لیست مقالات موضوع اندیشه های فلسفی و کلامی

دسترسی آزاد مقاله

1 - رویکرد هستی شناسانه و معرفت شناسانه در باب عالم عقل از منظر «صدرالدین شیرازی، ابن سینا و سهروردی»
سارا حسنوندی منیرالسادات پورطولمی

اعتقاد به وجود عالم عقل که عالمی حقیقی و مستقل از ماده، احکام و پایدار به نفس است، در اندیشه ی مشاء، اشراق و حکمت متعالیه، در شناخت انسان تأثیر مهمی دارد. از نظر ابن سینا، شناخت انسان بدون وجود عقلی مفارق و قدسی به سرانجام نمی‌رسد و روند شناخت و معرفت در تمام مراحل خود، چکیده کامل

اعتقاد به وجود عالم عقل که عالمی حقیقی و مستقل از ماده، احکام و پایدار به نفس است، در اندیشه ی مشاء، اشراق و حکمت متعالیه، در شناخت انسان تأثیر مهمی دارد. از نظر ابن سینا، شناخت انسان بدون وجود عقلی مفارق و قدسی به سرانجام نمی‌رسد و روند شناخت و معرفت در تمام مراحل خود، به دستگیری و افاضه چنین موجودی نیازمند است. شیوۀ ارتباط نفس با عقل فعال از مقوله فعل و انفعال است که عقل فعال در سوی فعلیت، و نفس انسان در سوی انفعال این رابطه ایستاده اند. سهروردی، با حفظ و جایگاه و نقش استدلال عقلی، از آن گذر می کند و شهود و مشاهدات عقلی را به عنوان برهان قاطع بیان می کند. مطابق معرفت‌شناسی ملاصدرا، وی ادراک انسان را در مرحلۀ تعقل متأثر از برقراری ارتباط نفس با این موجودِ مجردِ مستقل از نفس انسانی می‌داند و بدین ترتیب عالم عقول در تمام مراتب وجودی و معرفتیِ حکمای مسلمان نقش بسزا دارد. در پژوهش فوق، برآنیم تا با روشی توصیفی_تحلیلی عالم عقول را در حوزه ی جهان شناسی و معرفت شناسی با نظر به آثار بزرگانی چون ابن سینا، شیخ اشراق و ملاصدرا مورد بررسی قرار دهیم تا از قِبل چنین بررسی به پاسخی قانع کننده در باب پرسش پژوهش دست یابیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

2 - تربیت عرفانی از دیدگاه مولوی با تکیه بر مثنوی
محمدرضا مشمول حاجی آقا محسن فرمهینی فراهانی سینا فروزش

مولوی عارفی بزرگ و وارسته است که با تربیت شاگردان بسیار در دورانی که بسیاری از مردم در گرفتاری‌های دنیوی به عرفان روی آورده اند خدمت بزرگی به جامعه نموده و از راه تمثیل و حکایت در قالب شعر به تربیت آنها پرداخته است . وی با بیان مباحث عرفانی از جمله طرح وحدت وجود و موجود چکیده کامل

مولوی عارفی بزرگ و وارسته است که با تربیت شاگردان بسیار در دورانی که بسیاری از مردم در گرفتاری‌های دنیوی به عرفان روی آورده اند خدمت بزرگی به جامعه نموده و از راه تمثیل و حکایت در قالب شعر به تربیت آنها پرداخته است . وی با بیان مباحث عرفانی از جمله طرح وحدت وجود و موجود و نفی دوئیت از نظم هستی سعی در بیرون کردن اختلافات از ذهن شاگردان داشته آنها را در راه رسیدن به کمال انسانی و مراحل بالای عرفان یاری داده است . در مثنوی تکیه بر استفاده از عقل کلی و اهمیت دادن به آن در مکتب عشق و همچننی نفی تقلید و عدم پیروی از نقل است . در تربیت عرفانی مولوی، شخص باید با تقویت بنیه عقلی خود و شناخت عقل جزئی از عقل کلی، به حقیقت دست یابد و راه این کار، دست دادن به پیر و مراد و پیروی تعالیم او و دوری از تقلید بدون تحقیق است . پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

3 - بررسی مبانی فلسفی تعلیم و تربیت در جزء سی قرآن کریم
امیرحسین سلطانی فلاح محمد باقری دادوکلایی

هدف از پژوهش حاضر بررسی مبانی فلسفی تعلیم و تربیت در جز سی قرآن کریم می‌باشد. روش پژوهش حاضر تحلیلی- توصیفی است و با استفاده از شیوه تحلیل محتوا مبانی فلسفی تعلیم و تربیت در آیات جزء ۳۰ قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته‌اند. جامعه پژوهش قرآن کریم و نمونه پژوهش حاضر جزء ۳۰ چکیده کامل

هدف از پژوهش حاضر بررسی مبانی فلسفی تعلیم و تربیت در جز سی قرآن کریم می‌باشد. روش پژوهش حاضر تحلیلی- توصیفی است و با استفاده از شیوه تحلیل محتوا مبانی فلسفی تعلیم و تربیت در آیات جزء ۳۰ قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته‌اند. جامعه پژوهش قرآن کریم و نمونه پژوهش حاضر جزء ۳۰ قرآن می‌باشد. به دلیل حساسیت موضوع تمامی ۳۷ سوره و تک تک آیات مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته‌است. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که سه مبانی هستی‌شناسی، انسان‌شناسی و معرفت‌شناسی به ترتیب با ۴۳، ۲۰۱، ۲۶۵ مورد بیش‌ترین فراوانی را داشته‌‌اند. همچنین بیشترین فراوانی را سوره نازعات با ۴۵ مورد و کمترین فراوانی را سوره اخلاص با ۴ مورد از هر سه مبانی هستی شناسی و معرفت‌شناسی و هستی‌شناسی را دارند. در بحث هستی‌شناسی سوره نبا با فراوانی۲۹ بیشترین مورد و سوره‌های کافرون و ماعون بدون فراوانی هستی شناسی کمترین مورد را دارا می‌باشند. در بحث معرفت‌شناسی نیز سوره بلد با فراوانی ۷ بیشترین مورد و سوره‌های کوثر، کافرون،نصر،نبا،ناس، مسد، لیل، قریش، قدر، فیل، فلق، غاشیه، عصر، عادیات، ضحی، شمس،زلزله، اعلی و اخلاص بدون فراوانی کمترین مورد را دارند و آخرین مورد که مربوط به انسان‌شناسی می‌باشد با توجه به یافته‌های پژوهش بیشترین فراوانی را سوره نازعات با ۲۱مورد و سوره‌های اخلاص، فلق، تکاثر و فیل بدون فراوانی کمترین مورد را دارا می‌باشند. با توجه با یافته‌ها می‌توان نتیجه گرفت که در جزء ۳۰‌ قرآن کریم ، بیشتر تاکید بر مسائل هستی‌شناسی و انسان‌شناسی علی الخصوص هستی شناسی‌شناسی می‌باشد و معرفت شناسی کمترین تاکید بر آن شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

4 - نسبت حالات نفسانی و عاطفی با احکام اخلاقی(خیراخلاقی) از منظر استاد جوادی آملی
نگار اظهاری جنکانلو زینب السادات میرشمسی منیره سیدمظهری

