اندیشه سیاسی

حرية الوصول المقاله

1 - ابن رضوان مالقی(د784ﻫ) و اندیشه سیاسی وی
مجتبی دوستی یونس فرهمند

الشُّهب اللامعة فی السیاسة النافعةکتابی است در آیین مُلک داری، آداب، سنن و سیره پادشاهی که عبدالله بن یوسف بن رضوان مالقی(د784ﻫ) دبیر و کاتب دربار مرینیان، بهدرخواست سلطان ابوسالم ابراهیم بن حسن مرینی(حک:760762ﻫ) با هدف تبیین روش و آداب حکومت داری برای سلطان مرینی نگاش أکثر

الشُّهب اللامعة فی السیاسة النافعةکتابی است در آیین مُلک داری، آداب، سنن و سیره پادشاهی که عبدالله بن یوسف بن رضوان مالقی(د784ﻫ) دبیر و کاتب دربار مرینیان، بهدرخواست سلطان ابوسالم ابراهیم بن حسن مرینی(حک:760762ﻫ) با هدف تبیین روش و آداب حکومت داری برای سلطان مرینی نگاشته و در آن به بیان چگونگی اعمال سلطه سیاسی بر پایه عدالت اجتماعی پرداخته است. در نوشتار حاضر که در چهار بخش: مقدمه، معرفی کتاب، اندیشه سیاسی ابن رضوان و میزان اصالت آن تدوین شده، آراء ابن رضوان در باب سلطنت و سلطان، منابع فکری و اصالت نظرات سیاسی وی بررسی شده است و معلوم می‌گردد که ابن رضوان دارای اندیشه سیاسی نظام مند و تأسیسی نیست و این اثر بر اساس آراء طرطوشی، ماوردی و دیگر اندیشه ورزان پیشین تدوین شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

2 - شفاف سازی کنش بین اندیشه(ذهن) و اثر(عین) در معماری دوره ساسانیان
نسیم اشرافی محمد نقی زاده

در حرکت اندیشه به اثر (آفرینش) و بالعکس از اثر به اندیشه (شناخت)، چرخه‌ای ایجاد می‌شود که تمدن ظهور می‌کند. در طول تاریخ ایران، اندیشه دینی اسطوره‌ای به عنوان اندیشه کل با راهبری سایر اندیشه‌ها یعنی اندیشه فلسفی، عرفانی و سیاسی، خلق صورت‌های یک تمدن را سبب می‌شده است. أکثر

در حرکت اندیشه به اثر (آفرینش) و بالعکس از اثر به اندیشه (شناخت)، چرخه‌ای ایجاد می‌شود که تمدن ظهور می‌کند. در طول تاریخ ایران، اندیشه دینی اسطوره‌ای به عنوان اندیشه کل با راهبری سایر اندیشه‌ها یعنی اندیشه فلسفی، عرفانی و سیاسی، خلق صورت‌های یک تمدن را سبب می‌شده است. پژوهش حاضر سعی بر این دارد با تکیه بر رویکرد تحلیلی- توصیفی دوره ساسانیان، روح زمان دوره را بر اساس کنش بین اندیشه های مذکور مشخص نماید و نقش هر اندیشه را در صورت دهی به معماری نظم‌گرا و قطب محور مورد تبیین قرار دهد به طوری‌که روح زمان در جامعه ساسانی را احیاء تفکر ایران‌شهری و صورت تاریخی آن را بازگشت به هویت ایرانی بیان کرده و آنچه که بیش از هر چیز از اهمیت بالایی در این دوره برخوردار است تقدم اندیشه بر اثر است که منجر به خلق نوآوری معماری گشته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

3 - عدالت اجتماعی در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)
ابراهیم ایران نژاد محمد حسین جمشیدی احمد فرشبافیان

تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

4 - بررسی تطبیقی بینش و روش برخی از نویسندگان مسلمان پیرامون فرهنگ و تمدن اسلامی
صمد مؤمنی جمشید باقرزاده پوریا اسمعیلی

نویسندگان مسلمان پیرامون فرهنگ و تمدن اسلامی با زاویه دید و خطوط فکری مختلف و نیز با توجه به فضای فکری عصر خویش به تحقیق پرداخته‌اند. مقاله حاضر بر آن است تا با استفاده از روش پژوهش تاریخی مبتنی بر توصیف و تحلیل زوایای مختلف این موضوع را بررسی نماید. یافته‌های اصلی تحقی أکثر

نویسندگان مسلمان پیرامون فرهنگ و تمدن اسلامی با زاویه دید و خطوط فکری مختلف و نیز با توجه به فضای فکری عصر خویش به تحقیق پرداخته‌اند. مقاله حاضر بر آن است تا با استفاده از روش پژوهش تاریخی مبتنی بر توصیف و تحلیل زوایای مختلف این موضوع را بررسی نماید. یافته‌های اصلی تحقیق نشان می‌دهد که متفکران مسلمان و نویسندگان در راستای حفظ میراث گذشتگان، با نگرش‌های شرعی و فلسفی ابعاد گوناگون فرهنگ و تمدن را بررسی نمودند تا اهمیت والا و حیاتی آن را نشان دهند و در نهایت آیندگان را هم به حراست از میراث پیشینیان تشویق و ترغیب نمایند. از سویی نیز، این نویسندگان در صدد بودند آگاهی حاکمان را بالا ببرند تا از این طریق از دانشمندان علوم مختلف حمایت کرده و با دادن امکانات لازم به این قشر فرهیخته جامعه را تکامل ببخشند و احتیاج مردمان را برطرف سازند و نیز شیوه و آداب کشورداری که برگرفته از سنت ایرانیان باستان است را به زمامداران بیاموزند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

5 - بیداری اسلامی از منظر قرآن کریم
سعیده میرحق‌جو لنگرودی فاطمه علی‌نژاد چمازکتی

این پژوهش کوشیده است با روش توصیفی و تحلیلی و به مدد قرآن به عنوان نخستین و مهم‌ترین منبع در این حوزه به بررسی و تبیین درباره اهداف بیداری اسلامی بپردازد. نتیجه پژوهش دستیابی به یک هدف غایی، یعنی قرب الهی و با استمداد از آیات وحی الهی برای استحکام دولت اسلامی، ثبات و بق أکثر

این پژوهش کوشیده است با روش توصیفی و تحلیلی و به مدد قرآن به عنوان نخستین و مهم‌ترین منبع در این حوزه به بررسی و تبیین درباره اهداف بیداری اسلامی بپردازد. نتیجه پژوهش دستیابی به یک هدف غایی، یعنی قرب الهی و با استمداد از آیات وحی الهی برای استحکام دولت اسلامی، ثبات و بقای نظام اسلامی و ایجاد نظام عادلانه اسلامی است که امت مسلمان باید آن‌ها را تحقق بخشد و آثار شرک در تمام این جنبه‌ها را بزداید و روح توحیدجویی و قرب به خدا را در تمام ارکان سیاسی و کارگزاران نظام، قانونمند و اجرایی سازد. شناخت حق از باطل نخستین جنبش و حرکت در بیداری اسلامی است که تنها وسیله شناسایی آن همان قرآن و عترت است که میزان است و ثقل اکبر و ثقل اصغر نامیده می‌شود. بیداری اسلامی هدفش حرکت با موازین اسلامی است؛ موازینی که قوانینش را قرآن و عترت مهیا می‌سازد. هدف غایی و مطلوب بیداری اسلامی در نظر قرآن، رسیدن به قرب الهی و انسان کامل شدن است. لازمه این کار نیز تکوین نظامی است که در آن، مکتب الوهیت و ایده توحید تحقق یابد و انسان در آن نظام بتواند به تکامل برسد؛ از بند دنیا و نقایص خود خارج شود و زمینه برای حیات حقیقی و مستمر او ذیل ایده توحید فراهم شود. پس برای رسیدن به این منظور اهداف بلند بیداری اسلامی در قرآن را باید جست‌وجو کرد تا هدف و مقصد نهایی مشخص گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

6 - درآمدی بر تاریخ مفهومی شهروندی؛ از تصوری فضیلت مدارانه تا برداشتی حق بنیاد
داود فیرحی احمد بیگلری

امروزه رعایت حقوق شهروندی یکی از سنجه‌های حکمرانی‌های مردم‌سالار و نیز کارآمدی نظام-های سیاسی به شمار می‌آید. در گذشته چنین تصوری از حقوق برای همه اتباع یک حکومت وجود نداشت. در واقع، حق‌های محدودی برای برخی از گروه‌ها در بعضی از جوامع وجود داشت. در تاریخ فکر سیاسی، بردا أکثر

امروزه رعایت حقوق شهروندی یکی از سنجه‌های حکمرانی‌های مردم‌سالار و نیز کارآمدی نظام-های سیاسی به شمار می‌آید. در گذشته چنین تصوری از حقوق برای همه اتباع یک حکومت وجود نداشت. در واقع، حق‌های محدودی برای برخی از گروه‌ها در بعضی از جوامع وجود داشت. در تاریخ فکر سیاسی، برداشت‌های متنوعی از مفهوم شهروندی صورت پذیرفته تاجایی‌که از تصوری فضیلت-مدارانه و مبتنی بر اخلاق مشارکت، به برداشتی حق‌مدارانه و مبتنی بر قانون موضوعه تحول یافته است. شهروندی از مفاهیم کلیدی در تاریخ اندیشه سیاسی غرب است که در بستر سنت‌های فکری گوناگونی، بازتاب زمینه‌های متفاوت سیاسی و اجتماعی از دوران باستان تاکنون بوده است. نوشتار حاضر درپی پاسخ به این پرسش است که چگونه صرف عضویت در یک جامعه سیاسی به عنوان ملاک برخورداری از برخی حقوق تحت عنوان حقوق شهروندی شده است؟ با بهره‌گیری از تاریخ مفهومی به مثابه یک روش در تاریخ فکر سیاسی، این مدعا تقویت می‌گردد که تحول و دگردیسی در مفهوم حق، پیامدهایی برای اندیشه سیاسی داشته که یکی از آنها پیدایش حقوق شهروندی برابرگرایانه است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

7 - نقد و بررسی کارکرد دین در حوزه سیاست از دیدگاه پراگماتیسم
رشید رکابیان حسن علی یاری

10.22034/sej.2020.1885156.1213

هدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه و مناسبات دین و سیاست در مکتب عمل‌گرایی بود. در این راستا و با روش توصیفی- تحلیلی، ابتدا با نگاهی ریشه‌ای، مبانی، ویژگی‌ها و زمینه‌های پیدایش و شکل‌گیری مکتب عمل‌گرایی بررسی شد، سپس تلقی عمل‌گراها از سیاست و دین تبیین گردید و استلزامات و چگون أکثر

هدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه و مناسبات دین و سیاست در مکتب عمل‌گرایی بود. در این راستا و با روش توصیفی- تحلیلی، ابتدا با نگاهی ریشه‌ای، مبانی، ویژگی‌ها و زمینه‌های پیدایش و شکل‌گیری مکتب عمل‌گرایی بررسی شد، سپس تلقی عمل‌گراها از سیاست و دین تبیین گردید و استلزامات و چگونگی تعامل بین دین و سیاست در مکتب عمل‌گرایی بررسی شد. نتایج نشان داد، تلقی‌ای که مکتب عمل‌گرایی از دین دارد، منبعث از نگاه اومانیستی و عمل‌گرایانه اندیشمندان آن می‌باشد که عملاً با انکار مبدأ غیبی، دین را به کارکردهای عملی آن تقلیل داده و آن را تا حد امری ابزاری، شخصی و تجربی تنزل می‌دهد و آن را با توجه به کاربردش که ممکن است فوایدی فردی، اخلاقی و اجتماعی برای انسان داشته باشد، تفسیر می‌نماید و اجازه دخالت به دین در امور سیاسی داده نمی شود. علاوه‌بر این، سیاست در این مکتب، رسالتی آرمانی ندارد، بلکه تنها به‌ عنوان فلسفه ای عمل‌گرایانه موردنظر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

8 - اصول اندیشه سیاسی قرآنی امام خمینی
آرش دانش مهر رضا رمضانی

10.22034/sej.2020.1897545.1238

هدف پژوهش حاضر، بررسی اصول اندیشه‌‌ی سیاسی امام خمینی می‌‌باشد. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و یافته‌ها نشان داد، در اندیشه‌‌ی سیاسی امام خمینی سیاست و هرگونه تلاش سیاسى به دو بخش الهى و غیرالهى تقسیم شده است. وى معتقد است که اگر تلاش مدیران، رهبران و برنامه‌ریزان امور أکثر

هدف پژوهش حاضر، بررسی اصول اندیشه‌‌ی سیاسی امام خمینی می‌‌باشد. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و یافته‌ها نشان داد، در اندیشه‌‌ی سیاسی امام خمینی سیاست و هرگونه تلاش سیاسى به دو بخش الهى و غیرالهى تقسیم شده است. وى معتقد است که اگر تلاش مدیران، رهبران و برنامه‌ریزان امور اجتماعى و اصلاح‌طلبان و تحول‌خواهان در جهت صلاح، معنویت و مصالح مردم باشد، سیاست الهى نام دارد. این همان مفهومى است که درباره‌‌ی اهل بیت به کار رفته است، و اگر چنین نباشد سیاست شیطانى است. امام خمینى با اینکه در برخى از سخنان خود تصریح دارد که اساساً هدف اصلى انبیاء مسأله‌‌ی حکومت نبوده است و آنان براى تربیت و تزکیه‌‌ی اخلاقى و روحى انسان‌ها مبعوث شده‌اند، اما، مقوله‌‌ی مدیریت اجتماعى و نظم سیاسى جوامع بشرى را تا آنجا جدى و اجتناب‌ناپذیر مى‌‌شناسد که قرآن را به عنوان مجموعه معرفت‌ها و برنامه‌‌هاى معنوى و تربیتى انسان، کتاب حکومت دانست. وی بر این باور است که نسبت اجتماعیات قرآن با آیات عبادى آن از نسبت صد به یک هم بیشتر است. امام خمینی که قرآن را کتاب قانون مى‌شمارد، تقاضاى تشکیل دولت را در طبیعت تعالیم قرآن نهفته مى‌‌داند و براساس تعالیم قرآنى به ضرورت تشکیل نظام سیاسى و نظم اجتماعى جهت رشد معرفتى و تکامل معنوى انسان‌ها باور دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

9 - بنیان ‏های خط‏ مشی ‏سیاسی امام خمینی(س) در عرصه سیاست خارجی
حسین بابائی علیرضا گلشنی مسعود جعفری نژاد

هدف پژوهش حاضر بررسی بنیان ها و پایه های خط مشی سیاست خارجی امام خمینی است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و یافته ها نشان داد، معرفت شناسی، هستی شناسی، انسان شناسی و روش‌شناسی امام خمینی به عنوان یک پ أکثر

هدف پژوهش حاضر بررسی بنیان ها و پایه های خط مشی سیاست خارجی امام خمینی است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و یافته ها نشان داد، معرفت شناسی، هستی شناسی، انسان شناسی و روش‌شناسی امام خمینی به عنوان یک پارادایم فکری، پایه و بنیان خط مشی ایشان در سیاست خارجی است. همچنین شناخت و رویکرد عرفانی ایشان به‌مثابه یک مبنای کلیدی به مشی او در سیاست خارجی جهت می دهد. علاوه‌بر این، خط مشی سیاسی امام خمینی از ویژگی های والای شخصیتی ایشان نیز تأثیر پذیرفته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

10 - امام خمینی (ره) و کنترل درونی قدرت سیاسی
مرتضی شیرودی قاسم عابدی فیروزجائی

جوامع انسانی از ابتدای خلقت بشر تا به امروز متأثّر از قدرت سیاسی بوده، بطوری که گروه های مختلفی جهت کسب و سلطة بر قدرت تلاش نموده اند. کسب قدرت سیاسی توانمندی هایی را در اختیار بشر قرار می دهد که اگر کنترل نگردد زمینة گرایش حاکمان به سوءاستفاده از قدرت را فراهم می آورد أکثر

جوامع انسانی از ابتدای خلقت بشر تا به امروز متأثّر از قدرت سیاسی بوده، بطوری که گروه های مختلفی جهت کسب و سلطة بر قدرت تلاش نموده اند. کسب قدرت سیاسی توانمندی هایی را در اختیار بشر قرار می دهد که اگر کنترل نگردد زمینة گرایش حاکمان به سوءاستفاده از قدرت را فراهم می آورد لذا اندیشمندان جهان با نگرش های متفاوت به قدرت سیاسی، ابزارهای مختلفی را جهت کنترل آن به میان آورده اند.در اسلام نیز، مسئله کنترل قدرت مورد تأکید بیشتری قرار گرفته تا حدی که علاوه بر ابزارهای رایج جهانی، به طرح ابزارهای ویژه ایی از درون انسان جهت کنترل قدرت اشاره کرده است. در بین متفکران اسلامی در جهان معاصر، امام خمینی(ره) به عنوان احیاگر اندیشة اسلامی و پیوند زننده عرصة نظر و عمل سیاست اسلامی،این مسئله را مورد توجه جدّی قرار داده است اما چگونه؟.بنابراین با این سئوال مواجه ایم که:در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)چگونه می توان قدرت سیاسی را با استفاده از ابزارهای درونی کنترل نمود؟ پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی نتایج زیر را ارائه کرده است: امام خمینی(ره) جهت کنترل درونی قدرت سیاسی به وجود ابزارهایی چون عدالت، ایمان، تقوا و علم به اسلام و قانون باور دارد. این ابزارها برای صاحبان قدرت سیاسی و حاکمان جامعه اسلامی فرض است و لذا هرگز تعرضی به جان و مال مردم صورت نمی گیرد،چون این ابزارهای درونی در کنترل طغیان و سوءاستفاده از قدرت، به ویژه در کنترل قدرت از ابتلاء به فساد به ایفای نقش می پردازند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

11 - دموکراسی، آزادی و سکولاریسم در اندیشه امام خمینی (ره)
زهرا صداقتی نیا محمد قدرتی مقصود رنجبر

این مقاله در راستای توصیف و تبیین اندیشه سیاسی امام خمینی (ره) و به منظور آشنایی با جریانهای آزادی، دموکراسی و سکولاریسم در اندیشه امام خمینی به نگارش در آمده است. بی گمان اندیشه امام ،جامع و منسجم و منطقی است و اجزای آن دارای ارتباطی ارگانیک با یکدیگر است. مسئله توجه ب أکثر

این مقاله در راستای توصیف و تبیین اندیشه سیاسی امام خمینی (ره) و به منظور آشنایی با جریانهای آزادی، دموکراسی و سکولاریسم در اندیشه امام خمینی به نگارش در آمده است. بی گمان اندیشه امام ،جامع و منسجم و منطقی است و اجزای آن دارای ارتباطی ارگانیک با یکدیگر است. مسئله توجه به توسعه سیاسی به عنوان یکی از راهکارهای رسیدن به جامعه نمونه مدّنظرامام (ره) بوده است. توجه به مردم سالاری و پذیرش نظر اکثریت در اندیشه حاکم بر نظام، امری پذیرفته شده شمرده می شود. بنیان گذار جمهوری اسلامی با بیان این مطلب که قصد تحمیل کردن چیزی برملت ندارد واسلام و پیامبراسلام (ص) نیز اجازه این کار را نداده اند، به شباهت احتمالی مردم سالاری مدّنظر خود با نمونه غربی اشاره کرده، تصریح می کند:آن دموکراسی که ما می خواهیم به وجود آوریم، درغرب وجود ندارد.دموکراسی اسلام، کامل تر ازدموکراسی غرب است.مقوله آزادی نیز به عنوان حق اولیه بشر در این حکومت پذیرفته شده است. امام خمینی (ره) معتقد بود: در اسلام آزادی هست برای همه طبقات. اساس بر آزادی و استقلال کشور است؛ البته ایشان تصریح می کرد. که: آزادی، در حدود قانون است،معنای آزادی این نیست که هر کس هر چه دلش می خواهد بگوید. جمهوری اسلامی،حکومتی بر پایه آزادی و مردم سالاری در چهارچوب اسلام است.در جریان فکری سکولاریسم ،پیروان این بینش، بر این پندارند که دین و هر چیزی که جنبه قداست و معنویت دارد، باید از روابط و فعالیتهای اجتماعی بر کنار باشد. بنابراین پندار، دین، منحصر و محدود در امور فردی است و با مقوله های سیاست و اجتماع ناسازگار است.ریشـه و اساس این تفکر را باید در موضع گیریهای مغرب زمین در مقابل دین جستجو کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

12 - مختصات «نص شناختی» امام خمینی (ره) و تاثیر آن بر اندیشه فقهی - سیاسی
غلامحسن مقیمی

تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

13 - بررسی میزان آشنایی طلاب و دانشجویان شهر قم با فقه سیاسی اندیشه امام خمینی (ره)
علی اکبری معلم نعمت الله کرم الهی

تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

14 - حاکم و ویژگی های آن در تفکر سیاسی جاحظ
علی شیرخانی حسین شیرخانی

انسان چگونه موجودی است؟آیا بشر، طبع نیک سرشت دارد و یا بد سرشت هست؟در میان علما دو دیدگاه کلی حاکم است و جاحظ بر بدسرشت بودن اعتقاد دارد و بر این مبنا ،معتقد است که انسان با ذات خود، بدون کمک و تمسک به شریعت نمی تواند، زندگی خود را سامان دهد،چون بر مبنای شرارت طبیعی انس أکثر

انسان چگونه موجودی است؟آیا بشر، طبع نیک سرشت دارد و یا بد سرشت هست؟در میان علما دو دیدگاه کلی حاکم است و جاحظ بر بدسرشت بودن اعتقاد دارد و بر این مبنا ،معتقد است که انسان با ذات خود، بدون کمک و تمسک به شریعت نمی تواند، زندگی خود را سامان دهد،چون بر مبنای شرارت طبیعی انسان، هر فردی دنبال جلب حد اکثر منافع برای خود هست و این مساله موجب ف ظهور نزاع ها و کشمکش ها در جوامع بشری می شود، از این ظهور وجود امام به معنای عام ،جهت هدایت جامعه لازم و ضروری هست و ارسال رسل نیز بر همین مبنا بوده و در حضرت حتمی مرتبت به پایان رسیده است و پس از او نیز امام و امامت تداوم داشته و جانشین بلافصل آن حضرت باید حضرت علی علیه السلام می شد،چرا که او اشبه الناس به پیامبر بوده و امام نیز باید ویژگی های پیامبر را داشته باشد.وی براساس همین مبنا امامان جامعه یکی از برجستگان اجتماع دانسته ، چرا همو باید ، جوامع بشری را به سوی کمال مادی و معنوی سوق دهد.به باور جاحظ ویژگی های برجسته می تواند امام را هادی و راهبر جامعه بنماید و در انتخاب امام برای جامعه لازم و ضروری هست که به این اوصاف توجه شود و امام نیر هموار این برجستگی ها را داشته باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

15 - تاملی در موضوعیّتِ مناقشه‌ی «نظری»/«کاربردی» میان اصحابِ علوم سیاسی در ایران با التفات به حوزه‌ی «اندیشه‌ی سیاسی»
شروین مقیمی زنجانی

اگر نگوییم مهمترین، اما بدون تردید یکی از مهمترین مناقشه‌ها میان اصحاب علوم سیاسی در ایران، مناقشه بر سر کاربردیکردنِ آن است. اندیشه‌ی سیاسی، یا دقیق‌تر بگوییم، تاریخِ اندیشه‌ی سیاسی در این میان، از دیدِ حامیانِ کاربردی‌کردنِ علوم سیاسی، متهمِ ردیفِ اول است، زیرا به زعم أکثر

اگر نگوییم مهمترین، اما بدون تردید یکی از مهمترین مناقشه‌ها میان اصحاب علوم سیاسی در ایران، مناقشه بر سر کاربردیکردنِ آن است. اندیشه‌ی سیاسی، یا دقیق‌تر بگوییم، تاریخِ اندیشه‌ی سیاسی در این میان، از دیدِ حامیانِ کاربردی‌کردنِ علوم سیاسی، متهمِ ردیفِ اول است، زیرا به زعمِ آنان، ماهیتِ اساساً نظریِ این حوزه است که با تسلط بر عرصه‌ی آموزش و پژوهشِ علوم سیاسی، راه را بر کاربردیکردنِ این علوم بسته است. از سوی مقابل، اصحاب اندیشه‌ی سیاسی، در بیرون و در مقامِ نمایندگانِ انتصابیِ ساحتِ نظری،در عینِ دفاع از آن به طُرُقِ گوناگون، در درون، به واسطه‌ی عدمِ پیوندِ کوششِ نظری‌شان با واقعیتِ موثّر و عملیِ عرصه‌ی سیاسی و اجتماعی در ایران، با وجدانی مُعذب دست و پنجه نرم می‌کنند. کوشش ما در این مقاله، نشان‌دادنِ بلاموضوع‌بودنِ معرفتیِ این مناقشه، و موضوعیتِ آن از حیثِ ساختارهای سیاسی و اجتماعی در ایرانِ معاصر است. برای این کار، نخست در یک معنای عام، نشان خواهیم داد که علم سیاست در معنای جدید آن، یعنی به عنوان یکی از نتایجِ بلافصلِ فلسفه‌ی سیاسی مدرن، اساساً در نفیِ ارزشِ فعالیتِ نظری به ما هو نظری، ممکن گشت. به عبارت دیگر، علم سیاست جدید، نه صرفاً محصولِ کوشش برای تدوین یک دانشِ سیاسیِ موثّر و قابل‌تحقق از حیثِ عملی، بلکه بالاتر از آن محصول کوشش برای عملی‌‌کردنِ خود فلسفه بود. بنابراین مناقشه‌ی نظری/کاربردی در علوم سیاسی میانِ اصحابِ ایرانیِ آن، از حیثِ مبانیِ معرفتیِ علم سیاست جدید، بلاموضوع است. اما فهمِ این مناقشه‌ی واقعی، مستلزمِ بحثی در معنای اخصِ کلمه، یعنی وضعِ علوم سیاسی در ایرانِ معاصر است، نه علم سیاست جدید در معنای عام آن. ما در این مقاله نشان خواهیم داد که مناقشه‌ی مزبور، فرعِ بر بی‌جایگاه‌بودنِ علمِ سیاست جدید در ایران، به لحاظِ ساختارهای سیاسی و اجتماعی است و بسط و گسترشِ کَمّیِ آموزش و پژوهش در این رشته از زمانِ تاسیس مدرسه‌ی علوم سیاسی تا کنون، کمکی به علوم سیاسی (اعمِ از شاخه‌های نظری و عملیِ آن)، برای یافتنِ جایگاه‌اش در ساختار سیاسی و اجتماعی نکرده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

16 - روش تاریخ نگاری در اندیشه سیاسی خواجه نظام الملک طوسی
مهین نیرومند آلانکش گارینه کشیشیان سیرکی

مفهوم‌سازی‌تاریخی یکی ازمبانی فهم اندیشه‌سیاسی است‌که از دوره یونان‌باستان تا ایران، اسلام و دوران‌مدرن مورد توجه بوده است. درگذشته مفهوم‌سازی تاریخی عمدتاً روندی عینی و وقایع‌نگارانه داشت،اما این اندیشه با اصحاب قرارداد، مفهوم‌سازی وضع‌طبیعی را به‌جای عینیت وقایع قرار‌ أکثر

مفهوم‌سازی‌تاریخی یکی ازمبانی فهم اندیشه‌سیاسی است‌که از دوره یونان‌باستان تا ایران، اسلام و دوران‌مدرن مورد توجه بوده است. درگذشته مفهوم‌سازی تاریخی عمدتاً روندی عینی و وقایع‌نگارانه داشت،اما این اندیشه با اصحاب قرارداد، مفهوم‌سازی وضع‌طبیعی را به‌جای عینیت وقایع قرار‌ داد. عده‌ی دیگری از اندیشمندان-کوشیدند تا با ارائه یک‌خط سیرکلی ازتاریخ، مراحل و ساختارهای نهفته در پس تحولات راکشف کنند و برای‌خود یک دوره‌ی‌آرمانی از درون تاریخ درآورده و آن‌را به‌عنوان نمونه مثالی وضع‌آینده قرار دهند. بسیاری از ایده‌های مذهبی و نیز نظریه‌های هگل و مارکس با این شیوه درصدد ارائه‌ی الگوی‌مطلوب خود از سیاست و جامعه‌ی ایده‌آل بودند. این پژوهش با هدف پاسخ‌به‌ این پرسش تنظیم شده‌که خواجه نظام‌الملک چگونه از تجربیات تاریخی و روایت از تاریخ،کوشیده تا اندیشه‌ی سیاسی خود درباب امرسیاسی و دولت را ارائه نماید؟ ایده اولیه‌ی نگارندگان آن‌است‌که خواجه ‌نظام‌الملک با بهره‌گیری از متون تاریخی عصرخودکه عمدتاً به ایران پیش از اسلام و پس از آن‌برمی گردد،کوشیده تا با ذکر مثال‌های تاریخی و نیز بیانات و اظهارات شخصیت-های برجسته در این دو مقطع مبنایی برای دستگاه فکری خود فراهم آورد. روش به‌کارگرفته شده در این مقاله تحلیل مضمون به‌عنوان یکی از شاخه‌های جدید تحلیل محتواست، که براساس آن مضامین اصلی یک متن از طریق مطالعه‌ی اکتشافی استخراج شده و برای بررسی فرضیه مورد توجه قرارگرفت. برای بررسی فرضیه نیز نخست روش‌تاریخ‌نگاری دراندیشه‌ی سیاسی‌ وی مورد بحث قرارگرفت، سپس با بررسی متن سیاست‌نامه دونمونه تاریخی ایرانی و اسلامی تشریح شد و نهایتاً با تحلیل مضامین اصلی در این دو دوره به ارائه‌ی روش خواجه نظام‌الملک پرداخته شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

17 - وجوه واقع‌گرایانه مفهوم ایرانشاهی در اندیشه سیاسی خواجه نظام‌الملک طوسی
شجاع احمدوند علی سعیدیان نژاد

اندیشه سیاسی ایرانشاهی، مجموعه‌‌ای از آرای ایرانیان درباره سیاست است که از دوره ایران باستان شکل گرفته و در آرای متفکران اسلامی چون خواجه نظام‌الملک، و... بازتاب پیدا کرده است. با توجه به ارتباط آن با دین، در این فرآیند سیاست سرشتی قدسی یافت و شاه به عنوان نماینده و کار أکثر

