این پژوهش، با هدف بررسی میزان استفاده نابینایان از فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات و رسانه‌های اطلاعاتی خاص جهت تأمین نیازهای اطلاعاتی، انجام شده است. پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ نحوه گردآوری اطلاعات از تحقیقات پیمایشی تحلیلی است که در سال ۱۳۹۱ انجام شده است. حجم نمونه آماری پژوهش، بر اساس جدول کرجسی و مورگان، ۳۸۴ نفر تعیین شد. به منظور گردآوری داده‌ها، از پرسش‌نامه محقق‌ساخته با ضریب پایایی ۰/۸۵ استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، از آمار توصیفی شامل میانگین، انحراف معیار و درصد و آمار استنباطی شامل آزمون فریدمن و آزمون دو جمله‌ای استفاده شده است. یافته‌ها در بررسی رسانه‌های اطلاعاتی خاص نشان داد، گویه‌های شنیداری دارای بیشترین کاربرد و گویه‌های پادکست و ودکست هیچ کاربردی نداشتند؛ بیشترین میزان استفاده نابینایان از منابع اطلاعاتی خاص، منبع شنیداری و کمترین میزان استفاده نابینایان از منابع اطلاعاتی خاص گویا بود. هم‌چنین حدود نیمی از نابینایان کمتر از حد متوسط از فن‌آوری اطلاعات (منابع الکترونیکی و شبکه‌ جهانی اینترنت) استفاده می‌کردند، و بیشترین میزان استفاده از ابزارها و فن‌آوری‌های موجود نابینایان، رایانه و کمترین مؤلفه مورد استفاده طراحی وبلاگ و وبلاگ‌نویسی بود. علاوه بر آن، نتایج نشان داد، از نظر نابینایان، بیشترین منبع مورد نیاز برای آموزش و راهنمایی استفاده از نرم‌افزارهای ویژه، راهنمایی کتابداران و کتاب‌های گویا و کمترین منبع مورد نیاز خودآموزی بود. تفاصيل المقالة

هدف: هدف از انجام این پژوهش تعیین میزان مانعیت موانع نظریه پردازی در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی است. در حقیقت در این تحقیق به دنبال آن هستیم که بدانیم هر کدام از موانع نظریه پردازی چه میزان مانعیت دارد. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نظر هدف در زمره تحقیقات کاربردی و از نظر شیوه گردآوری اطلاعات در زمره تحقیقات کتابخانه ای و توصیفی-پیمایشی قرار می گیرد. داده ها به وسیله پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شد. اعضای هیات علمی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه های ایران، جامعه آماری این پژوهش را تشکیل دادند. در این پژوهش روش نمونه گیری تلفیقی متوالی بود. پرسشنامه میان 60 نفر از اعضای هیات علمی رشته مزبور توزیع شد. از مجموع 60 پرسشنامه توزیع شده، تعداد 37 پرسشنامه عودت داده شد. داده های گردآوری شده با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی تحلیل شد. به منظور پاسخگویی به سوالات تحقیق، از آزمون تی تک نمونه استفاده شد. نرم افزار SPSS به منظور تحلیل داده ها مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: نتایج آزمون تی تک نمونه نشان داد موانع فردی، آموزشی، فرهنگی و مدیریتی تا حد بسیار زیاد، موانع اقتصادی و اجتماعی تا حد زیاد مانع نظریه پردازی در علم اطلاعات و دانش شناسی می شوند. در میان موانع مزبور، موانع آموزشی با میانگین 18/4 بیشترین و موانع سیاسی با میانگین 66/3 کمترین مانعیت را دارند. اصالت/ارزش: تاکنون موانع نظریه پردازی علم اطلاعات و دانش شناسی با رویکرد کمی مورد تحلیل قرار نگرفته است لذا تحقیق حاضر از نظر موضوع و شیوه تحلیل دارای اصالت است. تفاصيل المقالة

