واکاوی سروده های پروین اعتصامی با رویکردی بر نظریۀ واکنش (جبران مضاعف) آلفرد آدلر
محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسیفریبا صادقی 1 , ناهید اکبری 2 , سوزان جهانیان 3
1 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد قائم شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم شهر، ایران
2 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد قائم شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم شهر، ایران
3 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد قائم شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم شهر، ایران
کلید واژه: سیمای زنان, پروین اعتصامی, آدلر, عصر مشروطه, بی عدالتی,
چکیده مقاله :
مطالعات پیرامون بازتاب سیمای زنان در جامعه، یکی از مباحث مورد توجه در حوزه های مختلف علوم است که می توان از زوایای گوناگون به آن پرداخت. پروین اعتصامی، از شاعران برجستة عصر مشروطه و دورة حکمرانی رضاشاه است که اشعارش، در حوزة ادبیات از مضامین اخلاقی، اجتماعی و سیاسی برخوردار است. در این پژوهش، تلاش بر آن است تا بازتاب عقده های حقارت و شیوه های جبران در برابر جامعة حاکم، با توجه به نظریة روان شناختی شخصیت آدلر، در اشعار پروین اعتصامی مورد بررسی قرار گیرد. اعتصامی در سروده های خود، با توصیف عواطف و احساسات سرخوردة زنان، سعی می کند به انتقاد از جامعة مردمحور بپردازد. نگارندگان برآنند تا روند تبدیل احساس حقارت به عقده و واکنش جبران در برابر فشارهای ناشی از بی عدالتی نسبت به زنان را در سروده های وی نشان دهند. نتایج حاکی از آن است که نادیده گرفته شدن او و هم جنسانش در فضای مردسالارانه، موجب ایجاد احساس حقارت و عقده های ناشی از آن شده است. شاعر برای جبران حقارت، به عنوان نمایندة زنان محروم و سرخورده، سیمای زنان جامعه را برجسته و مهم جلوه می دهد.
Studies reflecting the women’s image in society has always been of interest to the different fields of science which can be considered from different aspects. Parvin E'tesami is one of the prominent poets of the constitutional era and the reign of Reza Shah, whose poems in the realm of literature have moral, social and political themes. Regarding the Adler’s personality theory in psychology, this study aimed to investigate the reflection of the inferiority complexes and compensation methods against the governing community in the poems of Parvin E’tesami.E’tesami in her poems criticized the man-centered society by describing the disillusioned emotions and feelings of women. Authors attempt to represent the procedure of transforming the feeling of inferiority to the complex and the reaction of compensation against the pressures of injustice towards women in her poems.Results revealed that disregarding her and her counterparts in the patriarchal environment has created a feeling of inferiority and the resulting complex. The poet, as a represntative of deprived and disillusioned women, highlights the role of women in the society in order to compensate the inferiority.
منابع
1- اعتصامی، پروین (1370)، دیوان، به کوشش محمد عالمگیر تهرانی، تهران: نشر محمد.
2- آدلر، آلفرد (1361)، روانشناسی فردی، ترجمۀ حسن زمانی شرفشاهی، تهران: پیشگام.
3- آرین پور، یحیی (1379)، از نیما تا روزگار ما (تاریخ ادب فارسی معاصر)، چاپ دوم، تهران: زوار.
4- آقایوسفی، علیرضا (1386)، شخصیت، تهران: دانشگاه پیام نور.
5- براهنی، رضا (1368)، قصه نویسی، چاپ چهارم، تهران: البرز.
6- برقعی، سیدمحمدباقر (1329)، سخنوران نامی معاصر، تهران: امیرکبیر.
7- بهار، محمدتقی (1368)، دیوان اشعار، تهران: توس.
8- بهبهانی، سیمین (1370)، پروین اعتصامی در یادنامة پروین، گردآوری شده توسط علی دهباشی، تهران: دنیای مادر.
9- بیزارگیتی، آزاده (1381)، «زنان کلیله و دمنه: بازنمود ذهنی مردانه»، فصلنامة زنان، صص 127-133.
10- ترابی، علیاکبر (1383)، جامعهشناسی ادبیات فارسی، چاپ چهارم، تبریز: انتشارات فروزش.
11- جام نامقی، احمد (1347)، مفتاح النجات، تصحیح علی فاضل، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
12- جامی، مولانا عبدالرحمن (۱۳۸۹)، هفت اورنگ، تصحیح مرتضی مدرس گیلانی، چاپ نهم، تهران: انتشارات مهتاب.
13-چاوشاکبری، رحیم (1378)، زندگی و شعر پروین اعتصامی، تهران: ثالث.