اندیشه سیاسی ایرانشاهی، مجموعه‌‌ای از آرای ایرانیان درباره سیاست است که از دوره ایران باستان شکل گرفته و در آرای متفکران اسلامی چون خواجه نظام‌الملک، و... بازتاب پیدا کرده است. با توجه به ارتباط آن با دین، در این فرآیند سیاست سرشتی قدسی یافت و شاه به عنوان نماینده و کارگزار خداوند با مجموعه‌ای از اوصاف، از دیگر آحاد جامعه متمایز شد. شاه در رأس امور جامعه کارویژه برقراری نظم، عدالت و دین‌داری را برعهده داشت. به لحاظ تاریخی، نخستین هسته‌های این نظام شاهی توسط مادها به وجود آمد و هخامنشیان آن را به صورت یک نظام کامل جهان‌داری عرضه کردند. براین اساس، هدف این مقاله شناخت چگونگی بازتاب این‌گونه از سیاست‌ورزی در اندیشه و عمل خواجه نظام‌الملک طوسی است که به مدت سی سال عهده‌دار وزارت دولت آل‌سلجوق بود. داده‌های مقاله که به شکل کتابخانه‌ای گردآوری شده، با روش کنش گفتاری کوئینتن اسکینر متفکر برجسته مکتب تاریخنگاری کمبریج تحلیل شده است. در این روش تمرکز بیشتر بر فهم معنای متن است، هرچند بستر اجتماعی شکل‌گیری هنجار مسلط زمانه و دستکاری اندیشمند مورد نظر در آن هنجار نیز مدنظر خواهد بود. یافته پژوهش آن است که مراد خواجه از سیاست ایرانشاهی برپایی حکومتی متعادل بود که در آن شهریار در جهت کسب، حفظ و گسترش قدرت خود ناگزیر از نظم‌گستری، عدالت‌گستری، دین‌گستری در جامعه بود. نتیجه نهایی مقاله آن است که ایران‌شاه از خلال نظم‌گستری، عدالت‌گستری و دین‌گستری باید در اندیشه حفظ قدرت باشد و تنها از این طریق است که می‌تواند بر بحران‌های مختلف فائق آید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

18 - مفهوم و مبانی خرد سیاسی در کلیله و دمنه
مهدی حسنی باقری شریف آباد حامد حسینخانی

چکیده:کلیله و دمنه اندرزنامه‌ای است درباره حکومت و سیاست که خطوط اصلی آن بر محور اندیشه‌های ایرانشهری است. خرد یکی از برجسته‌ترین این محورها است که می‌توان در عرصه حکومت‌داری ازآن به خرد سیاسی تعبیر کرد. هدف اصلی این مقاله واکاوی مفهوم و مبانی خرد در مفهوم سیاسی آن در ک أکثر

چکیده:کلیله و دمنه اندرزنامه‌ای است درباره حکومت و سیاست که خطوط اصلی آن بر محور اندیشه‌های ایرانشهری است. خرد یکی از برجسته‌ترین این محورها است که می‌توان در عرصه حکومت‌داری ازآن به خرد سیاسی تعبیر کرد. هدف اصلی این مقاله واکاوی مفهوم و مبانی خرد در مفهوم سیاسی آن در کلیله و دمنه است. تلاش شده است با طرح پرسشی درباره مفهوم و مبانی خردسیاسی در این اثر و با استفاده از روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و با گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه‌ای، در جهت دستیابی به این هدف حرکت کرد. درفرضیه‌ی اصلی مفهوم خرد سیاسی روش و منش اداره امور، و مبانی آن مواردی چون توامانی دین و سیاست، عدالت، اندیشه شاهی ـ آرمانی، و فره ایزدی معرفی گردیده است. در نهایت نویسنده به این نتیجه دست یافته که خرد سیاسی در کلیله و دمنه به معنای کلی روش و منش سیاسی اداره امور متاثر از مبانی و ساختار کلی آن در اندیشه‌های کهن ایرانی به ویژه در اندیشه‌های سیاسی ایرانشهری است و نمودهای آن را می‌توان در باب‌های گوناگون این اثر بر حسب موقعیت‌ و شرایط، در قالب حکایت‌ها‌ی گوناگون بررسی کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

19 - شریعتی و آشفتگی فکر سیاسی ( نقد و بررسی آرای فکری سیاسی علی شریعتی بر اساس روش هرمنوتیک قصدگرا )
علی مرشدی‌زاد احسان تاجیک

آموزه های سیاسی مذهبی شریعتی در حسینیه ارشاد طی سال های 1347 تا 1351 خورشیدی، مخاطبین بسیاری را به خود جذب کرد ، که تأثیر گذاری بسزایی در جامعه به دنبال داشت. به نظر می رسد آموزه های شریعتی بر پایه تفسیری ایدئولوژیک و سیاسی از اسلام با تأثیر پذیری مستقیم ( و غیر قابل أکثر

آموزه های سیاسی مذهبی شریعتی در حسینیه ارشاد طی سال های 1347 تا 1351 خورشیدی، مخاطبین بسیاری را به خود جذب کرد ، که تأثیر گذاری بسزایی در جامعه به دنبال داشت. به نظر می رسد آموزه های شریعتی بر پایه تفسیری ایدئولوژیک و سیاسی از اسلام با تأثیر پذیری مستقیم ( و غیر قابل کتمان) از مارکسیسم، سوسیالیسم و اگزیستانسیالیسم بود که پایه های فکری خود را استوار کرد. بدین سبب این مقاله در صدد است به بررسی نظریات سیاسی علی شریعتی بپردازد و این که تفکرات سیاسی شریعتی در چه سطحی از مؤلفه های اندیشه سیاسی، فلسفه سیاسی، و نظریه سیاسی پیوند دارد. از این رو در با رویکرد تحقیق تحلیل اسنادی بر اساس روش هرمنوتیک قصدگرای کوئنتین اسکینر به عنوان مبنای پژوهش تحقیق حاضر زمینه ها و انگیزه ها و قصد مؤلف در زندگی فکری و آثار علی شریعتی مورد بررسی و شناخت قرار می گیرد . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

20 - سیاست در اندیشه سهروردی بازخوانی اندیشه سیاسی سهروردی با تأکید بر الگوی جُستاری اسپریگنز
میر جمال الدین تقوی مقدم محمد آگاه محمدکاظم کاوه پیشقدم

آنچه اصالت اندیشه سیاسی سهروردی را نمایان می‌کند، توجه و تقید وی برای پیدا‌کردن راه برون‌رفتی از بحران‌های سیاسی- اجتماعی عصر خود است. اگر‌چه برخی سهروردی را اندیشمندی آرمان‌گرا می‌دانند و این امر مانعی در فهم درست اندیشه سیاسی وی است، اما آنچه باعث شناخت دقیق تفکر سیاس أکثر

آنچه اصالت اندیشه سیاسی سهروردی را نمایان می‌کند، توجه و تقید وی برای پیدا‌کردن راه برون‌رفتی از بحران‌های سیاسی- اجتماعی عصر خود است. اگر‌چه برخی سهروردی را اندیشمندی آرمان‌گرا می‌دانند و این امر مانعی در فهم درست اندیشه سیاسی وی است، اما آنچه باعث شناخت دقیق تفکر سیاسی سهروردی می‌شود، تأمل بر این نکته است که وی، با ترسیم تصویری دقیق از نابسامانی‌های زمانه خود و تلاش برای بازسازی جامعه، در‌صدد خوانشی واقع‌گرایانه از وضع موجود جامعه هم‌عصر خود است. بر این اساس، درک سرشت اندیشه سیاسی سهروردی را می‌توان با به‌کارگیری روش جُستاری اسپریگنز بهتر متوجه شد. مقاله حاضر درصدد طرح این پرسش است که سهروردی بحران سامان سیاسی جامعه هم‌عصر خود را چگونه ترسیم و با مشاهده این بی‌نظمی، برای درمان و برون‌رفت از آن چه راه‌حلی را تجویز می‌کند؟ سهروردی واقعیت موجود جامعه خویش را چنین دریافته بود که شکاف‌های عمیق اعتقادی، تعصب، خشونت‌های مذهبی و به تعبیر وی چیره‌شدن ظلمت و تاریکی، زمینه‌ساز انشقاق آحاد جامعه و همچنین ترویج‌کننده ظاهرگرایی مذهبی و نهایتاً توجیه‌کننده فساد، ظلم و جور حُکام شده است. سهروردی در تلاش است برای چنین جامعه بحران‌زده‌ای نسخه درمانی ارائه دهد. بر اساس روش جُستاری اسپریگنز می‌توان فرضیه این پژوهش را چنین بیان کرد که سهروردی گسست معرفتی میان حکمت و حکومت را زمینه‌ساز بروز و ظهور نابسامانی‌ها و بحران‌های جامعه عصر خود می‌داند. از این‌رو وی با تبیین وضع موجود و ترسیم وضع مطلوب، در پی بازسازی رابطه حکمت و حکومت در قالب مشروعیت‌بخشی به حکومت حاکمِ حکیم، به‌عنوان راه‌حل برون‌رفت از بحران سامان سیاسی است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

21 - صلاح ملک در اندیشه سیاسی ایران؛ مقایسه دوران پیشا اسلامی و دوران اسلامی
سید علی میرموسوی

مفهوم مصلحت از مفاهیم با اهمیت و پر کاربرد در تاریخ اندیشه سیاسی است. با نگاهی به میراث سیاسی بر جای مانده از ایران باستان و مقایسه آن با آثار دوران اسلامی می توان دریافت صلاح ملک مفهومی کانونی در اندیشه سیاسی ایران بوده است. در دوران ایران شهری، رعایت مصالح ملک و مردم أکثر

مفهوم مصلحت از مفاهیم با اهمیت و پر کاربرد در تاریخ اندیشه سیاسی است. با نگاهی به میراث سیاسی بر جای مانده از ایران باستان و مقایسه آن با آثار دوران اسلامی می توان دریافت صلاح ملک مفهومی کانونی در اندیشه سیاسی ایران بوده است. در دوران ایران شهری، رعایت مصالح ملک و مردم از ویژگی های شاهی نیک و آرمانی بوده و به عنوان معیاری برای تمایز نظام سیاسی مطلوب از نامطلوب به کار می رفته است. در دوران اسلامی نیز با ترجمه آثار ایرانی، این مفهوم در سیاستنامه ها بازتاب یافت و سیاست بر پایه مصلحت را در پی داشت. از این نظر می توان ادعا کرد، صلاح ملک معنایی نزدیک به مصلحت عمومی در فلسفه سیاسی کلاسیک غرب داشته و پایبندی به آن معیاری برای مشروعیت قلمداد می شده است. مقاله حاضر با ایضاح و تبیین این مفهوم، جایگاه و نقش آن را در تاریخ اندیشه سیاسی ایران مورد بررسی و تحلیل قرار می دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

22 - بررسی مشروعیت حکومت تیمور و جانشینان او(912- 771ه.ق.) با رویکرد به اندیشه های سیاسی ایرانی
زهرا اعلامی زواره فریدون الهیاری

