره سؤالات و متغیرهای پژوهش از جدولهای توزیع فراوانی و درصد پاسخهای مربوط از نرمافزار اسپیاساس استفاده شده است.
[1] . Supriono
[2] . Gumilang
[3] . Moe
جدول شماره (4): توزیع فراوانی درصد پاسخهای نمونهی آماری به سؤالهای عمومی پرسشنامه
| جنسیت | وضعیت تأهل | سن | سطح تحصیلات | سابقه استفاده از فروشگاه جانبو | جمع | ||||||||||||||||||
| مرد | زن | مجرد | متأهل | زیر 25 سال | 25-35 سال | 36- 45 سال | 46-55 سال | بالای 55 سال | زیردیپلم | دیپلم | فوقدیپلم | لیسانس | فوقلیسانی | دکتری | کمتر از 1 سال | 1-2 | 2-3 | 3-4 | 4-5 |
| |||
فراوانی | 96 | 288 | 230 | 154 | 150 | 163 | 60 | 11 | 0 | 49 | 55 | 67 | 153 | 40 | 20 | 228 | 62 | 60 | 33 | 1 | 384 | |||
درصد | 25 | 75 | 9/59 | 1/40 | 1/39 | 4/42 | 6/15 | 9/2 | 0 | 8/12 | 3/14 | 4/17 | 8/39 | 4/10 | 2/5 | 4/59 | 1/61 | 6/15 | 6/8 | 3 | 100 |
جدول شماره (5): آمارههای توصیفی متغیرهای پژوهش
| ابعاد بازاریابی دهانبهدهان | بازاریابی دهانبهدهان | ابعاد ویترینگردی | ویترینگردی | |||||
| اعتماد به اطلاعات | توجه به نظرات | کسب اطلاعات | توزیع اطلاعات | مشارکت با دیگران | خرید ناگهانی | لذتجویی | ||
تعداد | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 |
بدون پاسخ | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
میانگین | 06/32 | 67/18 | 46/24 | 61/7 | 02/21 | 84/103 | 16/33 | 69/13 | 86/46 |
میانه | 00/32 | 00/19 | 00/25 | 00/8 | 00/21 | 00/104 | 00/34 | 00/15 | 00/48 |
انحراف معیار | 72/3 | 91/2 | 03/5 | 77/1 | 28/3 | 94/11 | 63/7 | 79/3 | 50/10 |
رتبه | 00/17 | 00/15 | 00/22 | 00/7 | 00/14 | 00/67 | 00/40 | 00/16 | 00/56 |
مینیمم | 00/23 | 00/10 | 00/13 | 00/3 | 00/11 | 00/68 | 00/10 | 00/4 | 00/14 |
ماکسیمم | 00/40 | 00/25 | 00/35 | 00/10 | 00/25 | 00/135 | 00/50 | 00/20 | 00/70 |
یافتههای استنباطی: در تحقیق حاضر، جهت بررسی فرضیههاي پژوهش از مدلسازي معادلات ساختاري مبتنی بر حداقل مربعات جزئی1 توسط نرمافزار اِسمارت پیالاس استفاده شده است. روشهاي مؤلفهمحور که بعد از گذشت زمان به روش حداقل مربعات جزئی تغییر نام داد، توسط ولد2 در سال 1974 ابداع شد. روشهاي کوواریانسمحور جهت تأیید مدل به حجم بالایی از نمونه نیازمند بود؛ این در حالی است که، برتري روش مبتنی بر واریانس استفاده از نمونههاي کوچک است. پژوهشهای با حجم نمونه کمتر از 200 باعث ایجاد عدم همگرایی و ارایه راهحلهاي نامناسب در مدلسازي معادلات ساختاري با استفاده از روشهاي نسل اول میشوند. اما در روش پیالاس پژوهشگران به این مشکل بر نمیخورند. همچنین روش واریانسمحور بهترین ابزار برای تحلیل تحقیقاتی است که در آنها روابط بین متغیرها پیچیده است، حجم نمونه اندک میباشد و توزیع دادهها غیر نرمال است. مدلسازی معادلات