می‌دانیم که حالات نفسانی ازجمله گرایشات عاطفی، نقش مهمی را در فرآیندِ رفتارو اعمال جوانحی و جوارحی نوع بشری که هریک حامل حکمی اخلاقی هستند، ایفا می‌نماید. درحقیقت چنین ساختاری از حالات نفسانی و گرایشات عاطفی، اهرمی است محرک که منجر به ‌نوعی برانگیختگی در انسان می شود و چکیده کامل

می‌دانیم که حالات نفسانی ازجمله گرایشات عاطفی، نقش مهمی را در فرآیندِ رفتارو اعمال جوانحی و جوارحی نوع بشری که هریک حامل حکمی اخلاقی هستند، ایفا می‌نماید. درحقیقت چنین ساختاری از حالات نفسانی و گرایشات عاطفی، اهرمی است محرک که منجر به ‌نوعی برانگیختگی در انسان می شود و از قِبل چنین برانگیختگی، رفتاری ظهوریافته و حکمی اخلاقی صادر می‌شود. آنچه که به ضرس قاطع می‌توان بیان کرد، این است که علامه جوادی آملی صرفِ باور و اعتقاد به یک گزاره را برای بروز رفتار و اعمال و همچنین صدور حکم اخلاقی کافی نمی‌داند و پای عواطف را به عنوان حالتی نفسانی نیز به این صحنه می‌کشاند؛ بنابراین اینکه در دائره‌المعارف فلسفی و اخلاقی ایشان عواطف به عنوان حصه ای از ساحت گرایشات و همچنین بینش‌ها چگونه منجر به صدور احکام اخلاقی می‌گردند، پرسش اصلی این مقاله است که نگارنده با روشی توصیفی- تحلیلی سعی بر آن دارد تا با بررسی دقیق پیوند میان ساختار گرایشی با ساختار بینشی آدمی بر اساس مقدمات و ملزومات برگرفته از اندیشه‌های استاد جوادی آملی، نسبت هریک از مؤلفه‌ها با یکدیگر را تا حد امکان تبیین نماید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

5 - تحلیل و نقد مسأله «مبدأباوری» و «مرگ‌آگاهی» در آثار قاضی سعید قمی

انسان معاصر و مدرن، بیش از انسان‌های پیش از خود، با بحران بی‌معنایی و پوچی مواجه است. بسیاری از انسان‌ها در دنیای کنونی، با فاصله گرفتن از مبدأ و مقصد خویش، با رنج سرگردانی و روزمَرْگی، زندگی روزمره را سرمی‌کنند. این سرگردانی هر روزه، گذران بی‌هدف روزگار و غرق شدن در لذ چکیده کامل

انسان معاصر و مدرن، بیش از انسان‌های پیش از خود، با بحران بی‌معنایی و پوچی مواجه است. بسیاری از انسان‌ها در دنیای کنونی، با فاصله گرفتن از مبدأ و مقصد خویش، با رنج سرگردانی و روزمَرْگی، زندگی روزمره را سرمی‌کنند. این سرگردانی هر روزه، گذران بی‌هدف روزگار و غرق شدن در لذت‌های زودگذر را به همراه آورده است. تحلیل و بررسی آثار اندیشمند عصر صفوی، قاضی سعید قمی، انسان مدرن را با این پیام مواجه می‌کند که زندگی را باید با حیات معنوی و نورانی معنا بخشید. گرچه اشکال اصلی نوشته‌های حکیم قمی این است که بر پایه اندیشه‌ها و آثار دیگر اندیشمندان بنا شده است؛ اما با این وجود نمی‌توان از کنار سبک نگارش و افکار ویژه خود او گذشت.چنانچه از نگاه قاضی‌سعید، بدون باور به ایستگاه آغازین معنابخش و منبع حقیقی نور؛ یعنی آفریدگار هستی، و بی‌توجه به مقصد حرکت؛ یعنی مرگ دنیایی و بازگشت و زندگی جاودانی، نمی‌توان ادعای معناداری در زندگی کرد. در حقیقت باور به وجود ناظر و ناظم همیشگی در عالم و ترس از مرگ و قیامت، مانند معلم و راهنما برای ما کارگشاست و به خودکنترلی انسان و مهار نفس کمک می‌کند و درنهایت در معنابخشی به زندگی، بسیار اثرگذار است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

6 - سنجش و مقایسه حرکت جوهری ملاصدرا و نظریه نسبیت انیشتین

هدف از تحقیق حاضر، سنجش و مقایسه حرکت جوهری ملاصدرا و نظریه نسبیت انیشتین بوده و پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی می‌باشد. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای بوده که با مراجعه به کتابخانه های مربوط، فیش برداری از آثار ملاصدرا، مقالات و دیگر آثار مکتوب با موضوع تحقیق، صورت گرفت چکیده کامل

هدف از تحقیق حاضر، سنجش و مقایسه حرکت جوهری ملاصدرا و نظریه نسبیت انیشتین بوده و پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی می‌باشد. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای بوده که با مراجعه به کتابخانه های مربوط، فیش برداری از آثار ملاصدرا، مقالات و دیگر آثار مکتوب با موضوع تحقیق، صورت گرفته است. یافته ها حاکی از آن است که انیشتین سرعت نور را مطلق و ثابت گرفته و زمان را نسبی دانسته و ملاصدرا حرکت جوهری را اصل گرفته و زمان را تابع آن می‌داند. بنابراین در هم&lrm;تنیدگی ماده و حرکت و زمان در نظام صدرایی تکمیل می‌شود، هرچند صدرا برای جسم و ماده اصالت قائل است، ولی برخلاف مشائیان این اصالت نزد او، اصالتی پویاست، به این معنا که ماده دارای شخصیتی بالنده است که از هر لحاظ با حرکت همراه است. همچنین، ملاصدرا هویت مستقلی برای زمان قائل نبوده و آن را امتدادی از دو امتداد جسم می&lrm;داند در حالیکه در تئوری&lrm;های نسبیتی با ساختاری چهار بعدی به نام فضا ـ زمان مواجهیم که زمان یکی از ابعاد چهارگانه این ساختار در نظر گرفته می&lrm;شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

7 - بازخوانی تعریف و اصول علم تربیت بر پایۀ انسان شناسی صدرایی
حامد کمیجانی

صدرالمتألهین بر این باور است که حقیقت سیّال و ناپایدار آدمی واجد مراتب طبیعی،معدنی،نباتی،حیوانی وانسانی می‌باشد و انسان در بستر این وجود ناآرام خود گام به گام به سبب افعال، احوال و ملکاتش در حال سامان دادن به هویّت خویش است. از این‌رو تربیت انسان أمری ضروری قلمداد می‌گر چکیده کامل

