در این پژوهش مواجهه سیاسی و مذهبی سلجوقیان با اسماعیلیان نزاری در فاصله سال های 498 تا 511 ق مورد بررسی قرار گرفته است. طی دوره مذکور سلطان محمد توانست با سامان دادن به آشفتگی هایی که پس از مرگ ملکشاه رخ داده بود بار دیگر تمرکز سیاسی و مذهبی را در جغرافیای تحت حاکمیت سلجوقیان ایجاد نماید. از سویی نیز اسماعیلیان نزاری از خلاء و آشفتگی هایی که پیش از این رخ داده بود در راستای توسعه قدرت خود دست به تحرکات گسترده ای در مناطق مختلف زده بودند. زین رو سرکوب نزاریان به عنوان مهم ترین اولویت سیاسی و مذهبی سلطان محمد قرار گرفت و در این راستا همه ظرفیت های مرکزی و محلی را جهت تسخیر قلاع اسماعیلیان بسیج کرد. هرچند نزاریان خسارات فراوانی را در یورش های مکرر آل سلجوق متحمل شدند و قلاع خود را در فارس و خوزستان و به ویژه اصفهان ـ که در این دوره پایتخت سلجوقیان قرار داشت ـ از دست دادند، اما با نفوذ در ارکان دولت سلجوقیان، اتخاذ رویکرد نامتمرکز، از میان برداشتن افراد موثر سیاسی و مذهبی، صبر و مقاومت در برابر محاصره قلاع و به راه انداختن مناظرات مذهبی در اثناء مبارزه، توانستند به حیات خود ادامه دهند. شاید بتوان در این دوره سراسر برخورد و بسیار سخت که بیم برچیده شدن سازمان و ساختار نزاریان می رفت، دستاورد اسماعیلیان را ـ که بسیار ارزشمند بود ـ حفظ موجودیت سیاسی، جغرافیایی و پاسداشت اندیشه های فکری و حیاتی اسماعیلیان در مناطق مختلف را توجیه و تبیین کرد. تفاصيل المقالة

چکیده: کوچ دادن اجباری قبایل و اهالی ایالات و ولایات و یا بزرگان و سران آنها به مناطق مختلف کشور و بخصوص به خراسان، یکی از سیاست‌ های ثابت و همیشگی نادرشاه افشار بود که از اول برآمدن او در خراسان تا آخر عمرش ادامه پیدا کرد. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با گردآوری داده ها از طریق کتابخانه ‌ای، در پی یافتن جواب این پرسش‌ ها که چرا نادرشاه سیاست کوچ اجباری را در پیش گرفت؟ و پیامد های آن برای دولت افشاری چه بود؟ به این نتیجه رسیده است که سیاست کوچ با انگیزه هایی متفاوت از جمله تنبیه قبایل و یا تحکیم پایه های حکومت و آبادانی مناطق از سوی دولت صورت می‌گرفت ولی افراد کوچ داده شده، به هیچ وجه به منطقه جدید احساس تعلق خاطر پیدا نمی‌کردند و نارضایتی چون خونی مسموم و آلوده، در رگ ‌های جامعه، جریان پیدا می‌کرد. این عامل که یکی از ویژگی های شیوه مملکت داری نادرشاه افشار بود، در کنار عوامل دیگری چون فقدان مشروعیت سیاسی و دسیسه های اکابر داخلی و دول خارجی، در بروز شورش ‌های این دوره بسیار موثر بود. تفاصيل المقالة