ساختاری از دو بخش مدل اندازهگیری و مدل ساختاری تشکیل شده است و متغیرهای مدل در دو دسته متغیرهای پنهان و آشکار تقسیمبندی میشوند که متغیرهای پنهان نیز در سطوح مختلف به کار برده میشوند. بخش مدل اندازهگیری شامل سوالهای (شاخصها) هر بعُد همراه با آن بُعد است و روابط میان سوالها و ابعاد در این بخش مورد تجزیهوتحلیل قرار میگیرد. بخش مدل ساختاری نیز حاوی تمامی سازههای مطرح در مدل اصلی پژوهش است و میزان همبستی سازهها و روابط میان آنها در این قسمت مورد تمرکز واقع میشود (طالبی و همکاران، 1392، 33). بنابراین برای اندازهگیری برازش کلی مدل و آزمون فرضیات و همبستگی از آزمون ضرایب مسیر، معیار R2، ضریب قدرت پیشبینی Q2، شاخص G0F و همچنین از ضریب معناداری T (T-Value) استفاده شده است و برای اطمینان بیشتر از درجه روایی و پایایی، روایی همگرا (AVE) و پایایی ترکیبی (CR) پرسشنامه مذکور با استفاده از نرمافزار اِسمارت پیالاس تعیین شده است.
ارزیابی مدل اندازهگیری: جهت سنجش برازش مدل اندازهگیری از پایایی شاخص، روایی همگرا و روایی واگرا استفاده گردید. پایایی شاخص برای سنجش پایایی درونی بوده و شامل سه معیار ضرایب بارهای عاملی و پایایی ترکیبی است. آلفای کرونباخ معیاری برای سنجش پایایی محسوب میگردد و مقدار بالاتر از 7/0 نشانگر پایایی قابل قبول است. از آنجایی که معیار آلفای کرونباخ یک معیار سنتی برای تعیین پایایی متغیرها میباشد، روش پیالاس معیار مدرنتری نسبت به آلفای کرونباخ به نام پایایی ترکیبی به کار میبرد. برتری این معیار نسبت به آلفای کرونباخ در این است که پایایی متغیرها نه به صورت مطلق بلکه با توجه به همبستگی متغیرهای خود با یکدیگر محاسبه میگردد. در نتیجه برای سنجش بهتر پایایی، پایایی ترکیبی در پژوهش حاضر به کار برده شده است. مقدار پایایی ترکیبی برای هر متغیر اگر بالاتر از 7/0 شود، نشان از پایداری درونی مناسب برای مدل دارد و مقدار کمتر از 6/0 فقدان پایایی را نشان میدهد (بوداقیخواجهنوبر و همکاران، 1395، 94).
روایی همگرا (AVE) معیاري براي برازش مدل اندازهگیري میباشد. معیار (AVE) نشاندهندة میانگین واریانس به اشتراك گذاشته شده بین هر متغیر با شاخصهاي خود است. به بیان سادهتر این معیار میزان همبستگی یک متغیر با شاخصهاي خود میباشد که هر چه این همبستگی بیشتر باشد، برازش نیز بیشتر است. مقدار بحرانی براي این معیار عدد 4/0 است بدین معنی که مقدار AVEبالای 4/0 روایی همگراي قابل قبول را نشان میدهد (بوداقیخواجهنوبر و همکاران، 1395، 94). جدول شماره 6، روایی همگرایی و پایایی ترکیبی مدل را نشان میدهد:
جدول شماره (6): روایی و پایایی برای مدل اندازهگیری
شاخصها | روایی همگرایی (AVE) | پایایی ترکیبی (CR) |
لذتجویی | 69/0 | 90/0 |
خرید ناگهانی | 42/0 | 87/0 |
اعتماد به اطلاعات | 47/0 | 78/0 |
توجه به نظرات | 4/0 | 75/0 |
کسب اطلاعات | 43/0 | 83/0 |