صدرالمتألهین بر این باور است که حقیقت سیّال و ناپایدار آدمی واجد مراتب طبیعی،معدنی،نباتی،حیوانی وانسانی می‌باشد و انسان در بستر این وجود ناآرام خود گام به گام به سبب افعال، احوال و ملکاتش در حال سامان دادن به هویّت خویش است. از این‌رو تربیت انسان أمری ضروری قلمداد می‌گردد و توصیفی بدیع پیدا می‌کند که عبارت است از: پرکردن تدریجیِ مقاطع بالقوۀ وجود آدمی و ساختن گوهرِ ذات او به سبب فضایل و کمالات اخلاقی در فرآیندِ خلق مدام، به منظور وصول آدمی به کمال ایمان و قرب نسبت به خداوند. نگرش این چنینی در ارتباط با فرآیند تربیت موجب پدیدار گشتن اصولی نوین برای این علم می‌گردد‌که عبارتند از: تحول پذیریِ ذات انسان در فرآیند تربیت، تدریجی بودن فرآیند تربیت، پیوستگی فرآیند تربیت،سَهل بودن تربیت انسان در أیام کودکی، تشکیل فصل مَلَکی و الهی و تحقق عنصر ایمان در نهاد انسان در فرآیند تربیت، دو سویه بودن فرآیند تربیت، لزوم صحت جسمانی و توجه به تمایلات طبیعی در فرآیند تربیت، اصالت داشتن بُعد روحانی انسان در فرآیند تربیت، قرب نسبت به خداوند کمال مطلوب و معیار ارزش عمل اخلاقی در فرآیند تربیت. در پژوهش حاضر مطلوب ما آن است‌که با بهره‌گیری از روش تحلیلی توصیفی و پیش فرض قرار دادن انسان‌شناسیِ عرضه شده در حکمت متعالیه به توصیف أمر تربیت و تحلیل اصول مذکور بپردازیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

8 - موقعیت های مرزی و هستی اصیل انسان در فلسفه یاسپرس
مریم ثقفی تورج اردشیری نیا

دوران تلاش برای دست یافتن به زیستن معنادار از دشوارترین مراحلی است که انسان در طول عمر می گذراند. موقعیت های مرزی (شکست، مرگ، رنج و کشاکش) به طور عادی برای انسان رکود می آورد. انسانهایی که به این مقولات می اندیشند، معمولا با آن دو نوع برخورد دارند. یا جهان را کاملا بیهو چکیده کامل

دوران تلاش برای دست یافتن به زیستن معنادار از دشوارترین مراحلی است که انسان در طول عمر می گذراند. موقعیت های مرزی (شکست، مرگ، رنج و کشاکش) به طور عادی برای انسان رکود می آورد. انسانهایی که به این مقولات می اندیشند، معمولا با آن دو نوع برخورد دارند. یا جهان را کاملا بیهوده دانسته و موقعیت های مرزی را از عواملی می دانند که انسان را نابود می کند و بنابراین سر در گریبان فرو برده و هر کاری را بی ثمر می پندارند یا کسانی هستند که دم غنیمتی پیشه می کنند و عمر می گذرانند. یاسپرس بی آنکه جزء این دو دسته باشد توانسته موقعیت های مرزی را راهی برای رسیدن به هستی اصیل بداند. در این مقاله اندیشه یاسپرس در دستیابی به وجود اصیل در هنگام مواجهه با موقعیت های مرزی بررسی می شود. از آن جایی که مسئله موقعیت مرزی انسان را از پا در می آورد، این مقاله بر آن است نشان دهد از نظر یاسپرس، بودن در این شرایط چگونه می تواند دستاوردی والا چون هستی اصیل داشته باشد. در مرحله اول وجودِ انسان، دازاین فقط هست اما در مواجهه با موقعیت های مرزی و آگاهی نسبت به آنها، مراتب وجودی بالاتری را کسب می کند تا جایی که از زندگی معمولی به هستی اصیل یا اگزیستانس دست می یابد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

9 - بررسی تحلیل عرفان و کلام در پاسخ به شبهه عدم عصمت پیامبر اکرم (با محوریت تفسیر آیات ابتدایی سوره فتح)
شهلا رحمانی سوسن آل رسول مهرداد عباسی

کلام و عرفان در متون عرفانی تعامل و ارتباط جدایی ناپذیری دارند. علم کلام به بررسی اصول اعتقادی می پردازد و عرفان اسلامی نیز مبتنی بر شریعت و اصول آن است. با این وجود ابزار، زبان و روش دستیابی به حقیقت عرفا و متکلمان در هنگام طرح مباحث عرفانی و کلامی متفاوت و متمایز از ی چکیده کامل

کلام و عرفان در متون عرفانی تعامل و ارتباط جدایی ناپذیری دارند. علم کلام به بررسی اصول اعتقادی می پردازد و عرفان اسلامی نیز مبتنی بر شریعت و اصول آن است. با این وجود ابزار، زبان و روش دستیابی به حقیقت عرفا و متکلمان در هنگام طرح مباحث عرفانی و کلامی متفاوت و متمایز از یکدیگر است. در کلام اسلامی، ضرورت نبوت با اتکا به دلایلی از جملهقاعده لطفتبیین شده است اما عرفان اسلامی نبی را مظهری تام برایاسم اعظمالهی دانسته و از همین رو حضور او در میان مردم را ضروری می داند. مقاله حاضر با محور قرار دادن تفاسیرعرفانی و مقایسه آن با رویکرد متکلمین به تحلیل شیوه مشکل گشایی کلام و عرفان در شبهه عصمت ذنب ما تقدم و ما تأخر می پردازد. از آنجایی که جایگاه نبوت و ولایت و ضرورت عصمت در اندیشه این دوگروه، تعریف و محدوده عصمت را متفاوت می سازد، نوع نگاه عارف و متکلم به شبهه موجود در آیه مذکور متفاوت است. متکلمان ابهام موجود در این آیات را ناظر به عصمت انبیاء می دانند و با رویکردهای کلامی در پی پاسخگویی به آن هستند. اما عرفا با اعتقاد به بطون متعدد آیات و استفاده از ابزار کشف و شهود، غفران را تجلی انوار الهی بر پیامبر می دانند و ارتباط ذنب ما تقدم و ما تأخر به پیامبر را با اصل خاتمیت پیامبر تفسیرنموده و از شبهه گذر کرده و رفعت مقام پیامبر را نظاره گر هستند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

10 - تاثیر اندیشه‌های روسو بر فلسفه اخلاقِ کانت

اندیشه‌های روسو تقریباً‌ بر تمام فیلسوفان بزرگ پس از او تاثیرگذار بوده‌است، اما صاحبنظران متفق‌القول هستند که بیشترین و مهم‌ترین تاثیر او را می‌توان در آثار کانت دید. کانت در فلسفه اخلاق، فلسفه سیاسی و اجتماعی و نیز نقد متافیزیک تحت تاثیر افکار روسو قرار دارد. برداشت کا چکیده کامل

اندیشه‌های روسو تقریباً‌ بر تمام فیلسوفان بزرگ پس از او تاثیرگذار بوده‌است، اما صاحبنظران متفق‌القول هستند که بیشترین و مهم‌ترین تاثیر او را می‌توان در آثار کانت دید. کانت در فلسفه اخلاق، فلسفه سیاسی و اجتماعی و نیز نقد متافیزیک تحت تاثیر افکار روسو قرار دارد. برداشت کانت از ماهیت انسان و همچنین مفهومِ اراده خودآیین که از مبانی مهم فلسفه اخلاق کانت است، ریشه در ایده اراده عمومی مطرح شده توسط روسو در قرارداد اجتماعی دارد. روسو نه‌تنها بر محتوای اندیشه اخلاقی کانت تاثیرگذار بود، بلکه تاثیر او را حتی در زبان و سبکِ نگارشِ کانت نیز می‌توان دید. خواندن آثار روسو، کانت را متقاعد کرد که متافیزیک به طور بالقوه با اخلاق عملی خصومت دارد و آنجا که عقل نمی‌تواند نتیجه‌ای داشته باشد، بهتر است به متافیزیک اجازه دهیم تا از نیازهای عملی پیروی کند. همچنین گفته‌ّهای روسو در امیل و نیز در هلوئیز جدید در شکل‌گیری اندیشه اخلاقی کانت نقش داشته‌است. در مقاله حاضر به بررسی جایگاه روسو در تکوین فلسفه اخلاق کانت می‌پردازیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