مشروعیت در اصطلاح سیاسی به معنای پذیرش و فرمانبرداری آگاهانه و داوطلبانه‌ مردم از نظام سیاسیو قدرت حاکم است. همه انواع نظام های سیاسی، نیاز به مشروعیت دارند؛ تا از یک سو ثابت نمایند که سلطه و حاکمیت ایشان بر حق و درست است و از سوی دیگر با آگاه نمودن زیر دستان از حقانیت أکثر

مشروعیت در اصطلاح سیاسی به معنای پذیرش و فرمانبرداری آگاهانه و داوطلبانه‌ مردم از نظام سیاسیو قدرت حاکم است. همه انواع نظام های سیاسی، نیاز به مشروعیت دارند؛ تا از یک سو ثابت نمایند که سلطه و حاکمیت ایشان بر حق و درست است و از سوی دیگر با آگاه نمودن زیر دستان از حقانیت خود، موجبات اطاعت سیاسی آنان را فراهم آورند. هر حاکمیتی در چارچوب شرایط عصر خود و با توجه به مذهب، فرهنگ، خلقیات وپیشینه‌جامعه، اصول خاصی را به عنوان مبنای مشروعیت ارائه می کند. مساله‌ مهم در اینجا توان تلفیق این اصول باشرایط مختلف است. یکی از ابزارهایی که حکومت ها برای اعتبار بخشی به حاکمیت خود استفاده می نمودند، بهره گیری از اندیشه ها و عقاید سیاسی ایرانی در مورد جایگاه والای حکومت و لزوم اطاعت از حاکم بود. تیموریان(912- 771ق.) در جهت کسب مشروعیت به این اصل مهم توجه داشتند. این مقاله بر آن است تا مشروعیت حاکمیت تیموریان را بر مبنای اندیشه های ایرانی و در قالب عناوینی همچون؛ حقّ الهی حکومت، فرهمندی، تأیید الهی، تأثیر پذیری از آداب ملکداری پادشاهان ایرانی و... به روش توصیفی و تحلیلی و بر اساس اطلاعات کتابخانه ای بررسی نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

23 - آسیب شناسی مشروعیت حکمران هخامنشی (تحلیل محتوای کتیبه ها)
فرزانه دشتی محمد رحیم عیوضی

پگاه تاریخ بشر در موضوع سیاست را ایرانیان به خود اختصاص داده اند و آنان بوده اند که وجوه غارت گری، جنگ، خشونت، ناامنی، بی نظمی، آشوب و تجاوز را به سمت گفتمان های آبادانی، رواداری، راستی، اخلاق، حقوق بشر سوق داده اند. سلسله هخامنشیان به گفته ابن خلدون و هگل سرآغاز حکمران أکثر

پگاه تاریخ بشر در موضوع سیاست را ایرانیان به خود اختصاص داده اند و آنان بوده اند که وجوه غارت گری، جنگ، خشونت، ناامنی، بی نظمی، آشوب و تجاوز را به سمت گفتمان های آبادانی، رواداری، راستی، اخلاق، حقوق بشر سوق داده اند. سلسله هخامنشیان به گفته ابن خلدون و هگل سرآغاز حکمرانی انسانی در تاریخ بشر به حساب می آید. در این نوشتار قصد داریم با تحلیل سنگ نوشته ها و کتیبه های به جای مانده از دوره هخامنشیان به این پرسش پاسخ دهیم که چه کسی، با چه ویژگی هایی حق حکمرانی در این سلسله را به دست می آورده است. مجموعه کتیبه های به جای مانده در تخت جمشید، همدان، شوش، بیستون، خراسان، مصر و .... که گفته ها و گزاره های شاهانی چون کوروش، داریوش، کمبوجیه و ... را ثبت کرده است منبع دسته اول و مستقیمی در جهت شناخت و نقد و بررسی اندیشه سیاسی ایران محسوب می گردد. بر قلمروی حکومتی که نیمی از پهنه مسکونی کره زمین را در اختیار داشت چه کسی با چه شاخص هایی می بایست حکومت داری کند. در این نوشتار وجوه تکنیکی هرم حاکمیت هخامنشیان مورد بررسی انتقادی قرار می گیرد تا وجهی ناشناخته و بسیار تداومی در اندیشه سیاسی ایران تحلیل گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

24 - واکاوی مبانی فکری سید جواد طباطبایی
سید رسول قهاری سید فرشید جعفری پایبندی اصغر پرتوی

یک اندیشه و تفکر در خلا پدیدار نمی شود. هر اندیشه ای واکنش و پاسخی به نیاز دوران خود می باشند. مبانی فکری متفکران کنونی ایران نشات گرفته از تاریخ ایران، سنت و اسلام گرایی، تجدد، علم گرایی وتوسعه بوده است که این مولفه ها تحت تاثیر دوره مدرنیته، گذار به پسامدرنیته، حکومت أکثر

یک اندیشه و تفکر در خلا پدیدار نمی شود. هر اندیشه ای واکنش و پاسخی به نیاز دوران خود می باشند. مبانی فکری متفکران کنونی ایران نشات گرفته از تاریخ ایران، سنت و اسلام گرایی، تجدد، علم گرایی وتوسعه بوده است که این مولفه ها تحت تاثیر دوره مدرنیته، گذار به پسامدرنیته، حکومت دینی در ایران و چالش های فراروی ایران بوده است. در واقع مبانی فکری متفکران ایران همانند سیدجواد طباطبایی تحت تاثیر متغیرهای غربی، سنتی و ایران کنونی ترسیم شده است. این مبانی باعث ارایه اندیشه اقتدارگرایانه، دولت مقتدر، اقتدارگرایی بوروکراتیک، همگرایی در ایران، اسلام دنیاگرا، اندیشه نخبه گرایانه و... شده است. البته متفکرانی همانند طباطبایی با توجه به هژمونی گفتمان سنت و تجدد در معرفت شناسی و بنیان های فکری، کمتر به مولفه هایی همانند جهانی شدن، عصر اطلاعات، دموکراسی سیاسی و حقوق بشر اهمیت می دهند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

25 - مبانی اندیشه سیاسی بنیادگرایی سلفی
محمد طاهری خنکداری

خروج نیروهای آمریکایی از کابل در اوت 2021 و تشکیل امارت اسلامی در افغانستان به دنبال فرار دولت قانونی این کشور، دوباره واژه‌هایی چون القاعده، طالبان، داعش، نیروهای تندرو، رادیکال و بنیادگرا را به سرتیتر رسانه‌های خبری و تحلیلی تبدیل کرد. بسیار مهم است بدانیم که این گروه أکثر

خروج نیروهای آمریکایی از کابل در اوت 2021 و تشکیل امارت اسلامی در افغانستان به دنبال فرار دولت قانونی این کشور، دوباره واژه‌هایی چون القاعده، طالبان، داعش، نیروهای تندرو، رادیکال و بنیادگرا را به سرتیتر رسانه‌های خبری و تحلیلی تبدیل کرد. بسیار مهم است بدانیم که این گروه‌ها از کجا نشأت می-گیرند و تفکراتشان بر چه مبناهایی استوار است؟ به نظر می‌رسد اندیشه سیاسی این گروه‌ها فاقد چارچوب نباشد بلکه با مجموعه‌ای از داده‌های معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی، انسان‌شناسی، جامعه‌شناسی و فرجام‌شناسی پشتیبانی می‌شود. در این مقاله با استفاده از روش هرمنوتیکی اقدام به بررسی بنیادهای اساسی اندیشه سیاسی گروه‌های اسلام‌گرای سلفی خواهیم کرد. گروه‌هایی که تحت عناوین مختلفی چون بنیادگرایی اسلامی، سلفی، داعشی، طالبانی و امثالهم از آنها یاد می‌شود. البته این گروه‌ها ممکن است از زوایای مختلف تفاوت-هایی با هم داشته باشند، ولی در مبانی اشتراکات بسیاری با هم دارند که با توجه به این مبانی مشترک مورد توجه قرار می‌گیرند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

26 - تحول معنایی مشروعیت سیاسی در اندیشه سیاسی شیعه
مهناز رحمانی مهر علی فلاح نژاد نادر پور آخوندی علی فلاحی سیف الدین

مشروعیت سیاسی از اساسی ترین مفاهیم در ادبیات سیاسی امروز و در مباحث مربوط به حکومت و دولت به شمار می آید. اندیشمندان مسلمان در باب مشروعیت سیاسی، اصول اعتقادی نبوت را با ادله عقلی اثبات و بر همین اساس نظریه سیاسی خود را هویت بخشیده اند. در اسلام مشروعیت سیاسی در ابتدا ب أکثر

مشروعیت سیاسی از اساسی ترین مفاهیم در ادبیات سیاسی امروز و در مباحث مربوط به حکومت و دولت به شمار می آید. اندیشمندان مسلمان در باب مشروعیت سیاسی، اصول اعتقادی نبوت را با ادله عقلی اثبات و بر همین اساس نظریه سیاسی خود را هویت بخشیده اند. در اسلام مشروعیت سیاسی در ابتدا به محوریت پیامبر(ص) مورد پذیرش همه واقع شد. اما بعد از رحلت ایشان، مشروعیت سیاسی روندی دوگانه (سنی- شیعی) به خود گرفت. در اهل سنت آن به اختیار مردم واگذار گردید و در شیعه به دو دوره عصر حضور و غیبت امام و مبتنی بر دو رهیافت ایجابی و سلبی تقسیم گردید. در این راستا سوال قابل طرح این است که تحول معنایی مشروعیت سیاسی در اندیشه سیاسی شیعه چگونه و به چه شکل صورت گرفته است؟ فرضیه تحقیق حاکی از آن است که مشروعیت سیاسی در اندیشه سیاسی شیعه نه به شکل خطی و تکاملی بلکه تحت تأثیر قدرت، به گونه ای نامنتظم و غیرخطی صورت گرفته است. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی و روش شناسی آن مبتنی بر تبارشناسی فوکو می باشد. یافته های تحقیق حاکی از آن است که براساس رهیافت ایجابی، مشروعیت سیاسی در اندیشه سیاسی شیعه مبتنی بر سه رویکرد الهی، مردمی و الهی - مردمی؛ و در رهیافت سلبی بر مدار دو رویکرد مبتنی بر تقیه و رویکرد سکولاریستی در چرخش بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

27 - نظریه مشروعیت و استیلای حکومت در اندیشه سیاسی روزبهان خنجی
محمد مهدی نادری کتایون سرلک

