امروزه دغدغه همه کشورها و حکومت‌ها دسترسی به توسعه‌ای پایدار همراه با تعادل و برابری تمامی ساکنین می‌باشد. که این امر در سال 1978 با عنوان توسعه پایدار به دنیای علم معرفی گردید. در اوایل توسعه اقتصادی را برابر با توسعه پایدار می‌پنداشتند اما با گذشت زمان و بروز مشکلات عدیده اجتماعی از طرفی و کمبود و از بین رفتن منابع زیست محیطی از طرفی دیگر لزوم توجه جدی به ابعاد اجتماعی و زیست محیطی نیز در سرلوحه اهداف توسعه پایدار قرار گرفت. رفاه یا آسایش و آسودگی یکی از جنبه‌های رسیدن به توسعه پایدار در هر کشوری می‌باشد. بعبارتی از مواد ضروری جهت رسیدن به توسعه پایدار دستیابی به رفاه ساکنین می‌باشد. در این راستا تحقیق حاضر با هدف بررسی شاخص‌های رفاه(21 شاخص در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی) در 47 کشور اسلامی تهیه شده است. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی می‌باشد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از مدل آنتروپی شانون تعمیم‌یافته و روش تحلیل خاکستری(GRA) استفاده شده است. یافته‌ها نشان ‌می‌دهد که در بین 47 کشور مورد مطالعه کشور مالزی با میزان امتیاز خاکستری 573/0 در رتبه اول و کشورهای امارت متحده عربی و قطر به ترتیب با میزان امتیاز خاکستری 572/0 و 563/0 به ترتیب در جایگاههای دوم تا سوم قرار گرفتند. برای روشنتر شدن وضعیت هریک از کشورها در سه طیف دسته بندی شدند، که از مجموع 47 کشورمورد مطالعه 22 کشور در وضعیت مطلوب،22 کشور در وضعیت نیمه مطلوب و در نهایت 3 کشور در وضعیت نامطلوب قرار گرفتند. تفاصيل المقالة

امروزه دغدغه همه کشورها دسترسی به توسعه ای پایدار همراه با تعادل و برابری تمامی ساکنین می باشد. که این امر در سال 1978 با عنوان توسعه پایدار به دنیای علم معرفی گردید. رفاه یا آسایش یکی از جنبه های رسیدن به توسعه پایدار در هر کشوری می باشد. در این راستا تحقیق حاضر با هدف بررسی شاخص های رفاه(اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی) در 47 کشور اسلامی تهیه شده است. روش تحقیق: نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی می باشد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از مدل آنتروپی شانون تعمیم یافته و روش تحلیل خاکستری(GRA) استفاده شده است.یافته ها نشان می دهد که در بین 47 کشور مورد مطالعه کشور مالزی با میزان امتیاز خاکستری 573/0 در رتبه اول و کشورهای امارت متحده عربی و قطر به ترتیب با میزان امتیاز خاکستری 572/0 و 563/0 به ترتیب در جایگاه های دوم تا سوم قرار گرفته اند. از مجموع 47 کشور مورد مطالعه 22 کشور در وضعیت مطلوب،22 کشور در وضعیت نیمه مطلوب و در نهایت 3 کشور در وضعیت نامطلوب قرار گرفته اند. کشورهایی که در سال های اخیر به نوعی مستقیم یا غیر مستقیم با درگیری های داخلی و خارجی روبرو بودند از لحاظ شاخص های مورد مطالعه در وضعت بدتری قرار گرفته اند که از جمله آن ها می توان از کشورهای عراق، یمن و سوریه اشاره نمود. طبق نتایج تحلیل کشور ایران نشاندهند ه ی وضعیت بد شاخص های مورد مطالعه در این کشور می باشد. که به دنبال افزایش جمعیت و مشکلات پیش روی دولت ملت در اشکال گوناگون اشتغال، خدمات، امکانات و... قرار گرفته است. تفاصيل المقالة

اگر بخواهیم در توسعه شهرهای امروزی، پاسخگوی احتیاجات امروزی باشیم و سهم نسل های آینده از منابع را در نظر بگیریم باید اداره خردمندانه شهرها را بر پایه شهرسازی مشارکتی و مشارکت آگاهانه شهروندان تعریف و برنامه ریزی کنیم.حضور شهروندان در عرصه تصمیم گیری و نزدیکی آنها با مسئولین و متخصصان و دستیابی هر چه سریع تر به خواسته‌ها و نیازهایشان مطابق با شرایط زندگی و ویژگی های اجتماعی و اقتصادی از طریق فرایند شهرسازی مشارکتی میسر می‌شود.در حال حاضر جایگاه مشارکت شهروندان در شهرهای ایرانی، در حد ظاهرفریبانه و حداکثر اطلاع دهی و مشورت کردن است.هدف کلی از این مقاله نقش شهروند مشارکت جو در مدیریت شهری، در شهر ایلام می‌باشد.روش جمع آوری اطلاعات بر مبنای اسنادی و نیز میدانی (پرسشنامه) و نوع تحقیق کاربردی-توسعه‌ای است.برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss استفاده شده است.روش های آماری مورد استفاده در این تحقیق کندال، رگرسیون چند متغیره است.با توجه به نتایج به دست آمده از پژوهش میزان مشارکت بین شهروندان ایلامی در حد کم تا متوسط می‌باشد. تفاصيل المقالة