11 - بازنمایی اهمیت، نقش و جایگاه حوزه علمیه ری در تاریخ کلام امامیه
محمد حسن نادم

پس از افول مدرسه بغداد(۴۴۷ق) تا شکل گیری مدرسه کلامی حله (نیمه قرن ۶) در عراق که از مدارس بسیار مهم وتحول آفرین در علوم مختلف از جمله علم کلام بود، در تاریخ کلام امامیه فترتی رخ داد و شیعیان فاقد مدرسه کلامی شدند، تنها حوزه ای که شیعه در آن تکاپوی علمی داشت، حوزه علمیه چکیده کامل

پس از افول مدرسه بغداد(۴۴۷ق) تا شکل گیری مدرسه کلامی حله (نیمه قرن ۶) در عراق که از مدارس بسیار مهم وتحول آفرین در علوم مختلف از جمله علم کلام بود، در تاریخ کلام امامیه فترتی رخ داد و شیعیان فاقد مدرسه کلامی شدند، تنها حوزه ای که شیعه در آن تکاپوی علمی داشت، حوزه علمیه ری بود، در ری پیروان دیگر مذاهب اسلامی به ویژه معتزله حضور فعال وتاثیر گذاری داشتند واز این جهت فضای حاکم بر آن حوزه عقل گرایی اعتزالی بود، امامیه نیز در آن حوزه با پیروی از خط کلامی قم وبغداد تلاش مجدانه داشتند، اما تحول خاصی در کلام ایجاد نکردند ، از این رو حوزه ری در زمره مدارس کلامی امامیه بشمار نیامد، اما از جهات دیگر از جمله در شکل گیری مدرسه کلامی حله نقش بسیار مهم و موثری ایفا کرد، بدین جهت این جستار بر آن است با روش کتابخانه ای به تحلیل و بررسی تاریخی، جایگاه، اهمیت ونقش کلیدی حوزه ری به عنوان یکی از مراکز فرهنگی مهم آنروزگار ایران که حلقه وصل مدرسه قم وبغداد، با حله عراق بود، بپردازد وتاثیر آن را در تاریخ کلام امامیه بنمایاند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

12 - بررسی تطبیقی مواجهه میرداماد و ملّاصدرا با مسئله حدوث عالم
حجت اله مرزانی

بر اساس دیدگاه فیلسوفان مسلمان، موجودات ممکن (ماسوی الله) در یک نظام سلسله مراتبی به واسطه فیض واجب‌الوجود پدید می آیند. حال با توجه به این که واجب‌الوجود موجودی ازلی است و در عین حال انقطاع فیض از سوی او و تخلف معلول از علّت تامه محال است چگونه می‌توان پدید آمدن موجودا چکیده کامل

بر اساس دیدگاه فیلسوفان مسلمان، موجودات ممکن (ماسوی الله) در یک نظام سلسله مراتبی به واسطه فیض واجب‌الوجود پدید می آیند. حال با توجه به این که واجب‌الوجود موجودی ازلی است و در عین حال انقطاع فیض از سوی او و تخلف معلول از علّت تامه محال است چگونه می‌توان پدید آمدن موجودات ممکن از واجب‌الوجود را به گونه‌ای تبیین کرد که قدیم بودن و ازلی بودن تنها وصف او باشد و منافاتی با انقطاع فیض و تخلف معلول از علّت تامه نداشته باشد؟ در این زمینه میرداماد با در نظرگرفتن سه وعاء سرمد، دهر و زمان برای مراتب وجود، معتقد است مجموعه عالم، حادث به حدوث دهری است. از نظر ملّاصدرا و بر اساس مبانی خاص فلسفی او عالم، حادث به حدوث زمانی جوهری است بدین معنا که عالم ماده مجموعه‌ای از بی‌نهایت تغیرات و تحولات جوهری است و هیچ موجود مادّی دو آن در یک حد وجودی نیست بلکه در حدوث و زوالی مستمر است. میرداماد و ملّاصدرا هر دو برآنند نظریه شان توانسته مشکل مذکور را حل کند امّا به نظر می رسد حدوث دهری میرداماد چیزی بیش از حدوث ذاتی که خود منتقد آن است افاده نمی‌کند. همچنین نظریّه ملّاصدرا نیز اگرچه دیدگاهی جدید است امّا او برای آن که ثابت کند وصف قدیم تنها اختصاص به خدا دارد تبیین جدیدی از نحوه وجود مجرّدات ارائه می‌کند که جای تامل دارد. همچنین ملّاصدرا در این مسئله اگرچه به اظهارنظر درباره دیدگاه میرداماد نپرداخته است اما این سکوت به معنای رضایت و موافقت با دیدگاه استادش نیست بلکه بر اساس مبانی حکمت متعالیه حدوث دهری نمی‌تواند وجهی معقول در حل مسئله مذکور داشته باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

13 - واکاوی بحث متکلمین در عدم انحصار معجزه رسول خاتم(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)به قرآن کریم (با تاکید بر مسئله شق‌القمر)
طاهره عبدالحسینی حسین‌آبادی سوسن آل رسول محمدحسین توانایی سره دینی

در مباحث کلامی پیرامون معجزات نبی‌ّ‌اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)به‌طور کلی دو دیدگاه وجود دارد که گروهی قائل به داشتن معجزات برای آن ‌حضرت و دسته دوم انحصار در قرآن‌کریم را قائلند. به این لحاظ در تفسیر آیات ابتدایی سوره قمر و جریان انشقاق‌قمر، گروه دوم معتقدند که انشقا چکیده کامل

در مباحث کلامی پیرامون معجزات نبی‌ّ‌اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)به‌طور کلی دو دیدگاه وجود دارد که گروهی قائل به داشتن معجزات برای آن ‌حضرت و دسته دوم انحصار در قرآن‌کریم را قائلند. به این لحاظ در تفسیر آیات ابتدایی سوره قمر و جریان انشقاق‌قمر، گروه دوم معتقدند که انشقاقی در ماه صورت نگرفته و در آینده و نزدیک قیامت این اتفاق صورت می‌پذیرد و آن‌‌ حضرت به غیر از قرآن‌کریم معجزه‌ی دیگری نداشته است. در این مقاله دلایل تفسیری دسته دوم با روش توصیفی-تحلیلی بررسی شده و مشخص می‌گردد که نظرات این دسته با سایر آیات قرآن‌کریم ناهماهنگی دارد و نیز از لوازم عقلی پذیرش این رأی بی‌اعتبار شدن باب‌های اعجاز نبیّ‌اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)در کتب حدیثی و ایجاد شبهه در روایات مهدویت می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

14 - توجیه پذیری باور به وجود خدا تحت تاثیر عواطف از دیدگاه آیت الله جوادی آملی و سارتر

بسیاری از فیلسوفان معاصر عواطف را اموری شناختی می دانند، لذا برخلاف تصور سنتی رایج که عواطف را یورشهایی غیر قابل کنترل و آنرا مربوط به جنبه حیوانی انسان می دانند، عواطف شناختی، قابل کنترل و معقول بوده و ارتباط تنگاتنگی با باورهای انسان دارد. بدین خاطر در کلام جدید نقش ع چکیده کامل

