مطالعات پیرامون بازتاب سیمای زنان در جامعه، یکی از مباحث مورد توجه در حوزه های مختلف علوم است که می توان از زوایای گوناگون به آن پرداخت. پروین اعتصامی، از شاعران برجستة عصر مشروطه و دورة حکمرانی رضاشاه است که اشعارش، در حوزة ادبیات از مضامین اخلاقی، اجتماعی و سیاسی برخو چکیده کامل
مطالعات پیرامون بازتاب سیمای زنان در جامعه، یکی از مباحث مورد توجه در حوزه های مختلف علوم است که می توان از زوایای گوناگون به آن پرداخت. پروین اعتصامی، از شاعران برجستة عصر مشروطه و دورة حکمرانی رضاشاه است که اشعارش، در حوزة ادبیات از مضامین اخلاقی، اجتماعی و سیاسی برخوردار است. در این پژوهش، تلاش بر آن است تا بازتاب عقده های حقارت و شیوه های جبران در برابر جامعة حاکم، با توجه به نظریة روان شناختی شخصیت آدلر، در اشعار پروین اعتصامی مورد بررسی قرار گیرد. اعتصامی در سروده های خود، با توصیف عواطف و احساسات سرخوردة زنان، سعی می کند به انتقاد از جامعة مردمحور بپردازد. نگارندگان برآنند تا روند تبدیل احساس حقارت به عقده و واکنش جبران در برابر فشارهای ناشی از بی عدالتی نسبت به زنان را در سروده های وی نشان دهند. نتایج حاکی از آن است که نادیده گرفته شدن او و هم جنسانش در فضای مردسالارانه، موجب ایجاد احساس حقارت و عقده های ناشی از آن شده است. شاعر برای جبران حقارت، به عنوان نمایندة زنان محروم و سرخورده، سیمای زنان جامعه را برجسته و مهم جلوه می دهد.
پرونده مقاله
اخوانیه و اخوانیه سرایی یکی از گونههای دیرپای ادبیات فارسی و جزو زیرشاخههای ادب غنایی است که نویسندگان از سدههایِِِِ نخستین ادب فارسی، بدان توجه داشتهاند. درونمایه اخوانیهها بسیار گسترده است؛ امّا بیشتر حول محورهایِِِ ستایش از دوستان اهل فضل و ادب، احوالپرسیهای د چکیده کامل
اخوانیه و اخوانیه سرایی یکی از گونههای دیرپای ادبیات فارسی و جزو زیرشاخههای ادب غنایی است که نویسندگان از سدههایِِِِ نخستین ادب فارسی، بدان توجه داشتهاند. درونمایه اخوانیهها بسیار گسترده است؛ امّا بیشتر حول محورهایِِِ ستایش از دوستان اهل فضل و ادب، احوالپرسیهای دوستانه، شکوه وگلایههای خصوصی، شکایت از روزگار و اهل روزگار، طنز وطیب ... میچرخد.پژوهشگران و محققان ادب فارسی اعتنای چندانی به این خرده ژانر ادبی نداشتهاند و تحقیقات بسیار کمی در این زمینه به سامان رساندهاند در این پژوهش، ضمن بررسی اجمالی تاریخچه اخوانیه، نمونههای آن را در نسخه خطی مخزنالانشاء اثرعلی اکبرخوانساری و به خط محمدرضابنمحمدرحیم کلهر، بررسی و گونههای مختلف آن دستهبندی و برخی شگردهای بلاغی آن نشان داده شده است. استنتاج این پژوهش نشان میدهد گسترش ابزارهای گوناگون ارتباطی در گذر روزگار، از رونق اخوانیهسرایی کم نکرده است و با وجود دگرگونیهای بسیاری که ساخت و درونمایه نامهها و رقعههای دوستانه در سده حاضر به خود دیده است هنوز به سنت اخوانیه سرایی توجه میشود.از منظرادبی، برآیند پژوهش نشان میدهد که نویسنده این کتاب و مشخصا در نامههای اخوانی توجه خاصی به جناسها خصوصا جناسهای اشتقاق ـ که در سجعسازی اهمیت دارند ـ و جناس نقطه بسامد زیادی است.توجه به عناصر طبیعت، واجآرایی و تکرار از دیگر شگردهای تأثیرگذار متن است. همچنین اطنابهای ممل و استعمال افعال بیشتر به سبک خراسانی، از ویژگیهای سبکی و زبانی این اخوانیه است.کلیدواژهها: مخزن الانشا، نامه نگاری، اخوانیه، اخوانیه سرایی
