Qur’an

حرية الوصول المقاله

1 - قرآن و اخبار الدولة العباسیة: پژوهشی در بینامتنیت
زینب ایزدی مسعود صادقی

10.30495/jhcin.2021.17741

اخبار الدولة العباسیة اثری از مؤلفی ناشناس است که سهم مهمی در تغییر نگاه محققان نسبت به انقلاب و بنیاد های اصلی خلافت عباسی داشته است. بررسی سرشت بینامتنی این کتاب در نسبت و رابطه با قرآن، به شناخت چگونگی ساخت یافتن این اثر و ارزیابی اعتبار اطلاعات آن در پژوهش و نگار أکثر

اخبار الدولة العباسیة اثری از مؤلفی ناشناس است که سهم مهمی در تغییر نگاه محققان نسبت به انقلاب و بنیاد های اصلی خلافت عباسی داشته است. بررسی سرشت بینامتنی این کتاب در نسبت و رابطه با قرآن، به شناخت چگونگی ساخت یافتن این اثر و ارزیابی اعتبار اطلاعات آن در پژوهش و نگارش تاریخ کمک می کند. بینامتنیت را به حضور مؤثر یک متن در متنی دیگر به شکل های مختلف تعریف کرده اند. در این مقاله از منظر مطالعات بینامتنی، حضور قرآن و استناد به آن در کتاب اخبار الدولة العباسیة در حوادث دو سده نخستین اسلامی بر اساس چهار شکل بررسی می شود: 1. ادبی سازی یعنی استفاده ادبی از آیات، 2. زمینه مندسازی یعنی قرار دادن آیات در بافت تاریخی جدید و ارائه تفسیری متفاوت، 3. تاریخی سازی یعنی اشاره های متون تاریخی مربوط به دوره های بعدی تاریخ اسلام به حوادث قبل تر و فراهم آوردن قیاس هایی بین روی داد ها و شخصیت های مورد توصیف با روی داد ها و شخصیت های پیشین و 4. قرآنی سازی یعنی مشروعیت بخشی به وسیله اصطلاحات قرآنی. از منظر مطالعات بینامتنی می توان گفت که بی تردید، قرآن بر اخبار الدولة تأثیرات قابل ملاحظه ای داشته و استناد به آن در این کتاب به دلایل و اهداف گوناگونی صورت گرفته است، اهدافی چون بهبود سبک نگارشی متن، پدید آوردن فضایی دینی، اعتباربخشی به یک خبر یا استدلال و حتی مشروعیت بخشی به حکومت عباسی. هم چنین این تأثیر قرآن بر اخبار الدولة العباسیةبیانگر استفاده ماهرانه نویسنده از قرآن و دانش جامع او نسبت به آن است که نشان می دهد واژه ها، اصطلاحات و آیات قرآنی در ذهن او درونی شده بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

2 - مفهوم شناسى «عبرت» در قرآن کریم
سوسن آل رسول پروین بردابرد

مفهوم شناسى واژگان قرآنى از دانش هایى است که پرداختن به آن با شیوة صحیح عبرت علمى مى تواند در علوم قرآنى و تفسیر، بسیار راه گشا باشد. به این منظور واژة را، که در قرآن کریم و روایات معصومین:، بسیار به کار برده شده است، گزینشکردیم. علت این انتخاب نیز فرمان خداوند با الفا أکثر

مفهوم شناسى واژگان قرآنى از دانش هایى است که پرداختن به آن با شیوة صحیح عبرت علمى مى تواند در علوم قرآنى و تفسیر، بسیار راه گشا باشد. به این منظور واژة را، که در قرآن کریم و روایات معصومین:، بسیار به کار برده شده است، گزینشکردیم. علت این انتخاب نیز فرمان خداوند با الفاظ و عبارات متفاوت به مردم است. دقّتو تأمّلى که در آیات قرآن نهفته شده و تنها با عبرت گرفتن از آ نها آشکار م ىشود و بردل خردمندان نقش م ىبندد. مقالة حاضر، حاصل تحقیقى است بر این واژه که علاوه براستخراج معناى آن از کتب لغت عربى و قرآنى، حوزه معنایى آن در واژگان نظیرش ونحوة کاربرد آن در سیاق آیات مورد بررسى قرار گرفته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

3 - دراسة لمفهوم الجدل ودلالته فی ضوء آيات القرآن الکریم وفقاً لأراء المفسرین المعاصرین
معصومة السادات حسینی میرصفی

10.30495/cls.2021.684667

لقد استخدم أنبياء الله و كذلك الأئمة المعصومون(عليهم‌السّلام) أساليب متنوعة وطرقاً عديدة من أجل الدعوة إلی الله، وإقناع الناس بالتمتع بالصفات الحميدة والسلوكيات الجيدة، و كل منها له تأثير كبير علی شخصية الأفراد وتصرفاتهم. وكان التبليغ يتم بأساليب وطرق مختلفة وبناء علی ن أکثر