14- حسینی حله، سیدمحسن (1385)، «موضوع درآمدی بر ادبیات تعلیمی و روزنامة اطلاعات»، شماره 23642.
15- خادم ازغدی، مریم (1386)، «بررسی زنانگی در شعر پروین اعتصامی»، مجله شعر، شماره 52، صص 57-62.
16- ذوالفقاری، ابوالفضل و مسلم میرزایی (1390)، «نابرابری های جنسیتی و طبقاتی در اندیشه های پروین اعتصامی»، نشریه زن در فرهنگ و هنر، سال دوم، شماره 3، صص 19-36.
17- روزبه، محمدرضا (1381)، ادبیات معاصر ایران (شعر)، چاپ اول، تهران: نشر روزگار.
18- زروندی، نفیسه (1386)، «نقدی بر دیدگاههای رایج فمنیستی و تبیین پیامدهای آن»، فصلنامة مطالعات فرهنگی دفاعی زنان، سال دوم، شماره 4.
19- زینی، مهری (1391)، راهزن عقل و دین: جایگاه زن در عرفان، تهران: مروارید.
20- ستاری، جلال (1375)، سیمای زن در فرهنگ ایران، چاپ دوم، تهران: نشر مرکز.
21- سیاسی، علی اکبر (1379)، نظریه های شخصیت یا مکاتب روانشناسی، چاپ هشتم، تهران: دانشگاه تهران.
22- شولتز، دوان و سیدنی آلن شولتز (1375)، نظریه شخصیت، ترجمۀ یحیی سیدمحمدی، تهران: سازمان چاپ دانشگاه آزاد اسلامی.
23- صحرایی، قاسم و محمد خسروی (1389)، «نقد اصالت زن در شعر پروین اعتصامی»، فصلنامة تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی، دوره دوم، شماره 3، صص 111-124.
24- عرب، عباس و یونس حق پناه (1390)، «تحلیل روان شناختی اشعار صعالیک بر اساس مکتب آدلر»، نشریه زبان و ادبیات عربی، شماره 5، صص 115-144.
25- عنصرالمعالی، کیکاووس ابن اسکندر (1378)، قابوسنامه، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
26- فردوسی، ابوالقاسم (1377)، شاهنامه، تهران: سوده.
27- فیست، جس و دیگران (1388)، نظریه های شخصیت، ترجمۀ یحیی سیدمحمدی، تهران: نشر روان.
28- قبادی، حسینعلی و مجید هوشنگی (1388)، «نقد و بررسی روانکاوانة شخصیت زال از نگاه آلفرد آدلر»، فصلنامة نقد ادبی، سال دوم، شماره 7، صص 91-119.
29- قره داغی، فرخ (1380)، «نگاه به زن در ویس و رامین، فصل زنان»، نشر توسعه، صص 76-81.
30- کارور، چارلز و مایکل اُف شی یر (1387)، نظریههای شخصیت، ترجمۀ احمد رضوانی، مشهد: آستان قدس رضوی.
31- مجدالدین، اکبر (1387)، «انعکاس نابرابریهای اجتماعی در شعر پروین»، پژوهشنامه علوم انسانی، شماره 57، صص 365-396.
32- ممتحن، مهدی و گردآفرین محمدی (1390)، «پروین اعتصامی در گذرگاه ادبیات تعلیمی»، پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، شماره 10، صص 123-152.
33- منصور، محمود (1371)، احساس کهتری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
34- منوچهریان، پرویز (1362)، عقدة حقارت، تهران: گوتنبرگ.
35- نمینی، حسین (1362)، جاودانۀ پروین اعتصامی، تهران: کتاب فروزان.
36- Ewen, Robert B. 2003. An Introduction to Theories of Personality. Lawrence Erlbaum Associates, New Jersey.
37- Mosak, H.H, and Maniacci, M. 1999. A Primer of Adlerian Psychology. Braun-Brumfiled.
_||_
1- Etisami, Parvin (1370), Diwan, by Mohammad Alamgir Tehrani, Tehran: Mohammad Publishing.
2- Adler, Alfred (1361), Individual Psychology, translated by Hasan Zamani Sharafshahi, Tehran: Pishgam.
3- Arinpour, Yahya (1379), from Nima to our time (history of contemporary Persian literature), second edition, Tehran: Zovar.
4- Aghayousfi, Alireza (2016), Personality, Tehran: Payam Noor University.
5- Brahni, Reza (1368), short story writing, 4th edition, Tehran: Alborz.
6- Barqaei, Seyyed Mohammad Baqer (1329), famous modern orators, Tehran: Amir Kabir.