پرونده مقاله
یکی از مهمترین مقاطع تاریخ معاصر ایران فاصله سال های 1320 تا 1332 است .در این دوره پس از برکناری رضا شاه از قدرت به دست متفقین ، نوعی خلاء قدرت در کشور پدید آمد که در پرتو آن و در نبود قدرتی استبدادی ، فضای باز سیاسی در کشور شکل گرفت که از آن عموما با عنوان دوران دموکر چکیده کامل
یکی از مهمترین مقاطع تاریخ معاصر ایران فاصله سال های 1320 تا 1332 است .در این دوره پس از برکناری رضا شاه از قدرت به دست متفقین ، نوعی خلاء قدرت در کشور پدید آمد که در پرتو آن و در نبود قدرتی استبدادی ، فضای باز سیاسی در کشور شکل گرفت که از آن عموما با عنوان دوران دموکراسی نیمدار یاد می-شود. در این دوره برای اولین بار پس از سال های آغازین مشروطیت ، احزاب ، گروهها و دسته های سیاسی با تفکرات و سلایق مختلف مجال عرض اندام می یابند. این مقاله تاثیر این دوران را بر ادبیات ایران مد نظر قرار داده است و با طرح پرسشی پیرامون وضعیت کلی ادبیات سیاسی در حوزه شعر ، تلاش کرده است با استفاده از روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و تحلیل محتوا درونمایه اصلی آثار مهمترین شاعران این دوره را بررسی کند. در نهایت این پژوهش به این نتیجه رسیده است که به تبع وجود فضای باز سیاسی در این سال ها و امید به بهبود اوضاع ، درونمایه ادبیات سیاسی ایران در حوزه شعر با تغییر آشکاری نسبت به دوران بسته رضاشاه به سوی مردم گرایی ، تعهد ، دعوت به مبارزه ، واقعگرایی و طرح مضمونهای خوشبینانه حرکت کرده است.
پرونده مقاله
مطالعه،تصحیح و بررسی دقیق نسخ خطی، جنبه های مختلف ادبی و فکری هر دوره را آشکارتر خواهد کرد. با توجه به مشترکات فرهنگی و همسایگی ایران و افغانستان، بررسی نسخ خطی شاعران و عارفان فارسی زبان این خطه، دارای اهمیت بسیار است. به علت تشابهات فرهنگی و تاریخی گذشته،کشوری چون افغ چکیده کامل
مطالعه،تصحیح و بررسی دقیق نسخ خطی، جنبه های مختلف ادبی و فکری هر دوره را آشکارتر خواهد کرد. با توجه به مشترکات فرهنگی و همسایگی ایران و افغانستان، بررسی نسخ خطی شاعران و عارفان فارسی زبان این خطه، دارای اهمیت بسیار است. به علت تشابهات فرهنگی و تاریخی گذشته،کشوری چون افغانستان به عنوان بخشی از مناطق فرهنگی زبان و ادب فارسی، سرشار از نسخه های خطی ارزشمندی است. یکی از شاعرانی که آثار شعر و نثر عارفانه اش ،نقش مؤثری در ترویج زبان و ادبیات فارسی و مفاهیم عرفانی داشته ،سعدالدین احمد انصاری است که در قرن دوازدهم هجری در توابع کابل می زیسته است. کتاب شعر شور عشق اثر سعدالدین احمد انصاری، از نسخههای خطّی و ارزشمند قرن دوازدهم هجری محسوب می شود که تا کنون مورد پژوهش مستقل قرار نگرفته است، بی شک این پژوهش در روشن شدن وجوه مبهم و ارزش و بهای این کتاب عرفانی موثر واقع خواهد بود.