لقد استخدم أنبياء الله و كذلك الأئمة المعصومون(عليهم‌السّلام) أساليب متنوعة وطرقاً عديدة من أجل الدعوة إلی الله، وإقناع الناس بالتمتع بالصفات الحميدة والسلوكيات الجيدة، و كل منها له تأثير كبير علی شخصية الأفراد وتصرفاتهم. وكان التبليغ يتم بأساليب وطرق مختلفة وبناء علی نص الآية 125 من سورة النحل فإن الجَدَل بِالَّتي هِيَ أَحْسَن والمناظرات البرهانية البعيدة عن المغالطة أحد أنماطه. الجدال بالتي هي أحسن تتمتع بأهمية حيوية فی الدين الإسلامي، كغيره من الأديان السماوية، وتعد وسيلة فعالة في تفنيد وإبطال الشبهات التي يطرحها ذو المذاهب المادية الباطلة وأصحاب الأفكار المنحرفة. کما نعلم، الحوار والجدل من الظواهر الحیاة البشریة، فلذا بالنظر للحاجة الماسّة والضرورة الملحّة فی الزمن المعاصر لنشر العقائد الحقّة والعمل بها فی ضوء آیات القرآن الکریم، سنتناوله فی دراستنا هذه دراسة لمفهوم الجدل ودلالته فی ضوء آيات القرآن الکریم وفقاً لأراء المفسرین المعاصرین. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

4 - تبیین و تحلیل فقهی معانی تأویل در قرآن
محمدحسین زائری جعفر نکونام مهرداد عباسی

هدف پژوهش حاضر بررسی معانی مختلف تأویل، بر اساس منابع تفسیری، فقهی و حقوقی است. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که معنای مورد توجه ا واژه تأویل بیشتر برگرفته از مباحث علوم قرآنی، خصوصاً موضوع محکم و متشابه است. این واژه، علاوه بر معنای تعبیر، تأویل أکثر

هدف پژوهش حاضر بررسی معانی مختلف تأویل، بر اساس منابع تفسیری، فقهی و حقوقی است. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که معنای مورد توجه ا واژه تأویل بیشتر برگرفته از مباحث علوم قرآنی، خصوصاً موضوع محکم و متشابه است. این واژه، علاوه بر معنای تعبیر، تأویل خواب و تأویل آیات متشابه و حتی محکم، یک معنای خاص دارد. معنای خاص این واژه، فرا رسیدن قیامت و دیدن عذاب الهی در قیامت است که این نکته در آیات دیگر مطرح شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

5 - اصول اندیشه سیاسی قرآنی امام خمینی
آرش دانش مهر رضا رمضانی

10.22034/sej.2020.1897545.1238

هدف پژوهش حاضر، بررسی اصول اندیشه‌‌ی سیاسی امام خمینی می‌‌باشد. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و یافته‌ها نشان داد، در اندیشه‌‌ی سیاسی امام خمینی سیاست و هرگونه تلاش سیاسى به دو بخش الهى و غیرالهى تقسیم شده است. وى معتقد است که اگر تلاش مدیران، رهبران و برنامه‌ریزان امور أکثر

هدف پژوهش حاضر، بررسی اصول اندیشه‌‌ی سیاسی امام خمینی می‌‌باشد. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و یافته‌ها نشان داد، در اندیشه‌‌ی سیاسی امام خمینی سیاست و هرگونه تلاش سیاسى به دو بخش الهى و غیرالهى تقسیم شده است. وى معتقد است که اگر تلاش مدیران، رهبران و برنامه‌ریزان امور اجتماعى و اصلاح‌طلبان و تحول‌خواهان در جهت صلاح، معنویت و مصالح مردم باشد، سیاست الهى نام دارد. این همان مفهومى است که درباره‌‌ی اهل بیت به کار رفته است، و اگر چنین نباشد سیاست شیطانى است. امام خمینى با اینکه در برخى از سخنان خود تصریح دارد که اساساً هدف اصلى انبیاء مسأله‌‌ی حکومت نبوده است و آنان براى تربیت و تزکیه‌‌ی اخلاقى و روحى انسان‌ها مبعوث شده‌اند، اما، مقوله‌‌ی مدیریت اجتماعى و نظم سیاسى جوامع بشرى را تا آنجا جدى و اجتناب‌ناپذیر مى‌‌شناسد که قرآن را به عنوان مجموعه معرفت‌ها و برنامه‌‌هاى معنوى و تربیتى انسان، کتاب حکومت دانست. وی بر این باور است که نسبت اجتماعیات قرآن با آیات عبادى آن از نسبت صد به یک هم بیشتر است. امام خمینی که قرآن را کتاب قانون مى‌شمارد، تقاضاى تشکیل دولت را در طبیعت تعالیم قرآن نهفته مى‌‌داند و براساس تعالیم قرآنى به ضرورت تشکیل نظام سیاسى و نظم اجتماعى جهت رشد معرفتى و تکامل معنوى انسان‌ها باور دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

6 - تفسیر سیاسی قرآن کریم: ملاحظات روش شناختی
محمد پزشگی

تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

7 - بررسی مفهوم آزادی از منظر قرآن کریم
شریف لک زایی نجمه کیخا

تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

8 - رویکردی هستی شناختی به خوانش ژاک دریدا از سورۀ روم با بهره گیری از تفسیر فارسی آیت الله جوادی آملی
مریم سلطان بیاد روحیه نظیری پور محمد حسن برهانی فر

10.30495/dk.2021.1927563.2238

دریدا در تلاش برای ارائۀ یک خوانش دموکراتیک از قرآن آن را کتاب مهمان‌نوازی و بخشودن بی‌قید و شرط نسبت به همۀ دیگری‌ها معرفی می‌نماید، اما پیامبر(ص) را از این قاعده مهمان‌نوازی و بخشودن بی‌قید و شرط مستثنی می‌داند. این خوانش دریدا تاکنون مورد بررسی تحلیل‌گران قرار‌نگرفته أکثر