مقدمه و هدف پژوهش: سرمایه اجتماعی مفهومی است که در سال‌های اخیر وارد حوزه علوم اجتماعی و مدیریت شهری گشته است.‌ سرمایه اجتماعی ریشه در تعاملات اجتماعی دارد و هنگامی که سطح تعاملات در جامعه‌ای افزایش یابد، باعث افزایش سطح سرمایه اجتماعی می‌گردد.‌ در این میان یکی از عواملی که می‌تواند باعث افزایش سطح تعاملات شود، حرکت عابر پیاده در فضای شهری است در این راستا، پژوهش حاضر سطح تعاملات اجتماعی را به عنوان نقطه اشتراک طراحی شهری، پیاده‌راه و سرمایه اجتماعی با تاکید بر پیاده راه تربیت تبریز معرفی کرده و بررسی می‌کند.‌.‌ روش پژوهش: روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی، همبستگی بکارگرفته شده در این پژوهش از نوع کاربردی می‌باشد.‌ و به صورت پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه، صد نفر را به صورت غیرسهمیه‌ای و بدون توجه به متغیرهای سن و جنس به عنوان حجم نمونه مورد کاوش قرار داده است.‌ برای ارزیابی و پردازش داده‌ها از شیوه‌های آماری توصیفی و استنباطی، در قالب نرم‌افزارspss استفاده شده است.‌ یافته‌ها: نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که بین دو متغیر اعتماد اجتماعی و شبکه اجتماعی و بین اعتماد اجتماعی و تعامل اجتماعی رابطه معنی‌داری وجود ندارد.‌ اما بین متغیرهای تعامل اجتماعی و شبکه اجتماعی، با توجه به ضریب همبستگی 593/0، رابطه معنی‌داری وجود دارد.‌ بررسی ارتباط میان شاخص‌های سرمایه اجتماعی و عامل کیفیت پیاده‌راه نشان دهنده عدم رابطه معنی‌داری بین دو متغیر می‌باشد.‌ نتیجه‌گیری: بنابراین هر چند به دلیل رد فرضیه تحقیق، نمی‌توان به صورت قاطع بیان داشت که می‌توان با تقویت کیفیت پیاده‌راه‌های شهری به تقویت و افزایش سرمایه اجتماعی دست یافت، اما به سبب معناداری و یا نزدیک به معنادار بودن برخی از مولفه‌های سرمایه اجتماعی می‌توان بیان داشت توجه به مفهوم ذهنی سرمایه اجتماعی شرط انکارناپذیر تحقق مفهوم عینی پیاده‌راه و تقویت کیفیت آن جهت پیشبرد تعاملات اجتماعی می‌باشد.‌ تفاصيل المقالة

تفاصيل المقالة

چکیده وجود نابرابری در توزیع خدمات و امکانات در مناطق یک شهر پدیده ای جدید در هیچ یک از شهرهای جهان نیست و این نابرابری و عدم تعادل در شهرها یک امری طبیعی است و می توان آن را به حداقل ممکن رساند. این تحقیق با هدف بررسی وضعیت پراکنش فضایی کاربری های خدمات عمومی و ارائه راهکارهای لازم جهت کاهش این نابرابری در شهر تبریز می باشد. نوع روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش مناطق ده گانه شهرداری تبریز است. نتایج نشان می دهد که وضعیت تحقق پذیری طرح های توسعه شهری به لحاظ توزیع فضایی کاربری های خدمات عمومی با مشکلات زیربنایی مواجه بوده و براساس پراکندگی جمعیت نبوده و این امر در مناطق محروم به ویژه مناطق سه، چهار، هشت و نه تبریز قابل توجه می باشد و در جهت کاهش این نابرابری و نحوه توزیع خدمات پیشنهاد می شود با بازبینی های دقیق و کارشناسانه و اجرای صحیح طرح های توسعه شهری در راستای حل مشکلات شهروندان گام برداشته شود تفاصيل المقالة