دورۀ محمدرضاشاه در راه تعلیم و تربیت عشایر ایران، نوید بخش شروع مرحلۀ تازه‌ای بود. تا این زمان حکومت پهلوی و وزارت فرهنگ بیشتر به توسعۀ آموزش در نقاط شهری تمرکز داشت و تا اواخر دهۀ 1320ش، اکثر عشایر کشور در بی‌سوادی مطلق به سر می‌بردند و حکومت برای تغییر این وضعیت، اصلاحاتی به وجود آورد. تأسیس مدارس و مراکز آموزشی در مناطق عشایری و سپس ایجاد دانشسرای مخصوص عشایر با هدف تربیت و تأمین معلمانی از جنس خود آنان که با روحیات و خلقیات و فرهنگ‌شان آشنایی بیشتری داشتند، از جملۀ این اقدامات بود که بررسی آن مسألۀ نوشتار حاضر است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر متون اسنادی و کتابخانه‌ای درصدد پاسخ به علل، روند و پیامدهای تأسیس دانشسراهای عشایری در حیات درونی جمعیت ایلی کشور است. یافته‌ها حاکی از آن است که علاوه بر تمایل عشایر به تعلیم و تربیت، رژیم پهلوی در راه تحقق برنامه‌های توسعه عمرانی، درصدد بود سطح سواد و میزان آگاهی عشایر کشور را افزایش داده و زان پس حیات فردی و اجتماعی آنان را در کنترل حکومت مرکزی و تحت تأثیر تعلیم و تربیت رسمی قرار دهد. تفاصيل المقالة

مقاله حاضر روند و چگونگی مدیریت شهری قزوین را در مقطع زمانی دوره قاجار مورد بررسی قرار میدهد. مطالعه حاضر بر اساس منابع و مآخذ این دوره نشان داده است که چگونه مدیریت شهری نوین در ابتدای امر بر اساس نظمه می که از گذشته به ارث رسیده بود، بازسازی شد؛ ولی به دلیل فقدان اخلاقیات اجتماعی نتوانست به موفقیتی مهم دست یابد. از دوره مشروطه تا مقطع زمانی کودتای سوم اسفند هم دستاوردی مهم به ارمغان نیامد، از کودتا تا انقراض سلطنت قاجار، تلاشهائی برای ایجاد نظمی نوین در مدیریت اجتماعی و شهری قزوین انجام شد که در مقایسه با گذشته قابل توجه به نظر میرسید. هدف مقاله این است تا نشان دهد مدیریت نوین شهری، موضوعی است که در ارتباط با اخلاق اجتماعی و نهادهای دیگر جدید تمدنی معنا می یابد. پرسش اصلی مقاله این است که چرا با وصف تلاشهای دست اندرکاران مدیران شهری قزوین، دستاوردهای این مهم قابل توجه نبود؟ تفاصيل المقالة

ایران ازموقعیت فوق العاده استراتژیک در خاورمیانه برخوردار بوده و وسعت آن پس از عربستان بی همتا است و دارای مرزهای طولانی با مناطق محوری است. بریکی ازمهم ترین تنگه های جهان تسلط کامل دارد و جهت گیری ارتفاعات آن، موقعیت دفاعی مناسبی را پدید آورده است. الگوی سیاست خارجی ایران دردوران پس ازمشروطه، الگوی بی طرفی قرار گرفت. منظورازاین الگو بی طرفی الگوی تنش زدایی. دررقابت قدرت های بزرگ واستفاده ازرقابت آنها برای تأمین امنیت وتمامیت ارضی ایران بود. این الگو تا سال 1332 هـ .ش تداوم یافت.بعد از کودتای 28 مرداد1332 وتثبیت موقعیت شاه به عنوان تنها سکان دار سیاست خارجی ایران، الگوی بی طرفی جای خود را به الگوی انطباق رضایت آمیزداد. در این دوره که مقارن با شدت یافتن جنگ سرد میان دوابرقدرت بود، سیاست خارجی ایران ذیل اتحادوائتلاف باغرب شکل گرفت.سیاست خارجی محمدرضاشاه دراین دوره نزدیکی به امریکا بود.البته به دلیل همسایگی باشوروی ایران روابط سیاسی واقتصادی بااین کشور هم داشت. تفاصيل المقالة