توزیع اطلاعات | 63/0 | 77/0 |
مشارکت با دیگران | 52/0 | 84/0 |
با توجه به جدول شماره 6، نتایج نشان میدهد پایایی ترکیبی (CR) برای ابعاد ویترینگردی شامل لذتجویی و خرید ناگهانی و ابعاد بازاریابی دهانبهدهان شامل اعتماد به اطلاعات، توجه به نظرات، کسب اطلاعات، توزیع اطلاعات و مشارکت با دیگران به ترتیب 90/0، 87/0، 78/0، 75/0، 83/0، 77/0و 84/0 به دست آمد و با توجه به این که بالاتر از 7/0 میباشند. روایی همگرا نیز برای همه متغیرها از 4/0 بیشتر میباشد. با توجه به معیارهای ارایه شده، مدل پیشنهادی در سطح استانداردها قابل قبول است. نهایتاً معیار بعدي روایی واگرا میباشد که میزان رابطه یک متغیر با شاخصهای خود در مقایسه رابطه آن متغیر با سایر متغیرها است. به طوري که روایی واگراي قابل قبول یک مدل حاکی از آن است که یک متغیر در مدل تعامل بیشتري با شاخصهاي خود دارد تا با متغیرهاي دیگر. روایی واگرا وقتی در سطح قابل قبول است که میزان AVE براي هر متغیر بیشتر از واریانس اشتراکی بین آن متغیر و متغیرهاي دیگر (یعنی مربع مقدار ضرایب همبستگی بین متغیر) در مدل باشد (بوداقیخواجهنوبر و همکاران، 1395، 94).
جدول شماره (7): روایی واگرا برای مدل اندازهگیری
توزیع اطلاعات | توجه به نظرات | مشارکت با دیگران | لذتجویی | خرید ناگهانی | کسب اطلاعات | اعتماد به اطلاعات |
|
|
|
|
|
|
| 692089/0 | اعتماد به اطلاعات |
|
|
|
|
| 660613/0 | 521347/0 | کسب اطلاعات |
|
|
|
| 652810/0 | 516972/0 | 474451/0 | خرید ناگهانی |
|
|
| 835650/0 | 739141/0 | 380584/0 | 431469/0 | لذتجویی |
|
| 727222/0 | 173425/0 | 301060/0 | 354408/0 | 383044/0 | مشارکت با دیگران |
| 616067/0 | 324413/0 | 248474/0 | 325387/0 | 275575/0 | 317243/0 | توجه به نظرات |
797217/0 | 235272/0 | 395022/0 | 018635/0- | 229684/0 | 503062/0 | 121228/0 | توزیع اطلاعات |
ماتریس جدول شماره 7 مربوط به مدل پیشنهادی پژوهش میباشد که جدول نشان میدهد ابعاد متغیر ویترینگردی نسبت به ابعاد بازاریابی دهانبهدهان متمایز میباشد.
در شکل شماره 2 بارهای عاملی مدل تحقیق ارایه شده است. قدرت رابطه متغیر پنهان و متغیر قابل مشاهده به وسیله بار عاملی نشان داده میشود. بار عاملی مقداری بین صفر و یک است. اگر بار عاملی کمتر از 4/0 باشد رابطه ضعیف در نظر گرفته شده و از آن صرفنظر میشود. بار عاملی اگر بزرگتر از 6/0 و نزدیک به صفر باشد خیلی مطلوب است. در تحقیق حاضر سؤالات 1، 2، 4 و 8 مربوط به متغیر بازاریابی دهانبهدهان به دلیل اینکه مقدار بارهای عاملی آنها کمتر از 4/0 میباشند از مدل حذف شده و مدل اصلاح شده در شکل (2) آورده شده است.
|
شکل 2. بارهای عاملی مدل پژوهش
خروجی نرمافزار حاکی از آن است که همهی گویههای متغیرهای تحقیق با متغیرهای خود ارتباط مثبت و معناداری دارند زیرا بارهای عاملی تمام گویهها بیشتر از 4/0 میباشند.