هدف: پژوهش حاضر با هدف ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه‌های عمومی شهرستان رامسر و تنکابن با استفاده از ابزار لایب کوال انجام گرفته است. روش: در این پژوهش برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه لایب کوال استفاده شده است. این پرسشنامه ابزاری استاندارد است که به ارزیابی کیفیت خدمات از دید کاربران می‌پردازد. نمونه آماری این پژوهش شامل 410 نفر از کاربران کتابخانه‌های عمومی شهرستان رامسر و تنکابن (در دوره زمانی مورد مطالعه، اردیبهشت 1390) بوده است که پرسشنامه‌ها بین آنها توزیع شد. از این تعداد 382 پرسشنامه عودت داده شد و پس از حذف پرسشنامه‌های ناقص 365 پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که سطح خدمات دریافتی کاربران در برخی گویه‌ها از حداقل سطح مورد انتظار آنها بیشتر می‌باشد اما حداکثر سطح انتظارات آنها را برآورده نکرده است. همچنین یافته‌های پژوهش نشان داد که این کتابخانه‌ها در بُعد کنترل اطلاعات نسبت به سایر ابعاد ضعیف‌تر می‌باشند، به طوری که منابع آنها حداقل سطح انتظارات کاربران را نیز برآورده نساخته است. اصالت: در این پژوهش علاوه بر اینکه کیفیت کتابخانه‌های عمومی یک شهرستان بررسی شده است، فراتحلیلی از تحقیقات انجام شده در حوزه کیفیت خدمات در کتابخانه عمومی کشور که در دو شهر دیگر انجام شده است نیز انجام شده است. تفاصيل المقالة

هدف: این پژوهش با هدف درک میزان علاقه به موضوع سایبرنتیک در سطح بین‌المللی در بازه زمانی 16 ساله (1995 – 2011) صورت گرفته است تا دریابد که آیا موضوع سایبرنتیک از الگوی مدیریت مد زودگذر پیروی می‌کند یا خیر. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر، پیمایش توصیفی است؛ بدین منظور، پس از شناسایی و انتخاب کلیدواژه‌های این حوزه به کمک منابع اطلاعاتی مختلف، کار جست‌وجوی پیشرفته واژه‌های گزینش شده در پایگاه اطلاعاتی امرالد و وایلی انجام و تعداد انتشارات صورت گرفته در هر سال بر مبنای عنوان، چکیده و کلیدواژه، استخراج و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: یافته‌های به دست آمده از پژوهش نشان داد که بیشترین تعداد مقالات در موضوع سایبرنتیک در اواخر دهه 90 در پایگاه اطلاعاتی امرالد منتشر گردیده و از آن زمان تاکنون نیز روند صعودی را در پیش گرفته است. پایگاه وایلی نیز نتایج مشابهی را نشان داد. بنابراین در اوایل قرن 20 شاهد رشد روزافزون انتشارات مرتبط با این موضوع هستیم که این مسئله، پیروی سایبرنتیک از الگوی مدیریت مد را به چالش می‌کشد. بدین مفهوم که علاقه به این موضوع از الگوی نوسانات زنگی‌شکلآبراهامسون که نشان‌دهنده مدیریت مد زودگذر است پیروی نمی‌کند. نتیجه‌‌گیری: بنابر نتایج حاصل، میزان علاقه به موضوع سایبرنتیک از الگوی نوسانات زنگی شکل که نشان‌دهنده مدیریت مد است، پیروی نمی‌کند و با توجه به افزایش تعداد مقالات در موضوع سایبرنتیک و به دنبال آن افزوده شدن تعداد مجلات تخصصی در این زمینه موضوعی، احتمال نهادینه شدن سایبرنتیک به عنوان یک رشته دانشگاهی، برای آینده قابل پیش‌بینی وجود خواهد داشت. تفاصيل المقالة

بررسی‌ها نشان می دهد که تولیدات علمی نمایه شدة ایران در سال 2007 در پایگاه WOS، نسبت به سال 2006، به میزان 28/34% رشد داشته است. این رشد در بخش‌های SSCI و A&HCI این پایگاه که بیشتر به نمایه‌سازی حوزه‌های علوم انسانی، علوم اجتماعی و هنر می‌پردازد چشم‌گیرتر بوده است. همچنین، تنوّع انواع مدارک و زبانِ تولیدات علمی نمایه شدة ایران در سال 2007 نسبت به سال 2006 افزایش یافته است. علاوه بر گروه‌های موضوعی شیمی بین‌رشته‌ای و شیمی فیزیک، حوزه‌های موضوعی داروشناسی و داروسازی و ریاضیّات کاربردی نیز از جمله موضوع‌های بوده‌ که بیشترین سهم از تولیدات علمی نمایه شدة ایران در پایگاه WOS را در سال 2007 به خود اختصاص داده است. گزارش استنادی نشریّات ایرانی در پایگاه JCR در سال 2006 نشان می‌دهد که تعداد این نشریّات نسبت به سال 2005، به دو برابر افزایش یافته است. همچنین، بررسی رتبة 10 سالة ایران در پایگاه ESI حاکی از این است که ایران با دارا بودن رتبة 40، از نظر تعداد تولیدات علمی نمایه شده، پس از ترکیه در بین تمامی کشورهای اسلامی رتبة دوّم را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که در دوره‌های ده سالة گذشته، ایران در پایگاه ESI دارای رتبه‌های 42 و 41 بوده است. تفاصيل المقالة