دریدا در تلاش برای ارائۀ یک خوانش دموکراتیک از قرآن آن را کتاب مهمان‌نوازی و بخشودن بی‌قید و شرط نسبت به همۀ دیگری‌ها معرفی می‌نماید، اما پیامبر(ص) را از این قاعده مهمان‌نوازی و بخشودن بی‌قید و شرط مستثنی می‌داند. این خوانش دریدا تاکنون مورد بررسی تحلیل‌گران قرار‌نگرفته است. هدف این تحقیق بررسی چرایی این خوانش دریدا از قرآن و مستثنی دانستن پیامبر (ص) از آن است. در این روش توصیفی-تحلیلی- تطبیقی، مفاهیم مد نظر دریدا در متن قرآن مورد بررسی قرار‌گرفته و جایگاه شناخت‌شناسانه پیامبر بر مبنای خود متن تحلیل شده است. در این راستا از خوانش هستی شناختی به متن قرآن استفاده شده که متن را مستقل از خواننده و نویسنده در نظر می‌گیرد. این خوانش قابل مقایسه با خوانش شالوده‌شکنانه دریدا است زیرا شالوده‌شکنی از دل این رویکرد هستی‌شناسانه به متن بیرون آمده است. در عین حال این روش خوانش بسیار با رویکرد قرآن به قرآن علامه طباطبایی شباهت دارد و مناسب قرآن‌پژوهی است. برای اطمینان از صحت علمی یافته های این تحلیل از تفسیر عالمانه آیت الله جوادی آملی بهره گرفته شده تا از تقلیل متن قران به متن ادبی صرف و همین طور تفسیر به رای جلوگیری شود. یافته‌های این مطالعه نشان‌دهنده این امر بوده است که دریدا از شواهد بسیاری در متن که ناقض خوانش او است چشم‌پوشی نموده و در نتیجه عملکرد پیامبر‌(ص) را متضاد با قرآن یافته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

9 - السیاق وأثره فی تأصیل نظریة التصویر الفنّی؛ دلالة المفردة القرآنیة نموذجاً
محمود شکیب انصاری غلامرضا کریمی فرد محمد کبیری

تجلّت فکرة التصویر الفنّی فی النقد العربی المعاصر کمحاولة لعرض نظریة أدبیة أصیلة ترجع أصولها إلی دراسات وبحوث إسلامیة وعربیة قدیمة. وبالرغم من أصالة الفکرة وعلمیة النظریة فإنّ الباحث الإسلامیّ والعربیّ قلمّا یتنبّه إلی السیاق کمکوِّن أساسی للتصویرالفنّی ممّا یساعد علی إ أکثر

تجلّت فکرة التصویر الفنّی فی النقد العربی المعاصر کمحاولة لعرض نظریة أدبیة أصیلة ترجع أصولها إلی دراسات وبحوث إسلامیة وعربیة قدیمة. وبالرغم من أصالة الفکرة وعلمیة النظریة فإنّ الباحث الإسلامیّ والعربیّ قلمّا یتنبّه إلی السیاق کمکوِّن أساسی للتصویرالفنّی ممّا یساعد علی إثبات الفکرة کنظریة أدبیة إسلامیة. وقد انطلق هذا البحث محاولاً لإثبات جزء أساسی من فکرة التصویر الفنّی؛ یتمثّل فی علاقة السیاق بآلیّات التصویر الأدبی وعناصره، وذلک من خلال إجراء دراسة فی لغة القرآن الکریم ومفرداته باعتبارها خیر مادّة توفّرت فیها مظاهر التصویر الفنّی وملامحه. وقد کشفت الدراسة عن علاقة تفاعلیِّة متواصلة بین الدلالة اللغویة للمفردة ودلالتها التصویریة التی ینتجها نظام متناسق من السیاق اللغوی وسیاق الموقف. وأنّ هذه العلاقة تقع فی تفاعل مستمر ینطلق من مرحلة توظیف الدلالة اللغویة للمفردة القرآنیة حتی تحویلها إلی دلالة تصویریة تنشأ عن دلالات انـزیاحیة، أو إیقاعیة، أو إیحائیة. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

10 - بررسی شیوه های برگردان اغراض ثانوی افعال نهی در قرآن در ترجمه های طبری و صفارزاده
شهربانو مهینی علی صابری سید ابراهیم دیباجی

یکی از حوزه های مهمّ علم معانی، بررسی أغراض ثانوی در جملات خبری و انشایی است. نقش علوم بلاغی در فهم قرآن و درک معارف آن غیر قابل انکار است. در مقاله حاضر با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی، و با مطالعه شیوه های بیان معانی ثانوی در فارسی دو شیوه‌ی کاربردی در برگردان این أکثر

