سطحبندی شهرستانهای استان کرمانشاه بر اساس شاخص توسعه انسانی (HDI)
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای
مسلم رستمی
1
(
استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی،کرمانشاه، ایران
)
جواد دامن باغ
2
(
دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
)
سجاد نقدی چقاگنوجی
3
(
دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمانشاه، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، کرمانشاه، ایران
)
کلید واژه: توسعه انسانی, کرمانشاه, سطحبندی شاخصهای توسعه, HDI,
چکیده مقاله :
شاخص محرومیت و توسعه انسانی ضمن نمایش نقاط قوت و ضعف مناطق مورد مطالعه، می تواند مبنای مناسبی برای کاهش اختلافات منطقه ای قلمداد شود و آگاهی از میزان نابابری موجود بین مناطق مهمترین گام در ارایه راهبردهای متناسب و افزایش ضریب موفقیت روش های توسعه و برنامه ریزی درون و برون منطقه ای است. در نوشته حاضر سعی می شود با محاسبه شاخص توسعه انسانی شهرستان های استان کرمانشاه، میزان محرومیت و توسعه مناطق یادشده مورد ارزیابی قرار گیرد و پس از طبقه بندی به نمایش گذاشته شود. در این راستا 33 متغیر انتخاب و بر اساس مدل توسعه انسانی HDI مورد مطالعه قرار گرفتند. داده های مورد نیاز به دو روش کتابخانه ای و نیز مراجعه به ارگان های ذیربط گردآوری شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد؛ شهرستان های ثلاث باباجانی با شاخص 0.23 ، دالاهو 0.41، جوانرود 0.48 و قصرشیرین با 0.49 با توجه به مقادیر HDI از نظر شاخص توسعه انسانی شهرستان های محروم استان می باشند. در مقابل شهرستان کرمانشاه با شاخص 0.634، اسلام آبادغرب با 0.628 و کنگاور با شاخص 0.58 از این لحاظ در رتبه های اول تا سوم قرار دارند. در یک جمع بندی کلی ، طبقه بندی HDI نشان می دهد که از مجموع چهارده شهرستان ، پنج شهرستان توسعه نیافته و نه شهرستان دیگر، از این لحاظ در سطح متوسط هستند. در استان کرمانشاه، شهرستان توسعه یافته بر اساس مجموع شاخص های مورد مطالعه وجود ندارد که این موضوع، اولویت توسعه و ضرورت توجه بیشتر به این استان را در برنامه های توسعه در راستای توسعه یکپارچه و پایدار این نواحی مشخص می سازد و ضروری است که مسئولین جهت ارتقای سطح توسعه استان برنامه ریزی دقیق تر و منسجمی داشته باشند.
Not only does the Human Development Index (HDI) show the strengths and weaknesses of the regions under study, it can also be regarded as a suitable base for reducing regional differences and additionally, awareness of the existing disparities among regions is deemed as the most significant step for provision of appropriate strategies and increasing the success ratio of development methods and outside-in and inside-out planning. The present study aims to evaluate the deprivation and development pitch of the counties of Kermanshah province through calculating their Human Development Index (HDI) and displays them after classification. The required data was collected through library research and visiting the relevant organizations. The results of the study demonstrate that according to the HDI values of such counties as Salas-e Babajani with an index of 0.23, Dalahu with an index of 0.41, Jawanroud with an index of 0.48 and Qasr-e Shirin with an index of 0.49, it can be concluded that they are regarded as the deprived counties of town of Kermanshah with an index of 0.634, Islamabad-e Gharb with an index of 0.628 and kangavar with an index of 0.58 are ranked first, second and third in this respect respectively. Overall, HDI classification shows that out of a total of fourteen Counties based in Kermanshah, five of them are underdeveloped and the nine other counties are averagely developed. There are no developed Counties in Kermanshah province on the basis of indexes under study, which shows the priority of development as well as the necessity for attaching more significance to this province in respect of development plans in line with the integrated and sustainable developments in these regions.
1. آذر، عادل و غلامرضایی، محمد، 1385، طبقهبندی استانهای ایران با استفاده از آنالیز دادههای تحت پوشش بر اساس شاخص توسعه انسانی، مجله تحقیق اقتصادی ایران، شماره27، صص 173-153.
2. آسایش، حسین، 1384، کاربرد شاخصها در سنجش توسعه روستایی، مجله جهاد، سال بیست و دوم، شماره 254 ، صص 39-33.
3. بختیاری، صادق؛ دهقانیزاده، مجید و حسین پور، سید مجتبی، 1385، بررسی جایگاه استانهای کشور از منظر شاخص توسعه انسانی، مجله دانش و توسعه، شماره 19، صص 39-12.
4. بهرامی، رحمتاله و عطار، خلیل، 1391، تحلیلی بر روند شاخص توسعه انسانی دراستان کرمانشاه، مجله چشمانداز جغرافیایی، سال هفتم، شماره 18، صص 117-101.
5. تقوایی، مسعود، 1384، تحلیل و طبقهبندی مناطق روستایی استانهای کشور بر اساس شاخص توسعه انسانی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 82، صص 43-28.
6. تقوایی، مسعود و عبدالهی، علی اصغر، 1388، طبقهبندی و تحلیل خوشهای جایگاه توسعه و میزان محرومیت کشورهای اسلامی با استفاده از شاخص توسعه انسانیHDI و تکنیکGIS، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 93، صص94-73.