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی جریان اطلاعات در پژوهشکده‌های وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی از دیدگاه پژوهشگران، با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته انجام گرفته است. روش پژوهش: نوع پژوهش کاربردی و روش پژوهش پیمایشی بود. جامعه آماری این پژوهش شامل: 7 مرکز تحقیقاتی وابسته به "دانشگاه آزاد اسلامی" بودT که در هر مرکز معاونین پژوهشی، مدیران گروه‌های علمی، مدیران کتابخانه‌ها و اعضای هیأت علمی پژوهشکده‌های وابسته به مراکز مذکور، به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شد و تعداد 25 پرسشنامه ارسال و تعداد 24 پرسشنامه (96 درصد) تکمیل شد. یافته ها: در مرحله درونداد (گردآوری و استفاده از اطلاعات)، قالب‌های الکترونیکی بیشتر از قالب‌های چاپی، در مرحله پردازش (تولید و ذخیره اطلاعات)، قالب‌های چاپی بیشتر از قالب‌های الکترونیکی و در مرحله برونداد (اشاعه اطلاعات)، قالب‌های چاپی بیشتر از قالب‌های الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. هم‌چنین پژوهشگران از منابع الکترونیکی بیشتر از منابع چاپی استفاده می‌کنند. ولی، در مرحله تولید و اشاعه این وضعیت بر عکس بوده و قالب چاپی بیشتر از الکترونیکی مورد تأکید پژوهشگران است. نتیجه گیری: تحلیل یافته‌ها با استفاده از آزمون آنوا نشان می‌دهد در استفاده از انواع مختلف قالب‌ها در هر سه مرحله درونداد، پردازش و برونداد اطلاعات در اکثر گزاره‌ها معنی‌دار نبوده و اختلاف کمی وجود دارد. وضعیت کلی جریان اطلاعات در پژوهشکده‌های وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی حاکی از وضعیت قابل قبول در مرحله درونداد و ضعیف در مرحله پردازش دارد. تفاصيل المقالة

هدف: این پژوهش با هدف شناسایی وضعیت درون‌داد، پردازش و برون‌دادهای جریان اطلاعات در مراکز تحقیقاتی وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و شناسایی عوامل تأثیر گذار و موانع و مشکلات فنی و تخصصی که موجب کندی قابل توجه آن می‌شود، انجام گرفته است. روش پژوهش: این پژوهش کاربردی و برای انجام آن از روش تحقیق پیمایشی استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل معاونین پژوهشی، مدیران پژوهشکده‌های تابعه، مدیران گروه‌های علمی، مدیران کتابخانه‌ها و اعضای هیأت علمی در 62 مرکز تحقیقاتی وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسش‌نامه محقق ساخته است. ضریب آلفای کرونباخ (92/0) نشان داد که پرسش‌نامه از پایایی بسیار خوبی برخوردار است. تعداد 306 پرسش‌نامه بین پژوهشگران جامعه آماری توزیع و در نهایت، تعداد 222 (55/72 درصد) پرسش‌نامه عودت داده شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌‌افزار اس پی اس اس و آزمون آنوا (ANOVA) استفاده شد. یافته ها: وضعیت کلی جریان اطلاعات در مراکز تحقیقاتی وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در مرحله "گردآوری" مناسب و در مرحله "تولید و ذخیره" و "اشاعه" نامناسب بوده است. در مرحله "گردآوری و استفاده" از اطلاعات، قالب‌های الکترونیکی بیشتر از قالب‌های چاپی، در دو مرحله "تولید و ذخیره" و "اشاعه" اطلاعات، قالب‌های چاپی بیشتر از قالب‌های الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. نتیجه‌گیری: دست اندرکاران با تدوین برنامه مناسب برای بهبود تولید، ذخیره و اشاعه اطلاعات در مراکز تحقیقاتی نسبت به رفع موانع جریان ملی و بین المللی اطلاعات و استفاده بهینه از انواع منابع اطلاعات، نیروی انسانی متخصص و بودجه پژوهشی کمک نماید. تفاصيل المقالة