بسیاری از فیلسوفان معاصر عواطف را اموری شناختی می دانند، لذا برخلاف تصور سنتی رایج که عواطف را یورشهایی غیر قابل کنترل و آنرا مربوط به جنبه حیوانی انسان می دانند، عواطف شناختی، قابل کنترل و معقول بوده و ارتباط تنگاتنگی با باورهای انسان دارد. بدین خاطر در کلام جدید نقش عواطف در تحقق باورهای دینی مورد توجه و بازخوانی قرار گرفته است. استادجوادی آملی معتقدند اشتیاق به کمال نامحدود که امری فطری است، به باور خدا می انجامد. همچنین چنین باوری مستلزم وجود خدا در عالم خارج است. از سوی دیگر سارتر اگزیستانسیالیستی با تبیین رابطه عاشقانه میان انسانها، عشق را سالب آزادی عاشق و معشوق و نیز غیرقابل توجیه می داند. همچنین از آنجا که خدا در رابطه عاشقانه فراتر از انسان است، به طریق اولی منجر به سلب آزادی انسان شده، و به این ترتیب باور به خدا به هیچ روی قابل توجیه نیست. این مقاله با بررسی تحلیل هر دو متفکر از عاطفۀ عشق با روشی توصیفی_تحلیلی به بررسی توجیه پذیری عشق انسان به خدا به عنوان مبنای باور دینی پرداخته و تلاش می کند تا نشان دهد آیا عشق به عنوان یک حالت عاطفی می تواند معیار مناسبی برای اثبات وجود خارجی خدا باشد؟ پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

15 - بررسی تطبیقی علم الهی به ماسوا از نظر ابن سینا و ملاصدرا
حسن وهاب پور محمد حسین صائینی

ابن سینا و ملاصدرا، هریک بنیانگذار مکتب فلسفی ، جزو کسانی هستند که در پرتو آراء ایشان تحولی شگرف و اساسی در عرصه های مختلف علمی پدید آمده است. تفاوت اساسی بین این دو فیلسوف درعلم الهی به ماسوا در نوع نگرشی است که هریک درباره ماهیت علم دارند. این نوع نگرش به علم سبب تفاو چکیده کامل

ابن سینا و ملاصدرا، هریک بنیانگذار مکتب فلسفی ، جزو کسانی هستند که در پرتو آراء ایشان تحولی شگرف و اساسی در عرصه های مختلف علمی پدید آمده است. تفاوت اساسی بین این دو فیلسوف درعلم الهی به ماسوا در نوع نگرشی است که هریک درباره ماهیت علم دارند. این نوع نگرش به علم سبب تفاوتهای اساسی بین مشایین و حکمت صدرایی شده است. علم در حکمت صدرایی، امری وجودی و دارای مراتب ضعیف و قوی است و در نظام مشایی، کیف نفسانی است. در حکمت متعالیه علم خداوند به ذات و علم به موجودات قبل از ایجاد و بعد از ایجاد، علمی حضوری است ولی در حکمت مشاء علم به ذات و علم به صور متقرره در ذات، حضوری و علم به موجودات خارجی، قبل و بعد از ایجاد، علم ارتسامی و حصولی وتفصیلی است .از نظر ابن‌سینا علم خدا به ما سوی زائد بر ذات اوست و به‌گونه‌ای، کلی است. این علم فعلی است، نه انفعالی و قیام آن به واجب صدوری است، نه حلولی. اشیا خارجی معلوم بالعرض واجب هستند، نه بالذات. ملاصدرا در حل علم به ماسوا در مرتبة ذات، از قاعدة بسیط‌الحقیقة کل الاشیاء بهره گرفته و نظریة علم تفصیلی و متحد با ذات واجب را که از ابتکارات او می‌باشد، تبیین کرده است. از نظر این حکیم الهی، علم خداوند ذاتی اوست. از آن حیث که حق تعالی مبدأ کل اشیاست و واجب تعالی به مجرد علم به خود، بر جمیع اشیا بر وصف انکشاف و ظهور آگاه می‌شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

16 - نقد و بررسی ماهیت انسان از دیدگاه نیچه با تاکید بر آرای علامه جعفری

انسان شناسی یکی از بنیادی ترین مسائل اساسی در تاریخ تفکر بشر بوده و تا کنون از جوانب مختلفی بدان پرداخته شده است. مقاله حاضر با رویکرد تطبیقی-انتقادی به بررسی اندیشه های دو اندیشمند بارز، نیچه و علامه جعفری، در این حوزه پرداخته است. نیچه با تعریفی زمینی از انسان، ماهیت چکیده کامل

انسان شناسی یکی از بنیادی ترین مسائل اساسی در تاریخ تفکر بشر بوده و تا کنون از جوانب مختلفی بدان پرداخته شده است. مقاله حاضر با رویکرد تطبیقی-انتقادی به بررسی اندیشه های دو اندیشمند بارز، نیچه و علامه جعفری، در این حوزه پرداخته است. نیچه با تعریفی زمینی از انسان، ماهیت او را تنها در عنصر مادی خلاصه کرده و روح را مجموعه ای از حس ها و عاطفه ها می داند. او با اصالت دادن به غرائز انسان، هیچ ساحت ملکوتی اعم از مبدأ و معاد برای انسان قائل نیست. وی مسائلی چون اخلاق و دین را قیودی خودساخته تلقی می کند که با گذر از آن انسان به ابر انسان تبدیل خواهد شد. علامه جعفری بر خلاف نیچه انسان را دارای دو ساحت مادی و معنوی می داند و تن را وسیله ای برای تکامل روح دانسته و اصالت را از آن روح می داند. او برای انسان شخصیتی ذاتی، دارای فطرت و رسالت انسانی قائل است تا بوسیله خودشناسی به تعهدپذیری و مسئولیت پذیری دست یابد. البته در نگاه او، انسان باید با تعدیل خودِ طبیعی، به خود واقعی برسد؛ زیرا جنبه زمینی انسان نمی تواند رهبری روح را بر عهده گیرد. لذا ابر انسان نیچه به دلیل هویت محدود و زمینی آن نمی تواند پاسخگوی نیازهای عالی و اصیل انسان باشد. بنابراین مفاهیمی چون خدا، دین، عبادت و اخلاق از عناصر بنیادین هویت ساز انسان خواهد بود که با درک صحیح آن انسان هویت خویش را هماهنگ با آهنگ هستی یافته، به حیاتی معقول می رسد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

17 - تحلیل نظریه مشروعیت فارابی در مقایسه با نظریه بروس اکرمن
نادیا مفتونی

نظریات مشروعیت سیاسی با رهیافت های متفاوتی مورد بحث و تحقیق قرار گرفته اند. فارابی با رهیافتی ویژه خویش مساله مشروعیت حکومت را مورد توجه قرار داده به عنوان فیلسوفی مسلمان از منظری ضابطه محور و توصیه مدار ضمن شرح ساختار مدینه فاضله تنها منبع مشروعیت استیلای سیاسی را وحی چکیده کامل

