مطالعه ویژگی های میکروبی و شیمیایی آب‌های بطری شده در استان همدان

محورهای موضوعی : علوم و صنایع غذایی

مهدی ریاحی خرم ¹ , مریم خوش شعار ² , مهدی هاشمی ³

1 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان، استادیار گروه محیط زیست، همدان، ایران
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان، دانش‌آموخته کارشناسی ارشد محیط زیست، همدان، ایران
3 - دانشگاه بوعلی سینا، دانشکده شیمی، استادیار گروه شیمی، همدان، ایران

تاریخ دریافت : 1392/08/15 تاریخ پذیرش : 1393/06/15 تاریخ انتشار : 1393/03/01

کلید واژه: همدان, کیفیت آب, آب آشامیدنی, آب بطری‌شده,

چکیده مقاله :

امروزه در اکثر کشورهای جهان و از جمله در ایران، استفاده از آب‌های بطری‌شده روند صعودی داشته است. به همین دلیل به منظور حفظ سلامت مصرف‌کنندگان، کنترل میکروبی و شیمیایی چنین آب‌هایی دارای اهمیت زیادی است و هدف این مطالعه نیز تعیین کیفیت میکروبی و شیمیایی آب‌های بسته بندی و عرضه‌شده در سطح استان همدان بود. برای این منظور در فصول زمستان 1390 و تابستان 1391 تعداد 56 نمونه بصورت تصادفی انتخاب گردید. آزمایشات مطابق با روش های استاندارد بر روی ویژگی های شیمیایی شامل pH، قلیائیت، نیترات، سدیم، پتاسیم، فلوراید، سولفات، فسفات، سختی کل و سختی دائم و ویژگی های میکروبی شامل کل کلی‌فرم ها و کلی فرم های مدفوعی صورت گرفت. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل و با استانداردهای مؤسسه ملی استاندارد ایران و نیز رهنمودهای سازمان جهانی بهداشت مقایسه شد. یافته ها حاکی از آن بود که باکتری‌های گروه کلی‌فرم و کلی فرم مدفوعی در هیچ یک از نمونه ها وجود نداشت. مقادیر pH، قلیائیت، نیترات، سولفات، فسفات، سدیم و پتاسیم در تمامی نمونه ها در محدوده استاندارد بودند. از 56 نمونه مورد بررسی 44 نمونه دارای فلوراید کمتر از حداکثر مطلوب و 40 نمونه دارای سختی کل کمتر از حداکثر مطلوب استاندارد بودند. درنهایتباتوجهبهایننتایج، هرچند که تقریباً تمامی موارد اندازه گیری شده از حداکثر مجاز تعیین شده توسط استانداردهای مؤسسه ملی استاندارد ایران و سازمان بهداشت جهانی کمتر بود، اما در اکثر موارد اختلاف معنی داری بین مقادیر اندازه گیری شده با مقادیر مندرج بر روی برچسب بطری ها وجود داشت. همچنین میانگین ویژگی های اندازه گیری شده در دو فصل زمستان 1390 و تابستان 1391 اختلاف معنی داری نشان ندادند.

چکیده انگلیسی:

   Nowadays, the demand for bottled water is spiked in most countries including in Iran. Monitoring the microbial and chemical quality of bottled water is essential to guarantee the consumers’ health. The present study was aimed to examine the microbial and chemical quality of bottled water distributed in Hamedan province. For this reason during winter and summer of 2012, a total of 56 samples was collected randomly across the province. Analysis were carried out based on standard methods on chemical parameters such as pH, alkalinity, nitrate, sodium, potassium, fluoride, sulfate, phosphate, total hardness, permanent hardness as well as microbial quality of fecal coliform and total coliform. The data was analyzed by SPSS software and compared with Standard Methods of Iran and WHO. No total and fecal coliforms were detected in all samples. pH, alkalinity, nitrate, sulfate, phosphate, sodium and potassium values in all samples were in the range of approved by the Iranian Standards. Among the 56 samples, fluoride concentration in 44 samples was lower than desired maximum standard level and in 40 samples total hardness was lower than approved maximum standard limit. Although in most of the samples the mean value of the parameters were in the approved limit adopted by the Iranian and WHO regulations; however, a significant difference was observed between the measured parameters and their labeling quantity provided by the manufacture. Results revealed no significant difference between the mean value of the measured parameters obtained during winter and summer.

منابع و مأخذ:

• حسینی، علیرضا؛ بذرافشان، ادریس؛ معین، حسین؛ سراوانی، رویا؛ متانت، طیبه؛ میری، ندا و همکاران (1390) بررسی وضعیت میکروبی و شیمیایی آب‌های معدنی و بطری‌شده عرضه شده در سطح استان سیستان و بلوچستان در سال 1389 و 5 ماهه اول سال 1390، چهاردهمین همایش ملی بهداشت محیط، آبان1390.


• جاهد خانیکی، غلامرضا؛ زارعی، احمد؛ کامکار، ابوالفضل؛ فضل‌زاده، مهدی؛ قادرپوری، منصور و زارعی، اسماء (1389). ارزیابی باکترویولوژیکی آب‌های بطری شده عرضه شده در بازارهای محلی تهران، مجله علوم کاربردی جهانی، دوره هشتم، شماره سوم، صفحات 274 الی 278.


• خدادادی، مریم؛ عودی، قاسم؛ دری، حدیقه؛ عزیزی، محمود؛ طلائیان، زهرا؛ طاهری، زهرا و همکاران (1385). بررسی وضعیت میکروبی و شیمیایی آب‌های معدنی و بطری شده عرضه شده در سطح شهر بیرجند، دانشگاه علوم پزشکی همدان، زمستان 1385.


