بررسی و نقد نظریه «زوال اندیشه سیاسی در ایران»
الموضوعات : political sociology
غلامرضا بهداروندیانی
1
,
سیدمحمدناصر تقوی
2
,
احمد بخشایش اردستانی
3
1 - علوم سیاسی- اندیشه های سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - گروه علوم سیاسی- اندیشه های سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران
3 - گروه علوم سیاسی - اندیشه های سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: نظریه, زوال, اندیشه سیاسی, زوال اندیشه سیاسی در ایران, سید جواد طباطبایی. ,
ملخص المقالة :
نظریه سیدجواد طباطبایی با عنوان: «زوال اندیشه سیاسی در ایران»، به دلیل پذیرش انقطاع و گسست، و اعلام انحطاط و زوال در اندیشه سیاسی و نیز نفی بقا و قوام اندیشه سیاسی در ایران از مباحث قابل تأمل در رشته علوم سیاسی به ویژه اندیشه سیاسی به شمار می آید؛ چنان چه پذیرش اعتبار آن به منزلۀ نفی اندیشه سیاسی متفکرانی همچون امام خمینی (ره) خواهد بود. از این رو نقد و بررسی این نظریه از زوایای مختلف از اهمیت فراوانی در مطالعات ایران و انقلاب اسلامی برخوردار است. زیرا برخی از اندیشمندان برخلاف نظر طباطبایی از تداوم تاریخی اندیشه سیاسی در آثار اندیشمندان بزرگ ایران در قرون متمادی تا دوره معاصر، سخن گفته اند.
نظریه «زوال اندیشه سیاسی در ایران»، به مثابه ی نظریه ی شاخص سیدجواد طباطبایی، علاوه بر این که مشخصاً در کتابی با همین نام منتشر شده، به عنوان نظریه ی کانونی شناخته شده در اندیشه ی وی، بر سایر دیدگاه ها و نظریات و نیز محتوای سایر آثار و نوشته های وی سایه افکنده و وی را به نتیجه «انحطاط ایران» رهنمون ساخته است.
بنابراین مهمترین هدف این مقاله، بررسی اعتبار نظریه زوال، متعاقب مطالعه و تأمل در تمامی آثار سیدجواد طباطبایی همراه با وارسی چارچوب نظری و بررسی اتقان و انسجام درونی نوشتار و نظریۀ وی است.
از این رو در این مقاله به مباحث مختلفی در راستای تحلیل داده های موجود و مندرج در آثار طباطبایی و نیز بررسی چارچوب نظری نظریۀ زوال وی پرداخته شده و در نهایت، نتیجه این نقد و بررسی اعلام گردیده است.
این پژوهش، بر اساس روش «پژوهش کیفی» و با لحاظ رویکردی انتقادی، به منظور بررسی «نظریۀ زوال اندیشه سیاسی در ایران»، از دو منظرِ نقد درونی و بیرونی، به تأمل در موضوع پرداخته است.
• تقوی، سیدمحمدناصر (1384). دوام اندیشه سیاسی در ایران: ارزیابی تحلیلی نظریه زوال اندیشه سیاسی. قم: مؤسسه بوستان کتاب.
• حقیقت، سیدصادق (1399). بررسی و نقد متون سیاسی در حوزه اسلام و ایران. تهران: نشر کویر.
• دوستدار، آرامش (1370). امتناع تفکر در فرهنگ دینی. پاریس: انتشارات خاوران.
• زرین¬کوب، عبدالحسین (1374). دفتر ایام: مجموعه گفتارها، اندیشه‌ها و جستجوها. تهران: علمی.
• طباطبایی، سیدجواد (1398). زوال اندیشه سیاسی در ایران: گفتار در مبانی نظری انحطاط ایران. ویراستۀ جدید، چاپ دوازدهم، تهران: کویر.
• طباطبایی، سیدجواد (1400). تاریخ اندیشۀ سیاسی در ایران، ملاحظاتی در مبانی نظری. چاپ چهارم، تهران: انتشارات مینوی خرد.
• طباطبایی، سیدجواد (1400). تأملی دربارۀ ایران، ج 1: دیباچه¬ای بر نظریۀ انحطاط ایران با ملاحظات مقدماتی در مفهوم ایران. تهران: مینوی¬خرد.
• طباطبایی، سیدجواد (1400). ملاحظات دربارۀ دانشگاه. چاپ سوم، تهران: مینوی¬خرد.
• طباطبایی، سیدجواد (1401). تأملی دربارۀ ایران، ج 2 : نظریۀ حکومت قانون در ایران، بخش دوم: مبانی نظریۀ مشروطه¬خواهی. تهران: مینوی¬خرد.
