سطح بندی شهرستان های استان آذربایجان شرقی از لحاظ شاخص های توسعه فرهنگی
الموضوعات :
میرنجف موسوی
1
,
ابراهیم معمری
2
,
مهدی خداداد
3
1 - دانشیارگروه جغرافیا، دانشگاه ارومیه
2 - دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه گلستان، گرگان
3 - دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه گلستان، گرگان
تاريخ الإرسال : 09 الثلاثاء , ذو القعدة, 1438
تاريخ التأكيد : 18 الأحد , جمادى الأولى, 1439
تاريخ الإصدار : 05 السبت , شعبان, 1439
الکلمات المفتاحية:
توسعهیافتگی,
استان آذربایجان شرقی,
توسعه فرهنگی,
TOPSIS و SAW,
ملخص المقالة :
بکارگیری روش‌هاى علمی به‌منظور بررسی و سطح-بندی مناطق از حیث توسعه‌یافتگى در جنبه‌هاى فرهنگی، منجر به شناخت میزان نابرابریها گردیده است و معیاری برای تلاش در حوزه کاهش و رفع نابرابری‌هاى موجود میان آنها محسوب می‌شود. به همین دلیل در این پژوهش سعی شده به بررسی تفاوت‌ها و نابرابریها بین شهرستانهای استان آذربایجان‌شرقی از نظر وضعیت و سطوح برخورداری از شاخصهای فرهنگی پرداخته شود، تا در قالب برنامهریزی توسعهی ناحیه‌ای و از طریق تعیین درجه‌ی توسعه‌نیافتگی، تصویر روشن و شفافی از امکانات و خدمات فرهنگی در این استان ارائه گردد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی و کمی بوده، جامعة‌آماری شامل کلیه شهرستانهای استان آذربایجان‌شرقی می‌باشد. آمار واطلاعات لازم از آمارنامه‌های سازمان برنامه و بودجه استانداری آذربایجان‌شرقی تهیه و با استفاده از داده‌های 10 شاخص فرهنگی سال 1394، انجام گرفته است. جهت بدست آوردن ضریب اهمیت شاخص‌ها از روش آنتروپی‌شانون و برای تجزیه و تحلیل، از مدل-های تصمیمگیری چند‌معیاره TOPSIS و SAW استفاده شده است. شاخصهای بکار رفته در این پژوهش عبارتند از؛ X1 تعداد اعضای کانون پرورش فکری کودکان، X2 تعداد سینما، X3 تعداد کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، X4 تعداد کتابخانههای عمومی، X5 تعداد چاپخانه، X6 سالن نمایش، X7 تعداد تماشاگران، X8 تعداد صندلی سینما‌ها، X9 تعداد سالن نمایش سینما، X10 تعداد اعضای کتابخانه‌های‌عمومی. نتایج حاصل بیانگر عدم تعادل در توزیع شاخصهای فرهنگی در سطح استان می‌باشد. لذا انتظار می‌رود با توجه خاص مسئولین‌فرهنگی استان، سیاستگزاری‌های مؤثرتر، هماهنگی بیشتر بین ارگان‌های فرهنگی و اقدامات مناسب جهت بهبود وضعیت‌فرهنگی استان آذربایجان شرقی تحقق پیدا کند.
المصادر:
ابراهیمزاده، ع، رئیسپور، ک. 1390. بررسی روند تغییرات درجه توسعهیافتگی مناطق روستایی سیستان و بلوچستان با بهرهگیری از تاکسونومی عددی طی دهههای 1385 و 1375، جغرافیا و توسعه، شماره 24، صص 76-51
ازکیا، م، غفاری، غ. 1384. جامعهشناسی توسعه، انتشارات کیهان، چاپ پنجم، تهران.
استیونسون، د. 1388. شهرهای و فرهنگهای شهری، ترجمهی؛ پناهی، ر، پوراحمد، ا، انتشارات مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری، تهران.
حکمتنیا،ح، طاوسیان، ع، اللهوردی، م.ع، رضایی، ح. 1394. تحلیلفضایی توسعهیافتگی فرهنگی شهرستانهای استان یزد، فصلنامه برنامهریزی و آمایش فضا، دوره نوزدهم، شماره سه، پاییز، صص 128-100
رهنمایی، م. ت؛ منوچهریمیاندوآب، ا، فرجیملائی، ا. 1390. تحلیل کیفیت زندگی شهری در بافت فرسوده شهری میاندوآب، مدیریت شهری، شماره 28، صص223 - 240
سازمان برنامه و بودجه آذربایجان شرقی، نماگرهای آماری استان آذربایجان شرقی، 1394.
سرخکمال، ک، بیرانوندزاده، م، زنجیرچی، س. م. 1390. سطحبندی شهرستانهای استان خراسانرضوی از لحاظ مؤلفههای توسعه یافتگی فرهنگی، مجله برنامهریزی فضایی، سال اول، شماره دوم، 95-108
شیخبگلو، ر، تقوایی، م، وارثی، ح.ر. 1391. تحلیلفضایی محرومیت و نابرابریهای توسعه در شهرستانهای ایران، فصلنامه علمی و پژوهشی رفاه اجتماعی، سال 12، شماره 46، صص 184-214
صالحیامیری، س. ر. 1386. مفاهیم و نظریههای فرهنگی، انتشارات ققنوس، تهران.