چکیده اصلاحات ارضی یکی از مهم ترین برنامه هایی بود که در دوره محمدرضا شاه به مرحله ی اجرا درآمد و تحولات عمیقی را در زمینه مالکیت ارضی، ساختار طبقاتی، تحرک اجتماعی و ترکیب گروههای حاکم به وجود آورد. درواقع هدف از اجرای اصلاحات ارضی اجتماعی و سیاسی بود که درهم شکستن نفوذ سیاسی، اجتماعی مالکان از پیامدهای اصلی آن بود. آغاز طرح از شهر مراغه بود که به عنوان پیشگام این حرکت شناخته شد. در عرصه ی اجتماعی اجرای اصلاحات ارضی موجب رشد و توسعه ی طبقه ی دهقانی و کارگری شد. یافته ها و نتایج نشان می دهد که در عرصه ی سیاسی اجرای اصلاحات ارضی به تضعیف قدرت مالکان و افزایش نفوذ و تمرکز قدرت دولت در روستاها منجر شد. اصلاحات ارضی در شهر پیشگام اصلاحات موجب مهاجرت جمعیت روستایی به شهر شد و بسیاری از محله ها در مناطق روستایی از جمله میکائیل آباد، عشرت آباد، یوسف آباد، هاشم آباد ایجاد شد که به دنبال پیامدهای اجتماعی، اقتصادی ، سیاسی و فرهنگی ناخوشایند بود و منجر به ایجاد مشاغل کاذب در مراغه شد از سوی دیگر خروج نیروی کار، از دست دادن فرصت های شغلی در مناطق روستایی که هیچ نتیجه ای جز تخریب کشاورزی نداشت، گردید. دراین تحقیق از روش توصیفی - تحلیلی استفاده شده است و حوادث مورد نظر با استفاده از اسناد تاریخی، خاطرات رجال سیاسی ومصاحبه با شاهدان عینی وقایع موردتجزیه و تحلیل قرار گرفته است. تفاصيل المقالة

چکیدهایلات و عشایر در ایران همواره بخش عمده ای از جمعیت را تشکیل می داده و بطور مستقیم یا غیرمستقیم در سیاست و حکومت نقش داشته اند چرا که جامعه ایران سنتی، ایلی و قبیله ای بوده این موضوع با روی کار آمدن قاجارها به مراتب پررنگتر شده و حائز اهمیت فراوان گردید یکی از این حوزه ها بحث جامعه مدنی می باشد. از این رو مقاله حاضر که در صدد نقش ایلات در عدم شکل گیری جامعه مدنی در عهد قاجار است پس از بسط فضای مفهومی موضوع تحقیق، به بررسی دو موضوع ایلات و عشایر و نقش آنها در حوزه جامعه مدنی خواهد پرداخت. مطابق با مستندات موضوعی ارائه شده در این پژوهش، روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش، کتابخانه‌ای می‌باشد. یافته‌های این مطالعه، حاکی از آن است که اولا؛ تغییرات در جامعه ایرانی و حرکت آن به‌سوی یک جامعه مدنی، شبیه آنچه در غرب اتفاق افتاده بود نیاز به زیرساخت‌هایی داشت. سنت‌گرایی افراطی در جامعه ایرانی سرعت این تغییرات را کند کرده بود. انقلاب مشروطیت این تغییرات را سرعتی بخشید که با تکامل جامعه ایرانی همخوانی نداشت. برای همین در پایان نیز به شکست انجامید و ازآنچه مدنظر بود فقط ساختار شکلی را دارا شد و ثانیا؛ قاجاریه حکومت قبیله ای بوده و هرایالت توسط شاهزاده ای اداره می شد و یکپارچگی در این حکومت دیده نمی شود که حکومت قبیله ای یکی از دلایل عدم شکل گیری نهادهای مدنی گردید. تفاصيل المقالة

