تعیین پیشران های کلیدی مؤثر بر توسعه گردشگری خلاق مبتنی با رویکرد آینده پژوهی (نمونه موردی: شهر ایذه)

محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای

مسعود کاوسی ¹ , حمید صابری ² , مهدی مومنی ³ , احمد خادم الحسینی ⁴

1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، مرکز تحقیقات گردشگری، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
2 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، مرکز تحقیقات گردشگری، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
3 - دانشیارگروه جغرفیا و برنامه ریزی شهری، مرکز تحقیقات گردشگری، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
4 - دانشیارگروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، مرکز تحقیقات گردشگری، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

تاریخ دریافت : 1401/03/28 تاریخ پذیرش : 1401/07/20 تاریخ انتشار : 1402/12/01

کلید واژه: آینده پژوهی, گردشگری خلاق, شهر ایذه, پیشران های کلیدی,

چکیده مقاله :

مقدمه: گردشگری خلاق از جمله موضوعاتی است که مسئولان و برنامه ریزان شهری همواره آن را مورد توجه قرار می دهند؛ چرا که در صورت رشد و توسعه گردشگری در یک شهر، اقتصاد آن شهر رونق یافته و سبب بهبود کیفیت زندگی ساکنان می گردد.هدف: در این پژوهش هدف تعیین پیشران های کلیدی مؤثر بر توسعه گردشگری خلاق شهر ایذه با رویکرد آینده پژوهی است.روش‌شناسی تحقیق: پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی از نظر ماهیت براساس روش های جدید علم آینده پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است که با به کار گیری ترکیبی از مدل های کمّی و کیفی انجام گرفته است. شیوه جمع آوری در این تحقیق اسنادی و کتابخانه ای بوده است. داده های کیفی پرسشنامه باز و از طریق مصاحبه و بررسی اسناد و داده های کمّی مورد استفاده به صورت عددی و از طریق وزن دهی پرسشنامه ها به صورت دلفی تهیه شده است. جامعه آماری تحقیق را 60 نفر از کارشناسان تشکیل داده اند. در نهایت جهت تجزیه و تحلیل متغیرها از نرم افزار Mic Mac بهره گرفته شد.قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، شهر ایذه می باشد.یافته ها: براساس یافته ها، در بین 45 متغیر مورد بررسی، برنامه های آموزشی گردشگری، فضاهای جذاب شهری، کیفیت زندگی و بانک اطلاعات گردشگری، درحیطه عوامل تأثیرگذار قرار گرفته اند و متغیرهایی که در طیف دو وجهی شناسایی شدند نیز قابلیت تبدیل شدن به متغیرهای اثرگذار را نیز دارند. در نهایت براساس تأثیرات متغیرها، روابط مستقیم و غیرمستقیم متغیرها در 5 طیف بسیار ضعیف، ضعیف، متوسط، نسبتاً قوی و تأثیرات بسیار قوی دسته بندی شده اند.نتایج: نتایج عوامل تأثیرگذار و تأثیرپذیر نشان دهنده آن است عوامل کالبدی - محیطی، اجتماعی - فرهنگی، اقتصادی و نهادی - سازمانی، بیشترین تأثیرگذاری را بر گردشگری خلاق شهر ایذه دارند.

چکیده انگلیسی:

Introduction: Creative Tourism is one of the issues that the authorities and urban planners have always considered; because in the case of growth and development of tourism in a city, the economy of the city is thriving and improves the quality of life of the inhabitants.Research aim: the purpose of this study is to determine the key factors affecting the development of creative tourism of izeh city with future research approach.Methodology: The present study is an applied research in terms of nature based on the new methods of future research, analytical and exploratory, which has been done by combining qualitative and quantitative models. the collection method in this research is documentation and library. the qualitative data of the questionnaire is open and through interviews, and the quantitative data and data, the questionnaire has been developed and through the questionnaires, delphi method was used. the research population consisted of 60 exper. finally, the mic mac was used to analyze the variables.Studied Areas: The geographical area of this research is Izeh city.Results: based on the finding, among the 45 variables studied, tourism training programs, urban attractive spaces, quality of life and the tourism information bank have been used in the area of effective factors and variables that were identified in the dichotomous spectrum have also the ability to become effective variables. Finally, based on the effects of variables, direct and indirect relationships of variables in 5 very weak, weak, moderate, moderately strong and very strong effects were classified.Conclusion: The results of influencing factors indicate that physical – environmental, socio - cultural , economic and institutional factors have the most important effect on the creative tourism of izeh city.