هدف اصلی پژوهش، تحلیلی بر وضعیت زیست‌پذیری در محله کوی سالار می‌باشد. مهم‌ترین نکته تمایز این پژوهش با تحقیق‌های مشابه، به‌کارگیری شیوه ترکیبی آمار استنباطی ـ درون‌یابی فضایی ـ روابط ساختاری است. روش پژوهش حاضر از نظر ماهیت توصیفی و تحلیلی و از نظر هدف کاربردی می‌باشد. برای گردآوری اطلاعات از روش اسنادی کتابخانه‌ای و میدانی ‌پیمایشی استفاده‌شده است. ابزار گردآوری داده‌ها به چند صورت: مشاهده، پرسشنامه و فیش‌برداری می‌باشد. جامعه آماری این پژوهش ساکنین محله کوی سالار می‌باشد که طبق آمار سال 1395 مرکز آمار، 18000 نفر می‌باشد. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده‌شده است که مقدار حجم نمونه 376 عدد به‌دست‌آمده است که با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای توزیع گردیده است. تجزیه‌وتحلیل کمی داده‌ها از طریق آزمون‌های تی‌تست تک نمونه‌ای و تجزیه‌وتحلیل فضایی داده‌ها از طریق روش IDW در سیستم اطلاعات جغرافیایی صورت گرفته است. برای ارزیابی رابطه بین ابعاد زیست‌پذیری از مدل دیمتل (DEMATEL) استفاده‌شده است. روایی پرسشنامه از طریق افراد متخصص در این زمینه و پایایی پرسشنامه‌ها نیز از طریق آزمون آلفای کرونباخ و با مقدار ضریب آلفای 775/0 مورد تائید قرارگرفته است. نتایج این پژوهش نشانگر این است که ابعاد زیست پذیری که شامل بعد اجتماعی، اقتصادی، محیط‌زیستی، مدیریت شهری، الگوی تاریخی و امکانات و خدمات می‌شود به ترتیب میانگین 94/2، 07/2، 01/3، 25/1، 83/1 و 55/2 را کسب نموده‌اند و همچنین سطح زیست‌پذیری با میانگین 27/2 در سطح نامطلوبی قرار دارد همچنین نتایج تحلیل فضایی وضعیت ابعاد زیست‌پذیری در محله کوی سالار نشانگر این است که که در حدود 66 درصد از محله در وضعیت نامطلوب قرار دارد. با توجه به نتایج مدل دیمتل، ابعاد مدیریت شهری، اقتصادی و امکانات و خدمات به عنوان "علت" و سه بعد محیط‌زیستی، اجتماعی و الگوی تاریخ نیز به عنوان "معلول"، در زیست پذیری قلمروی مکانی تحقیق، استخراج و نشان داده می‌شوند. تفاصيل المقالة

بکارگیری روش‌هاى علمی به‌منظور بررسی و سطح-بندی مناطق از حیث توسعه‌یافتگى در جنبه‌هاى فرهنگی، منجر به شناخت میزان نابرابری‌‌ها گردیده است و معیاری برای تلاش در حوزه کاهش و رفع نابرابری‌هاى موجود میان آنها محسوب می‌شود. به همین دلیل در این پژوهش سعی شده به بررسی تفاوت‌ها و نابرابری‌ها بین شهرستان‌های استان آذربایجان‌شرقی از نظر وضعیت و سطوح برخورداری از شاخص‌های فرهنگی پرداخته شود، تا در قالب برنامه‌ریزی توسعه‌ی ناحیه‌ای و از طریق تعیین درجه‌ی توسعه‌نیافتگی، تصویر روشن و شفافی از امکانات و خدمات فرهنگی در این استان ارائه گردد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی‌- تحلیلی و کمی بوده، جامعة‌آماری شامل کلیه شهرستان‌های استان آذربایجان‌شرقی می‌باشد. آمار واطلاعات لازم از آمارنامه‌های سازمان برنامه و بودجه استانداری آذربایجان‌شرقی تهیه و با استفاده از داده‌های 10 شاخص فرهنگی سال 1394، انجام گرفته است. جهت بدست آوردن ضریب اهمیت شاخص‌ها از روش آنتروپی‌شانون و برای تجزیه و تحلیل، از مدل-های تصمیم‌گیری چند‌معیاره TOPSIS و SAW استفاده شده است. شاخص‌های بکار رفته در این پژوهش عبارتند از؛ X1 تعداد اعضای کانون پرورش فکری کودکان، X2 تعداد سینما، X3 تعداد کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، X4 تعداد کتابخانه‌های عمومی، X5 تعداد چاپخانه، X6 سالن نمایش، X7 تعداد تماشاگران، X8 تعداد صندلی سینما‌ها، X9 تعداد سالن نمایش سینما، X10 تعداد اعضای کتابخانه‌های‌عمومی. نتایج حاصل بیانگر عدم تعادل در توزیع شاخص‌های فرهنگی در سطح استان می‌باشد. لذا انتظار می‌رود با توجه خاص مسئولین‌فرهنگی استان، سیاستگزاری‌های مؤثرتر، هماهنگی بیشتر بین ارگان‌های فرهنگی و اقدامات مناسب جهت بهبود وضعیت‌فرهنگی استان آذربایجان ‌شرقی تحقق پیدا کند. تفاصيل المقالة

نابسامانی نظام توزیع مراکز خدماتی در فضاهای شهری زمینه ساز نابرابری اجتماعی شهروندان در برخورداری از این خدمات شده است. لذا توجه به خدمات و نحوه توزیع آن در سطح شهرها یک اصل اساسی در راستای توسعه پایدار شهرها و زمینه ساز عدالت فضایی می باشد. هداف از این پژوهش، تحلیل فضایی خدمات شهری در مناطق ده گانه کلانشهر تبریز است. بدین منظور جهت جمع‌آوری اطلاعات از روش کتابخانه‌ای استفاده شد. پژوهش حاضر از نظر هدف، توصیفی-تحلیلی و از نظر نتایج کاربردی است. برای تحلیل و نحوه توزیع خدمات شهری از 17 نوع خدماتی عمومی با استفاده از مدل‌های کمی و همچنین برای تعیین نوع رابطه بین جمعیت و خدمات شهری از آزمون همبستگی پیرسون در محیط اکسل بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که منطقه 2 و 3 بهترین وضعیت را ازلحاظ توزیع خدمات شهری دارند و منطقه 9 در وضعیت نامساعدی قرار دارد و کمترین خدمات عمومی را به خود اختصاص داده است. همچنین نتایج نشان از همبستگی پایین بین خدمات شهری و جمعیت می‌باشد. در حالت کلی یافته‌ها نشان دهنده این است که توزیع خدمات به‌صورت مناسبی انجام نشده و بیشتر تمرکزا و قطبی است. بنابراین، برای برون‌رفت از این وضعیت و دستیابی به توزیع متعادل خدمات عمومی شهر پیشنهادهای ارائه شد. تفاصيل المقالة