هدف : فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطاتی، افق هایی نوین به سوی رفع محدودیت های سیستم های تعاملی سنتی ایجاد کرده است. ارائه خدمات عمومی کتابخانه ها (مرجع، اطلاع رسانی و امانت) با استفاده از تسهیلات الکترونیکی از کاربردهای بهینه این فناوری ها محسوب می شود. روش شناسی : پژوهش کاربردی حاضر به روش تحلیلی توصیفی با هدف بررسی دیدگاه کاربران کتابخانه های دانشگاهی در زمینه ارائه این نوع خدمات در کتابخانه ها، انجام گرفت. نتیجه گیری : جامعه پژوهشی با نمونه گیری تصادفی از دانشجویان دانشگاههای مختلف شهر تهران انتخاب شد و پرسشنامه محقق ساخته مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که میزان شناخت دانشجویان از انواع خدمات عمومی الکترونیکی زیر متوسط و نگرش کلی دانشجویان مختلف تهران برای ارائه چنین خدماتی مثبت و سطح تحصیلی در نوع نگرش آنها بی تاثیر بود. .روابط مثبت معناداری بین این نگرش دانشجویان و میزان شناخت و میزان استفاده آنها از خدمات مزبور وجود دارد. تفاصيل المقالة

هدف: پژوهش حاضر به مقایسه میزان ربط نتایج حاصل از محدودسازی عبارت جست‌وجو به روش عنوان و به طریق نشانی اینترنتی توسط کاربران در استانداری همدان و هم‌چنین میزان حضور کلیدواژه‌های مورد جست‌وجو در وب‌سایت‌های گروه‌های مورد پژوهش می‌باشد. روش پژوهش: جامعه آماری این پژوهش90 نفر از کارشناسان استانداری همدان هستند. آنان با استفاده از قسمت جست‌وجوی پیشرفته موتور کاوش گوگل، کلیدواژه‌های (یک و چند واژه‌ای) مورد نظر خود را در قسمت نشانی اینترنتی و عنوان صفحات وب جست‌وجو کردند و میزان ربط نتایج بازیابی شده را در چک لیست‌هایی که به همین منظور تهیه شده بود، تعیین نمودند. برای دسته بندی و تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که در صورت افزایش تعداد کلیدواژه‌های مورد جست‌وجو میزان هم‌خوانی عنوان و نشانی اینترنتی کاهش می‌یابد و هر چه هم‌خوانی بین عنوان و نشانی اینترنتی بیشتر باشد میزان ربط بالاتر می‌رود. نتیجه گیری: موتورهای کاوش با افزایش وزن‌دهی به کلیدواژه‌های موجود در نشانی اینترنتی می‌توانند نتایج مرتبط‌تری را رتبه‌بندی کرده و در اختیار کاربران قرار دهند و با افزایش هم‌خوانی بین عنوان و نشانی اینترنتی میزان ربط بیشتر می‌شود. تفاصيل المقالة

هدف: هدف از انجام این پژوهش شناخت نوع فرهنگ سازمانی حاکم بر کتابخانه های دانشگاه های شهر تبریز است. روش پژوهش: در این تحقیق از روش پیمایشی- توصیفی استفاده شده است. تحقیق حاضر از لحاظ هدف، کاربردی بوده و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه استاندارد کامرون و کوئین می باشد. جامعه آماری این پژوهش کتابخانه ها و کتابداران دانشگاه‌های شهر تبریز است، که شامل 92 نفر کتابدار بود. سپس با استفاده از فرمول کوکران تعداد 74 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی و نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: یافته های تحقیق نشان داد از میان انواع فرهنگ سازمانی، فرهنگ طایفه ای با میانگین 03/9 در کتابخانه های دانشگاه های شهر تبریز اولویت دارد. فرهنگ بازاری با میانگین 31/8، فرهنگ سلسله مراتبی با میانگین 32/7 و فرهنگ ویژه سالاری با میانگین 56/6 در رتبه های بعدی قرار دارند. هم‌چنین یافته ها نشان داد که نوع فرهنگ سازمانی حاکم بر کتابخانه های دانشگاه‌های تبریز از لحاظ جنسیت، نوع استخدام، تحصیلات و سابقه کار کتابداران تفاوت معناداری ندارد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که فرهنگ غالب در کتابخانه های دانشگاه‌های شهر تبریز، فرهنگ طایفه ای می باشد. بدین معنی که با بررسی کتابخانه های هفت دانشگاه در شهر تبریز، مشخص شد فرهنگ سازمانی حاکم بر شش دانشگاه از نوع طایفه ای بوده، و تنها در کتابخانه دانشگاه سهند فرهنگ بازاری حاکم است. در فرهنگ طایفه ای انعطاف پذیری، همکاری گروهی، مشارکت، انسجام، رضایت فردی و ایجاد محیطی دوستانه دارای ارزش بوده، و سازمان به مثابه یک خانواده تلقی می شود. تفاصيل المقالة