خمیرمایه فکری اسیدحمد کسروی در دوران نهضت مشروطه و تحت تاثیر آرمان های آن، شکل گرفت.شخصی که در برهه‌ اول زندگی خویش به لباس روحانیت درمی‌آید، اما بر اثر شکل گیری یک سلسله از رخدادهای فکری، از این مرحله‌ زندگی خویش فاصله می‌گیرد.مشارالیه دو جنگ جهانی،نهضت مشروطه و دیکتاتوری رضاشاه را تجربه کرد .خمیرمایه ذهنی و پژوهشی اش نیز وی را به اظهارنظر درباره یمسائل مختلف و تفکر درموضوعات گوناگون واداشت. کسروی ازروشنفکران نهشت مشروطه و آرمانهای آن بود، اما این نهضت به سرعت دست خوش استبداد شد، کسروی که هر دو فضا را تجربه کرده بود، در آثار خود به بحث در باره آنها پرداخت. نکته مهم این است، که کسروی برخلاف بسیاری از منتقدان رضاشاه با وجود برخی نقدهای قابل اغماض در همه حال، قاطعانه از اقدامات رضاشاه دفاع کرد درساختار سیاسی دوره رضاشاه مفاهیمی چون ناسیونالیسم، میهن پرستی، حس ملیت مادامی کاربرد داشت که بتواند زمینه را برای بازتولید انقیاد در درون نهادهای اجتماعی جهت تضمین سلطه و سرسپردگی شخصی فراهم آورد. هدفی که کسروی در نظر داشت اعتباربخشی به ارزش های ناسیونالیستی مورد نظرش بودکه درپاره ایی از اثار کسروی در این زمینه ناسیونالیسم وحدت خواهانه او رادنبال می کرد.کسروی تحت تأثیر گفتمان ناسیونالیسم نمی تواند بپذیرد که کشور فعلی ایران در گذشته تاریخی اش زمانی فاقد استقلال بوده و یکپارچگی ارضی و سرزمینی نداشته است وقدرت محلی قدرت سرکش متمرد است . تفاصيل المقالة

با تاسیس دارالفنون و پذیرش نخستین داوطلبان به تحصیل که عمدتا از فرزندان خانواده‌های دارای قدرت و نفوذ در جامعه آن روز ایران بودند، چرخ آموزش در سطوح عالی به گردش در آمد. دارالفنون اتفاقی بزرگی در نظام آموزش عالی ایران شد و گرچه بیشتر رشته‌های آن مربوط به علوم طبیعی، پزشکی و نظامی بود، اما نمی‌توان کتمان کرد که بسیاری از دانش آموختگان آن در سال‌های بعد توانستند به افرادی تاثیرگذار در فضای سیاسی و اجتماعی کشور تبدیل شوند. سوال اصلی این تحقیق عبارت از این که افکار و اندیشه های دانش آموختگان دارالفنون تهران چه تاثیری در انقلاب مشروطه داشت؟ فرضیه اصلی تحقیق عبارت ازاین که فارغ التحصیلان دارالفنون تبدیل به نسلی از منتقدان حاکم ومخالف با تعصبات افراطی دینی و جهل و عقب ماندگی فرهنگی واجتماعی شدند.بسیاری از دانش آموختگان دارالفنون در نهضت مشروطه شرکت وبرخی بالژهای فراماسونری درارتباط بوده وبرخی با انتشار مقالات و نشریات ازآزادی ومشروطه حمایت کردند .دانش آموختگان دارالفنون در کنار تحصیل دروس با شرایط سیاسی کشور، ایده‌های ملی‌گرایانه و تفکرات روشنفکرانه آشنا می‌شدند و نسبت به شرایط سیاسی و اجتماعی ایران نسبت به سایر اقشار وقوف بیشتری داشته ودربیداری فکری مردم موثر بودند. تعدادی هم به تدریج تبدیل به نسلی از منتقدین طبقه حاکم شده وبا عقب‌ ماندگی فرهنگی واجتماعی مبارزه می کردند. .در این تحقیق تلاش خواهد شد به شیوه کتابخانه ای و در قالب رویکرد توصیفی-تحلیلی به تاثیر افکار و اندیشه های دانش آموختگان دارالفنون تهران درنهضت مشروطه پرداخته شود. تفاصيل المقالة