هدف اصلی این پژوهش رتبه‌بندی مناطق 5 گانه شهر ارومیه بر اساس توزیع فضایی جمعیت و کاربری‌‎های خدماتی می‌باشد. روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی می‌باشد. اطلاعات این پژوهش با روش‌های مصاحبه، مشاهده و فیش‌برداری گردآوری‌شده است. جامعه آماری شامل جمعیت مناطق 5‌ گانه شهر ارومیه می‌باشد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های گردآوری‌شده از ضریب جینی، روش ماباک، ضریب پراکندگی و ضریب همبستگی اسپیرمن در جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها استفاده‌شده است. نتایج این پژوهش نشانگر این است که طبق نتایج مدل جینی، توزیع جمعیت در مناطق 5 گانه به‌صورت متعادل می‌باشد. نتایج روش ماباک نشانگر این است که منطقه 5 رتبه اول، منطقه 1 رتبه دوم، منطقه 4 رتبه سوم، منطقه 3 رتبه چهارم و منطقه 2 رتبه پنجم را از منظر توزیع و پراکنش کاربری‌های خدماتی کسب نموده‌اند. طبق نتایج ضریب پراکندگی، کاربری مراکز فرهنگی هنری با مقدار 94/145 بیشترین و کاربری تأسیسات و تجهیزات شهری با مقدار 86/83 کمترین ضریب پراکندگی را در بین سایر کاربری‌ها کسب نموده‌اند. طبق نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن، رابطه قوی غیرمستقیم میان توزیع فضایی جمعیت و پراکنش کاربری‌های خدماتی در شهر ارومیه وجود دارد. با توجه به نتایج گردآوری‌شده شهر ارومیه نیازمند بازنگری کلی در راستای برنامه‌ریزی بهتر در جهت توزیع عادلانه کاربری‌های خدماتی در مناطق 5 گانه شهر ارومیه می‌باشد. تفاصيل المقالة

شهر ارومیه به عنوان یکی از شهرهای مواجه با شهرنشینی شتابان، طی سال‌های اخیر با مسائل توسعه شهری و محله‌ای از قبیل عدم توسعه پایدار و کاهش امنیت پایدار مواجه بوده است. بنابراین در پژوهش حاضر به بررسی تأثیر سرمایه‌های اجتماعی بر توسعه پایدار محلی با تأکید بر امنیت پایدار در شهر ارومیه پرداخته می‌شود. چرا که بررسی تأثیر سرمایه‌های اجتماعی بر توسعه پایدار محلی در راستای مطالعات شهری می‌تواند گامی مؤثر در شناخت و ایجاد دانش نظری و تجربی در این حوزه گردد. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری نیز کلیه مدیران رده بالا و میانی، معاونین و کارشناسان تخصصی مناطق 5 گانه شهرداری ارومیه به تعداد 545 نفر بود که با استفاده از فرمول کوکران نمونه آماری این پژوهش(226 نفر) به شیوه نمونه‌گیری تصادفی انتخاب گردید. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه‌های محقق ساخته سرمایه اجتماعی، توسعه پایدار محله‌های و امنیت پایدار است. روایی ابزار از نظر متخصصین و پایایی مطابق آلفای کرونباخ گزارش‌شده است. روش تجزیه‌وتحلیل داده‌ها مدل‌یابی معادلات ساختاری بود که نتایج حاصل از آن نشان داد که در فرضیه اصلی اثر مستقیم سرمایه‌های اجتماعی بر توسعه پایدار محلی (36/0) امنیت پایدار(51/0) مثبت و معنادار دارد. همچنین در فرضیه اول اثر مستقیم سرمایه اجتماعی بر توسعه پایدار محلی شهر (36/0) مثبت و معنادار است. در فرضیه دوم تأثیر سرمایه اجتماعی بر امنیت پایدار شهری برابر (75/0) مثبت و معنادار است. و در فرضیه سوم نیز تأثیر امنیت پایدار شهری بر توسعه پایدار محلی شهر (68/0) تأثیر مثبت دارد. بنابراین افزایش سرمایه اجتماعی در شهر به‌عنوان یک رویکرد نوین و دیدگاه صراحتاً مثبت در مدیریت شهری می‌تواند با امنیت پایدار در شهر زمینه دست‌یابی به توسعه پایدار شهری در ‌شهر ارومیه را فراهم آورد. تفاصيل المقالة