فضل اله بن روزبهان خنجی(925-860 ق) معرف به خواجه ملا اندیشمند، فقیه و عارف ایرانی عصر آق‌قویونلو و صفویان است که نقش مهمی در گسترش مکتب فقهی شافعی داشته است. او شافعی مذهبی متعصب بود و این تعصب در تکوین عقایدش نقش مهمی داشت. فضل بن روزبهان خنجی با احیاء شریعت نامه نویسی أکثر

فضل اله بن روزبهان خنجی(925-860 ق) معرف به خواجه ملا اندیشمند، فقیه و عارف ایرانی عصر آق‌قویونلو و صفویان است که نقش مهمی در گسترش مکتب فقهی شافعی داشته است. او شافعی مذهبی متعصب بود و این تعصب در تکوین عقایدش نقش مهمی داشت. فضل بن روزبهان خنجی با احیاء شریعت نامه نویسی و نظریه استیلا به دنبال احیای نظم و اقتدار سیاسی اهل سنت بود. روزبهان بحران سیاسی جامعه عصر خود را به قدرت رسیدن سلاطین غیرمذهبی و بی‌توجه به اجرای شریعت می‌دانست. به راستی او را می‌توان یکی از مهم‌ترین اندیشمندان نظریه مشروعیت و استیلا در میان اهل سنت دانست. در واقع خنجی با استفاده از مؤلفه‌هایی چون تأویل گرایی، مشیت گرایی و حتی نمادهایی از اندیشه ایرانشهری در صدد برآمده تا حکومت آق قویونلو را حکومتی مشروع معرفی نماید. پژوهش توصیفی – تحلیلی حاضر بر آن است که با تمرکز بر دیدگاه آخرین شریعت نامه نویس (فضل اله بن روزبهان خنجی) به این پرسش پاسخ دهد که روزبهان خنجی راه حل برون‌رفت از مسائل و مشکلات سیاسی عصر خود را در چه می‌داند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

28 - تقابل اندیشه سیاسی علمای شیعه در رابطه با پادشاهان عصرصفوی(دوره شاه اسماعیل و شاه تهماسب)
علی اشرف حاتمی ناصر جدیدی علیرضا ابطحی فروشانی

چکیدهتشکیل دولت صفویه در سال 907 هجری نقطه عطفی در تاریخ تشیع و فصلی نوین در ارتباط و مناسبات علمای شیعه با پادشاهان صفوی می باشد. مقاله حاضر می کوشد که مناسبات علمای شیعه با پادشاهان صفوی را با تأکید بر دوره شاه اسماعیل و شاه تهماسب صفوی(982-907 ه ) مورد کنکاش قرار دهد أکثر

چکیدهتشکیل دولت صفویه در سال 907 هجری نقطه عطفی در تاریخ تشیع و فصلی نوین در ارتباط و مناسبات علمای شیعه با پادشاهان صفوی می باشد. مقاله حاضر می کوشد که مناسبات علمای شیعه با پادشاهان صفوی را با تأکید بر دوره شاه اسماعیل و شاه تهماسب صفوی(982-907 ه ) مورد کنکاش قرار دهد. نتایج تحقیق حاکی از این است که مناسبات علمای شیعه با شاهان صفوی در دوره مورد بحث وجوه مختلفی از اندیشه تا عمل و دارای دو رویکرد سلبی و ایجابی داشته است. در پیوند با این موضوع تأکید بر ضرورت تأسیس حکومت در زمان غیبت، توجیه نظری تأسیس حکومت صفوی، توجیه مشروعیت حکومتهای شیعی بخصوص صفویه، ضرورت برگزاری نماز جمعه ، پرداخت هدایا به شاهان صفوی رویکرهای ایجابی و عدم وجوب نماز جمعه در دوران غیبت، عدم لزوم پرداخت هدایا به شاهان صفوی و عدم برگزاری نماز جمعه درعصرغیبت وهمچنین عدم لزوم پذیرش مناصب سیاسی ازسوی علما مهمترین رویکردهای سلبی در مناسبات بعضی دیگر از علمای شیعی با پادشاهان صفوی در دوره مورد نظر بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

29 - شؤون فقیه و ولایت فقیه در نگاه شیخ جعفر کاشف الغطا
محمد معرفت

تفکر سیاسی همواره در حوزة فقه حکومتی اسلام مطرح بوده و فقهای اسلام از جمله کاشف الغطا در بخش‌های مختلف فقه، به آن پرداخته‌اند. افزون بر جایگاه علمی و موقعیت اجتماعی، عصر کاشف الغطا در شکل‌گیری و نفوذ اندیشة سیاسی وی مؤثر بوده است. ازجمله اختیارات و شؤون فقیه در عصر غیبت أکثر

تفکر سیاسی همواره در حوزة فقه حکومتی اسلام مطرح بوده و فقهای اسلام از جمله کاشف الغطا در بخش‌های مختلف فقه، به آن پرداخته‌اند. افزون بر جایگاه علمی و موقعیت اجتماعی، عصر کاشف الغطا در شکل‌گیری و نفوذ اندیشة سیاسی وی مؤثر بوده است. ازجمله اختیارات و شؤون فقیه در عصر غیبت از نگاه کاشف ‌الغطا، تصدی امر جهاد، اقامه و اجرای حدود، مقام افتا، نصب قاضی و شیخ الإسلام و تولیت خمس و زکات می‌باشد. ایشان بر اساس همین شؤون، در عرصة سیاست داخلی به دفع خطر اخباریان، و در عرصة سیاست خارجی حکم جهاد و اذن تشکیل سپاه به فتحعلی شاه قاجار داد و او را نائب خود ساخت. وی بنابر اصل عدم ولایت معتقد است مخلوقات در عبودیت با هم برابرند و کسی جز خداوند دارای سلطة حقیقی نیست؛ پس اوامر و نواهی نیز تنها از جانب خداوند یا کسی که منصوب از ناحیة او است، باید صادر شود. مبانی نظری او در کتاب کشف ‌الغطا و سیرة عملى ایشان در اجراى قوانین اجتماعى اسلام، حکایت از پذیرش ولایت عامه فقیه برای نائب عام امام یعنی مجتهد جامع الشرایط دارد. این اثر، علاوه بر بررسی برخی جریان‌های تاریخی و سیرة عملی کاشف ‌الغطا، مبتنی بر توصیف و تحلیل آرای سیاسی ایشان، با استفاده از آثار مکتوب وی است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

30 - اصالت فرد در اندیشه سیاسی امام علی (ع)
عباسعلی رهبر علی ملک زاده

چکیده اصالت فرد معمولا"درکناراصالت جامعه بکارمی رود ودارای معانی متعدد می باشد یکی از مفاهیمی که در مورد این واژه بکا ر رفته است حقیقت بودن چیزی که اصل نامیده می شود، ودیگری تابع آن محسوب می گردد.از آنجایی که ا نسان موجودی است که اورا حیوان نا طق نامیده اند موجودی که د أکثر

چکیده اصالت فرد معمولا"درکناراصالت جامعه بکارمی رود ودارای معانی متعدد می باشد یکی از مفاهیمی که در مورد این واژه بکا ر رفته است حقیقت بودن چیزی که اصل نامیده می شود، ودیگری تابع آن محسوب می گردد.از آنجایی که ا نسان موجودی است که اورا حیوان نا طق نامیده اند موجودی که دارای عقل واراده بوده واز طریق فکر و اندیشه برای چگونه زیستن خود تصمیم می گیرد، یا فته های تاریخی وباستان شناسی ثابت می کند که از اول انسان دارای زندگی جمعی بوده که بخاطر رفاه وامنیت بیشترمی باشد، اما بعضا"زندگی اجتماعی برای او محدودیت های فراوانی را بوجود آورده است که این مسئله با دو نظریه جامعه شناسان روبرو شده است، یعنی فردگرایی وجامعه گرایی، از آنجایی اندیشه امام علی ( ع) که از متن اسلام سرجشمه می گیرد ودر اسلام این فرد است که مورد خطات خداوند است، ودستوات خدا را باید در زندگی فردی واجتماعی به درستی به کار ببندد لذا جایگاه فر د وجامعه در اندیشه سیاسی امام علی (ع ) مورد بررسی قرار می گیرد واینگونه نتیجه می گیرد که گرچه دراین نظریه جامعه دارای جایگاه خاصی است اما دردیدگاه وی فرد اصالت دارد چرا که باوجود افراد است که جامعه بوجود می آید وهم خواسته اوست که باعث شده است خصلتهای جوامع با یکدیگر فرق داشته باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

31 - واکاوی رویکرد آیت‌الله العظمی بهجت به سیاست (از نظر تا عمل)
عباس تقوائی

آیت‌الله العظمی بهجت یکی از بزرگترین فقهای شیعه در سده اخیر بوده است که بررسی مجموعه نگاه ایشان به حوزه سیاست با توجه به درک با واسطه و مستقیم دو انقلاب مهم معاصر در تاریخ کشور ما یعنی انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی ایران، از اهمیت به سزایی برخوردار می‌باشد. البته به لحا أکثر

آیت‌الله العظمی بهجت یکی از بزرگترین فقهای شیعه در سده اخیر بوده است که بررسی مجموعه نگاه ایشان به حوزه سیاست با توجه به درک با واسطه و مستقیم دو انقلاب مهم معاصر در تاریخ کشور ما یعنی انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی ایران، از اهمیت به سزایی برخوردار می‌باشد. البته به لحاظ نوع مشرب کلی‌ای که ایشان در سرتاسر زندگی و شئون مختلف اجتماعی و از جمله در سیاست داشته، طبعا ابهاماتی در خصوص دیدگاههایشان نسبت به مسائل اساسی مورد توجه در حوزه فقه سیاسی شیعه وجود دارد؛ لذا در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی – توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و گزارش‌های رسیده از نزدیکان، آشنایان و شاگردانشان در خصوص مواضع عملی و دیدگاههای سیاسی ایشان، سعی نموده‌ایم که تا حد امکان به آراء و نظریات ایشان در حوزه سیاست و مسائل مهم مورد توجه شیعیان در این حوزه یعنی حکومت اسلامی و ولایت فقیه پرداخته تا بتوانیم تا حدودی به منظومه اندیشه سیاسی ایشان دست پیدا کنیم مخصوصا ( چنانکه در این مقاله خواهیم دید ) با توجه به اینکه ایشان قایل به عدم تعطیلی حکومت و دین در عصر غیبت و همچنین لزوم اهتمام فقهاء به امر اجرای شریعت در این عصر هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