اساس و استخوان بندی همه حکومت ها بر ساختار و سازمان های اداری آن ها استوار است به شکلی که این چهارچوب ها کمک می کند امور گوناگون سر و سامانی بگیرد و بتوان بیشترین بهره وری از امکانات موجود بدست آورد. ساختار اداری ساسانی به واسطه پیشینه تاریخی اش در حکومت های ایلامی، هخامنشی، سلوکی و اشکانی به پختگی لازم رسیده بود و با گذر قرن ها با هرس و ویرایش خود توانسته بود از معایبش بکاهد و کاربری خود را بالا ببرد. دیوان های ساسانی با توجه به شرایط زمانی خود کاردکرد مناسبی داشتند. تقریبا برای هر امری که ضروری به نظر می رسید دیوان یا سازمان مخصوصی وجود داشت تا به رتق و فتق امور جاری بپردازند. سازمان اداری ساسانیان یکی از نقاط قوت این امپراطوری به شمار می آمد. این ساختار ادارای در کنار دیگر عوامل تمدنی، ساسانیان را به عنوان یک نیروی فعال در جهان آن روز حفظ می کرد. این ساختار تا قرن ها بعد مورد استفاده خلفای اسلامی و فرمانروایان حاکم بر ایران قرار می گرفت.

تفاصيل المقالة

در دوره قاجاریه ایران نقطه سیاست همگرایی روس وانگلیس محسوب می شد. به سبب اهمیت استراتژیکی و مؤلفه های مهم ژئوپلیتیکی ایران چون موقعیت کریدوری چهارراه تلاقی ابرقدرت ها دولت حائل نقش ضربه گیر برخورد ابرقدرت هاو مسألة هند و نیز بحرانِ افغانستان در شرق و جنگ های قفقاز در شمال غرب، فشارها و تهدیدات سیاسی، امنیتی و اقتصادیِ خارجی از چهار جهت روسیه از سوی شمال، هندِ بریتانیا و افغانستان از سوی شرق، عثمانی ها از سوی غرب و بریتانیا از سوی جنوب در خلیج فارس بر دولت های قاجاریه وارد می شد .انگلستان وروسیه همواره به دنبال تجزیه ایران بودند زیرا ایران بزرگ در منطقه‌ای که بر شاهراه حیاتی جهان تسلط دارد بنیان یافته است. در قرار داد۳۱اوت 1907 ۸ شهریور۱۲۸۶شکه با روسیه تزاری منعقد کرد ایران را به سه منطقه تحت نفوذ خود و روسیه و بی‌طرف تقسیم وایران را کاملاً تحت الحمایه خود نمود. هرچندکه برتمامیت ارضی ایران واستقلال ونظم وپیشرفت کشور تاکید شده بود.امااین قراردادتاانقلاب اکتبر روسیه ۱۹۱۷ سبب شدتادو کشور استعماری سیاست خارجی خودرا براساس این قرارداد تنظیم کرده وهمکاری نزدیکی درقبال مشروطه هدایت شده درایران انجام دادند. تفاصيل المقالة

وضع نامشخص مرزهای دو کشور ، برخوردهای میان عشایر مرزنشین از سرحد آذربایجان تا خوزستان و حمایت شاهزادگان ایرانی از برخی رؤسای آنان،مساله تابعیت برخی از ایل های سرحدی و مشکلات ناشی از ییلاق و قشلاق آنها، پناهندگان ایران و عثمانی، رفتار خشن و توهین‌آمیز عثمانی‌ها با حجاج و زوار ایرانی، مسائل تجاری ایران و عثمانی،حالت مبهم سیاسی سرزمین کردستان و مسائل مربوط به کردها که از مسائل عمده منطقه قلمداد می شود.طوایف کرد گاه سبب هرج و مرج و اغتشاش در نواحی سرحدی می‌شدند. اکـراد ایرانی با اکراد عثمانی همه در جنگ بودند و مسافرانی را که از سرزمین‌شان عبور می‌کردند، به قتل می‌رساندند و اموال‌شان را غارت می‌کردند. دولت عثمانی نیز همواره با کردهای کشورش مشکلات اساسی داشـت. در سده نوزدهم، با آغاز دوران ضعف عثمانی‌ها، شورشهای متعدد کردها را برضد دولت عثمانی شاهد هستیم. دخالت دولت های روس و انگلیس نیز در روابط ایران و عثمانی تاثیرگذار بودکه به شکل اتحاد با یکی از دولتها بر ضد دیگری صورت می گرفت. تفاصيل المقالة