صالحیمیلانی، س، محمدی، م. 1389. اهداف و شاخصهای تحقق پایداری فرهنگی، دو فصلنامهی دانشگاه هنر (نامهی معماری و شهرسازی)، شمارهی پنجم، صص98-81.
صفایی‌پور، م، شنبهپور مادوان، ف. 1395. سطحبندی شهرستانهای استان خوزستان بر اساس شاخصهای توسعهفرهنگی با استفاده از روش تحلیل روابط خاکستری، مجله مطالعات توسعهاجتماعی ایران، سال هشتم، شماره سوم، تابستان.
عربشاهیکریزی، ا. 1394. بررسی و رتبهبندی شهرستانهای استان هرمزگان براساس شاخصهای فرهنگی با استفاده از روش تصمیمگیری چندشاخصه، پژوهشنامه فرهنگی هرمزگان، دو فصلنامه علمی ترویجی، سال پنجم، شماره 10، پاییز و زمستان، صص 17-1
فاضلنیا، غ. 1389. ارزیابی برنامههای توسعهفرهنگی در مناطق روستایی بخشمرکزی شهرستانرستم، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره سوم، شماره سه.
کلانتری، خ. 1391. مدلهای کمی در برنامهریزی شهری-منطقهای، انتشارات فرهنگ صبا، تهران.
محبوب، س، قشقایی، ع. 1388. رتبهبندی کتابخانههای عمومی جهان مبتنی بر عملکرد کمی با استفاده از رویکرد MADMT ، پیام کتابخانهای، صص 32-48
مشکینی، ا، قاسمی، ا. 1391. سطحبندی شهرستانهای استان زنجان بر اساس شاخصهای توسعه فرهنگی با استفاده از مدل TOPSIS، فصلنمه برنامهریزی منطقهای، سال دوم، شماره 7، صص 11-1
مصلینژاد، غ.1384. دولت و توسعه اقتصادی در ایران، چاپ اول، انتشارات قومس،تهران.
منتظرالحجه، م، شریفنژاد، م، امیدی، ا. 1393. ارزیابی میزان توسعهیافتگی فرهنگی شهرستانهای استان یزد از سال 1381 تا 1390، فصلنامهی مطالعات توسعهی اجتماعی- فرهنگی، دورهی سوم، شمارهی دو، پاییز، صص 183-167
موحد، ع، فیروزی، م،ع، روزبه، ح. 1390. تحلیل درجه توسعهیافتگی شهرستانهای استانخوزستان با استفاده از روش تحلیل عاملی و تحلیل خوشه‌ای، پژوهش و برنامهریزی شهری، تابستان 1390، سال دوم، شماره پنجم، صص 43-56
مؤمنی، م، صابر، ا. 1391. تعیین توسعهیافتگی شهر نائین در استاناصفهان، مجله جغرافیا و برنامهریزی محیطی، سال بیست و سوم، شماره یک، اصفهان، صص200-185
نظمفر، ح، یزدانی، م،ح، علیبخشی، آ. 1392. سنجش درجه توسعهیافتگی شهرستانهای استان خوزستان از لحاظ شاخص فرهنگی، اولین همایشملی جغرافیا، شهرسازی و توسعه پایدار، انجمن محیط زیست کومش, دانشگاه صنعت هوایی، تهران.
وحید، م. 1386. بحثی در سیاستگذاری فرهنگی، فصلنامهسیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 37، شماره سوم.
ویسیان، م، حسینی، م، ربانی، ط، موحد، ع. 1395. سنجش نابرابری فضایی شاخصهای فرهنگی بین شهرستانی با استفاده از مدل ویکور (مطالعهموردی: شهرستانهای کرمانشاه)، نشریه مطالعات نواحی شهری، سال سوم، شماره هفت، تابستان.
Bagstad Kenneth J, Shammin Md Rumi, Can the Genuine Progress Indicator better inform sustainable regional progress? A case study for Northeast Ohio, Ecological Indicators 18, 2012: 330–341.
James, Al and et al., The Rise of Cultural Economic Geography in Critical Concepts in Economic Geography: Volume IV, Cultural Economy (eds), London: Routledge.2006.
Kankala, Erja., culture in development cooperatin, Publications of the Ministry on Education and Culture, Helsinki.2011.
Krugman P., the role of geography in development, International Regional Science Review, No. 22 (2), 1999: 142–161.
Li Y. and Wei Y. H. D., The spatialtemporal hierarchy of regional inequality of China, Applied Geography, Volume 30, Issue 3, 2010: 303-316.
Martic´, M. and Savic´, G., An application of DEA for comparative analysis and ranking of regions in Serbia with regards to social-economic development, European Journal of Operational Research, No. 132, 2001: 343-356.
Shen,G., Huang, X., Advanced Research on Computer Science and Information Engineering, Wuhan, China.2011.
World Conference on Cultural Policies., Mexico City Declaration on Culture policy: Mexico city.1982.
_||_
