مولفه‌های اخلاقی فرهنگی انصار در قرآن و روایات
الموضوعات : نشریه پژوهشنامه معارف اهل بیت علیه السلام
ماندانا ازوجی
1
,
محمد علی میر
2
,
مهدی افچنگی
3
1 - دانشجوی دکتری الهیات، دانشکده علوم انسانی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران.
2 - استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی، دانشکده علوم انسانی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران (نویسنده مسئول).
3 - استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی، دانشکده علوم انسانی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران.
الکلمات المفتاحية: انصار, قرآن, روایات, فرهنگ, اخلاق.,
ملخص المقالة :
انصار آن دسته از مسلمانانی هستند كه پيش از اسلام با نام اوس و خزرج در مدينه زندگی می‌کردند و به دليل يارى پيامبر و دفاع از آن حضرت در مقابل دشمنان اسلام، به اين لقب مفتخر شدند. آنها مردم خوش اخلاق و با فرهنگی بودند كه به مسلمانان رانده شده از مكه پناه داده و از آنها حمایت کردند و در راه پيشرفت اسلام جان نثارى كردند. مواردى چون رابطه مثبت آنان با بنى هاشم، عمومى بودن محبت به خاندان پيامبر در ميان آنان، فراوان بودن ياران ائمه اطهار (ع) در ميان ايشان، ستايش اهل بيت (ع) از آنان، همراهى جدى آنان با اميرمؤمنان علی (ع) در عصر حكومتش و تقابل آشكارشان با رقباى سياسى آن حضرت، مى¬توان گرايش آن ها را به تشيع و مكتب اهل بيت نتيجه گرفت. انصار كساني بودند كه با دادن دست ياري به مهاجران مكه به آنها امكان ايجاد يك جامعه نمونه و دولتي مدني را بخشيدند. مهاجر مكه هنگامي كه از مكه به شهر يثرب كوچ كرد تنها و بي¬كس بود و جز خداياري و همراهي نداشت. انصار اسم شهر خويش را به مدينه پيامبر تغيير نام دادند تا هم بيانگر علقه خود به سازنده تمدن مدنيت باشند و هم بيان كنند كه يك دولت شهر نمونه¬اي بوده¬اند كه ديگر جوامع مي¬توانند از آن به عنوان سرمشق ياد كرده و از روش آنان استفاده كنند. بنابراین در این مقاله تحقیق حاضر مشتمل بر چند بخش با این مباحث است: بخش اول، معنای لغوی و اصطلاحی انصار، بیان مفهوم انصار در قرآن، بیان مفهوم انصار در روایات؛ بخش دوم، اهمیت انصار نزد پیامبر(ص) و ائمه اطهار (ع)، دربخش دیگر در رابطه با ویژگی‌های اخلاقی و فرهنگی انصار پرداختیم. روش این تحقیق کتابخانه¬ای است.
1. قرآن کریم، ترجمه آیت الله ناصر مکارم شیرازی دامت برکاته.
2. نهج البلاغه، ترجمه علی نقی فيض الاسلام اصفهانی،
3. ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه، تحقيق محمد ابوالفضل ابراهيم، بيروت، داراحياء التراث العربى.
4. ابن اثير، الاصابه فى معرفة الصحابه، تهران، المكتبة الاسلاميه.
5. ابن حجر عسقلانی، قتح الباری، چاپ دوم بیروت،1424.
6. ابن حجر عسقلانى، شهاب الدين بن على، الاصابه فى تمييز الصحابه، بيروت، داراحياء التراث العربى.
7. ابن سعد، الطبقات الكبرى، بيروت، دار بيروت، 1405 ق.
8. ابن شهر آشوب، مناقب آل ابى طالب، بيروت، دارالاضواء، 1405 ق.
9. ابن قتیبه دینوری، الامامة و السیاسه، تهران، 1410.
10. ابن كثير، السيرة النبويه، تحقيق مصطفى عبدالواحد، بيروت، دار احياء التراث العربى.
11. ابن منظور، محمد بن مکرم بن علی، لسان العرب، بیروت لبنان، 1413.
12. ابن‌شبه، تاریخ المدینة المنوره، به کوشش فهیم محمد شلتوت، قم، دارالفکر. 13. ابن‌عبدالبر، الدرر فی اختصار المغازی و السیر، به‌کوشش شوقی ضیف، قاهره، ۱۳۸۶ق/۱۹۶۶م.