سده‌ نوزدهم میلادی از مقاطع مهم و تأثیرگذار تاریخ ایران می‌باشد. ظهور قدرت‌های بزرگ اروپایی و دخالت‌های گسترده‌ی آن‌ها در امور داخلی ایران از یک سو استقلال سیاسی- اقتصادی کشور را تهدید کرد و از سوی دیگر روشنفکران ایرانی را با علوم و فنون غربی آشنا نمود. موقعیت سوق‌الجیشی ایران که در همسایگی دو ابر قدرت آن زمان روسیه و انگلستان قرار گرفته بود و رقابت این دو کشور برای کسب منافع بیشتر موجب امضاء پیمان‌نامه‌ها و واگذاری امتیازات به آن‌ها گردید. سفراء و نمایندگان اروپایی با بررسی اوضاع جغرافیایی و منابع کشور ایران به تألیف آثاری دست زدند که هرچند عمدتاً در خدمت منافع ملی کشور متبوعشان بود، می‌تواند از جنبه‌هایی در خور توجّه باشد،اما در استفاده از آن ها باید دقت کافی کرد.نتایج ویافته های این تحقیق نشان می دهد که گزارش و آثار سیاحان و سفراء انگلیسی از جامعه‌ ایران عصر ناصری که به استبداد نهاد هیأت حاکمه، ضعف و بی‌خبری مردم از اوضاع جهانی، اختلافات داخلی بین قومیّت‌های مختلف، عوامل انحطاط و عقب‌ماندگی ایران اشاراتی کرده‌اند، نقد و بررسی شود. تفاصيل المقالة

ایران دوره قاجاریه از صحنه سیاست‌های اروپایی به دور بود.نواحی غربی ایران در دوره قاجاریه شاهد منازعات پیچیده ای بود وفتحعلیشاه به اداره ایالت آذربایجان حساس بودو ازجهت های مختلفی از جمله نزدیک بودن به روسیه اهمیت می داد و به همین دلیل مرکزاقامت ولیعهد خود نمود.آذربایجان سرحدبین دو دولت روسیه تزاری و عثمانی بودو سابقه خصومت و جنگ های متوالی این دو دولت با ایران ایجاب می کرد شخصی که مورد توجه و علاقه شاه بود آن حوزه را زیرنظر بگیرد و از نزدیک ناظر عملیات و نقشه های سیاسی دو همسایه باشد.نتایج ویافته های تحقیق نشان می دهد ایران به دلیل موقعیت استراتژیکی خود، جولانگاه رقابت‌ دول قدرتمند شده و بخش‌های مهمی از ایران در نتیجه عهدنامه‌ها از خاک کشور جدا و امتیازات اقتصادی و تجاری هم به این دول واگذار گردید که منافع تجاری و بازرگانی خود را حفظ می‌کردند.منازعات ارضی از مهمترین اختلافات فی مابین دولت های همجواراست و محدودیت بهره وری از امکانات موجود و عدم وجود یک سلسله قوانین مسجل و مورد اعتماد بین دول و عدم تقید آنها به قول و قرارهای تاکتیکی و منحصر در شرایط زمانی خاص و هم چنین سهولت آمیختگی قومی و زبانی بین مناطق همجوار و هم مرز باعث شده تا همواره شاهد تخاصمات چندین ساله بین دول باشیم. میزان توانمندی دولتها در اداره امور داخلی به صورت یکپارچه از جمله عواملی بوده که برخی کشورهای آماده برای آغاز تنش ها راترغیب می کرد. تفاصيل المقالة

به دنبال رویارویی ایران عصر قاجار در نیمه دوم سده 19م با دنیای غرب، تحولات مهمی در بنیان های سیاسی و فکری ایرانیان به وقوع پیوست. تاریخ نگاری هم مانند بخش های دیگر تحت تاثیر تحولات جهانی قرار گرفت به طوری که تغییراتی در بینش و شیوه های تاریخ نویسی مورخان این دوره صورت گرفت و گام هایی برای حرکت به سوی تاریخ نگاری جدید برداشته شد. با دگرگونی در سنت تاریخ نگاری ایران و تغییر شکل آن از فرم سنتی به شکل نوین مورخانی چون آخوندزاده، جلال الدین میرزا، آقا خان کرمانی، طالبوف تبریزی با محور قرار دادن ملی گرایی، به بازنویسی تاریخ ایران در قرون گذشته پرداخته و با برجسته کردن تاریخ ایران باستان و قرار دادن این دوره به عنوان دوران حیات ملی ایران بنیان های هویت ملی ایران نوین بر اساس هویت باستانی را پی ریزی کردند. در این مقاله روند ظهور تاریخ نویسی ناسیونالیستی و زمینه ها و ویژگی آن در ایران عصر قاجار با روش توصیفی تحلیلی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. تفاصيل المقالة

ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی، اقتصادی و سیاسی خود در طول تاریخ محل مناقشه دولتهای بزرگ جهانی بوده است. در جنگ جهانی اول علیرغم اینکه دولت ایران به صراحت اعلام بی طرفی کرد اما همین ویژگی های استراتژیک ایران سبب شد کشور درگیر مناسبات سیاسی نیروهای درگیر جنگ شود. در این مناسبات سه عامل جریانات هویت گرا، وابستگی ایران به دولتهای بیگانه و ضعف سیاسی و اقتصادی دولت مرکزی تعیین کننده بوده است. در این دوره تبریز به دلیل موقعیت جغرافیایی، ساختار اجتماعی و فرهنگی خود عرصه مناقشه بین نیروهای عثمانی و روس بود. دولتهای عثمانی و آلمان با کوبیدن بر طبل احساسات هویت طلبانه گروه های نژادی، قومی و مذهبی سعی کردند موقعیت خود را در منطقه تثبت کنند و از طرفی دیگر نفوذ و قدرت دولت روسیه و وابستگی و ضعف دولت مرکزی در برابر آنها سبب شد آذربایجان و بویژه شهر تبریز در این دوران شاهد رویدادهایی همچون فعالیت پانترکها، مقابله ملی گراها در برابر هویت طلبان ، اختلافات مذهبی و دینی و مانع تراشی دولت روسیه در برابر احیاء سنت ولیعهد نشینی تبریز باشد. تفاصيل المقالة

هدف این تحقیق بررسی تاثیر اندیشه محقق سبزواری در رفتار اجتماعی سلاطین صفویه بود که با مطالعه منابع و ماخذ موجود انجام گرفت . روش پژوهش این موضوع توصیفی است که با روش اسنادی با مطالعه کتب ، مقالات ، و بررسی مبانی تئوریک اندیشمندان دوره صفویه می باشد . یافته ها نشان می دهد با ظهور سلسله صفویه ، صفحه جدیدی در شیوه حکومت داری و ارتباط با مردم برای تثبیت و توسعه جامعه در آن دوره ورق خورد . سلاطین صفوی با توجه به رسمی شدن دین تشیع و پذیرش آن از سوی مردم ، و برای مشروعیت یابی خود و تمسک به قواعد عقلایی و ریشه دار متصل به وحی و نصوص دینی برای اداره کشور به سوی اندیشمندان حوزه های علمی شیعه روی آوردند و در مقابل علما نیز این فرصت را برای ارتقای تشیع به سطح اداره سیاسی و اجتماعی کشور تازه استقلال یافته ایران مغتنم شمرده ، به نظریه پردازی از نوع ولایت و نظارت فقیه بر سلطنت دست زدند . اهمیت این موضوع به این امر باز می گردد که سیر صعود و نزول هر تمدن نتیجه ساز کارهای تراکمی ، بازتولیدی و انحطاطی شکل گرفته که نظام اجتماعی و سیاسی جوامع ، سازنده آن است . در این شرایط محقق سبزواری با ارائه اندیشه اصلاح گرایانه رفتار اجتماعی سلاطین صفوی را تقویت و حکومت آنان را تثبیت نمود . تفاصيل المقالة