ارزیابی مدل ساختاری: پس از سنجش روایی و پایایی مدل اندازهگیری، مدل ساختاری از طریق روابط بین متغیرهای مکنون مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین ترتیب در تحقیق حاضر از سه معیار ضریب معناداری (T-Values)، ضریب تعیین (R2) و ضریب قدرت پیشبینی (Q2) استفاده شده است.
|
شکل 3. (T-Value) مدل پژوهش
|
شکل 4. (T-Value) مربوط به متغیرهای اصلی مدل پژوهش
معیار اساسی ارزیابی متغیر مکنون درونزای مدل مسیر، ضریب تعیین میباشد. این شاخص نشان میدهد چند درصد از تغییرات متغیر درونزا (وابسته) توسط متغیر برونزا (مستقل) صورت میگیرد. چین3 (1998) سه مقدار 19/0، 33/0 و 67/0 را به عنوان مقدار ملاک برای مقادیر ضعیف، متوسط و قوی R2 معرفی کرد. معیار Q2 که بیانگر قدرت پیشبینی مدل میباشد، توسط استون و گیزر4 (1975) معرفی شد. هنسلر و همکاران (2009) در مورد شدت قدرت پیشبینی مدل در مورد مؤلفههای درونزا سه مقدار 02/0، 15/0 و 35/0 را تعیین نمودهاند. به اعتقاد آنها اگر معیار Q2 در مورد یک مؤلفه درونزا در محدوده نزدیک به 02/0 باشد، مدل قدرت پیشبینی ضعیفی در قبال شاخصهای آن مؤلفه دارد (ابراهیمپورازبری و همکاران، 1394). مقادیر مربوط به R2 و Q2 در جدول شماره 8 نشان داده شده است.
جدول شماره (8): نتایج برازش مدل ساختاری بر اساس روش Q2 و R2
| لذتجویی | خریدناگهانی | اعتماد به اطلاعات | توجه به نظرات | کسب اطلاعات | توزیع اطلاعات | مشارکت با دیگران |
- | - | 239488/0 | 106017/0 | 267265/0 | 130996/0 | 095951/0 | |
465698/0 | 292096/0 | 096236/0 | 023166/0 | 107759/0 | 035576/0 | 030831/0 |
با توجه به این که مقدار R2 برای متغیر درونزای رضایت مشتری در محدودهی مناسبی از سه مقدار ذکر شده در بالا میباشد، میتوان نتیجه گرفت که مدل ساختاری از برازش خوب و قابل قبولی برخوردار است. همچنین مقدار Q2 نیز برای تمامی مؤلفهها در محدودهی مناسبی از سه مقدار ذکر شده در بالا بوده و نشان از آن دارد که مدل دارای قدرت پیشبینی مناسبی است. از اینرو مدل ساختاری از برازش قابل قبولی برخوردار است.
5-2-3. برازش کلی مدل: در نهایت برای برازش کلی مدل از معیار GOF استفاده شده است. توسط این معیار پس از بررسی برازش بخش اندازهگیری و بخش ساختاری مدل تحقیق، برازش بخش کلی انجام میشود. وتزلز و همکاران (2009) سه مقدار 01/0، 25/0 و 36/0 را به عنوان مقادیر ضعیف، متوسط و قوی برای GOF معرفی نمودهاند (ابراهیمپورازبری و همکاران، 1394). برای محاسبه GOF از فرمول زیر استفاده میشود:
|
با جایگذاری (3) و (4) در فرمول (2)، ارزش GOF به دست میآید:
GOF = 085982/0
حاصل شدن مقدار 085982/0 برای GOF نشان از برازش کلی قوی مدل پژوهش دارد.
6. نتیجهگیری و پیشنهادها
بر اساس جدول شماره 5 ملاحظه میشود که میانگین پاسخهای داده شده به متغیر بازاریابی دهانبهدهان در فروشگاههای زنجیرهای جانبو 84/103 است. میانگین ابعاد بازاریابی دهانبهدهان شامل اعتماد به اطلاعات، توجه به نظرات، کسب اطلاعات، توزیع اطلاعات و مشارکت با دیگران به ترتیب 06/32، 67/18، 46/24، 61/7 و 02/21 به دست آمده است و میانگین پاسخهای داده شده به متغیر ویترینگردی در فروشگاههای زنجیرهای جانبو 86/46 به دست آمده است.