هدف اصلی این پژوهش تحلیل ارتباط مشارکت و حکمروایی خوب شهری در محله حاشیه‌نشین طرزیلو می‌باشد. روش پژوهش حاضر به‌صورت توصیفی-تحلیلی و بر اساس هدف کاربردی می‌باشد. جمع‌آوری اطلاعات به دو صورت کتابخانه‌ای و میدانی صورت گرفته است. جامعه آماری این پژوهش ساکنین محله طرزیلو واقع در شهر ارومیه می‌باشد که حجم نمونه از طریق فرمول کوکران و به تعداد 374 نفر به‌دست‌آمده است که به‌صورت تصادفی در محدوده موردمطالعه پخش‌شده است. تجزیه‌وتحلیل داده‌های گردآوری‌شده به‌صورت کمی و از طریق روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره OPA و DEMATEL، آزمون t تک نمونه‌ای و رگرسیون خطی انجام‌گرفته است. روایی پرسش‌نامه‌ها توسط 16 نفر از متخصصین مورد تأیید قرارگرفته است. در جهت بررسی پایایی پرسشنامه‌ها از روش آلفای کرونباخ و برای 25 پرسشنامه استفاده‌شده است که ضریب آلفای کرونباخ برابر با 723/0 و نشانگر پایایی پرسشنامه‌ها می‌باشد. نتایج این پژوهش نشانگر این است که مطابق نتایج مدل دیمتل در محلات حاشیه‌نشین معیار مشارکت با مقدار 090/4 (D) تأثیرگذارترین معیار، معیار شفافیت با مقدار 514/3 (R) تأثیرپذیرترین معیار و معیار مشارکت با مقدار 009/7 (D+R) بیشترین ارتباط را با سایر معیارها به دست آورده است. مطابق نتایج مدل OPA نیز معیار مشارکت با وزن 259/0 در میان سایر معیارها در رتبه اول قرارگرفته است که نشانگر اهمیت بالای این معیار در ارتقاء حکمروایی خوب شهری در محلات حاشیه‌نشین را دارد. همچنین بر اساس آزمون تی‌تک نمونه‌ای وضعیت حکمروایی خوب شهری در محله طرزیلو پایین‌تر از سطح متوسط می‌باشد. تفاصيل المقالة

برنامه ریزی جمعیت به عامل اساسی در توسعه یافتگی و عدم توسعه یافتگی مطرح شده است. پدیده شهرنشینی به عنوان یکی از مهمترین پیامدهای رشد جمعیت در قرن 21 منجر شده است بحران‌های شهری و آسیب‌های جدی در روند توسعه یافتگی مناطق و شهرها به وجود آید و استان‌های کشور به لحاظ میزان توسعه یافتگی نابرابری شدیدی باهم داشته باشند. با توجه به ماهیت موضوع و مؤلفه‌های مورد بررسی، رویکرد حاکم برای این پژوهش توصیفی – تحلیلی است. شاخص‌های مورد بررسی حدود 7 شاخص جمعیتی و30 شاخص اقتصادی، فرهنگی، صنعتی و مسکن است که اطلاعات مورد نیاز از مرکز آمار ایران، سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن و سالنامه‌های آماری استان‌ها بر اساس آمار سال 1390 جمع‌آوری شده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل Topsis و همچنین از آزمون‌های آماری ضریب همبستگی، رگرسیون، تحلیل واریانس و مدل تحلیل مسیر جهت سنجش ارتباط بین شاخص‌های جمعیتی و شاخص‌های توسعه و همچنین میزان تاثیرگذاری و تاثیرپذیری استفاده شده است. برابر بررسی‌های صورت گرفته، استان تهران و البرز با میزان‌های توسعه به ترتیب 9861/0 و 9824/0 به عنوان توسعه یافته‌ترین استان‌ها و استان سیستان و بلوچیستان با میزان توسعه 0069/0 به عنوان محروم‌ترین استان شناخته شدند. همچنین ضریب همبستگی چندگانه با 901/0 رابطه بین شاخص‌های جمعیتی و میزان توسعه‌یافتگی استان‌های کشور را تایید می‌نماید. مقدار تبیین نشان می‌دهد که 5/76 درصد از تغییرات و توسعه‌یافتگی استان‌های کشور ناشی از شاخص‌های جمعیتی (تراکم جمعیت، میزان شهرنشینی، نرخ فعالیت، بارتکفل، میزان باسوادی، میزان مهاجرین وارد شده و نسبت جنسی است. همچنین مدل تحلیل مسیر نشان می‌دهد شاخص میزان باسوادی با ضریب 687/0 بیشترین تاثیر و میزان بارتکفل با ضریب 355/0- کمترین تاثیر به عبارتی دیگر تاثیر منفی بر روند توسعه یافتگی استان‌های کشور داشته است. در نهایت جهت رسیدن به توسعه یافتگی استان‌های محروم پیشنهاداتی ارایه شده است. تفاصيل المقالة