یکی از حوزه های مهمّ علم معانی، بررسی أغراض ثانوی در جملات خبری و انشایی است. نقش علوم بلاغی در فهم قرآن و درک معارف آن غیر قابل انکار است. در مقاله حاضر با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی، و با مطالعه شیوه های بیان معانی ثانوی در فارسی دو شیوه‌ی کاربردی در برگردان این عبارات به دست آمد، و برای آزمودن آن به نقد و بررسی ترجمه طبری و صفارزاده پرداخته شد، در ادامه برای دریافت دقیق معانی ثانوی عبارات مورد مطالعه، ضمن کمک گرفتن از تفاسیر قرآن و کتب بلاغت، ترجمه مترجمان موردنظر در برخی موارد با چهار ترجمه دیگر مقایسه گردید تا از بروز خطا در داوری، مصون حاصل شود. در این پژوهش تلاش شد تا با ارائه دو شیوه برای برگردان عبارات نهی در قرآن که دارای معانی ثانوی هستند، به بررسی ترجمه قرآن با تکیه بر دو ترجمه طبری و صفارزاده پرداخته شود. شیوه اول شامل آیاتی که ترجمه آن می‌تواند مفهوم ثانوی آیه را به خواننده فارسی زبان منتقل کند، و دریافت معانی ثانوی آیه به خواننده واگذار می‌‌شود و نیازی به قرینه، افزوده تفسیری و شرح ندارد؛ و شیوه دوم شامل آیاتی که برگردان فارسی آن گویای معنای ثانوی نهی نیست و مترجم باید برای انتقال آن به مخاطب قرینه، توضیح یا افزوده‌ی تفسیری بیاورد. بر اساس این شیوه‌ها تلاش شد تا دانسته شود که این دو مترجم قرآن در برگردان افعال نهی قرآن، در چه مواردی و از کدام شیوه بهره گرفته‌اند، و تا چه اندازه موفق بوده‌اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

11 - An Inquiry into the Qur’anic Components of Teaching Manners and Its Role in the Growth and Honoring of the Teacher
Mohammad Sharifani Mohammad Marefat

The purpose of this study is to identify and analyze the Qur’anic components of educational and upbringing etiquette and to prove its role in the growth and honour of the teacher themselves. In this article, researchers have employed a descriptive-analytical appro أکثر

The purpose of this study is to identify and analyze the Qur’anic components of educational and upbringing etiquette and to prove its role in the growth and honour of the teacher themselves. In this article, researchers have employed a descriptive-analytical approach to examine the Quranic aspects of teaching and educational etiquettes, as well as their pivotal role in fostering growth and bestowing honor upon the teacher. Additionally, written documentation has been utilized as a research methodology in this study. The conduct of a teacher towards their students in the realm of education is undeniably one of the paramount factors that not only molds the teacher’s personality but also significantly influences the development of the learners’ personalities. In this present article, a novel approach is introduced, drawing upon a set of principles derived from Surah al-Kahf, which addresses the concept of honoring teachers and encompasses various etiquette considerations. These principles encompass: refraining from dismissing the students hastily, elucidating the challenges ahead, evaluating students to understand their needs, providing comprehensive explanations for actions to convey their underlying reasons and wisdom, showing respect for the students’ inherent values, recognizing their capacities and talents, emphasizing the significance and degrees of knowledge, fostering tolerance and patience, dispelling ambiguity from students’ minds, promoting monotheistic awareness, cautioning against the misuse of knowledge, instilling awareness, providing an ultimatum before resorting to punishment, embodying the attributes of mercy, and facilitating growth while considering timing. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

12 - تاریخ مفهوم «حمد»؛ بررسی تحولات معنایی از دوران پیشااسلامی تا قرآن کریم و فرهنگ اسلامی
محمد حسین اخوان طبسی امیرحسین حسین زاده ایوری مرتضی اوحدی

حمد مفهومی قرآنی است که با ورود به فرهنگ اسلامی دچار تغییرات اساسی در معنا شده است. اهل لغت و مفسران حمد را به معنای ستایش و ثنا (مدح) یا سپاس‌گذاری (شکر) دانسته‌اند. در روایات و فرهنگ اسلامی نیز همین معنا برای حمد بازتاب یافته است. این در حالی است که حمد در سابقه پیشا أکثر

حمد مفهومی قرآنی است که با ورود به فرهنگ اسلامی دچار تغییرات اساسی در معنا شده است. اهل لغت و مفسران حمد را به معنای ستایش و ثنا (مدح) یا سپاس‌گذاری (شکر) دانسته‌اند. در روایات و فرهنگ اسلامی نیز همین معنا برای حمد بازتاب یافته است. این در حالی است که حمد در سابقه پیشا اسلامی خود و در زبان‌های سامی دو طیف معنایی را به‌همراه داشته است: نخست معنای آتش و گرما و دوم معنای اشتیاق، علاقه و لذت؛ که معنای دوم از معنای نخست ساخت یافته است. این شواهد معنایی نشان‌ می‌دهد که حمد در تاریخ حیات خود دچار تحولی اساسی در معنا شده است. حال پرسش اساسی درباره معنای حمد در قرآن کریم است؛ آیا حمد در قرآن امتدادی از معنای پیشااسلامی (معنای شوق)، یا همراستا با معنای دوره اسلامی (معنای سپاس و ستایش) است؟ این پژوهش می‌کوشد با رویکرد تاریخ مفهوم تحولات معنایی حمد را از دوران باستان تا عصر نزول قرآن و سپس دوره فرهنگ اسلامی رصد نماید. این پژوهش به این نتیجه دست یافته که معنای حمد در قرآن کریم در امتداد معنای پیشااسلامی خود (شوق، علاقه و توجه) است و نباید آن را بر معنای تحول یافته در دوران اسلامی (ستایش، سپاس) حمل نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

13 - بررسی و نقد رویکرد تاریخی‌نگرانه آنال در آرای قرآنی محمد ارکون
علی شریفی ابوالفضل خوش منش

محمد ارکون به عنوان یکی از نومعتزلیان پیرو مکتب تاریخ‌نگاری نوین (آنال) بر آن است که برای ارائه یک تفسیر از متن باید از شرایط اجتماعی و دوران تاریخیِ اثر و دیگر عناصر فرهنگی مؤثر در متن آگاهی یافت. این جریان، تاریخ‌نگاری خطی و سنتی را برنمی‌تابد و تاریخ را روابط پیچیده أکثر

