بررسی عوامل تأثیرگذار در شستشوی مناسب تجهیزات مورد استفاده در کارخانه‌های شیر در راستای ارتقای کیفیت و کاهش هزینه‌های شستشو
محورهای موضوعی : علوم و صنایع غذایی
1 - دانشجوی دکترای تخصصی مهندسی شیمی، دانشکده مهندسی شیمی، دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، بابل، ایران
کلید واژه: افشانک, تجهیزات شستشو, شستشوی درجا, شوینده اسیدی, شوینده قلیایی ,
چکیده مقاله :
تولید ایمن به لحاظ میکروبی، کیفیت و ماندگاری محصول در صنعت غذا را افزایش می‌دهد. با توجه به ارتقای رویکرد شرکت‌های شیر جهت دستیابی به سطح بالای کیفی محصول، شستشوی تمامی اجزای تجهیزات شیر به یکی از دغدغه‌های بسیار مهم کارخانه‌های ساخت تجهیزات شیر تبدیل‌شده است. از این رو، در این مقاله مروری، به بررسی عوامل تأثیرگذار در شستشوی مناسب تجهیزات پرداخته شد. در این مقاله، از مقاله‌ها و کتاب‌های که در بانک‌های اطلاعاتی Springer، Science direct، Scopus و John Wiley منتشر شده استفاده شد. هم‌چنین از تجربه‌های عملی موفق که در کارخانه‌های داخل و خارج کشور اجرا شد استفاده گردید. با توجه به مطالعات انجام شده، شستشوی درجا (CIP) بهترین روش جهت رفع نیازهای مهم کارخانه‌های شیر جهت شستشوی تجهیزات است. باتوجه به نوع محصول، شرایط تولید و طراحی دستگاه، 4 متغیر دما، فشار یا عمل مکانیکی، غلظت و زمان محلول‌های شیمیایی جهت حصول تمیزی در سه سطح فیزیکی، شیمیایی و میکروبی تأثیرگذار هستند. به طور کلی در این سیستم، سود سوزآور با غلظت 5/0تا 2 درصد در دماي حدود 80-70 درجه سلسیوس به مدت 10 الی 30 دقیقه جهت از بین بردن موادآلی، اسید نیتریک با غلظت 5/0 تا 1 درصد با درجه حرارت 55-75 درجه سلسیوس به مدت 5 تا 20 دقیقه جهت از بین بردن مواد معدنی و آب داغ یا دمای 95-90 درجه سلسیوس به مدت 10 الی 30 دقیقه جهت ضدعفونی‌کردن استفاده می‌شود.
Microbiological safety in production is essential for enhancing product quality and extending shelf life in the food industry. As dairy companies increasingly prioritize high product standards, thorough cleaning of equipment components has become a critical focus for dairy equipment manufacturers. This review explores the key factors influencing effective equipment cleaning, drawing on research articles and books from Springer, ScienceDirect, Scopus, and John Wiley, as well as successful practices from established dairy factories. According to the literature, Cleaning-In-Place (CIP) systems are the most effective method for meeting the stringent hygiene requirements of dairy processing equipment. CIP effectiveness depends on four key variables: temperature, mechanical action (or pressure), chemical concentration, and cleaning duration. These factors ensure cleanliness on physical, chemical, and microbiological levels. Typically, a caustic soda solution (0.5%–2%) is used at 70–80°C for 10–30 minutes to remove organic residues, while nitric acid (0.5%–1%) is applied at 55–75°C for 5–20 minutes to eliminate mineral deposits. Finally, hot water (90–95°C) is used for 10–30 minutes for disinfection.