برنامهریزی راهبردی توسعه شهرهای جدید در ایران (مطالعه موردی: شهر جدید پردیس)
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای
1 - دانش آموخته دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
2 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
کلید واژه: "جمعیت‌پذیری", "توسعه اقتصادی- اجتماعی", " "Meta-SOWT, "کلانشهر تهران", "شهر جدید پردیس",
چکیده مقاله :
مقدمه: در ایران شهرهای جدید باهدف کاهش تمرکززدایی از کلان‌شهرها و توسعه متعادل منطقهای احداث شدند، اما این شهرها از بدو تأسیس تابه‌حال خود درگیر یکسری مسائل و مشکلات عدیده ای شده‌اند که نیازمند بررسی و بازنگری های اساسی هستند.هدف: در پژوهش حاضر هدف اصلی، مطالعه قابلیت‌های و عوامل کلان تأثیرگذار بر توسعه شهر جدید پردیس است همچنین با توجه به نتایج به دست آمده به دنبال ارائه راهکارها و نقشه تناسب راهبردی برای توسعه موفق شهر جدید پردیس با استفاده از تکنیک جدید Meta-SOWT هستیم. روش‌شناسی تحقیق: روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و هدف تحقیق کاربردی می‌باشد. داده‌ها و اطلاعات موردنیاز از منابع اسنادی، کتابخانه و پیمایشی (پرسشنامه، مصاحبه) جمع‌آوری‌شده است. تعداد افراد نمونه 42 نفر از کارشناسان و پژوهشگران در حوزه برنامهریزی شهری بوده‌اند. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، شهر جدید پردیس می باشد.یافته ها: یافته ها حاکی از آنست که موقعیت شهر پردیس در نقشه رقابتی ازلحاظ پارامتر توسعه اقتصادی- اجتماعی(محورX) با امتیاز 75/2 از 5 امتیاز ممکن در سال 1404 در بین رقبای خود به ترتیب بعد از پرند و اندیشه که با امتیاز 4 و 5/3 در بالاترین جایگاه قرار دارند جایی دارد و همچنین در رقابت فشرده با هشتگرد و اشتهارد که امتیاز (85/2) را کسب کرده‌اند قرار دارد. در زمینه پارامتر جمعیت‌پذیری ( نمودارY) شهر پردیس در سال هدف با امتیاز 3 از 5 امتیاز ممکن به ترتیب دارای جایگاهی برابر با پرند و بالاتر از هشتگرد و اشتهارد خواهد داشت. نتایج: همچنین عوامل کلان تأثیرگذار بر توسعه شهر جدید پردیس عبارت‌اند از؛ سیاست‌های کلان مدیریت کشور، کمبود بسترهای شغلی، زیرساخت‌های نامناسب، سیاست‌های وزارت راه و شهرسازی در امر مسکن و مسئله خدمات شهری ازجمله تأمین آب شرب شهر هستند.
Introduction: In Iran, new cities have been established with the goal of reducing decentralization from metropolitan areas and regional equilibrium development, but these cities have been involved in a number of issues and problems since the very beginning, requiring fundamental considerations and reviews.Research Aim: in the present research, the main goal is to study the capabilities and affective factors on the development of the new Pardis city and to seek strategic solutions and fit mapping for the successful development of the new city using the new Meta-SWOT technique.Methodology: The research method is descriptive-analytical and the purpose of the research is applied. The data and information required have been gathered from the document, library, and survey (questionnaire, interview) sources. The sample members were 42 experts and researchers in the field of urban planning.Studied Areas: The geographical scope of this research is the new city of the campus.Results: The results show that the position of the new Pardis city, in the competitive map regarding the socioeconomic development parameter (X-axis) has the score of 2.75 out of 5 that it is possible to be placed after its competitors Parand and the Andisheh in the year 2024, that respectively with the scores of 4 and 3/5 have the highest position. It has also a compact competition with Hashtgerd and Eshtehard, which have gained the score of 2.85. Regarding the population capacity parameter (chart Y), Pardis city with the score of 3 out of 5 will have a position equal to that of Parand and above Hashtgerd and Eshtehard in the year 2024.Conclusion: The macro factors affecting the development of Pardis include macro policies of the country's management, lack of workplaces, inadequate infrastructure, ministry of roads and urban planning in housing affairs and urban services issues, including providing drinking water to the city.
امیرانتخابی، شهرام؛ اکبری، مجید، بوستان احمدی، وحید و ضرغام فرد، مسلم. (1402). برنامهریزی راهبردی مدیریت یکپارچه شهری در کلانشهرهای ایران (مطالعه موردی: کلانشهر تهران). فصلنامه مطالعات برنامه ریزی سکونتگاههای انسانی، 18(1)، 67-51.
آیتی، حمید و محمد، کمیلی. (1390). تحلیلی بر شهرهای جدید به عنوان بخشی از مداخله دولت در شهرنشینی (با تاکید بر دوره پس از انقلاب اسلامی). نشریه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 2(6)، 106-97.
حاتمی نژاد، حسین؛ زمانی، زهرا؛ حاجینژاد، صادق و قضایی، محمد. (1394). آسیب شناسی شهرهای جدید در ایران. مجله سپهر، 22(88)، 57-47.
بدری، سید علی؛ رضوانی محمدرضا؛ ترابی ذبیحالله و احمد ملکان (1394). متا سوات، ابزاری استراتژیک برای برنامه ریزی گردشگری پایدار (مطالعه موردی: روستای میغان). مجله برنامه ریزی و توسعه گردشگری، 4(13)، 50-29.
