نمودهای هنجارگریزی زبانی در اشعار محمّدجواد محبّت

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

سلما ساعدی ¹ , سید آرمان حسینی آبباریکی ²

1 - گروه زبان و ادبیات فارسیٰ دانشکده علوم انسانیٰ دانشگاه آزاد اسلامیٰ واحد سنندج، سنندج. ایران.
2 - دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

تاریخ دریافت : 1399/04/09 تاریخ پذیرش : 1399/05/04 تاریخ انتشار : 1399/06/01

کلید واژه: آشنایی‌زدایی, هنجارگریزی, محمّدجواد محبّت, نوآوری زبانی,

چکیده مقاله :

نمودهای هنجارگریزی زبانی در اشعار محمّدجواد محبّت سلما ساعدی دکتر سیّد آرمان حسینی آبباریکی چکیده ازجمله انحرافات از زبان معیار، هنجارگریزی است که هدف آن، به‌کارگیری عناصر زبان است بدان صورت که شیوۀ بیان آن برای مخاطب تازگی داشته باشد. محمّدجواد محبّت در شمار شاعران معاصری است که از روش هنجارگریزی برای برجسته‌سازی شعر خود سود جسته است. هنجارگریزی به دو صورت نمود پیدا میکند: هنجارگریزی در حوزۀ لفظ و هنجارگریزی در حوزۀ معنی. در اشعار محبّت، مهمترین جلوه‌های هنجارگریزی در زمینۀ لفظ قابل مشاهده است؛ بنابراین در این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی انجام می‌گیرد، هنجارگریزی آوایی، واژگانی، زمانی (آرکائیسم)، گویشی، نوشتاری، نحوی و سبکی بر مبنای الگوی هنجارگریزی لیچ در اشعار او کاویده می‌شود. ازجمله یافته‌های پژوهش حاضر، این‌که بسامد بهره‌گیری شاعر از انوع هنجارگریزی یکسان نیست و هنجارگریزی واژگانی، زمانی و گویشی نمود بیشتری دارند. در حوزۀ هنجارگریزی نحوی، منفصل نوشتن ن نفی از فعل، فاصله میان مضاف و مضاف‌الیه، جابجایی و رقص ضمیر و... برجسته است. هنجارگریزی گویشی، چون شاعر خود کُرد است، بازتاب واژگان کُردی(گویش کُردی کرمانشاهی) و فارسی کرمانشاهی چشمگیر است و شاعر برآن بوده به سروده‌هایش رنگ اقلیمی ببخشد. هنجارگریزی واژگانی هم، بیشتر در نوآوری در ترکیب‌سازی نمود یافته است. واژه‌های کلیدی: آشنایی‌زدایی، هنجارگریزی، نوآوری زبانی، محمّدجواد محبّت. رنگ اقلیمی ببخشد. هنجارگریزی واژگانی هم، بیشتر در نوآوری در ترکیب‌سازی نمود یافته است.

چکیده انگلیسی:

One of the deviations from standard language is defamiliarization which aims at providing elements of language in a novel way. Enjoying this technique, Mahabbat uses it in two folds: verbal and semanticDefamiliarization in Mohammad Javad Mahabbat's Poetry Dr. Seyyed Arman Hosseini Abbariki Salma Saedi Abstract: One of the deviations from standard language is defamiliarization which aims at providing elements of language in a novel way. Enjoying this technique, Mahabbat uses it in two folds: verbal and semantic. However, this paper puts emphasis on the verbal aspect as he relies heavily on the former. In this descriptive-analytical paper, phonetic, verbal, archaic, dialectical, written and syntactic defamiliarization are discussed. The results indicated that Mahabbat uses verbal and archaic defamiliarization as opposed to the other ones. In syntactic defamiliarization, separating the negative making prefix 'n' from the base, putting a distance between the adjunct and the possessive, and displacing the pronoun are widely seen in his writings. Dialectical defamiliarization is seen in using kermanshahi Kurdish dialect in Standard Persian and verbal defamiliarization materializes in innovation in new word combinations. Key words: familiarization, defamiliarization, language innovation, Mohammad Javad Mahabbat. ons.