هدف مقاله، بررسی نقش شهرهای کوچک استان آذربایجان غربی در توسعة منطقه‌ای است. روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی است. استان آذربایجان غربی در سال 1390 دارای پنج شهر کوچک (50 – 25 هزار نفر جمعیت) به نامهای تکاب، ماکو، سردشت، شاهین دژ و اشنویه است که حدود 10.35 درصد از جمعیت شهری استان را شامل می‌شوند. در این میان شهر سردشت بیشترین ضریب کشش پذیری و جذب جمعیت را دارا بوده است. تایج شاخصهای نخست شهری به کار رفته نشان می‌دهد که پدیدة نخست شهری استان در سالهای اولیة مورد مطالعه (1335)، چندان چشمگیر نبوده اما بعد از سال 1375 شدت این نخست شهری تا سال 1390 افزایش یافته است. بر اساس نتایج مدل رتبه ـ اندازة تعدیل یافته، شهر ارومیه حدود 219383 نفر اضافه جمعیت و شهر دوم (خوی) حدود 23100 نفر کمبود جمعیت دارد (و الی آخر) تا در یک سلسله مراتب منظم شهری قرار گیرد. به لحاظ اقتصادی، نقش غالب شهرهای کوچک در سال 1390 خدمات بوده است. کشاورزی و صنعت در سال 1390 نسبت به سال 1385 روند نزولی دارد. به طور کلی، شهرهای کوچک در نظام شهری استان تأثیرات مثبتی داشته و آنچه که کارکرد این شهرها را تا حدود زیادی کم رنگ نموده افزایش بیش از حد جمعیت و تمرکز شدید امکانات در شهر ارومیه است. علاوه بر تمرکز زدایی از شهر ارومیه، تزریق امکانات و سرمایه به سوی شهرهای کوچک راهکار مناسبی است که با تقویت این شهرها می‌توان خلأ سلسله مراتب سکونتگاهی را در نظام شهری استان پر نمود. تفاصيل المقالة

تفاصيل المقالة

چکیده وجود نابرابری در توزیع خدمات و امکانات در مناطق یک شهر پدیده ای جدید در هیچ یک از شهرهای جهان نیست و این نابرابری و عدم تعادل در شهرها یک امری طبیعی است و می توان آن را به حداقل ممکن رساند. این تحقیق با هدف بررسی وضعیت پراکنش فضایی کاربری های خدمات عمومی و ارائه راهکارهای لازم جهت کاهش این نابرابری در شهر تبریز می باشد. نوع روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش مناطق ده گانه شهرداری تبریز است. نتایج نشان می دهد که وضعیت تحقق پذیری طرح های توسعه شهری به لحاظ توزیع فضایی کاربری های خدمات عمومی با مشکلات زیربنایی مواجه بوده و براساس پراکندگی جمعیت نبوده و این امر در مناطق محروم به ویژه مناطق سه، چهار، هشت و نه تبریز قابل توجه می باشد و در جهت کاهش این نابرابری و نحوه توزیع خدمات پیشنهاد می شود با بازبینی های دقیق و کارشناسانه و اجرای صحیح طرح های توسعه شهری در راستای حل مشکلات شهروندان گام برداشته شود تفاصيل المقالة

خدمات بهداشتی-درمانی در سطح شهرستان‌ها با سلامت بهداشت و روان شهروندان ارتباط مستقیم دارد. بهبود وضعیت خدمات بهداشتی-درمانی شهروندان یکی از نشانه‌های ارتقاء و توسعه انسانی است. ارزیابی سطوح توسعه یافتگی با استفاده از روش‌های کمی از سوی منجر به شناخت میزان نابرابری بین مناطق می‌گردد و از سوی دیگر تلاشی در زمینه کاهش و رفع نابرابری‌های موجود می‌باشد. پژوهش حاضر با هدف بهره‌گیری از شاخص‌های مدنظر، به دنبال سنجش وضع توزیع و توسعة خدمات بهداشتی -درمانی در شهرستان‌های این استان و مشخص کردن میزان اختلاف توسعه در بین آنها و نیز متوجه ساختن مسئولان به توجه بیشتر به شهرستان‌های محروم و توسعه نیافته است. روش تحقیق، توصیفی– تحلیلی و نوع تحقیق کاربردی است داده‌های تحقیق شامل 15شاخص خدمات بهداشتی-درمانی از آخرین سرشماری(1390) اخذ گردید. در این پژوهش با استفاده از مدل Topsis و Vikor به الویت‌بندی شهرستان‌های استان خراسان رضوی بر اساس شاخص‌های توسعه خدمات-بهداشتی در چهار سطح (فرابرخوردار، برخوردار، نیمه برخوردار، فروبرخوردا) پرداخته‌ شده است. نتایج تحقیق بیانگر این است که شهرستان مشهد به عنوان مرکز اداری سیاسی و اقتصادی استان، برخوردارترین شهرستان از لحاظ شاخص‌های توسعه یافتگی خدمات بهداشتی-درمانی بوده و اختلاف چشمگیری با سایر شهرستانهای استان دارد. در سطح دوم توسعه یافتگی شهرستانهای نیشابور و سبزوار قرار دارند و بقیه شهرستانها در سطح نیمه برخوردار و فروبرخوردار جای دارند. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که محرومیت کلی در سطح کل استان از نظر برخورداری از شاخص‌های خدمات بهداشتی-درمانی حاکم است و توزیع خدمات بهداشتی-درمانی موجود نیز چندان متناسب با نیازهای جمعیتی شهرستان‌ها انجام نشده است. تفاصيل المقالة