32 - سیاست اخلاقی در اندیشه آیت‌الله خامنه ای
فرشید دانش پژوه

اخلاق دانشی عملی است که به ارزیابی اعمال جوانحی و جوارحیِ ارادی و اختیاری انسان در حوزه فردی و فرافردی می‌پردازد و پدیده‌ی ارزشمندی در معنابخشی و تعالی انسان است. رابطه اخلاق و سیاست چه به مثابه‌ی دو نهاد، چه به عنوان دو نظام دانایی از دغدغه‌های اساسی فیلسوفان است. در ن أکثر

اخلاق دانشی عملی است که به ارزیابی اعمال جوانحی و جوارحیِ ارادی و اختیاری انسان در حوزه فردی و فرافردی می‌پردازد و پدیده‌ی ارزشمندی در معنابخشی و تعالی انسان است. رابطه اخلاق و سیاست چه به مثابه‌ی دو نهاد، چه به عنوان دو نظام دانایی از دغدغه‌های اساسی فیلسوفان است. در نسبت دو مفهوم اخلاق و سیاست و نسبت بین هنجارها و ارزش‌های حوزه اخلاق با هنجارها و ارزش‌های حوزه سیاست و تقدم و تاخر ارزش‌ها دیدگاه‌های متنوعی وجود دارند. این مقاله با رویکرد تحلیلی در فلسفه اخلاق هنجاری و روش مقایسه‌ای و ابزار مطالعه کتابخانه‌ای ضمن تفکیک انواع مختلف اخلاق و تعریف مکاتب اخلاقی، با اتکاء بر بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به واکاوی سیاست اخلاقی در اندیشه ایشان می‌پردازد.مدعای مقاله این است که آمیختگی سیاست و معنویتِ مبتنی بر اخلاق دینی وجه برجسته‌ای در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای دارد. همچنین مجموعه‌ای از انواع اخلاق و مکاتب اخلاقی از جمله اخلاق توصیفی مبتنی بر سیاست‌ورزی معصومین(ع) به مثابه‌ی سیاستمداران آرمانی، اخلاق هنجاری، اخلاق وظیفه‌گرای نتیجه‌گرا مبتنی بر نتایج آرمانی و تکالیف واقع‌گرایانه، اخلاق حداقلی مبتنی بر عدالت، اخلاق حداکثری مبتنی بر شفقت نسبت به مومنان و شدت عادلانه نسبت به دشمنان، اخلاق مطلق‌گرا مبتنی بر اصول و اخلاق زمینه‌گرای مبتنی بر واقعیات جامعه و مصلحت عامه در ساحات باور، تصمیم و عمل ایشان برجسته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

33 - جنایت های ارتکابی در میانمار و رهیافت های منطقه ای (با تکیه بر اندیشه سیاسی مقام معظم رهبری)
سجاد رحمتی ترکاشوند جمال بیگی بابک پور قهرمانی

یکی از موارد بحث‌برانگیز در منطقه جنوب شرقی آسیا، جنایت‌های ارتکابی در مینمار می‌باشد که شامل جنایت‌های نسل زدایی، جنایت‌های علیه بشریت و جنایت‌های جنگی بوده که با عنایت به غیر انسانی بودن این رفتارها، مورد توجه مقام‌های سیاسی سایر کشورها از جمله مقام معظم رهبری قرار گر أکثر

یکی از موارد بحث‌برانگیز در منطقه جنوب شرقی آسیا، جنایت‌های ارتکابی در مینمار می‌باشد که شامل جنایت‌های نسل زدایی، جنایت‌های علیه بشریت و جنایت‌های جنگی بوده که با عنایت به غیر انسانی بودن این رفتارها، مورد توجه مقام‌های سیاسی سایر کشورها از جمله مقام معظم رهبری قرار گرفته است. هدف این مقاله تبیین جنایت‌های ارتکابی در میانمار و رهیافت‌های منطقه‌ای آن با تکیه بر اندیشه سیاسی مقام معظم رهبری است. روش تحقیق از نوع توصیفی و تحلیلی بوده و گردآوری اطلاعات نیز به صورت گردآوری و فیشبرداری می‌باشد. نحوه انجام پژوهش کیفی بوده و یافته های تحقیق حاکی از این است که شدت جنایت‌های ارتکابی در میانمار به حدی است که بر اساس نظریه‌‌های اندیشمندان سیاسی کشورها به خصوص مقام معظم رهبری، راهکارهای پیش‌گیری و مقابله با این جنایت‌ها اقدام عملی کشورها و فشار سیاسی و اقتصادی به دولت میانمار، ورود سازمان‌های حقوق بشری، تشکیل کنفرانس سازمان همکاری اسلامی، و واکنش دادگاه بین المللی کیفری برای محاکمه و مجازات عاملان این جنایت‌ها است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

34 - تاثیر اندیشه اصلاح گرایانه محقق سبزواری در رفتار اجتماعی سلاطین صفویه
رئوف موسوی معصومه قره داغی مقصود علی صادقی

10.30495/jscc.2023.1948107.1961

هدف این تحقیق بررسی تاثیر اندیشه محقق سبزواری در رفتار اجتماعی سلاطین صفویه بود که با مطالعه منابع و ماخذ موجود انجام گرفت . روش پژوهش این موضوع توصیفی است که با روش اسنادی با مطالعه کتب ، مقالات ، و بررسی مبانی تئوریک اندیشمندان دوره صفویه می باشد . یافته ها نشان می ده أکثر

هدف این تحقیق بررسی تاثیر اندیشه محقق سبزواری در رفتار اجتماعی سلاطین صفویه بود که با مطالعه منابع و ماخذ موجود انجام گرفت . روش پژوهش این موضوع توصیفی است که با روش اسنادی با مطالعه کتب ، مقالات ، و بررسی مبانی تئوریک اندیشمندان دوره صفویه می باشد . یافته ها نشان می دهد با ظهور سلسله صفویه ، صفحه جدیدی در شیوه حکومت داری و ارتباط با مردم برای تثبیت و توسعه جامعه در آن دوره ورق خورد . سلاطین صفوی با توجه به رسمی شدن دین تشیع و پذیرش آن از سوی مردم ، و برای مشروعیت یابی خود و تمسک به قواعد عقلایی و ریشه دار متصل به وحی و نصوص دینی برای اداره کشور به سوی اندیشمندان حوزه های علمی شیعه روی آوردند و در مقابل علما نیز این فرصت را برای ارتقای تشیع به سطح اداره سیاسی و اجتماعی کشور تازه استقلال یافته ایران مغتنم شمرده ، به نظریه پردازی از نوع ولایت و نظارت فقیه بر سلطنت دست زدند . اهمیت این موضوع به این امر باز می گردد که سیر صعود و نزول هر تمدن نتیجه ساز کارهای تراکمی ، بازتولیدی و انحطاطی شکل گرفته که نظام اجتماعی و سیاسی جوامع ، سازنده آن است . در این شرایط محقق سبزواری با ارائه اندیشه اصلاح گرایانه رفتار اجتماعی سلاطین صفوی را تقویت و حکومت آنان را تثبیت نمود . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

35 - بررسی تاثیر اندیشه اصلاح گرایانه محقق سبزواری در رفتار اجتماعی سلاطین صفویه
رئوف موسوی معصومه قره داغی

10.30495/jscc.2022.1948110.1952

با ظهور سلسله صفویه ، صفحات جدیدی در تاریخ اندیشه سیاسی و شیوه زمامداری ایرانیان با تکیه بر شریعت اسلام و به ویژه فقه سیاسی شیعه ورق خورد . سلاطین صفوی در پویش برای مشروعیت یابی خود و تمسک به قواعد عقلایی و ریشه دار متصل به وحی و نصوص دینی برای اداره کشور به سوی اندیشمن أکثر

با ظهور سلسله صفویه ، صفحات جدیدی در تاریخ اندیشه سیاسی و شیوه زمامداری ایرانیان با تکیه بر شریعت اسلام و به ویژه فقه سیاسی شیعه ورق خورد . سلاطین صفوی در پویش برای مشروعیت یابی خود و تمسک به قواعد عقلایی و ریشه دار متصل به وحی و نصوص دینی برای اداره کشور به سوی اندیشمندان حوزه های علمی شیعه روی آوردند و در مقابل علما نیز این فرصت را برای ارتقای تشیع و حاملان آن به سطح اداره سیاسی و اجتماعی کشور پهناور و تازه استقلال یافته ایران مغتنم شمرده ، به نظریه پردازی از نوع ولایت و نظارت فقیه بر سلطنت دست زدند . اهمیت این موضوع به این امر باز می گردد که سیر صعود و نزول هر تمدن نتیجه سازکارهای تراکمی ، بازتولیدی و انحطاطی شکل گرفته در نظام اجتماعی و سیاسی جوامع سازنده آن است . در این شرایط محقق سبزواری با اصلاح اندیشه اصلاح گرایانه رفتار اجتماعی سلاطین صفوی را تقویت و تثبیت نمود . این پژوهش با روش توصیفی در تحلیل پدیده های تاریخی و بر پایه منابع کتابخانه ای سامان یافته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

36 - بررسی فرهنگ مردم سالاری دینی در قرآن کریم
سید عبدالمناف محسنی نیکو محمدرضا قائدی حمیدرضا حقیقت

مهم‌ترین ویژگی قرآن جامعیت آن است که مورد قبول اکثر اندیشمندان است. قرآن به عنوان کتابی کامل و جامع به موضوعاتی مختلف از جمله مردم و سیاست پرداخته و از آنجا که حکومت در اسلام از مهم‌ترین بنیان‌های جامعه به شمار می‌رود، بیان مسائل و موضوعات سیاسی در قرآن از اصول اساسی اس أکثر