محمد ارکون به عنوان یکی از نومعتزلیان پیرو مکتب تاریخ‌نگاری نوین (آنال) بر آن است که برای ارائه یک تفسیر از متن باید از شرایط اجتماعی و دوران تاریخیِ اثر و دیگر عناصر فرهنگی مؤثر در متن آگاهی یافت. این جریان، تاریخ‌نگاری خطی و سنتی را برنمی‌تابد و تاریخ را روابط پیچیده متقابل میان گفتمان‌های گوناگون اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و.. قلمداد می‌کند و یکی از مشکلات عقل اسلامی را فقدان نگاه تاریخی می‌داند. تاریخمندی متن قرآن و تمایز قرآن مکتوب با وحی نازله بر پیامبر (ص) (قرآن شفاهی) از آرای قرآنی ارکون است که تحت تأثیر مکتب آنال شکل گرفته‌اند. این پژوهش با روش تحلیلی ـ توصیفی، رویکرد تاریخی‌گرایی نوین (مکتب آنال) را مورد تحلیل و بررسی قرار داده است و نقائص آن را احصا نموده است. یافته‌های پژوهش دلالت بر نفی نظر ارکون درباره عدم کتابت وحی در عهد پیامبر(ص) و حاکی از جزء بینی افراطی او است که یکی از تالی‌های فاسد رویکرد آنال در تاریخ‌نگاری به شمار می‌آید. همچنین پذیرش ادعاهای مکتب آنال، مستلزم دور است چرا که نیازمند دلایل عقلی و نقلی است که این مکتب آن را نمی‌پذیرد و نیز حدوث تغییر در قرآن از حالت گفتار به نوشتار به گونه‌ای که متن لاحق با سابق متفاوت باشد با دلایل مختلفی مردود تلقی شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

14 - معناشناسی تاریخی واژه رزق در قرآن کریم
محمد حسین اخوان طبسی مرتضی اوحدی حسین شجاعی

واژه رزق، یکصد و نه بار در قرآن کریم به کار رفته است. لغت‌ شناسان و مفسران، طیف گسترده ‌ای از معانی مادی و معنوی را برای این واژه در نظرگرفته اند؛ عده‌ای از ایشان رزق را صرفاً بر معنایی مادی، برخی دیگر صرفاً بر معنایی معنوی و پاره ای بر هر دو معنای مادی و معنوی اطلاق کر أکثر

واژه رزق، یکصد و نه بار در قرآن کریم به کار رفته است. لغت‌ شناسان و مفسران، طیف گسترده ‌ای از معانی مادی و معنوی را برای این واژه در نظرگرفته اند؛ عده‌ای از ایشان رزق را صرفاً بر معنایی مادی، برخی دیگر صرفاً بر معنایی معنوی و پاره ای بر هر دو معنای مادی و معنوی اطلاق کرده‌اند. این بسط معنایی رزق در میان اهل لغت و مفسران در حالی به وجود آمده است که بر پایۀ شواهد زبان‌شناختی، رزق در عصر پیشاقرآنی و در عصر نزول قرآن معنای محدود و معینی را با خود حمل می کرده است. نویسندگان این مقاله با هدف دستیابی به معنای اصلی این واژه در قرآن و با بهره از ریشه ‌شناسی تاریخی این واژه نشان داده ‌اند که رزق در دوران پیشاقرآنی حایز معنایی مادی بوده است که خوراک، بهره و سهم، روزانه بودن و عطای به دیگری مهم‌ترین مؤلفه ‌های آن به شمار می رفته است. در دوران نزول قرآن و با انتقال این واژه از فارسی به عربی همین گسترۀ معنایی نیز به عربی عصر نزول وارد شده است. پس در فهم و تفسیر آیاتی که واژۀ رزق در آن‌ ها به کار رفته است باید متمرکز بر معنای مادی این واژه بود. گسترش رزق به مصادیق غیرمادی (فرزند، علم و ...) توسعه‌ای است که بعدتر و توسط مفسران صورت گرفته است و لذا نباید آن را بر رزق در قرآن کریم حمل نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

15 - معناشناسی تاریخی «فَضَحِکَتْ» در آیه‌ی «وَ امْرَأَتُهُ قائِمَةٌ فَضَحِکَتْ فَبَشَّرْناها بِإِسْحاقَ... » در تفاسیر و ترجمه‌های فارسی و لاتین
محمد علی همتی وفادار کشاورزی مهدی عبداللهی پور

واژه فَضَحِکَتْ در آیه وَ امْرَأَتُهُ قائِمَةٌ فَضَحِکَتْ فَبَشَّرْناها بِإِسْحاقَ... (هود:71)، از واژگانی است که مفسران و مترجمان فارسی زبان و لاتین، معنای واحدی از آن ارائه نداده اند. مفسران معناهای گوناگونی از جمله خندید، حایض شد، تعجب کرد و... بیان داشته اند ؛ ام أکثر