مقدمه: وقوع بلایای طبیعی مانند زلزله، در بافت شهری و مناطق پرتراکم جمعیتی خسارات شدیدی را ایجاد کرده است. با توجه به قرار گیری کشور روی کمربند زلزله پژوهش حاضر شهر ارومیه را به واسطه‌ی ویژگی‌های طبیعی و خطر لرزه خیزی متوسط، جهت شناسایی مهمترین عوامل تشدید کننده آسیب رسان مورد مطالعه قرار داده است. هدف پژوهش: مدیریت بحران شهری در اثر وقوع زلزلهروش شناسی تحقیق : این پژوهش از نظر روش توصیفی و تحلیلی و از نظر هدف کاربردی می باشد. در بخش توصیفی از‌نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395، اسناد و مطالعات کتابخانه ای و در بخش تحلیلی از فرآیند تحلیل شبکه و عملگرهای فازی در نرم افزار ARC GIS استفاده شده است.قلمروجغرافیایی پژوهش: محدوده مورد مطالعه با مساحت 91/4854 هکتار 91/0 درصد از کل مساحت شهرستان ارومیه را شامل می‌شود که جمعیتی بالغ بر 727066 نفر(غیر از شهرک گلمانخانه) را در خود جای داده است. بر اساس سرشماری سال 1395 و بر پایه اطلاعات به دست آمده از بلوکهای آماری تعداد جمعیت و خانوار محدوده به ترتیب 727066 نفر و 222737 خانوار می باشد. محدوده مورد مطالعه 83/97 درصد از جمعیت شهرستان ارومیه را در خود جای داده است.یافته ها و بحث: بیشترین آسیب پذیری در مناطق با شیب‌های بیشتر از20 درصد و نواحی با تراکم جمعیتی بالا مشاهده می‌شود. نواحی با آسیب پذیری خیلی زیاد با 12/34 درصد، زیاد با 81/11 درصد، متوسط با 47/30 درصد، کم با 89/20 درصد و خیلی کم با 7/2 درصد از مساحت بلوکهای آماری را به خود اختصاص دادند. در حالت کلی می‌توان گفت که 93/45 درصد از محدوده مورد مطالعه بر اساس معیارهای استفاده شده در تحلیل آسیب پذیرند.نتایج : در پهنه بندی زلزله در سطح شهر ارومیه 5 کلاس آسیب پذیر به دست آمد که کلاس آسیب پذیری خیلی زیاد در منطقه 2 شهری با مساحت 09/341 هکتار( 19/13 درصد) بیشترین کاربری های آسیب پذیر را دارد. منطقه 3 با 24/8 درصد، منطقه 1 با 57/7 درصد، منطقه 4 با 76/2 درصد و منطقه 5 با 92/1 درصد به ترتیب دارای بیشترین کاربری های دارای آسیب پذیری خیلی زیاد می باشند. تفاصيل المقالة

زیست پذیری یکی از رویکردهای جدید در راستای کاهش مشکلات زیست‌محیطی، اقتصادی، اجتماعی شهرها بر مبنای ظرفیت‌ها و نیازهای آن است. ازآنجا بافت‌های فرسوده با مشکلات اقتصادی، کالبدی، زیست‌محیطی و ... مواجه‌اند، توجه به رویکرد زیست پذیری و استانداردهای آن در کاهش مشکلات فوق و ارتقای کیفیت زندگی و کارآمدی مدیریت شهری مؤثر است. پژوهش حاضر باهدف، تحلیل شاخص‌های زیست پذیری در بافت فرسوده شهر شاهین‌دژ تدوین ‌شده است. این مقاله از نوع روش توصیفی-تحلیلی و ازلحاظ هدف کاربردی است. این پرسشنامه بین 25 نفر به‌صورت تصادفی ساده بین متخصصان و مدیران شهری در دسترس، توزیع گردید و پنج عامل از عوامل مؤثر بر زیست پذیری شهر شاهین‌دژ (اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی، کالبدی و مدیریتی) مورد بررسی قرار گرفتند. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش ای‌اچ‌پی‌فازی استفاده ‌شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که در بخش اجتماعی، شاخص میزان مشارکت (229/0)؛ در بخش اقتصادی، میزان درآمد و هزینه خانوار (211/0)، در بخش مدیریتی، ایجاد تسهیلات مالی برای ساکنان بافت (185/0)؛ در بخش کالبدی، میزان فشردگی و ریزدانگی ساختمان‌ها در بافت (138/0) و در بخش زیست‌محیطی شاخص کمیت و توزیع پراکنش فضای سبز در سطح بافت‌های فرسوده (230/0) از اهمیت بیشتری قرار دارند و نشان‌دهنده میزان اهمیت هر یک از آن‌ها در زیست پذیری بافت‌های فرسوده است. در پایان نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها پیش روی زیست پذیری شهر شاهین‌دژ موردمطالعه قرار گرفتند. تفاصيل المقالة