پرونده مقاله
چکیدهآثار گذشتگان، میراث ارزشمندی برای معاصران و آیندگان است. آثار فرهنگی و ادبی با بن مایه های معرفتی خود قوت و غذای معنوی اهل فکر و هنر است و علت آن هم این است که پل ارتباطی بین گذشته و حال هستند و شناخت و معرفت ما را افزایش می دهد. عهد صفوی نیز از این علوم و فنون بی چکیده کامل
چکیدهآثار گذشتگان، میراث ارزشمندی برای معاصران و آیندگان است. آثار فرهنگی و ادبی با بن مایه های معرفتی خود قوت و غذای معنوی اهل فکر و هنر است و علت آن هم این است که پل ارتباطی بین گذشته و حال هستند و شناخت و معرفت ما را افزایش می دهد. عهد صفوی نیز از این علوم و فنون بی بهره نبوده است. ظهیر کرمانی (1162 ق) که نامش در هیچ تذکره ای نیامده است از مفاخر شیعی مذهب ایران زمین است. مثنوی پر تمثیل او که 8743 بیت و در بحر رمل است، از آثار ناشناخته ی قرن دوازدهم است و تنها نسخه ی آن به خط نستعلیق و مشتمل بر 265 برگ با شماره ی 9530 در کتابخانه ی مجلس تهران نگهداری می شود. این نسخه شامل داستان های تمثیلی منظومی در بیان اندیشه های عرفانی، اخلاقی، دینی، عاشقانه و غیره است. او در انواع صنایع لفظی و معنوی، طبع آزمایی کرده است و با اشعار تعلیمی خود نکات اخلاقی را برای یک زندگی راستین و حقیقی هموار کرده است. ابیاتش از آیات و احادیث و زندگی ائمه و بزرگان نشأت گرفته است. از این رو لازم است که با وجود زندگی پر تب و تاب امروزی کلام ارزشمند ظهیر به دقت و ژرف نگری مطالعه و بررسی شود تا شاید شمه ای از زندگی و تجربیات گذشتگان مرهمی باشد بر دردهای اخلاقی و اجتماعی و فرهنگی که روح هر انسان آزاده ای را می آزارد.
پرونده مقاله
در رمانهای عاشقانه اولویت اصلی توجه به روابط عاشقانه است. بیشتر قهرمانان در زوایای مختلف روایی مرتکب بیاخلاقی و بداخلاقی در عشقورزی میشوند که باعث اصلی شکست عشقی آنهاست. این نوشته بر مبنای مقالهای از مصطفی ملکیان با عنوان اخلاقعاشقی، ادبعاشقی این مسئله را تحلیل م چکیده کامل
در رمانهای عاشقانه اولویت اصلی توجه به روابط عاشقانه است. بیشتر قهرمانان در زوایای مختلف روایی مرتکب بیاخلاقی و بداخلاقی در عشقورزی میشوند که باعث اصلی شکست عشقی آنهاست. این نوشته بر مبنای مقالهای از مصطفی ملکیان با عنوان اخلاقعاشقی، ادبعاشقی این مسئله را تحلیل میکند. اخلاق عاشقی کاری به موفقیت یا عدم موفقیت ندارد؛ عاشق باید چونان عشق بورزد که فضایل اخلاقی را زیر پا نگذارد و در ادب عاشقی، باید در مقام عمل عشق بورزد تا به موفقیت فرایند عاشقی لطمه نزند. هدف این پژوهش بررسی اخلاق و ادبعاشقی در داستانهای عاشقانۀ مستور و از نوع تحلیل محتوای کیفی و مضمونی است و برآنیم تا این داستانها را با عواملی که در مقالۀ اساس برای برقراری ارتباط صحیح عاشقانه گفته شده است، تطبیق دهیم و به تحلیل آنها بپردازیم. از آنجایی که مستور نویسندهای واقعگراست؛ پرسش این است: اخلاق و ادب عاشقی تا چه حد میان قهرمانان داستانهای او رعایت میشود و چه تأثیری بر این شخصیتها دارد؟ همچنین این رعایت یا عدم رعایت، چه اثری بر روایت دارد؟ و در پایان به این نتیجه رسیدیم که این رعایت نکردنها از سوی عشاق آنها را دچار کشمکش و بحران روحی میکند و پایانی ناخوش برای روایت داستان دارد و از طرفی رعایت کردن روابط صحیح عاشقانه هم بر روی شخصیتها تأثیری مثبت دارد و هم بر روی روایت؛ و در آخر مسیر عاشقی با سرانجامی خوش به پایان میرسد. این نکته نیز جالب است که رعایت نکردنها از سوی مردان در نقش عاشق بیشتر از زنان است.