مهم‌ترین ویژگی قرآن جامعیت آن است که مورد قبول اکثر اندیشمندان است. قرآن به عنوان کتابی کامل و جامع به موضوعاتی مختلف از جمله مردم و سیاست پرداخته و از آنجا که حکومت در اسلام از مهم‌ترین بنیان‌های جامعه به شمار می‌رود، بیان مسائل و موضوعات سیاسی در قرآن از اصول اساسی است. مردم‌سالاری یکی از انواع روش‌ها و شیوه‌های حکومت‌داری است؛ از دیدگاه اسلام تقابلی بین خدا و انسان وجود ندارد؛ خداوند منشأ قانون‌گذاری است و انسان خلیفه و جانشین خدا بر روى زمین است. به همین دلیل انسان موجودی شریف، دارای فضیلت و کرامت است که منشأ و مبدأ تحولات اجتماعى شناخته شده و از جایگاه و نقشی ارزنده در قرآن برخوردار است. قرآن کریم در آیات متعددی به حاکمان حکومت اسلامی مؤکداً یادآوری نموده که در مقابل مردم خاضع و مهربان بوده، آزادی آن‌ها را در چارچوب شرع رعایت، خواسته‌های آنان را تأمین و با آن‌ها مشورت نمایند. مفهوم دخالت مردم هسته مفهومی مشترکی است که مرز نظام مردم‌سالار را از غیر مردم‌سالار متمایز می‌کند. تکریم شخصیت و حفظ حرمت مردم، برخورداری از حمایت آنان، ایجاد عدالت و زمینه‌های رشد، پیشرفت و بالندگی در جامعه از مهم‌ترین شاخص‌های مشروعیت حاکمیت می‌باشند. هدف پژوهش حاضر بررسی فرهنگ مردم‌سالاری از دیدگاه قرآن کریم است. در این تحقیق با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، داده‌ها گردآوری شده و با بهره‌گیری از روش توصیفی– تحلیلی، آیات قرآنی بررسی و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و به کمک یافته‌ها، پژوهش به این نتیجه می‌رسد که فلسفه نقش و جایگاه مردم در تصمیم‌گیری و مشارکت سیاسی، تدبیر و سیاست دین و دنیای انسان در قرآن از جایگاه و اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

37 - گستره تعهدات اقتصادی و اجتماعی دولت در در رویکرد اندیشه لیبرال
علیرضا عسکری منصور فرخی یاسر روستایی حسین ابادی

حقوق شهروندی یا آزادی‌های عمومی و شهروندی، مجموعه‌ای از حقوق مدنی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است که فرد به عنوان تبعه یک دولتِ‌کشور از آن برخوردار است. طراحی ابعاد حقوق شهروندی، به ویژه از حیث رابطه ی آن با حکومت، ارتباط تنگاتنگی با مبانی نظری و تلقی ما از جایگاه مردم دا أکثر

حقوق شهروندی یا آزادی‌های عمومی و شهروندی، مجموعه‌ای از حقوق مدنی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است که فرد به عنوان تبعه یک دولتِ‌کشور از آن برخوردار است. طراحی ابعاد حقوق شهروندی، به ویژه از حیث رابطه ی آن با حکومت، ارتباط تنگاتنگی با مبانی نظری و تلقی ما از جایگاه مردم دارد. حقوق شهروندی مجموعه ی وسیعی از حقوق سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است که در کنار آن تکالیف و وظایف شهروندان را در قبال دولت و جامعه، مورد توجه قرار می دهد. دیدگاه اسلام در این زمینه، دارای تفاوتی بنیادین با دیگر مکاتب حقوقی است. شهروندی به مثابه وضعیت حقوقی است که با حقوق مدنی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تعریف می شود. به این معنا، شهروند شخصی است دارای شان حقوقی که در چارچوب قانون آزادی عمل دارد و حق دارد ادعای حمایت حقوقی را داشته باشد. زندگی اجتماعی و تشکیل حکومت در جامعه دارای اقتضائاتی است که رابطه ی متقابل دولت و ملت را به دنبال دارد. دیدگاه های بنیادین و مبانی حقوق عمومی در هر کشور علاوه بر تبیین شکل گیری و مشروعیت حکومت، تنظیم کننده ی رابطه ی حکومت و مردم نیز است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

38 - عنصر هویت ساز شاهان آرمانی ایران در اندیشه سیاسی سهروردی
میر جمال الدین تقوی مقدم محمد آگاه محمدکاظم کاوه پیشقدم

10.30495/psq.2024.1989492.2210

در عصر سهروردی، بحران مشروعیت و خلاء قدرت مرکزی، وی را بر آن داشت تا با تأکید به نقش و شأنی که شهریاران ایرانی در تحقق بخشیدن به هویت و مقام شاهی به تصویر کشیدن، توجه ویژه‌ای بکند. جایگاهی که متضمن پیوند دین یاری و شهریاری است. سهروردی در آثار خود از سه شهریار آرمانی ای أکثر

در عصر سهروردی، بحران مشروعیت و خلاء قدرت مرکزی، وی را بر آن داشت تا با تأکید به نقش و شأنی که شهریاران ایرانی در تحقق بخشیدن به هویت و مقام شاهی به تصویر کشیدن، توجه ویژه‌ای بکند. جایگاهی که متضمن پیوند دین یاری و شهریاری است. سهروردی در آثار خود از سه شهریار آرمانی ایران باستان صحبت به میان می‌آورد، و آنان را مصداق حاکمان حکیمی می‌داند که می‌توانند الگوی مناسبی برای دیگر حاکمان باشند. وظیفه پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش است که شهریاران ایرانی چه ویژگی خاصی داشتند که به‌عنوان الگوی دیگر حاکمان در اندیشه سیاسی سهروردی، موردتوجه قرارگرفته‌اند؟ ازاین‌رو پژوهش حاضر بر آن است تا با بررسی نقش و شأن شهریاران موردتوجه سهروردی در بستر اندیشه ایران باستان و همچنین روایت سهروردی از آن، به این مهم پاسخ دهد. فرضیه پژوهش را نیز می‌توان چنین صورت‌بندی نمود که اصلی‌ترین رکن و وجه ممیزه حاکمانِ حکیمِ موردنظر سهروردی، تأله و مشروعیت الهی این شهریاران بود که موجبات جلب نظر سهروردی را به‌عنوان الگویی مطلوب فراهم آورده است. مشروعیت الهی وتألهی که خود را به‌صورت فَرّ ایزدی متجلی می‌کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

39 - بحران در شکل گیری اندیشه سیاسی نوصدرائیان
محمد پورقربان حمید رضا تبشیری

10.30495/psq.2022.1949063.2134

نوشتار حاضر به بررسی اندیشه سیاسی نوصدرائیان، که از آنها به عنوان رهبران سیاسی و مذهبی در جمهوری اسلامی ایران و یک جریان پر قوت فلسفی در ایران معاصر یاد می شود، به رشته تحریر درآمده و به این پرسش میپردازد که آیا بحران های اجتماعی ده 20 تا 1357 ( ه.ش) در شکل گیری اندیشه أکثر

نوشتار حاضر به بررسی اندیشه سیاسی نوصدرائیان، که از آنها به عنوان رهبران سیاسی و مذهبی در جمهوری اسلامی ایران و یک جریان پر قوت فلسفی در ایران معاصر یاد می شود، به رشته تحریر درآمده و به این پرسش میپردازد که آیا بحران های اجتماعی ده 20 تا 1357 ( ه.ش) در شکل گیری اندیشه سیاسی نوصدرائیان تاثیر داشت و در صورت تاثیر، ایشان بحران جامعه خود را در چه مسائلی مشاهده کرده اند؟ علت را در چه چیزی می دانستند؟ الگوی بدیل برای نظام سیاسی چه نوع حکومتی را پیشنهاد کرده اند؟ و راهکارهای رسیدن به جامعه مطلوب در اندیشه آنها چه می باشد؟ فرضیه این مقاله بر این پاسخ مطرح است که بحران های ده 20 تا 57 13( ه.ش) جامعه ایران، همچون شکست مشروطه،استبداد سیاسی، اشغال ایران،کودتای 28 مرداد، سرکوب‌ و اختناق سیاسی در شکل گیری جریان دوم اندیشه سیاسی نوصدراییان موثر بود همچنین ایشان بحران جامعه خود را در مسائلی چون عدم استقلال سیاسی وفرهنگی، غربگرای افراطی دانسته و علت آن را زاویه پیدا کردن از اسلام محمدی معرفی می کنند . ایشان الگوی بدلیل برای نظام سیاسی را تشکیل جمهوری اسلامی و راهکار رسیدن به جامعه مطلوب را محوریت جوهری اسلام در استقلال، مردم سالاری دینی و... می دانند. از همین رو، این مقاله با هدف تبیین اندیشه سیاسی نوصدرائیان با روش تفسیری نظریه بحران و با استفاده از تجزیه و تحلیل داده های به روش کتابخانه ای گردآوری شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

40 - بررسی ماهیت و فراز و فرود دولت در اندیشه ابن خلدون
حسین رفیع مجید عباس‌زاده مرزبالی

ابن خلدون را می‌توان از جمله نخستین متفکرین اسلامی‌ای دانست که در قرن هشتم هجری قمری با روشی علمی به مطالعه و بررسی پدیده‌های اجتماعی و سیاسی پرداخت و سعی کرد تا علل، اسباب و قوانین حاکم بر آنها را کشف کند. او در پی علایق تاریخی‌اش، علم نوبنیادی تحت عنوان علم عمران را ب أکثر

ابن خلدون را می‌توان از جمله نخستین متفکرین اسلامی‌ای دانست که در قرن هشتم هجری قمری با روشی علمی به مطالعه و بررسی پدیده‌های اجتماعی و سیاسی پرداخت و سعی کرد تا علل، اسباب و قوانین حاکم بر آنها را کشف کند. او در پی علایق تاریخی‌اش، علم نوبنیادی تحت عنوان علم عمران را بنا نهاد که هدفش بحث و گفتگو درباره اجتماع انسان و تمدن بشری بود. اما نکته مهم در اینجا این است که ابن خلدون به‌طور کلی هیچ‌گاه در صدد تدوین کتاب مستقلی در فن سیاست بر نیامد و بر این اساس دیدگاه سیاسی‌اش را می‌بایست به‌عنوان بخشی از نظریه اجتماعی و تاریخی وی در نظر گرفت، که به تناوب در کتاب مقدمهاش آمده ست. ابن خلدون گرچه در امتداد اندیشه اسلامی حرکت می‌کرد اما درک او از مفهوم سیاست و دولت، که بر بنیاد دانش عمران و رویکرد طبیعی‌محور او قرار داشت، اندیشه سیاسی وی را از سایر نحله‌های اندیشه سیاسی نظیر فلسفه سیاسی، سیاست‌نامه‌نویسی و شریعت‌نامه‌نویسی متمایز ساخته بود. او با کنار زدن هرگونه ملاحظه دستوری یا عملی، به شیوه‌ای عینی به بررسی منشاء، تکامل، دوام و تجزیه دولت (قدرت سیاسی) در مناسباتش با همه پدیده‌های اجتماعی پرداخت. این مقاله به‌طور کلی به بررسی دیدگاههای ابن خلدون در مورد ریشه‌ها، ماهیت و فراز و فرود دولت و چگونگی ارتباط این نهاد با مواردی چون: سرشت انسان، عصبیت و عمران (اجتماع) بشری می‌پردازد. تفاصيل المقالة

فهرس المقالات اندیشه سیاسی

سند

الروابط

المراكز ذات الصلة

دعامة

الصفحات الرسمية