مقدمه: تلاش‌های عدیده برای رفع مشکل کمبود مسکن مناسب در ایران صورت پذیرفته که از جمله آن‌ها سیاست مسکن مهر است که به‌منظور کمک به تأمین مسکن اقشار کم درآمد طراحی شده است. هدف پژوهش: هدف از مطالعه حاضر، که به لحاظ ماهیت کاربردی و از نظر هدف توصیفی است، بررسی و اولویت‌بندی عوامل داخلی و خارجی موثر بر توسعه مسکن گروه‌های کم درآمد شهری بوده که به صورت موردی در مسکن مهر شهرضا انجام شده است. روش شناسی تحقیق: جامعه آماری این مطالعه کارشناسان، متخصصان با زمینة برنامه‌ریزی شهری و شهرسازی و اساتید دانشگاه بودند که در زمینة توسعه شهری، مسکن شهری، برنامه‌ریزی ناحیه‌ای و به‌طور ویژه مسکن مهر دارای مطالعاتی تخصصی بوده را شامل شده و نمونه مورد مطالعه شامل 25 نفر از افراد ذکر شده، که به صورت تصادفی دردسترس انتخاب و ابزار جمع‌آوری اطلاعات در اختیار آنها قرار داده شد. ابزار جمع‌آوری اطلاعات میدانی پرسشنامه محقق ساخته‌ای بود که شامل لیستی از فرصت‌ها، تهدیدات، نقاط قوت و نقاط ضعف (73 گویه) بود. روایی ابزار تحقیق از طریق محتوایی (صوری) و پایایی نیز از طریق ضریب آلفای کرونباخ معادل 831/0 تعیین شد. در این مطالعه از مدل تلفیقی SWOT و فرایند تحلیل شبکه‌ای (ANP) استفاده شده و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم-افزار‌های SPSS، EXCEL و Super Decision استفاده شده است. قلمروی جغرافیایی پژوهش: مطالعه حاضر که در زمینه مساکن مهر می‌باشد، در شهر شهرضا واقع در استان اصفهان انجام شده است.یافته‌های و بحث: نتایج نشان داد، به ترتیب مناسب‌ترین استراتژی‌های در جهت توسعه مساکن (مسکن مهر) افراد طبقات کم درآمد شهرضا استراتژی‌های WT (34/0)، ST (301/0)، WO (18/0) و SO (177/0) است.نتایج: استراتژی‌های تدافعی ( WT) به منزلة بهترین استراتژی جهت توسعة مسکن (مسکن مهر) برای افراد کم‌درآمد شهرضا انتخاب شد، این استراتژی‌ها بر آن‌اند تا با ارائة راهکارهای اجرایی، ضمن به حداقل رساندن ضعف‌های فرآروی توسعه مسکن گروه‌های کم درآمد شهرضا، از تهدیدهایی که با آن مواجه بوده، نیز اجتناب کند. تفاصيل المقالة

طرح های هادی روستایی، به عنوان نخستین تلاش سازمان یافته و فراگیر ملی برای ساماندهی روستاهای کشور به اجرا درآمده است به گونه ای که تا پایان سال 1386 مجموعاً برای 16 هزار و 600 روستای کشور طرح هادی روستایی تهیه گردید؛ که از این تعداد، در بیش از هفت هزار و 700 روستا اجرای طرح هادی آغاز و یا پایان یافته است. با گذشت بیش از دو دهه از شروع اجرای طرح های هادی روستایی در نواحی روستایی کشور، شاهد اثرات گوناگون در زمینه های کالبدی- فضایی از قبیل؛ دگرگونی در بافت کالبدی روستا، تغییر در الگوهای ساخت مسکن، ناهماهنگی در شبکه معابر روستا، تسهیل در امر رفت و آمد روستاییان و عابران بوده است. در این مقاله با استفاده از مؤلفه های موجود اثرات طرح های هادی روستایی در روستاهای استان آذربایجان غربی مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و جامعه آماری 40 روستای استان در قالب 20 روستای کنترل (روستاهایی که طرح هادی اجرا نشده است) و 20 روستای تجربی (روستایی که طرح هادی اجرا شده است) می باشد. یافته های تحقیق نشان می دهد میانگین برخورداری از امکانات و تسهیلات روستاهای تجربی 69 درصد و روستاهای کنترل 31 درصد است. همچنین آزمون T-test و تحلیل واریانس به ترتیب با سطح اطمینان 95 و 99 درصد بیانگر تفاوت روستاهای تجربی و کنترل از نظر سطح برخورداری می باشد. نتایج حاصل از رتبه بندی روستاهای بر اساس مدل تاپسیس نیز نشان می دهد روستای کشمش تپه (روستای تجربی) با دارا بودن بالاترین امتیاز از نظر شاخص های مورد مطالعه در رتبه اول و روستای ورگل (روستای کنترل) با کمترین امتیاز در آخرین رتبه از نظر توسعه روستایی قرار گرفته اند. در نتیجه نگاه تک بعدی به طرح ها، عدم تخصیص اعتبارات لازم، نبود مدیریت یکپارچه، عدم توجه به مشکلات اصلی روستاها (جنبه های اقتصادی) سبب شده است که نتایج این مداخله ها در روستاهای تجربی استان چندان مثبت ارزیابی نشده و در خصوص تأثیر مثبت و پایدار این گونه مداخله ها در کیفیت روستاهای تجربی تردید جدی وجود داشته باشد. تفاصيل المقالة