پرونده مقاله
چکیده باتوجه به ضرورت پژوهش در منظومههای حماسی پس از شاهنامه و با هدف شناخت بیشترِ جوانبِ گوناگون آنها، مقالۀ حاضر با استفاده از روش کتابخانه ای ، مبتنی بر توصیف و تحلیلِ محتوا به بررسی عنصر پیشگویی در منظومۀ شهریارنامه سرودة مختاری پرداختهاست. در منظومۀ شهریارنامه چکیده کامل
چکیده باتوجه به ضرورت پژوهش در منظومههای حماسی پس از شاهنامه و با هدف شناخت بیشترِ جوانبِ گوناگون آنها، مقالۀ حاضر با استفاده از روش کتابخانه ای ، مبتنی بر توصیف و تحلیلِ محتوا به بررسی عنصر پیشگویی در منظومۀ شهریارنامه سرودة مختاری پرداختهاست. در منظومۀ شهریارنامه تقریباً بیستوهفت مورد پیشگوییهای مختلف صورت گرفته است. مهمترین این پیشگوییها، پیشگویی دربارۀ کینهجویی و انتقام بهمن ، پسر اسفندیار از خاندان زال است و افراد گوناگون هشت بار در بخشهای مختلف به آن اشاره کردهاند. پیشگوییهای شهریارنامه اغلب بر اساس خواب، احکام نجومی و با یاری سروش یا با ابزارها و اشیاء شگفتی نظیر جام انجمنما، آیینۀ حکمت و لوح زرین، توسط اخترشناسان و وزیران فرزانه بهویژه جاماسپ،موبدان و پهلوانان صورت میپذیرد. موضوع خواب دیدن و خوابنما شدن شخصیتها بهویژه قهرمان داستان از محورهای اساسی در منظومههای حماسی است و در شهریارنامه نیز نمود فراوانی دارد. برخی از خوابهای شهریارنامه جنبة پیشگویی دارد و برخی دیگر مبتنی بر امر و نهی و پند و اندرز است. خوابهایی که جنبة پیشگویی دارد در بسیاری از موارد از وقایع و حوادث و سختیها گرهگشایی میکند و قهرمانان و پهلوانان داستان را از بند مخمصهها میرهاند. کلید واژگان: شهریارنامه ، احکام نجومی ، پیشگویی ، ابزار پیشگویی ، خواب
پرونده مقاله
چکیدهکهنالگوها یادگارهای هزارانساله و میراثی همگانی هستند که در طول قرنها نسلبهنسل انتقال یافتهاند. نیاکان ایرانی ما، همچون مردمان سراسر دنیا، ناخودآگاه با کهنالگوها در ارتباط بودهاند. یکی از این الگوهایجمعی آیینه است که برای مردمان باستان، تنها ابزار دیدن چهر چکیده کامل
چکیدهکهنالگوها یادگارهای هزارانساله و میراثی همگانی هستند که در طول قرنها نسلبهنسل انتقال یافتهاند. نیاکان ایرانی ما، همچون مردمان سراسر دنیا، ناخودآگاه با کهنالگوها در ارتباط بودهاند. یکی از این الگوهایجمعی آیینه است که برای مردمان باستان، تنها ابزار دیدن چهره نبوده؛ بلکه با روح، زندگی، آینده، ماوراء، جادوگری و غیبگویی مرتبط میشدهاست. با بررسی اسطورههای جهان و کتاب عجایبالمخلوقات و گرشاسبنامه، میبینیم که آیینه، گاه واسطی میان زمین و آسمان و گاه حقیقتگویی آگاه به اسرار است. روح با آیینه مرتبط است. گاه آیینه دریچۀ پرواز روح است، گاه روح در آن تجلّی مییابد. میدانیم حیات و حرکت آدمی به روح وابسته است. خون نیز در تن آدمی جریان زندگی را ممکن میسازد و از دیدگاه مردمان کهن، حاوی روح و جان موجودات است. مردمان باستان اهمیّت این مادۀ حیاتی را درککرده و به هر شیوه تلاش میکردهاند مانع از دست رفتن آن و در نتیجه آسیبرسیدن به روح و زندگیشان شوند. همین عوامل سببشده در ارتباط با خون، تابوها و سنّتهای گاه باورنکردنیای نیز رعایت کنند و یا به مقرّراتی خاص پایبندشوند. آیینه-روح و خون در عجایبالمخلوقات و گرشاسبنامه نمود و پیوندی آشکار دارند و در قالبهایی چون؛ کهنالگوی سایه، پیرخردمند، ناخودآگاه، نیروی خورشیدی، بازتاب جهان هستی، روح زندگی، واسط زمین و آسمان، کهنالگوهای مونث و زنانه و... آشکار میشوند. شناخت و شناساندن بهتر کهنالگوها و ناخودآگاهی منجر به شناخت درستتر ما از انسانها، دریافت حقیقت بسیاری از رفتارهای کهن، ارتباط بهتر با نیمۀ پنهان وجودمان میشود و دریچهای نو به دنیای گذشتگان و آثار ادبی میگشاید.
پرونده مقاله