این پژوهش با استفاده از روش تحقیق کتابخانه‌ای و با بهره‌گیری از روش تجزیه و تحلیل تطبیقی، از ابعادی گوناگون، به ارزیابی و مقایسۀ تولیدات علمی نمایه‌سازی شدۀ ایران، ترکیه، مصر، پاکستان و عربستان در پایگاه WOS، در طیّ دورۀ پنج سالۀ 2003 تا 2007 می‌پردازد. مقایسۀ تولیدات علمی هر یک از این کشورها از نظر تنوّع زبانی، تنوّع مدارک، گروه‌های موضوعی، وابستگی سازمانی و تعداد و میزان رشد، مهم‌ترین هدف‌های این مقاله محسوب می‌شود. علاوه بر این، ارزیابی مطلوبیّت عملکرد تولیدات علمی هر یک از این کشورها با استفاده از شاخص ترکیبیِ میانگین تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه نسبت به هر تولید علمی نمایه‌سازی شده، بخش دیگری از مباحث این مقاله را تشکیل می‌دهد. نتایج نشان داد که گرچه از نظر تعداد تولیدات علمی نمایه‌سازی شده در پایگاه WOS، ایران پس از ترکیه و قبل از مصر قرار گرفته است، امّا با توجّه به شاخصِ ترکیبی یاد شده، از نظر مطلوبیّت عملکرد در زمینۀ تولیدات علمی نمایه‌سازی شده در آن پایگاه، ایران پس از دو کشور ترکیه و مصر قرار می‌گیرد. تفاصيل المقالة

هدف: کشورهای عضو اکو آثار و گنجینه‌های ادبی و فرهنگی مشترکی دارند. در کنار هم قرار گرفتن این اشترا‌ک‌ها و تقویت روزافزون آنها، به واسطه همکاری کتابخانه‌های ملی به عنوان حافظه علمی و فرهنگی ملت‌ها هدفی متعالی است. این کار در سایه راه‌اندازی یک مرکز اطلاع‌رسانی می‌تواند محقق شود. هدف مقاله حاضر شناخت دیدگاه مسئولان و صاحبنظران فرهنگی ایران درباره راه‌اندازی مرکز اطلاع‌رسانی اکو است. روش پژوهش: این پژوهش با رویکرد کیفی انجام گرفته است. در این پژوهش برای اخذ نظرات مسئولین و صاحب‌نظران فرهنگی کشور، مصاحبه‌هایی با 22 صاحب‌نظر از 7 سازمان مختلف ترتیب داده شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌های حاصل از مصاحبه‌ها نیز از نظریه زمینه‌ای استفاده شد و از سه مرحله رمزگذاری باز، محوری و گزینشی بهره گرفته شد. به منظور برقراری پیوند بین مقوله‌ها، از مدل پارادایمی پیشنهادی استراس و کوربین استفاده شد. یافته‌ها: 100 درصد افراد مصاحبه شده تا حدی با بحث ایران فرهنگی آشنا بودند و با توجه به اهمیت چنین مرکز اطلاع‌رسانی جز درصد اندکی (55/4 درصد) از افراد صاحب‌نظر و سیاست‌گذار فرهنگی، موافق راه‌اندازی مرکز اطلاع‌رسانی اکو در ایران بودند. اکثر افراد صاحب‌نظر فرهنگی (بیش از 90 درصد) راه‌اندازی چنین مرکزی را در تقویت ایران فرهنگی مؤثر قلمداد نمودند. در مرحله رمزگذاری باز 123 مفهوم، در مرحله رمزگذاری محوری، 16 مقوله پدیدار گشت. مقوله‌ی مرکزی شناسایی شده در این پژوهش، موجودیت واحد بود که بقیه مقوله‌ها در رابطه‌ی با آن معنا پیدا می‌کنند. نتیجه‌گیری: راه‌اندازی هر مرکز اطلاع‌رسانی در کشور، کارکردهای مناسبی دارد. اما با توجه به ویژگی‌های کشورهای منطقه و شرایط کنونی ایران، راه‌اندازی چنین مرکزی با چالش‌هایی روبه‌رو است. البته راه‌کارهایی وجود دارد که می‌تواند مرکز اطلاع‌رسانی را در صورت طراحی، بهره‌ور نماید. تفاصيل المقالة