• طباطبایی، سیدجواد (1401). ملّت، دولت و حکومت قانون، جستار در بیان نصّ و سنّت. چاپ پنجم، تهران: انتشارات مینوی¬خرد.
• گادامر، هانس-گیورگ (1401). دیالکتیک هگل، مقاله¬هایی از مجموعۀ «فلسفۀ نوین». ترجمۀ پگاه مصلح، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
• ماکیاولی، نیکولو (1397). شهریار. ترجمۀ مرتضی ثاقب¬فر، تهران: نشر مصدق.
• معرفت، محمدهادی (1379). تبیین مفهومی ولایت مطلقه فقیه. فصلنامه حکومت اسلامی، 5 (15)، 112-145. www.rcipt.ir/pdfmagazines/015/015.pdf
• ناقد، خسرو (1398). سنجش دیالکتیک روشنگری. تهران: نشر نی.
• هگل، گئورک ویلهلم (1387). عقل در تاریخ. ترجمه¬ی حمید عنایت، تهران: شفیعی.
• ورعی، سیدجواد (1401). مفهوم اطلاق در نظریۀ ولایت مطلقه فقیه و الزامات آن از دیدگاه امام خمینی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی؛ قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
• Boroujerdi, M & Shomali, A. (2015). The Unfolding of Unreason: Javad Tabatabai's Idea of Political Decline in Iran. Iranian Studies, 48(6), 949-965. DOI: https://doi.org/10.1080/00210862.2014.926661
• Dostdar, A. (1991). Refusal to Think in Religious Culture. Paris: Khavaran Publications. [In Persian]
• Gadamer, H.-G. (2022). Hegel's Dialectic, essays from the "New Philosophy" collection. translated by Pegah Mosleh, Tehran: Scientific and Cultural Publications. [In Persian]
• Haghighat, S.S. (2020). Review and criticism of political texts in the field of Islam and Iran. Tehran:Kavir. [In Persian]
• Hegel, G.W.F. (1942). Philosophy of Right. trans. T.M. Knox, Oxford: Oxford University Press.
• Hegel, G.W.F. (1987). Phänomenologie des Geistes. Stuttgart: Reclam.
• Hegel, G.W.F. (2008). Reason in History. translated by Hamid Enayat, Tehran: Shafi'i. [In Persian]
• Machiavelli, N. (2018). The Prince. translated by Morteza Saqib Far, Tehran: Mosaddegh Publishing. [In Persian]
• Marefat, M.H. (2000). The conceptual explanation of the absolute sovereignty of the jurist. Islamic Government Quarterly, 5(15), 112-145. www.rcipt.ir/pdfmagazines/015/015.pdf
• Naghed, K. (2019). Analyzing Dialectic of Enlightenment. Tehran: Ney Publishing. [In Persian]
• Ollman, B. & Smith, T. (2008) Dialectics for the New Century. London: Palgrave Macmillan.
• Strauss, L. (1972). Political Philosophy and the Crisis of Our Time. in George J. Graham and George W. Carey, eds., The Post-Behavioral Era, New York: David McKay.
• Tabatabaei, S.J. (1400). History of Political Thought in Iran: Considerations in Theoretical Foundations. 4th edition, Tehran: Minooye Kherad Publication [In Persian]
• Tabatabaei, S.J. (1400). Reflections on Iran, Vol. 1: an introduction to the theory of Iran's decline with preliminary remarks on the concept of Iran. Tehran: Minooye Kherad Publication. [In Persian]
• Tabatabaei, S.J. (1401). Reflections on Iran, Vol. 2: Theory of the rule of law in Iran, Part II: Fundamentals of the theory of constitutionalism. Tehran: Minooye Kherad Publication. [In Persian]
• Tabatabai, S.J. (1400). Considerations about the University. third edition, Tehran: Minooye Kherad Publication. [In Persian]
• Tabatabai, S.J. (1401). nation, state and the rule of law, an essay on the interpretation of text and tradition. fifth edition, Tehran: Minooye Kherad Publication. [In Persian]
• Tabatabai, S.J. (2018). Decline of Political Thought in Iran: Speech on the Theoretical Foundations of Iran's Decline. New Edition, 12th Edition, Tehran: Kavir. [In Persian]
• Taghavi, S.M.N. (2004). Durability of Political Thought in Iran: An Analytical Evaluation of the Decay Theory of Political Thought. Qom: Bustan Ketab Institute. [In Persian]
• Varai, S.J. (2022). The concept of applicability in the theory of the absolute authority of the jurist and its requirements from Imam Khomeini's point of view. Tehran: Imam Khomeini Institute for Editing and Publishing; Qom: Hoza Research Institute and University. [In Persian]
• Zarin Koob, A. (1374). Book of Days: Collection of Speeches, Thoughts and Searches. Tehran: Scientific. [In Persian]