• رضایی، سهیلا؛ رایگان شیرازی، علیرضا؛ فرارویی، محمد؛ جمشیدی، ارسلان و سادات، سیدعبدالمحمد (1387). ارزیابی کیفیت میکروبی و شیمیایی آب‌های معدنی عرضه شده در سطح شهر یاسوج، 1387.


• زرکامی، رحمت؛ حسن نیا، صادق (1383). شیمی آب، رشت، انتشارات دانشگاه گیلان.


• زندوکیلی، فاطمه؛ دو چشمه، مهدی؛ دانشمند ایرانی، کوروش (1384). بررسی کیفیت میکروبیولوژیکی و فیزیکوشیمیایی آب های معدنی و بسته بندی شده ایران، هشتمین همایش ملی بهداشت محیط، تهران، صفحه 158-153، سال 1384.


• کاظمیان، حسین (1387). گزارش امکان‌سنجی استفاده از روش‌های آزمایشگاهی ارزان قیمت نوین در آزمایشگاه‌های آب و فاضلاب استان تهران به منظور افزایش دقت و کاهش زمان، پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی ایران، شرکت آب منطقه‌ای تهران، تابستان 1387.


• مؤسسه ملی استاندارد ایران، شماره 1053، ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی آب آشامیدنی، ویرایش پنجم.


• مؤسسه ملی استاندارد ایران، شماره 6694، ویژگیهای آب آشامیدنی بسته بندی شده، تجدیدنظر اول.


• مؤسسه ملی استاندارد ایران، شماره 1011، ویژگیهای میکروبیولوژی آب آشامیدنی، تجدیدنظر ششم.


• مؤسسه ملی استاندارد ایران، شماره 6267، ویژگیهای میکروبیولوژی آب آشامیدنی بسته­بندی شده، چاپ اول.


• مؤسسه ملی استاندارد ایران، شماره 2441، آب معدنی طبیعی، ویژگیها و روشهای آزمون، تجدیدنظر دوم.


• مؤسسه ملی استاندارد ایران، شماره 6305، آیین کار بهداشتی آب های آشامیدنی بسته بندی شده ، چاپ اول.


• مؤسسه ملی استاندارد ایران، شماره 2606، آئین کار به منظور بهره­برداری از آب های معدنی طبیعی آشامیدنی، چاپ دوم.


• میران­زاده، محمدباقر؛ حسنی، امیرحسام؛ ایرانشاهی، لیلا؛ احسانی­فر، مجتبی؛ حیدری، محسن (1389-1388) . بررسی کیفیت میکروبی و غلظت فلزات سنگین در 15 مارک آب بطری شده تولیدی در ایران، مجله سلامت و بهداشت اردبیل، دوره دوم، شماره اول، صفحات 40 الی 48، بهار 1390.
  
  
  
  • Bottled Water.  (2009). FDA safety and consumer protections are often less stringent than comparable EPA protections for Tap Water, United States Government Accountability Office Washington, DC 20548.
  
  
  • Calderon, R.L. and Craun, G.F. (2004). Water hardness and cardiovascular disease: A review of the epidemiological studies 1957-79, Rolling Revision of the WHO Guidelines for Drinking-Water Quality.
  
  
  • Cochrane, N.J., Saranathan, S., Morgan, M.V. and Dashper, S.G. (2006). Fluoride content of still bottled water in Australia”, Australian Dental Journal, 51(3): 242-244.
  
  
  • J.Fawell, K. Bailey, J. Chilton, E. Dahi, L. Fewtrell and Y. Magara (2006). Fluoride in drinking-water: World Health Organization titles with IWA Publishing ,WHO Drinking-water Quality Series
  
  
  • Abdel-Rahman, F.H., Woodard, B.B., Clark, S., Wallace, C., Aboaba, A., Zhang, W. et al. (2008). Chemical, microbial and physical evaluation of commercial bottled waters in greater Houston area of Texas. Journal of environmental science and Health, 43(4): 335-47.
  
  
  • Gabrirl, B. (2005). Wastewater microbiology, 3^rd ed, John Wiley & Sons Inc (2005): 258-9.
  
  
  • Greenberg, Arnold and et al. (2005). Standard method for the examination of water and wastewater, American Water Works Association, 21^st Ed.
  
  
  • International Bottled Water Association, Bottled Water Code of Practice. (2009), Revised October, 2009 / Effective December 1, 2009.
  
  
  • Oyedeji, O., Olutiola, P.O. and Moninuola, M.A. (2010). Microbiological quality of packageddrinking water brands marketed in Ibadan metropolis and Ile-Ife city in South Western Nigeria, African Journal of Microbiology Research, 4(1): 096-102.
  
  
  • Salvato, J.A. (2009).  Environmental  engineering  and  sanitation,  6^th Ed,  John  Wiley  &  Sons  Inc, pp.152-3.
  
  
  • US FDA/CFSAN-Enumeration of Escherichia coli and the Coliform Bacteria, 2008.
  
  
  • World Health Organization. (2011). Guidelines for drinking-water quality, Fourth Edition.
  
  
  • World Health Organization. (1984). Guidelines for Drinking Water Quality, VOL.2, Criteria and Other Supportion Information. Geneva.
  
  
  • World Health Organization. (2004). WHO Guidelines for drinking-water quality. Disponibile all’indirizzo: http://www who int/water sanitation_health/dwq X. 2005; 924156251.