منابع و مأخذ:

احمدی فرد، نرگس و دادازاده سیلابی، پروین. (1398). تعیین عوامل کلیدی توسعه گردشگری براساس رویکرد تحقیقات آتی (طالعه موردی: استان مازندران). مجله جغرافیا و محیط زیست، 9(1)، 89-73.

الداغی، زهرا، ابراهیمی، عبدالحمید، شجاعی، سامره، دیده خانی، حسین. (1399). تدورین سناریوهای توسعه منطقه گردشگری استان گلستان با رویکرد آینده پژوهی. فصلنامه جغرافیا و توسعه، 18(58) 74-59.

 بسته نگار، مهرنوش؛ حسنی، علی و خاکزار بفروئی، مرتضی. (1396). طراحی مدل مفهومی گردشگری خلاق، فصلنامه گردشگری و توسعه، 6(2)، 108-81.

خراسانی، محمدامین و نوروزی فرد، هاشم. (1396). برنامه‌ریزی راهبردی توسعه گردشگری روستایی در نواحی روستایی شهرستان ایذه (نمونه مورد مطالعه روستای شیوند). مجله جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، 6 (18)، 134-119.

رسولی، نشمیل؛ موسوی، میرنجف و هوشیار، حسن. (1399). تدورین سناریوهای گردشگری خلاق در شهر ارومیه. فصلنامه دانش شهرسازی، 4(4) 101-116.

زال، محمد حسین؛ دوستی، فرشته و رمضان­زاده، مهدی. (1398). سنجش ظرفیت‌های‌‌ گردشگری خلاق درکلان‌شهر تبریز. نشریه گردشگری، 6(2)، 13-1.

زالی، نادر. (1388). آینده نگاری توسعه منطقه­ای با رویکرد برنامه­ریزی سناریو مبنا (موردی: استان خوزستان). رساله دکتری تخصصی، رشته جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تبریز.

زالی، نادر و عطریان، فروغ. (1395). تدوین سناریوهای توسعه گردشگری منطقه ای براساس اصول آینده پژوهی (موردی: استان همدان). نشریه آمایش سرزمین، 8(1)، 131-107.

زیاری، کرامت­الله؛ اردلان، سعید؛ سعیدی رضوانی، نوید و حبیبی، کیومرث. (1401). الگوی گردشگری خلاق مبتنی بر رویکرد بازآفرینی فرهنگ‌محور با تأکید بر ایدۀ شهر خلاق، فصلنامه گردشگری و توسعه، 11(1)، 52-35.

سالاری پور، علی اکبر؛ حسام، مهدی؛ برادران شکر لو، آرش و حمیدی، آرمان. (1399) توضیح راهبردهای توسعه گردشگری خلاق شهر رشت. فصلنامه برنامه­ریزی و توسعه پایدار گردشگری، 7(3)، 142-127.

صفایی پور، مسعود؛ جعفری یحیی. (1400). تحلیل وضعیت مؤلفه­های گردشگری خلاق در کلان شهر تبریز به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 21(60)، 126-107.

صابری فر، رستم. (1399). نقش گردشگری خلاق درماندگاری گردشگران و اثر آن بر توسعۀ اقتصادی (نمونۀ موردی بشرویه خراسان جنوبی). برنامه ریزی و آمایش فضا،  24( 4)، 177-207.

طالبی­فرد، رضا؛ ملکی، سعید؛ علی اکبری، افسانه و حسینی شه پری، نبی الله. (1399). ارزیابی اثرات اقتصادی و اجتماعی گردشگری بر روستاهای جذاب گردشگری شهرستان‌های ایذه و باغملک. مجله پژوهش و برنامه­ریزی روستایی، 10(3)، 37-21. 

علی اکبری، اسماعیل؛ مرصوصی، نفیسه و جلال آبادی، لیلا. (1399). تدوین سناریوهای مؤثر بر آینده گردشگری شهر کرمان با رویکرد آینده پژوهی. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، 15(50) ،60-35.  

فدایی، مهرناز؛ سلیمانی، حسین؛ گندمکار، امیر و غفاری، سید رامین. (1401).  بررسی نقش بافت­ها با ارزش روستایی در توسعه گردشگری روستاهای دهستان سمام شهرستان املش در استان گیلان. فصلنامه مطالعات و بر نامه­ ریزی سکونتگاه­های انسانی، 17(3)، 611-599.