واژه فَضَحِکَتْ در آیه وَ امْرَأَتُهُ قائِمَةٌ فَضَحِکَتْ فَبَشَّرْناها بِإِسْحاقَ... (هود:71)، از واژگانی است که مفسران و مترجمان فارسی زبان و لاتین، معنای واحدی از آن ارائه نداده اند. مفسران معناهای گوناگونی از جمله خندید، حایض شد، تعجب کرد و... بیان داشته اند ؛ اما مترجمان فقط 4 معنا برای فَضَحِکَتْ آورده اند که عبارتند از: خندید، حایض شد، تعجب کرد و ترسید. در میان این معانی، دو معنای خندید و حایض شد، بیشترین بسامد را در تفاسیر و ترجمه ها دارد. روایاتی نیز در معنای فَضَحِکَتْ نقل شده که مبنایی برای گروهی از مفسران و مترجمان گردیده است. این پژوهش با روش تحلیلی و رویکرد تاریخی تطبیقی، با هدف دستیابی به علل و منشا اختلاف معانی این واژه در فرایند زمان و ارائه ی معنایی نزدیک به صواب صورت پذیرفته است. بررسی منابع لغوی و اشعار دوران جاهلی، مخضرمین و اسلامی و همچنین سیر تاریخی تفاسیر و تحلیل روایات وارده و بررسی این موضوع در عهدعتیق همراه با واژه شناسی ماده ض ح ک در زبان عبری نشان می دهد که واژه پژوهان، مفسران و مترجمان در معنای واژه، دقت لازم نداشته و ترجمه ای دقیق ارائه نداده اند. نتایج حاکی از آن است که از دو معنای رایج، خندید به صواب نزدیک تر است و معنای حایض شد نتیجه ی اقتباس نادرست از عهد عتیق است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

16 - تعدد زوجات: رویکردی انتقادی به گزارش‌های سفرنامه‌نویسان دوره قاجار از منظر قرآن کریم و روایات
علی بلوردی

دوره قاجار از برجسته‌ترین دوره‌های تاریخ ایران و اوج حضور میسیونرها و سفرنامه‌نویسان در ایران است. در این برهه تاریخی سفرنامه‌نویسان اروپایی به‌صورت سیاحت شخصی و بعضاً به‌صورت هیئت‌های اعزامی از سوی ابرقدرت‌های اروپایی در ایران حضور پیدا می‌کردند. سفرنامه‌نویسان هر کدا أکثر

دوره قاجار از برجسته‌ترین دوره‌های تاریخ ایران و اوج حضور میسیونرها و سفرنامه‌نویسان در ایران است. در این برهه تاریخی سفرنامه‌نویسان اروپایی به‌صورت سیاحت شخصی و بعضاً به‌صورت هیئت‌های اعزامی از سوی ابرقدرت‌های اروپایی در ایران حضور پیدا می‌کردند. سفرنامه‌نویسان هر کدام باانگیزه و بینشی خاص، بنا بر روحیه و جنبه فرهنگی و اجتماعی خود و درحالی‌که فرهنگ سرزمین خود را به همراه دارند به بررسی وضعیت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی محل سفر خود می‌پردازند. در گزارش‌های خود بر تضییع حقوق زنان به‌واسطه تعدد زوجات اشاره کرده‌اند، برای نمونه گزارشاتی از چندزنی در میان جامعه مسلمان ایران در دوره قاجار گزارش کرده‌اند. این پژوهش در صدد پاسخ‌گویی به این سؤال است که آیا این اتهام و سوءبرداشت سفرنامه‌نویسان از تضییع حقوق زنان درست است؟ این فرضیه دنبال می‌شود که سفرنامه‌نویسان، اولاً با اهداف و اغراض سوء این گزارش‌ها را بیان کرده‌اند. ثانیاً با مرور تاریخ در ادوار گذشته در ایران و سایر جهان بالخصوص اروپا، روشن می‌شود که چندهمسری در قبل از اسلام هم در میان ملت‌های زیادی رواج داشته است و این اسلام است که این پدیده را به‌واسطه قوانینی مثل ایجاد عدالت در میان همسران سامان‌دهی کرده است تا از تضییع کرامت و حقوق زنان جلوگیری کند. هدف نویسنده در این پژوهش روشن کردن اغراض سفرنامه نویسان درتحریف فرهنگ ایرانی و اسلامی به واسطه مبانی اسلامی به ویژه آیات قرآن کریم است. روش نگارش این نوشتار؛ توصیفی، بر اساس گزارش‌های سفرنامه‌نویسان دوران قاجار و سپس از روش تحلیلی، بر اساس مبانی اسلامی در پاسخ به سوءبرداشت‌های است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

17 - تطبیق رهبری خدمتگزار با سیره قرآنی پیامبر(ص) درمدیریت مدارس
محمد حسین صادقی درویشی رضا احمدی آمنه افشار

دسترسی به تحقق مدیریت هدفمند، نیاز به مدیریتی موفق ومتعهد ویا به تعبیر دیگر رهبری خدمتگزار به عنوان یک ضرورت، محسوس می‌باشد. پژوهش پیش رو، با استفاده از دستاورد‌ها و تجربه‌های دانش مدیریتی دنیا به بیان تطبیق شاخص‌های رهبری خدمتگزار در مدارس ازمنظر عالمان این رویکرد، با أکثر