7. حکمتنیا، حسن و موسوی، میرنجف، 1385، کاربرد مدل در جغرافیا با تاکید بر برنامهریزی شهری و ناحیهای، چاپ اول، انتشارات علم نوین، یزد.
8. حقی، محمدعلی،1371، شاخصهای کالبدی و طرحریزی سرزمینی، کنفرانس بینالمللی طرحریزی کالبدی، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
9. دهمرده، نظر؛ اسفنداری، مرضیه و رادنیا، مرجان، 1389، ارزیابی شاخص توسعهی انسانی در استان سیستان و بلوچستان، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره 36، صص 184-167.
10. رضایی، محمدرضا و عطار، محمدامین،1390، سطحبندی میزان برخوردری شهرستانهای استان فارس به لحاظ شاخصهای توسعه با استفاده از مدلHDI، فصلنامه علمی-پژوهشی برنامهریزی منطقهای، سال اول، شماره 4، صص 68-53،
11. رضوانی، محمدرضا، 1383، سنجش و تحلیل سطوح توسعه یافتگی نواحی روستایی در شهرستان سنندج، مجله جغرافیا و توسعه ناحیهای، شماره 3، صص 164-149.
12. زیاری، کرامت الله، 1386، اصول و روشهای برنامهریزی منطقهای، چاپ پنجم، انتشارات یزد، یزد.
13. سازمان جهادکشاورزی استان کرمانشاه،1390، گزارش عملکرد کشاورزی استان، کرمانشاه.
14. سالنامه آماری استان کرمانشاه،1390، گزارش سالیانه استانداری.
15. صابر ماهانی، اسما؛ بارونی، محسن؛ محمدزاده، امیر؛ مشعلی، بهزاد؛ هادیان، محمد و رضاپور، عزیز، 1389، سنجش کارایی شهرستانهای استان کرمان در دستیابی به شاخص توسعه انسانی با استفاده از روش تحلیل فراگیر دادهها (DEA) در سالهای 80 و 86، فصلنامه طب و تزکیه، شماره 76، صص 58-46.
16. صادقی، حسین و همکاران، 1386، توسعه انسانی در ایران، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 24، صص 304-283.
17. صادقی، حسین؛ مسائلی، ارشک؛ باسخا، مهدی و کوهیان؛ مسعود ، 1389، محاسبه شاخص توسعه انسانی استانها با استفاده از رتبهبندی فازی، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره37، صص153-129.
18. طهماسبی، جواد، 1391، شاخص توسعه انسانی و مقام ایران در جایگاه جهانی، انتشارات مرکز تحقیقات استراتژیک، تهران.
19. عباسینژاد، حسین و رفیعیامام، علینقی، 1385، ارزیابی شاخص توسعه انسانی در مناطق روستایی ایران، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 72، صص 54-31.
20. فیضزاده، علی، 1383، بررسی مقایسهای شاخصهای توسعه انسانی ایران و کشورهای همسایه، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال سوم، شماره 9، صص25-13.
21. قدیریمعصوم، مجتبی و حبیبی،کیومرث، 1383، سنجش و تحلیل سطوح توسعهیافتگی شهرها و شهرستانهای استان گلستان، نامه علوم اجتماعی، دوره سوم، تهران.170-147.
22. محسنی، فریبرز، 1385، بررسی توسعه یافتگی و رتبهبندی شهرستانهای استان لرستان در سالهای 1375 و 1385، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک.
23. محمد علیخانی، سلیمه؛ آسف زاده، سعید؛ محبی فر، رفعت و منتظری، علی، 1391، بررسی شاخص توسعه انسانی(HDI) در ایران و کشورهای منتخب، فصلنامه پایش، سال یازدهم، شماره چهارم مرداد، صص 423-415.
24. نوربخش، فرهاد، 1382، جایگاه توسعه انسانی در برنامههای توسعه، مجله اطلاعات اقتصادی-سیاسی، شماره 192-191.
25. Be renger, Vardier-Chouchane., 2007, Multidimensional Measures of Well-Being: Standard of Living and Quality of Life Across Countries, Worid Development, Vol. 35, No. 7, pp 1259-1276.
26. Joao, O; Manuela, L; Carlos, M & Ferreira, M., 2001, Multivariate Methodology to Uncover Regional Disparities: A Contribution to Improve Europen Union and Governmental Decisions, Vol. 12, No.45, pp.31-46.
27. Klump. R. and Bonschab, T., 2004, Operationalising Pro-Poor Growth, A joint initiative of AFD, BMZ(GTZ,KFW Development Bank), DFID, and the Worid Bank, A Country Case Study on Vietnam, Vol. 33, No.86, pp 1-66.
28. Morris, D. M., 1979, Measuring the condition of the worids poor-the physical qualiry of life index. Pergamon Press for the Overseas Development Council, New York.
29. Noorbakhsh, F., 2000, Human Development and Regional Disparities in India. Center for Development Studies Department of Economics University Glasow, Vol. 14, No.4, pp43-67.
30. Ulrich, R., 2003, Effects of intraregional disparities on regional development in China: inequality decomposition and panel data analysis,Nagoya-University, Nagoya/Japan, Vol. 26, No.4, pp. 1-38.
_||_