حسین زاده دلیر،کریم؛ قربانی، رسول و تقی زاده، ابوالفضل. (1391). بررسی کارکرد شهرهای جدید ایران در جذب سرریز جمعیت مادر شهرها (مطالعه موردی: شهر جدید سهند). نشریه علمی جغرافیا و برنامه ریزی، 15(31)، 151-131.
رییسی، محمدکریم، معصومه، حافظ رضازاده و کریمیان بستانی، مریم. (1400). تحلیلی بر نقش کارکردی شهرهای کوچک در برخورداری از ابعاد پایداری شهرهای حوزه نفوذ (مطالعه موردی: اسپکه و بنت در شهرستان نیکشهر). فصلنامه مطالعات برنامه ریزی سکونتگاههای انسانی. 17(3)، 855-843.
رضایی، محمدرضا،؛ خاوریان گرمسیر، امیر و غفورزاده، مجتبی. (1395). توسعه صنعت در استان یزد با استفاده از چارچوب استراتژیک SOAR و ماتریسANSOFF. فصلنامه برنامه ریزی منطقهای، 6(21)، 56-45.
زبردست، اسفندیار و جهانشاهلو، لعلا. (1386). بررسی عملکرد شهر جدید هشتگرد در جذب سرریز جمعیت. جغرافیا و توسعه، 10، 22-5.
قرخلو، مهدی؛ شعبانیفرد، محمد،؛ حسینی، علی و احدزاده، ثریا. (1388). جایگاه شهرهای جدید در توسعه مسکن. فصلنامه مسکن و محیط روستا، 28(125)، ۳۵-۱۸.
معین افشار، مرضیه؛ میری، غلامرضا؛ کریمیان بستانی، مریم و رضا، نیکبخت. (1393). ارزیابی کارکرد شهرهای کوچک در توسعه ناحیه ای روستاهای پیرامون با استفاده از مدل AHP در نرم افزار GIS (مورد مطالعه: شهر بنجار- شهرستان زابل). فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، 4(13)، 86-75.
مدنیپور. (1384). چرا شهرکهای جدید میسازیم؟ تجارب انگلیس و ایران. کنفرانس بین المللی شهرهای جدید، وزارت مسکن و شهرسازی، 82-69.
موسی خانی، مرتضی و مشوقی، وحید. (1395). برنامه ریزی استراتژیک مبتنی بر تحلیل کارکردی. مجله مدیریت توسعه، 25، 9-1.
وفایی، ابوذر. (1400). توسعه پایدار زیست محیطی با رویکرد برنامه ریزی راهبردی (مورد پژوهی: شهرکاشان). فصلنامه مطالعات برنامه ریزی سکونتگاههای انسانی، 17(3)، 708-691.
یاران، علی و محمدی خوشبین، حامد. (1391). بررسی خودکفایی در شهرهای جدید مقایسه تجربه ایران (شهر جدید هشتگرد) و کره جنوبی. معماری و شهرسازی ایران، 4(13)، 112-92.
Agarwal, R., & Grassl, W. (2012). Meta-SWOT: Introducing a New Strategic Planning Tool. Journal of Business Strategy, 33(2), 12-21.
Akio, T. (2005). The Critical Assessment of the Resource-Based View of Strategic Management. Ritsumeikan international affairs, 3(2005), 125-150.
Barney, J. B. (1991). Firm Resources and Sustained Competitive Advantage. Journal of Management, 17(1), 99-120.
Bloomberg (2012). SWOT, PESTEL, Porter’s 5 Forces and Value Chain.1-16. http://cfcdn.ivoryresearch.com/wp-content/uploads/2013/04/Bloomberg-Business-sample1.pdf.
Eddie C.M. Hui, Manfred. C.M. & lam, (2005). A Study of Commuting Patterns of New Town Resident in Hong Kong. Habitat International, 29, 421- 437.
Fanni, Z. (2006). Cities and urbanization in Iran after the Islamic revolution. Cities, 23(6), 407-411.
Gheorghita, C., Stancu. D. G., & Georgina, A. (2013). The SWOT analysis between myth and reality. Knowledge horizon, 5(13), 38-42.
Grauman,V. (1977). Orders of Magnitude of the World’s Urban and Rural Population in History. United Nations Population Bulletin, 8, 16-33.
Hall, P., & Ward, C. (1998). Sociable Cities. Wiley & Son. Publisher: Academy Press; 1 edition (January 12, 1999).
Helms, M., &Nixon, J. (2010). Exploring SWOT analysis- Where are we now? Review academic research from last decade. Journal of strategy management, 3(3), 215-251.
Heracleous, L. (1998). Strategic thinking or strategic planning?. Long Rang planning, 31(3), 481-487.
Hui, Eddie CM, & Manfred CM Lam. (2005). A study of commuting patterns of new town residents in Hong Kong. Habitat International, 29(3), 421-437.
Merlin, P.(2000). New Towns and European Spatial Development. Paris, http://www.newtowns.net/03-publications/colin-ward.html.
Mukhija, V. (2006). Challenges for international development planning: Preliminary lessons from the case of the Cities Alliance. Cities, 23(1), 56-62.
Shin, D. J. (1992). New Town Development Policy and Case Studies in Seoul Metropolitan Area. Research Fellow: Urban and Regional Planning Research, http://www.krihs.re.kr/inter/downfile /koica1 /Lecture04.pdf.
Taliyr, M., & Arabi, Y. (2014). Urban Development Strategy (CDS) A Strategic Approach in Urban Management Process. Sixth National Conference on Urban Planning and Management with Emphasis on the Components of Islamic city.
Thoms, B. (2004). outsourcing: inside out and outside in, stevens institute of technologycastle point on hudsonhoboken, nj 07030.
_||_