دسترسی به تحقق مدیریت هدفمند، نیاز به مدیریتی موفق ومتعهد ویا به تعبیر دیگر رهبری خدمتگزار به عنوان یک ضرورت، محسوس می‌باشد. پژوهش پیش رو، با استفاده از دستاورد‌ها و تجربه‌های دانش مدیریتی دنیا به بیان تطبیق شاخص‌های رهبری خدمتگزار در مدارس ازمنظر عالمان این رویکرد، با سیره مدیریت قرآنی پیامبراکرم (ص) پرداخته است وشاخص‌های رهبری خدمتگزار در مدارس را مشخص می نماید. روش بررسی در این پژوهش روش توصیفی-تحلیلی بوده و با تفحص درمنابع دانش مدیریتی دنیا و اسلامی به شاخص‌های اصلی و مشترک پرداخته است. ضمن اینکه الگوی مدیریتی یک جامعه ایده آل اسلامی را با یکی از نظریه‌های مدیریتی دنیا مقایسه نموده است. هدف این پژوهش، مقایسه نوع نگاه وتجربه های مدیریتی دنیای معاصر در بیان شاخص های رهبری خدمتگزار در بستر مدارس با شاخصه های رهبری خدمتگزار با سیره مدیریت قرآنی آن حضرت است. یافته‌ها حاکی از آن است که ویژگی‌ها واشتراکات ده‌ گانه رهبری خدمتگزار، درسیره مدیریت قرآنی پیامبر (ص) دیده شده است. مضاف بر این اسوه های مدیریت قرآنی پیامبر(ص) با زیباترین شکل، درکلام الهی بیان شده تا اینکه رهبری و مدیریت، به گونه ای مطلق، اسیر افکارِ انحصارگرایی، شخصی، گروهی و منفعت‌طلبیِ جوامع نگردد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

18 - بینامتنیّت قرآنی و حدیثی در چکامة نهم ادیب الممالک فراهانی (به توپ بستن بارگاه امام هشتم)
حمیدرضا جدیدی

بینامتنیّت، رویکردی در نقد ادبی است که بر این اساس، نهـاده شـده که هیچ متنی خودبسنده و اصیل نیست، بلکه واگویه و بازتابی از متون پیشین است. باختین، ژولیا کریستوا و ژرار ژنت از بزرگترین پژوهشگران این حوزه‌اند که ارتباط‌های یک متن با متون دیگر را مورد دقّت قرار داده‌اند. ژ أکثر

بینامتنیّت، رویکردی در نقد ادبی است که بر این اساس، نهـاده شـده که هیچ متنی خودبسنده و اصیل نیست، بلکه واگویه و بازتابی از متون پیشین است. باختین، ژولیا کریستوا و ژرار ژنت از بزرگترین پژوهشگران این حوزه‌اند که ارتباط‌های یک متن با متون دیگر را مورد دقّت قرار داده‌اند. ژنت بینامتنیت را به سه شکل صریح، غیرصریح و ضمنی، برشمرده است. قرآن کریم اثرگذارترین کتاب، بر آفرینشِ متون فارسی است و اکثر شاعران، از آن و روایات معصومین (ع) بسیار اثر پذیرفته‌اند. بدیهی است در حوزۀ ادبیات آیینی باید این اثرات هویدا شود زیرا درک این بازتاب‌ها به فهم ژرف‌تر سروده‌ها منجر می‌شود. ادیب الممالک فراهانی از شاعران بزرگ عصر مشروطه، که به گواه سروده‌هایش آشنایی فراوانی با ادبیات عرب و آیات قرآن و روایات داشته، در اشعارش به ویژه در چکامه‌های سیاسی - اجتماعی خود به خوبی از این منابع بهره برده، و گاهی تفاسیر و برداشت‌های ذوقی و شاعرانه‌ای از آیات و روایات بیان کرده و نمونه‌های تازه‌ای از بدخوانی فعّال ارائه کرده است. در این جُستار پس از بیان مقدّمات، با شیوة تحلیلی- توصیفی و سود بردن از روش نقدِ ژرار ژنت، تلاش شده است به اختصار، ابیاتی از چکامة نهم ادیب‌ الممالک، در آیینة بینامتنیّت، نشان داده شود. این اشعار به خوبی آشکار می‌سازد او به میزان قابل توجّهی بر مفاهیم، واژگان و شخصیّت‌های قرآنی، و محتوای روایات معصومین (ع) احاطه دارد و برای افزایش غنای معنوی سرودة خود و اثرگذاری و آموزش مخاطبان، بیشتر به شکل صریح از آنها سود جسته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

19 - سبک زندگی اسلامی با محوریت آیه 34 سوره مبارکه نساء
سید محمد رضوی مرضیه صائمی

زندگی در فرهنگ اسلامی مجموعه ای ازباورها ،ارزش ها، باید ها ونبایدهایی است که ازدومنبع قرآن وعترت سرچشمه می گیرد. اصول و مبانی ارتباط زوجین در فرهنگ اسلامی،که می تواند به سبک زندگی متعالی کمک کند، عموما درآیات قرآن بیان شده است وجزئیات آن توسط معصومین علیهم السلام تبیین أکثر