قائمی راد، طیبه؛ حاتمی­نژاد، حسین؛ زیاری، کرامت الله و پوراحمد، احمد. (1401). بررسی وضعیت زیست محیطی گردشگری شهری با استفاده از روش جای پای اکولوژیک (مورد مطالعه : شهر رشت). فصلنامه مطالعات و برنامه­ ریزی سکونتگاه­های انسانی، 17(1)، 130-119.

قنبری، یوسف؛ رحیمی، راضیه و برقی، حمید. (1399). تأثیر عوامل محیطی - رفتاری بر تحقق گردشگری خلاق در روستاهای هدف گردشگری استان اصفهان. فصلنامه برنامه­ ریزی توسعه گردشگری، 9(32)، 18-1.

مصاحبی پورفرد، مریم؛ خادم الحسینی، احمد؛ صابری، حمید و مختاری ملک آبادی، رضا. (1400). شاخص سازی گردشگری خلاق شهری با رویکرد ایرانی اسلامی (موردی: شهر اصفهان). فصلنامه گردشگری و توسعه، 10(4)، 71-1.

مکیان، سادات و بذرافشان، مرتضی. (1396). گردشگری خلاق. تهران: انتشارات مهکامه.

موسوی، علی؛ بیگ محمدی، حسن و صرامی، حسین. (1400). تحلیلی بر نقش گردشگران خلاق در جذب گردشگران (موردی: شهر اصفهان). نشریه جغرافیا و مطالعات محیطی، 10(37)، 71-61.

نجفی، اکبر؛ گراوند، یونس؛ قومی اویلی، علی و قاسمی وسمه جانی، علی. (1398). انتخاب منطقۀ نمونۀ گردشگری در استان خراسان جنوبی با استفاده از تکنیک ANP. فصلنامه جغرافیا و توسعه، 17(56)، 158-139.

نظم­فر، حسین و علی بخشی، آمنه. (1400). آینده پژوهی برنامه ­ریزی توسعه گردشگری (موردی: استان اردبیل). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 21(63)، 79-59.

Aksit, A. N. (2014). Creative Tourism. The Journal of International Social Research, 7(31), 775-798.

Castro, C. M. D. (2012). New Technology and Creative Tourism: A Case Study For t City of Porto As Novas Tecnologias E O Turismo Criativo, Estudo De Caso Da Cidade Do Porto (Doctoral Dissertation), 1-92.

Ching-Fu, C., & Shih-Huan, C. (2019). Antecedents and consequences of perceived coolness for Generation Y in the context of creative tourism - A case study of the Pier 2 Art Center in Taiwan. TourismManagement, 72(3), 121-129.

Campbell, C. (2010). Creative Tourism Providing a Competitive Edge. Publisher Visit  Britain, 3(20), 55- 68.

Crouch, G, I. (2010). Destination Competitiveness: An Analysis of Determinant Attributes. Journal of Travel Research, 5(1), 27- 45.

Florida, Richard L. (2011). Creativity and Prosperity: The Global Creativity Index. Martin Prosperity Institute,1-45.

Gordin, V., & Matetskaya, M.(2012). Creative Tourism in Saint Petersburg: The State of the Art. Journal of Tourism Consumption and Practice, 4(2), 55-68.

Horng, J. S., Tsai, C. Y., Yang, T. C., & Liu, C. H. (2016). Exploring the Relationship Between Proactive Personality, Workenvironment And Employee Creativity Among Tourism And Hospitality Employees. International Journal of Hospitality Management, 54, 25-34.

Marujo, N., Serra, J., & Do Rosário Borges, M. (2020). The creative tourist experience in the Alentejo region: A case study of the Creatour project in Portugal. In Advances in Tourism. Technology and Smart Systems, 171, 705-714.

ozcu, Ö. K., & İçöz, O. (2010). A Model Pro-posal on the Use of Creative Tourism Experiences in Con-gress Tourism and the Congress Marketing Mix. PASOS Revistade Turismoy PatrimonioCultural, 8(3),105-113.

Richards, G. W., & Raymond, C. (2000). Creative Tourism. ATLAS News, No. 23, PP. 120.

Rodríguez-Gutiérrez, P, Santa Cruz, F. G., Gallo, L. S. P., & López-Guzmán, T. (2020). Gastronomic satisfaction of the tourist: Empirical study in the Creative City of Popayán, Colombia. Journal of Ethnic Foods, 7(1), 1-12.

Tan, Siow-Kian., Kung, Shiann-Far., & Luh, Ding-Bang. (2013). A Model of Creative Experience in Creative Tourism. Annals of Tourism Research, 41, 153-174.