نظریات مشروعیت سیاسی با رهیافت های متفاوتی مورد بحث و تحقیق قرار گرفته اند. فارابی با رهیافتی ویژه خویش مساله مشروعیت حکومت را مورد توجه قرار داده به عنوان فیلسوفی مسلمان از منظری ضابطه محور و توصیه مدار ضمن شرح ساختار مدینه فاضله تنها منبع مشروعیت استیلای سیاسی را وحی می داند که از طریق رسانه و هنر در جامعه فاضله منتشر می شود.دانشمندان معاصر نیز با رهیافت هایی متناسب با زمینه های فرهنگی – سیاسی قرون اخیر نظریاتی پیرامون مشروعیت حکومت ها ارایه نموده اند. بروس اکرمن که نظریه جاافتاده ماکس وبر را ناتوان از تبیین تحولات سیاسی-فرهنگی قرن بیستم قلمداد می کند، زمینه های تاریخی، فرهنگی و سیاسی شکل گیری قوانین اساسی در قرن بیستم را در نظریه پردازی خود به عنوان معیار مورد تحقیق قرار داده است. اکرمن به عنوان دانشمند حقوق اساسی از منظری توصیفی همراه با تحلیل تاریخی تحولات فرهنگی - سیاسی قرن بیستم و بیست و یکم، منبع مشروعیت حکومت ها را به صورت کلی قانون اساسی گرایی می انگارد. اما بر اساس تفاوت های فرهنگ ها و ملت ها و کشورها، ضمن نقد نظریه مشروعیت ماکس وبر سه سناریو یا الگوی متفاوت برای قانون اساسی گرایی قرن بیستم ارایه می کند. وی سناریوی اول را قانون اساسی گرایی انقلابی، سناریوی دوم را قانون اساسی گرایی اصلاحاتی و سناریوی سوم را قانون اساسی گرایی نخبگانی می نامد. اکرمن برای قانون اساسی گرایی انقلابی، قانون اساسی کشورهایی همچون فرانسه، افریقای جنوبی، هند، ایتالیا و ایران را مثال می آورد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

18 - تبیین هندسه فکری نیچه درباره معرفت‌شناسی

یکی از بنیادی‌ترین مسائل علوم بشری و اساسی‌ترین شاخصه‌های منظومه فکری هر اندیشمندی مساله معرفت‌شناسی است. نیچه در میان متفکران غربی هرچند درباره معرفت‌شناسی از ابعاد مختلفی سخن گفته است، لکن در حوزه روش‌شناسی و انسجام معرفت‌شناسی تابع قانون و منطق خاصی نیست. وی معرفت‌شن چکیده کامل

یکی از بنیادی‌ترین مسائل علوم بشری و اساسی‌ترین شاخصه‌های منظومه فکری هر اندیشمندی مساله معرفت‌شناسی است. نیچه در میان متفکران غربی هرچند درباره معرفت‌شناسی از ابعاد مختلفی سخن گفته است، لکن در حوزه روش‌شناسی و انسجام معرفت‌شناسی تابع قانون و منطق خاصی نیست. وی معرفت‌شناسی را افسانه دانسته، برای آن ارزش فلسفی قائل نیست. او معتقد است هرچند انسان ابزاری برای شناخت ندارد؛ لکن می‌تواند به شناختی ناقص برسد و این شناخت از شناخت کامل ارزشمندتر است. وی همه معرفت‌های بشری را زائیده ذهن انسان و دریافت‌های خارجی می‌داند. البته او معتقد است این دریافت‌های خارجی از حقیقتی عینی نشات نمی‌گیرد. نیچه بر خلاف بسیاری از متکفران معتقد است نه تنها روحیه حقیقت‌خواهی در فطرت بشر وجود نداشته؛ بلکه امکان رسیدن به حقیقت نیز منتفی است. بنابراین شناخت نه قطعیت داشته و نه عامل خوشبختی است. وی با طرد همه معیارهای حقیقت و هویت انسانی، این دو را در رسیدن به قدرت دانسته، معرفت بشری را زمانی مفید و سعادت‌ساز ارزیابی می‌کند که انسان را قدرتمند کند. این شیوه بیان وی در حقیقت و رسیدن به آن تا جایی پیش می‌رود که منجر به نفی متافیزیک می‌شود؛ لذا تمام معرفت بشری را در اصالت‌دادن به قدرت خلاصه کرده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

19 - رابطه هنر موسیقی و اراده از نظر شوپنهاور
علی حاجی موسائی مریم بختیاریان شهلا اسلامی

هنر، یکی از بارزترین جلوه های اسرارآمیز فرهنگ و تمدّن انسانی است که همواره بر حیات انسانی سایه افکنده است. در فلسفۀ شوپنهاور نیز هنر بسان جزئی از اجزاء این نظام، در بطن آن مطرح شده و جزء لاینفک نظام فلسفی اوست. پژوهش حاضر به روش کتابخانه ای و تحلیل محتوایی در صدد بررس چکیده کامل

هنر، یکی از بارزترین جلوه های اسرارآمیز فرهنگ و تمدّن انسانی است که همواره بر حیات انسانی سایه افکنده است. در فلسفۀ شوپنهاور نیز هنر بسان جزئی از اجزاء این نظام، در بطن آن مطرح شده و جزء لاینفک نظام فلسفی اوست. پژوهش حاضر به روش کتابخانه ای و تحلیل محتوایی در صدد بررسی جایگاه هنر موسیقی در نظام فلسفی شوپنهاور می باشد. جهت رسیدن به این مطلوب، کلّ مقولۀ هنر از دیدگاه این فیلسوف، بررسی شده است. نتیجۀ مطالعات نشان داد که در فلسفۀ شوپنهاور دیگر هنر برای هنر مطرح نیست، بلکه وظیفه اش، حل مسألۀ وجود است و به عنوان دستاویز و مفرّی است برای نجات انسان از سلطۀ اراده به زندگی. شوپنهاور، معتقد است موسیقی جایگاهی مکانی و توهّمی ندارد. از این رو، ما را با نوعی واقعیّتِ عمیقِ خارج از مکان آشنا می سازد و نسبت به سایر هنرها، قدرت بیشتری در بالا بردن ما از این عالم نفسانی دارد. او موسیقی را برترین هنرها و معماری را پست ترین آن ها لحاظ می کند. زیرا، موسیقی نه تنها به ایده ها نزدیک است، بلکه خودِ اراده است و معماری چون دورترین جایگاه را به ایده ها دارد، پست ترین هنرهاست. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

20 - تحلیل و بررسی بدن برزخی از نگاه قرآن و حکمت متعالیه
سینا علوی تبار سید محمد طباطبایی

وجود عالم برزخ امری مسلم از نگاه قرآن و حکمت متعالیه بوده و هر دو بر این نظرند که روح انسانها پس از مفارقت از بدن عنصری وارد عالم برزخ شده و با بدنی مثالی و برزخی به حیات خود ادامه می دهد. چرایی عالم برزخ و چگونگی بدن برزخی دو سوال اصلی کاوش گران حقیقت بوده و هست که در چکیده کامل

وجود عالم برزخ امری مسلم از نگاه قرآن و حکمت متعالیه بوده و هر دو بر این نظرند که روح انسانها پس از مفارقت از بدن عنصری وارد عالم برزخ شده و با بدنی مثالی و برزخی به حیات خود ادامه می دهد. چرایی عالم برزخ و چگونگی بدن برزخی دو سوال اصلی کاوش گران حقیقت بوده و هست که در این مقاله با روشی توصیفی- تحلیلی در صدد پاسخ به آنها هستیم و بدین منظور ابتدا با براهینی که برخی از آنها کاملاً نو هستند به اثبات اصل عالم برزخ و چرایی آن پرداخته و سپس با اصطیاد جامع ترین ویژگی های بدن برزخی از آثار اصلی حکمت متعالیه به سوال چگونگی بدن برزخی پاسخ داده شده است. نوآوری پژوهش حاضر اولا اصطیاد ویژگی های شانزده گانه بدن برزخی و ثانیاً ارائه چند استدلال جدید و ساده برای اثبات اصل عالم برزخ است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