زندگی در فرهنگ اسلامی مجموعه ای ازباورها ،ارزش ها، باید ها ونبایدهایی است که ازدومنبع قرآن وعترت سرچشمه می گیرد. اصول و مبانی ارتباط زوجین در فرهنگ اسلامی،که می تواند به سبک زندگی متعالی کمک کند، عموما درآیات قرآن بیان شده است وجزئیات آن توسط معصومین علیهم السلام تبیین گردیده است و با محوریت اصل الهی بودن به تمام جوانب زندگی سمت وسو می دهد که غایت آن تعالی خانواده و جامعه است .یکی از بحث برانگیزترین آیات قرآن مجید آیه ی الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاء است از این آیه و روایات، درمبانی ارتباط زوجین و مهارتهای ارتباطی استمداد گرفت. ؛پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی درپی به دست آوردن سبک زندگی با تکیه برآیه شریفه می باشد،نگارنده پس ازبررسی معنای قیومیَت وبیان نکات تفسیری درخصوص این آیه شریفه،وبیان نظراسلام(قرآن وروایات)، به این نتایج دست یافته است که قوامیَت به معنای حق مدیریت داشتن،محافظت کردن،سرپرست خانواده بودن است ودربردارنده معنای ولایت وصاحب اختیار بودن نمی باشد،درسبک زندگی به ویژه زندگی اسلامی،چون غالبا بالطبع،مردان هم درعقل ورأی و تدبیرونیرومندی و تحمل شدائدوسختی ها وطاقت بیشتردربرابرمشکلات، براغلب زنها فزونی دارندوزنها احساسی و عاطفی هستند، به دلیل این فضیلتهای موهبی واکتسابی است،که مردبرزن سرپرستی دارد،وسبب سبک زندگی، متعالی می شود،ضمن اینکه بسیاری ازآیات قرآن کریم،مردوزن را همسان دانسته و کمال و نقص هردو را به صورت همزمان یاد می کندوتصریح به وحدت نوعی آنها می کند،بنابراین اسلام در حرکت و مسافرت به سوی خداوند هیچ تفاوتی میان آنها قائل نیست وسیر به سوی خدابا تعقل وعمل صالح امکان پذیر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

20 - Essay
Alireza Salehi

10.30495/ttlt.2020.673897

Although the word “love” appears less frequently in the Qur’an than in the Bible, Love is a cornerstone of both Islam and Christianity. As the Bible and the Qur’an agree on many things, why then do Muslims and Christians perceive each other so di أکثر

Although the word “love” appears less frequently in the Qur’an than in the Bible, Love is a cornerstone of both Islam and Christianity. As the Bible and the Qur’an agree on many things, why then do Muslims and Christians perceive each other so differently and so often misunderstand each other? Such a question, of course, deserves an in-depth, multi-faceted answer; however, we will look at just one of those facets: a difference of emphasis and vocabulary. This paper tries to pick up some salient points about the nature and function of the love and law as given in the Bible and Qur’an itself. The Qur’an seems to be in accord with this viewpoint, giving priority to love although not neglecting the necessity and reality of law. The verses of Qur’an open with the conception of a beneficent and merciful God Who is the Lord and Sustainer of all the worlds that He creates. This perpetual providence or sustenance implies love for what is sustained. But having emphasized these attributes, another attribute of God follows that He is the Lord of the Day of Judgment. He is the Supreme Judge Who first made the laws and then watches life to see whether it is following those laws. Love apart from law and reason is an abstraction, and ‘law,’ devoid of the foundation of love, would become a tyranny and a burden, hampering life instead of advancing it. This essay also indicates the attitude of Jesus and Christianity towards Law. Jesus said that he had not come to destroy the law of Moses but to fulfill it. His main function and mission was to turn humanity towards the spirit more than the letter of the law. Soon after him Christianity unburdened itself of the cumbersome corpus of almost the entire Jewish law. But when [the] Christian Church became powerful and Christianity became a State religion, laws were required both for religious and for secular life. The State legislated for its own necessities and the Church developed Canon Law. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

21 - ظرائف بلاغی حذف ارکان اسالیب شرط در آیاتی از قرآن کریم
حمدالله جعفرپور علی رضائی کهنمویی محمدعلی ربی پور

10.30495/bahar.2022.698000

بلاغت حذف در اسالیب شرط به دلیل بسامد آن در قرآن کریم از اهمّیّت بالایی برخوردار است؛ زیرا شناخت غرض جملات شرطی بدون شناخت محذوف و بیان تقدیر آن مشکل می‌نماید در واقع با حذف بخشی از ارکان شرط، ساختار آن کوتاه گشته که می‌توان به اختصار و پرهیز از بیهوده‌گویی، کوتاه بودن أکثر

بلاغت حذف در اسالیب شرط به دلیل بسامد آن در قرآن کریم از اهمّیّت بالایی برخوردار است؛ زیرا شناخت غرض جملات شرطی بدون شناخت محذوف و بیان تقدیر آن مشکل می‌نماید در واقع با حذف بخشی از ارکان شرط، ساختار آن کوتاه گشته که می‌توان به اختصار و پرهیز از بیهوده‌گویی، کوتاه بودن زمان، معلوم بودن محذوف به قرینه، تحقیر مخاطب، رعایت فواصل آیات، دلالت فعل بعدی بر محذوف و سایر مواردی که در کتب بلاغی و تفسیری هنوز دلیلی بر آن شناخته نشده است؛ که از اغراض بلاغی آن می‌باشد. بنابراین حذف ارکان شرط در فهم مقصود، ارزشی بالاتر و ظرافت خاص بلاغی دارد. بنابر این در مقاله حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی به بلاغت حذف ارکان شرط با تأملی در آیات پرداخته شده است که معلوم گشت حذف در ارکان شرط نوعی ساختار شکنی و سبب فشرده شدن جمله می‌شود پس از تعریف حذف و انواع آن به بررسی اغراض بلاغی ارکان شرط محذوف و تعیین تقدیر مناسب پرداخته شد، چرا که بدون دریافت مورد محذوف و بیان تقدیر آن فهم درست مقصود آیات حاصل نمی‌شود، لذا حذف بلاغی ارکان شرط ارزشی والاتر و ظرافت خاصی در فهم آیات دارد. تفاصيل المقالة

فهرس المقالات Qur’an

سند

الروابط

المراكز ذات الصلة

دعامة

الصفحات الرسمية