با ظهور سلسله صفویه ، صفحات جدیدی در تاریخ اندیشه سیاسی و شیوه زمامداری ایرانیان با تکیه بر شریعت اسلام و به ویژه فقه سیاسی شیعه ورق خورد . سلاطین صفوی در پویش برای مشروعیت یابی خود و تمسک به قواعد عقلایی و ریشه دار متصل به وحی و نصوص دینی برای اداره کشور به سوی اندیشمندان حوزه های علمی شیعه روی آوردند و در مقابل علما نیز این فرصت را برای ارتقای تشیع و حاملان آن به سطح اداره سیاسی و اجتماعی کشور پهناور و تازه استقلال یافته ایران مغتنم شمرده ، به نظریه پردازی از نوع ولایت و نظارت فقیه بر سلطنت دست زدند . اهمیت این موضوع به این امر باز می گردد که سیر صعود و نزول هر تمدن نتیجه سازکارهای تراکمی ، بازتولیدی و انحطاطی شکل گرفته در نظام اجتماعی و سیاسی جوامع سازنده آن است . در این شرایط محقق سبزواری با اصلاح اندیشه اصلاح گرایانه رفتار اجتماعی سلاطین صفوی را تقویت و تثبیت نمود . این پژوهش با روش توصیفی در تحلیل پدیده های تاریخی و بر پایه منابع کتابخانه ای سامان یافته است. تفاصيل المقالة

با پيـروزي انقـلاب مشـروطه درايـران،هـواداران اسـتبداد پشـت سـر محمدعلي شاه قرار گرفتند وبـه مقابلـه بـا نظـام جديـد ونهادهـاي آن پرداختنـد. همچنـين هـواداران مشروطيت درشهرها و روستاها براي دفاع ازدستاوردهاي انقلاب گروههاي مجاهد تشكيل دادند وبـه مقابلـه بـا مستبدين پرداختند. مقاومت مردم تبریز در عصر استبداد صغیر بسیار حائر اهمیت می باشد ولی در تمام دوره جنبش مقاومت تبریز در دوره استبداد صغیر روستاهای آذربایجان مصائب و سختی های فراوانی را متحمل شدند مجاهدان تبریز به رهبری ستارخان و باقرخان به دفاع از مشروطیت برآمدند و مخالفان مشروطه در این شهر با آگاهی از به توپ بستن مجلس ( خانه ملت ) به دنبال محو آثار و نشانه های مشروطیت و سلطه بر شهر برآمدند. از همان آغاز روستائیان در معرض قتل و غارت مخالفان مشروطه قرار داشتند. روستائیان با ستارخان رابطه برقرار کردند و دسته های مجاهدان روستایی شکل گرفت. دهقانان در کنار مقاومت و مبارزه به تدارک آذوقه شهر پرداختند . تلاشهای روستائیان در همیاری و کمک به مجاهدان شهری، زمینه ساز دشمنی مستبدین به آنان شد. روستائیان به انقلاب مشروطیت به مثابه پایان مناسبات کهنسال ارباب و رعیتی می نگریستند و اربابان دیگر به سادگی توان جمع آوری بهره مالکانه را نداشتند چرا که روستائیان دیگر شأنی برای آنان قائل نبودند.

تفاصيل المقالة

اساس و استخوان بندی همه حکومت ها بر ساختار و سازمان های اداری آن ها استوار است به شکلی که این چهارچوب ها کمک می کند امور گوناگون سر و سامانی بگیرد و بتواند بیشترین بهره وری از امکانات موجود بدست آورد. ساختار اداری ساسانی به واسطه پیشینه تاریخی اش در حکومت های ایلامی، هخامنشی، سلوکی و اشکانی به پختگی لازم رسیده بود و با گذر قرن ها با هرس و ویرایش خود توانسته بود از معایبش بکاهد و کاربری خود را بالا ببرد. دیوان های ساسانی با توجه به شرایط زمانی خود کاردکرد مناسبی داشتند. تقریبا برای هر امری که ضروری به نظر می رسید دیوان یا سازمان مخصوصی وجود داشت تا به رتق و فتق امور جاری بپردازند. سازمان اداری ساسانیان یکی از نقاط قوت این امپراطوری به شمار می آمد. این ساختار ادارای در کنار دیگر عوامل تمدنی، ساسانیان را به عنوان یک نیروی فعال در جهان آن روز حفظ می کرد. این ساختار تا قرن ها بعد مورد استفاده خلفای اسلامی و فرمانروایان حاکم بر ایران قرار می گرفت.

تفاصيل المقالة