21 - تحقق فضیلت در جهان اجتماع (معموره فاضله) فارابی
فتانه توانا پناه قاسمعلی کوچنانی

فضیلت اجتماعی از مباحث بنیادین و تاثیرگذار در تحقق جهان-اجتماع فضیلت مند (معموره فاضله) و در فهم اندیشه های فارابی است. فارابی این فضیلت را در قالب ساختارها و در نسبت حکمت و هنر جستجو می کند. ایجاد سازه های فلسفی-هنری که در اثر پیوند حکمت و هنر به وجود می آیند، مقوم ساخ چکیده کامل

فضیلت اجتماعی از مباحث بنیادین و تاثیرگذار در تحقق جهان-اجتماع فضیلت مند (معموره فاضله) و در فهم اندیشه های فارابی است. فارابی این فضیلت را در قالب ساختارها و در نسبت حکمت و هنر جستجو می کند. ایجاد سازه های فلسفی-هنری که در اثر پیوند حکمت و هنر به وجود می آیند، مقوم ساختارهای اخلاقی-عقلانی جامعه است. این ساختار به شکل یک هرم در ابعاد معرفت شناسانه و جامعه شناسانه ظاهر می شود. در این ساختار حکمت در راس و معارف خیالی و اقناعی و درجات مشکک آن ها در قسمت پایین تر و نیز در سلسه طبقات اجتماعی فیلسوف در بالاترین جایگاه و هنرمند به عنوان معاون در مرتبه متاخر قرار دارد. ایفای نقش هنرمندان در اصطلاح "معاونت ناطقه" نزد فارابی، بسترها و زمینه های لازم کنش حکمت و هنر جهت انتاج فضیلت را فراهم می سازد. رابطه حکمت و هنر در اندیشه فارابی به سایر برنامه های اجتماعی همچون برنامه های آموزشی نیز تعمیم می یابد. "ملت" و "فلسفه برانیه" در اصطلاح فارابی معلول چنین پیوندی و مقوم فضیلت اجتماعی اند. "ملت" نمود خیالی حقایق معقول و "فلسفه برانیه" حافظ اقناعی باورهای یقینی است. حاکمیت فلسفی بر سطوح گوناگون فرهنگی، ارزشی، اعتقادی و ... در گرو ایجاد سازه نمایی اندیشه های حکمی در اشکال هنری است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

22 - جایگاه جدل در فلسفه از دیدگاه فارابی

رابطه جدل و برهان (فلسفه) از وجوه مورد توجه فارابی در ارتباط صناعات خمس با یکدیگر است. بنابر دیدگاه وی جدل از جهات فراوانی در فلسفه اثرگذار است: از جمله ایجاد فهم عمومی از مقدمات برهانی جهت دسترسی همگان به معلومات یقینی، ارائه براهین نسبی و اضافی از براهین یقینی در نسبت چکیده کامل

رابطه جدل و برهان (فلسفه) از وجوه مورد توجه فارابی در ارتباط صناعات خمس با یکدیگر است. بنابر دیدگاه وی جدل از جهات فراوانی در فلسفه اثرگذار است: از جمله ایجاد فهم عمومی از مقدمات برهانی جهت دسترسی همگان به معلومات یقینی، ارائه براهین نسبی و اضافی از براهین یقینی در نسبت با درجات مختلف معرفتی، شکل گیری فلسفه خارجه و برانیه در آموزش فلسفه، اعتبار مقدماتی و آغازین به جدل و رفع تعطیل از مقدمات یقینی، فهم معانی کلی به وسیله استقرای جزییات در صنعت جدل، حل تشکیکات مبادی علوم یقینی و مصون سازی فلسفه از سوفسطایین و حفظ آن از غلط مغالطه کاران و همچنین بهره گیری از معارف مشترک جهت اجتماعی سازی فلسفه، سبب شأنیت بخشی به جدل و کارکرد آن در فلسفه در اندیشه فارابی می شود. این مساله در بیان فارابی به شکل"ضرورت تقدم تشکیکات جدلی بر مقدمات فلسفی و برهانی" در قسمت های مختلف آثار وی به چشم می خورد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

23 - توسل و طلب شفاعت در نگاه قرآن و حکمت متعالیه
سینا علوی تبار الهه پاکزاد

در نگاه قرآن، توسل به اولیاء الهی سه‌ گونه است: وسیله قرار دادن ذات الهی، توسل به دعای اولیاء الهی و توسل به‌ منظور برآورده‌ شدن حاجات توسط خود اولیاء الهی. قسم سوم از توسل به اولیاء الهی از نگاه حکمت متعالیه قابل ‌تحلیل و بررسی است و حکمای حکمت متعالیه معتقدند: این قسم چکیده کامل

در نگاه قرآن، توسل به اولیاء الهی سه‌ گونه است: وسیله قرار دادن ذات الهی، توسل به دعای اولیاء الهی و توسل به‌ منظور برآورده‌ شدن حاجات توسط خود اولیاء الهی. قسم سوم از توسل به اولیاء الهی از نگاه حکمت متعالیه قابل ‌تحلیل و بررسی است و حکمای حکمت متعالیه معتقدند: این قسم نه ‌تنها منافاتی با توحید افعالی ندارد بلکه کاملاً منطبق بر چینش نظام هستی بوده و اولیاء الهی مجرای اراده الهی محسوب می‌شوند.در منطق قرآن، اولیاء الهی درصورتی‌که از سوی خداوند متعال مأذون باشند قدرت بر شفاعت و تاثیرگذاری دارند و در نگاه حکمت متعالیه شفاعت نور وجودی است که از خداوند متعال بر جواهر و وسائط بین او و سایر مخلوقات می‌تابد و به واسطه این تابش، نقایص ممکنات جبران می‌شود. در این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی اولاً به ارائه تبیینی نو از انواع توسل و شفاعت از نگاه قرآن پرداخته؛ ثانیاً نظرحکمت متعالیه در این باره را روشن ساخته و ثالثاً به یک شبهه مهم در زمینه توسل و طلب شفاعت که بر اساس مبانی حکمت متعالیه مطرح شده و تاکنون پاسخی بر آن داده نشده، پاسخ داده ایم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

24 - واکاوی قرائت‌های نظریه أمر بین الامرین در نگاه متکلمین شیعه

نظریه أمر بین الامرین که نخستین بار از سوی ائمه معصومین (علیهم السلام) مطرح شد، هر دو نظریه جبر و تفویض را باطل و حقیقتی میان آن دو را اثبات می کند. قرائت هایی که از سوی متکلمین شیعی ارائه شده از قبیل، قدرت بخشی خداوند به انسان ها و بیان اوامر و نواهی؛ فعل انسان مشروط ب چکیده کامل