7- Bahar, Mohammad Taqi (1368), Divan of Poems, Tehran: Tos.
8- Behbahani, Simin (1370), Parvin Etisami in Parvin's memoirs, compiled by Ali Dehbashi, Tehran: Dunyai Madr.
9- Bizar-Giti, Azadeh (2011), "Women of Kalileh and Demeneh: Men's Mental Representation", Women's Quarterly, pp. 127-133.
10-Torabi, Ali-Akbar (2013), Sociology of Persian Literature, 4th edition, Tabriz: Forozesh Publications.
11- Jam Namaghi, Ahmad (1347), Miftah al-Najat, edited by Ali Fazel, Tehran: Farhang Iran Foundation.
12- Jami, Maulana Abdurrahman (2009), Haft Aurang, edited by Morteza Modares Gilani, 9th edition, Tehran: Mehtab Publications.
13-Chavash-Akbari, Rahim (1378), Parvin Etsami's life and poetry, Tehran: Third.
14- Hosseini-Haleh, Seyyed Mohsen (2005), "Income topic on educational literature and information newspaper", number 23642.
15- Khadim-Ozghadi, Maryam (2016), "An examination of femininity in the poetry of Parvin Etisami", Poetry Magazine, No. 52, pp. 57-62.
16- Zulfiqari, Abulfazl and Muslim Mirzaei (2018), "Gender and class inequalities in the thoughts of Parveen Etisami", Zan Dar Farhangar wa Hanar magazine, second year, number 3, pp. 19-36.
17- Roozbeh, Mohammad Reza (2001), Contemporary Iranian Literature (poetry), first edition, Tehran: Roozerg Publishing House.
18- Zarundi, Nafiseh (2016), "Criticism of common feminist views and explanation of its consequences", Women's Defense Cultural Studies Quarterly, second year, number 4.
19- Zaini, Mehri (1391), Bandit of intellect and religion: the position of women in mysticism, Tehran: Marwarid.
20- Sattari, Jalal (1375), The image of women in Iranian culture, 2nd edition, Tehran: Nahr-e-Karzan.
21- Saisi, Ali Akbar (1379), personality theories or schools of psychology, 8th edition, Tehran: Tehran University.
22- Shultz, Doan and Sidney Allen Shultz (1375), Theory of Personality, translated by Yahya Seyed Mohammadi, Tehran: Islamic Azad University Press.
23- Sahrai, Qasim and Mohammad Khosravi (2009), "Criticism of the originality of women in the poetry of Parvin Etisami", Quarterly Journal of Educational and Lyrical Research of Persian Language and Literature, second volume, number 3, pp. 111-124.
24- Arab, Abbas and Yunus Haqpanah (2013), "Psychological analysis of Saalik's poems based on Adler's school", Arabic language and literature magazine, number 5, pp. 115-144.
25- Renmat al-Maali, Kikavus Ibn Iskandar (1378), Qaboosnameh, Tehran: Scientific and Cultural Publications.
26- Ferdowsi, Abulqasem (1377), Shahnameh, Tehran: Sodeh.
27- Feist, Jess and others (1388), personality theories, translated by Yahya Seyed Mohammadi, Tehran: Nash Ravan.
28- Qabadi, Hossein Ali and Majid Hoshangi (2008), "Criticism and analysis of the psychology of Zal's character from Alfred Adler's point of view", Literary Criticism Quarterly, second year, number 7, pp. 119-91.
29- Qaradaghi, Farrokh (2010), "Looking at the woman in Weiss and Ramin, Women's chapter", Tehsehe publication, pp. 76-81.
30- Carver, Charles and Michael O'Sheaer (1387), Theories of Personality, translated by Ahmad Razvani, Mashhad: Astan Quds Razavi.
31- Majaddin, Akbar (2007), "Reflection of social inequalities in Parvin's poetry", Research Journal of Humanities, No. 57, pp. 365-396.
32- Momtahan, Mahdi and Gardaafrin Mohammadi (2013), "Parvin Etisami at the Crossroads of Educational Literature", Research Journal of Educational Literature, No. 10, pp. 152-123.
33- Mansour, Mahmoud (1371), Ehsaas Kohtri, Tehran: Tehran University Press.
34- Manouchehrian, Parviz (1362), Inferiority Complex, Tehran: Gutenberg.
35- Namini, Hossein (1362), Parvin Etisami's Immortal, Tehran: Forozan Book.
36- Ewen, Robert B. 2003. An Introduction to Theories of Personality. Lawrence Erlbaum Associates, New Jersey.
37- Mosak, H.H, and Maniacci, M. 1999. A Primer of Adlerian Psychology. Braun-Brumfiled.