14. ابن‌ماجه، سنن، به کوشش محمد فؤاد عبدالباقی، قاهره، ۱۹۵۴م.
15. ابن‌هشام، السیرة النبویه، به‌کوشش محمد محیی‌الدین عبدالحمید، قاهره، ۱۳۹۱ق/۱۹۷۱م.
16. ابوالفرج اصفهانى، الأغانى، بيروت، داراحياء التراث العربى.1970 م.
17. احمد بلاذری، انساب الاشراف، به‌کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
18. احمد بلاذری، فتوح البلدان، به‌کوشش دخویه، ۱۸۶۵م.
19. احمد بن حنبل، مسند، قاهره، ۱۳۱۳ق.
20. تستری، محمد تقی، قاموس الرجال، ناشر: مرکز نشر کتاب، موسسه نشر اسلامی.
21. دمشقی، عماد الدین، البدایة و النهایة، دارالفکر، بیروت لبنان. 1383.
22. ذهبی، شمس الدین، تاریخ الاسلام، نشر: جنگل، تهران، 1409.
23. زبیر بن بکار، ابو عبدالله، الاخبار الموفقیات، ناشر: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387.
24. سهمی، حمزه بن یوسف، تاریخ جرجان، نشر: بیروت عالم الکتب، 1407
25. سيوطى، تاريخ الخلفاء، قم، انتشارات شريف رضى.
26. صنعانی، عبدالرزاق، المصنف، نشر: دار الکتب العلمیة بیروت لبنان، 1401
27. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ناشر: اسماعیلیان، دارالکتب الاسلامیه، 1390.
28. طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ناشر: دار الکتب الاسلامیه، 1383.
29. ـــــــــــــــــــــــــــــ، مجمع البیان، نشر: دار المعرفة، بیروت، لبنان، 1408.
30. ـــــــــــــــــــــــــــــ، إعلام الورى باعلام الهدى، قم، مؤسسة آل البيت لاحياء التراث.
31. ـــــــــــــــــــــــــــــ، الاحتجاج، بيروت، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات.
32. طوسى، رجالى كشى، قم، مؤسسة آل البيت لاحياء التراث.
33. عسکری، ابو هلال، فروق اللغویه، نشر دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه، 1390.
34. علامه مجلسى، بحارالانوار، بيروت، دارالرضا.
35. علی مسعودی، مروج الذهب، بیروت، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۶م.
36. فراهیدی، خلیل بن احمد، ترتیب العین، نشر: بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، 1408.
37. قطب الدین راوندی، الخرائج و الجرائح، ناشر: موسسه امام مهدی عجل الله تعالی، قم، 1409.
38. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ناشر: اسوه، قم، 1375.
39. كاندهلوى، حياة الصحابه، چاپ دوم: بيروت، دارالمعرفه.
40. مبرد، محمد بن یزید، کامل فی الادب، ناشر: المملکة العربیة السعودیة، 1435.
41. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ناشر دارالکتب الاسلامیه، 1413.
42. محمد بخاری، صحیح، استانبول، ۱۴۰۲ق/ ۱۹۸۲م.
43. محمد بن سعد، کتاب الطبقات الکبیر، به کوشش زاخاو و دیگران، لیدن، ۱۳۳۰ق.
44. محمد ترمذی، سنن، به کوشش ابراهیم عطوه عوض، استانبول، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
45. مسعودی، مروج الذهب، ناشر: دار الهجره، 1409 ق.
46. مسلم بن حجاج، صحیح، به کوشش محمد فؤاد عبدالباقی، استانبول، ۱۴۰۱ق
47. مفيد، الارشاد، قم، مؤسسة آل البيت لاحياء التراث.
48. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ناشر دارالکتب الاسلامیة، 1353.
49. مونس، حسین، تاریخ قریش، ناشر: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، 1395.
50. نصر بن مزاحم، وقعة صفین، ناشر الموسسة‌العربیة الحدیثة، 1382.
51. نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، نشر: موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث، 1368.
52. واحدی، علی بن احمد، اسباب النزول، ناشر: نشر نی، 1383.
53. يعقوبى، احمد بن ابى يعقوب، تاريخ يعقوبى، قم، دار الاعتصام.