هدف از انجام پژوهش بررسی نقش ویترین گردی در بهبود بازاریابی دهان به دهان در فروشگاههای زنجیرهای میباشد. در این راستا جهت شناسایی ابعاد مربوط به ویترینگردی، منابع مختلف و تحقیقات پیشین مورد مطالعه قرار گرفت و ابعاد لذتجویی و خرید ناگهانی با توجه به مطالعات انصاری و همکاران (1391)، سالاری نهندی و همکاران (1399)، شاهینفر و آزاد (1397)، کاتوا و هوشینو (2021) و فتماواتی و دینار (2021) شناسایی شدند. همچنین جهت استخراج ابعاد بازاریابی دهانبهدهان، مطالعات شائمی و براری (1390)، خادمی و میرزاییپور (1399)، صفری (1394)، رامپهلوانلو (1396) و اسدی و همکاران (1388) استخراج شدند. بعد از استخراج ابعاد مربوط به متغیرها، مدل مطالعات ساختاری استخراج شد و از مناسب بودن سنجهها اطمینان حاصل شد. در نهایت، متغیرهای مد نظر مورد آزمون قرار گرفتند. پس از برازش مدل اندازهگیری، مدل ساختاری، مدل کلی و فرضیههای پژوهش آزمون شدند. تجزیهوتحلیل دادهها حاکی از آن است که بُعد ویترینگردی بر بازاریابی دهانبهدهان تأثیر دارد. همچنین بُعد خرید ناگهانی ویترینگردی به طور مستقیم بر ابعاد بازاریابی دهانبهدهان (اعتماد به اطلاعات، توجه به نظرات، کسب اطلاعات، توزیع اطلاعات و مشارکت با دیگران) تأثیر دارد ولی بُعد لذتجویی ویترینگردی بر ابعاد بازاریابی دهانبهدهان (اعتماد به اطلاعات، توجه به نظرات، کسب اطلاعات و مشارکت با دیگران) تأثیر ندارد. در حالیکه بعد لذتجویی ویترینگردی بر بعد توزیع اطلاعات بازاریابی دهانبههان تأثیر دارد.
با توجه به مقدار T-Value محاسبه شده در مدل معادلات ساختاری، اولویتبندی متغیرهای مدل به شرح جدول شماره (9) میباشد.
جدول شماره (9): آزمون فرضیههای پژوهش
ردیف | مسیر | ضریب مسیر | T-Value | اولویتبندی |
1 | ویترینگردی بازاریابی دهانبهدهان | 568/0 | 664/14 | 1 |
2 | بعد خرید ناگهانی ویترینگردی بعد توزیع اطلاعات | 537/0 | 936/1 | 2 |
3 | بعد خرید ناگهانی ویترینگردی بعد کسب اطلاعات | 519/0 | 381/3 | 3 |
4 | بعد لذتجویی ویترینگردی بعد توزیع اطلاعات | 415/0- | 138/0 | 4 |
5 | بعد خرید ناگهانی ویترینگردی بعد مشارکت با دیگران | 381/0 | 776/2 | 5 |
6 | بعد خرید ناگهانی ویترینگردی بعد اعتماد به اطلاعات | 343/0 | 029/0 | 6 |
7 | بعد خرید ناگهانی ویترینگردی توجه به نظرات | 312/0 | 579/4 | 7 |
8 | بعد لذتجویی ویترینگردی بعد اعتماد به اطلاعات | 178/0 | 730/3 | 8 |
9 | بعد لذتجویی ویترینگردی بعد مشارکت با دیگران | 108/0- | 125/5 | 9 |
10 | بعد لذتجویی ویترینگردی بعد توجه به نظرات | 018/0 | 837/0 | 10 |
11 | بعد لذتجویی ویترینگردی بعد کسب اطلاعات | 003/0- | 755/3 | 11 |