نظریه أمر بین الامرین که نخستین بار از سوی ائمه معصومین (علیهم السلام) مطرح شد، هر دو نظریه جبر و تفویض را باطل و حقیقتی میان آن دو را اثبات می کند. قرائت هایی که از سوی متکلمین شیعی ارائه شده از قبیل، قدرت بخشی خداوند به انسان ها و بیان اوامر و نواهی؛ فعل انسان مشروط به اذن الهی و شرایط دیگر؛ شراکت انسان و خداوند در افعال انسانی؛ هدایت و توفیق الهی؛ اعطای قدرت از خداوند و اراده از انسان؛ اختیار امکانی؛ مجبور در غیر افعال تکلیفیه و مختار در امور تکلیفیه؛ مالکیت انسان در طول مالکیت خداوند، می باشد. قرائت های نامبرده در توضیح امر بین الامرین خواسته یا ناخواسته یا به کسب و یا جبر و یا به تفویض گرایش پیدا کرده اند و برخی هم از محل بحث خارج شده اند.از بین قرائت های ارائه شده از سوی متکلمین قرائت شیخ مفید (مالکیت انسان در طول مالکیت خداوند)، قرائت صحیح و روشنی می باشند و علامه طباطبایی قرائت شیخ مفید را به شکل صحیح تفسیر می کند و اراده انسان، جزء اخیر علت تامه می داند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

25 - نقد اشکالات کانت بر برهان امکان و وجوب بر اساس مبانی تقریر سینوی از این برهان
حامد کمیجانی محمد مهدی گرجیان عربی

در تقریر‌سینوی از برهان امکان و وجوب با تکیۀ بر بداهت ثبوت واقعیت و امتناع اجتماع نقیضین و براساس خصیصۀ امکانیِ واقعیت خارجی، از وجود واجب رفع تردید می‌گردد.کانت با توجه به خوانش لایب نیتس از این برهان بیان می‌‌‌ نماید ‌که صرف تردید در قضایای ناظر به واقع و ممکن بودن ای چکیده کامل

در تقریر‌سینوی از برهان امکان و وجوب با تکیۀ بر بداهت ثبوت واقعیت و امتناع اجتماع نقیضین و براساس خصیصۀ امکانیِ واقعیت خارجی، از وجود واجب رفع تردید می‌گردد.کانت با توجه به خوانش لایب نیتس از این برهان بیان می‌‌‌ نماید ‌که صرف تردید در قضایای ناظر به واقع و ممکن بودن ایشان ، موجب تثبیت واجب نمی‌شود ؛ چرا که در وجود واجب نیز همین تردید جاری است. هم‌چنین با توجه به میادیء فلسفۀ کانت از آن جا که تردید در تمام قضایای واقع نما جایز است، نمی‌توان گزارۀ قطعی‌‌ای را پایه برای اثبات واجب قرار داد و چون وجود ، وجوب ، امکان و علیت بیان‌گر نسب قضایا هستند ؛ لذا سخن از امکان خارجی و اثبات وجود واجب در بستر جریان علیت ، کلامی ناصواب است. در این مقاله قصد داریم با بهره‌گیری از روش تحلیلی توصیفی به نقد این اشکالات پرداخته و بیان نماییم که در تقریر سینوی، اولاً مراد از امکان ، ضروری الوجود نبودنِ واقعیت خارجی است ، نه جواز تردید در قضایای واقع نما. ثانیاً اصل ثبوت واقعیت و امتناع اجتماع نقیضین به عنوان دو گزاره واقع نما و یقینی پایه برهان قرار گرفته‌اند . هم‌چنین بر اساس این تقریر وجود ، وجوب ، امکان علاوه بر نسب موجود در قضایا ، می‌توانند از مصادیق خارجی بهره‌مند باشند. لذا تفسیر این مفاهیم به نسب موجود در قضایا از باب سرایت حکم یکی از مصادیق به مفهوم می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

26 - گرایشها و مدلهای ایمانگرایی ازپیدایش تا دوره معاصر
فهیمه خوشنویسان زینب شکیبی

ایمان گرایی از پیدایش تا دوره معاصر فرازو فرودهایی را طی کرده است .در دوره ای ایمان گرایی خارج از موضوع عقل است و گاهی فراتر و ماورای عقل انسانی. گاهی ایمان به گونه ای ضد عقل تفسیر می شود که با معیار های عقل داوری نمی شود و دردوره ای ایمان و عقل در رابطه تنگاتنگی قرارمی چکیده کامل

ایمان گرایی از پیدایش تا دوره معاصر فرازو فرودهایی را طی کرده است .در دوره ای ایمان گرایی خارج از موضوع عقل است و گاهی فراتر و ماورای عقل انسانی. گاهی ایمان به گونه ای ضد عقل تفسیر می شود که با معیار های عقل داوری نمی شود و دردوره ای ایمان و عقل در رابطه تنگاتنگی قرارمی گیرند وشاهد یک ارتباط دو سویه میان ایمان و فهم هستیم .کانت با غیرعقلانی بودن گزاره های دینی و کیرکگارد باعدم تعامل میان عقل و آموز های دینی وویتگنشتاین متاخر ، با بی ارتباط دانستن استدلال های عقلی و تاکید برجنبه های عملی دین در جرگه ایمان گرایان قرار می گیرند، اما ایمان گرایی، در تجربه دینی به گونه ای متفاوت از دوره های قبل بیان می شود ، تجربه دینی معرفت بخش نیست، بلکه نوعی احساس است، احساس اتکای مطلق و یکپارچه به مبدا و قدرتی متمایز از جهان ، تجربه دینی( ماخر ، اتو) جدا کردن حوزه دین از حوزه فهم و تعقل و قرار دادن آن در قلمرو احساس است دراین سیر ایمانگرایی بنیانی برای دوره معاصر وورود درحوزه معرفت شناسی می شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

27 - مبانی معرفت شناختی تربیت عقلانی در حکمت متعالیه و برنامه فلسفه برای کودکان
فاطمه حاجیلویی علیرضا آل بویه

تربیت عقلانی بدون شک از مهمترین اهداف نظام های تربیتی است و در تعلیم و تربیت اسلامی نیز نقش مهمی دارد و مورد تأکید آیات و متون دینی است . البته تربیت عقلانی با تربیت ارزشی ، دینی و حتی عرفانی در تضاد نیست همچنان که ادغام برهان‌، قران و عرفا‌ن را می توان در حکمت متعالیه چکیده کامل

تربیت عقلانی بدون شک از مهمترین اهداف نظام های تربیتی است و در تعلیم و تربیت اسلامی نیز نقش مهمی دارد و مورد تأکید آیات و متون دینی است . البته تربیت عقلانی با تربیت ارزشی ، دینی و حتی عرفانی در تضاد نیست همچنان که ادغام برهان‌، قران و عرفا‌ن را می توان در حکمت متعالیه به نظاره نشست. برنامه فلسفه برای کودکان نیز از برنامه‌های آموزشی جدید در جهت بهبود روند فلسفه‌ورزی و تفکر در کودکان است و مدعی رویکردی جدید در تربیت عقلانی با نام حلقه کندوکاو است .این برنامه باوجود ظرفیت‌های خوب برای ایجاد فضای تفکر دارای مبانی‌ای ناهمخوان با مبانی فلسفی تربیت اسلامی است. به این منظور ضروری است جهت استفاده از ظرفیتهای مثبت این برنامه، مبانی فلسفی آن مورد توجه قرار گیرد. البته در این مجال به علت اهمیت و ارتباط مستقیم مبانی معرفت‌شناختی با تربیت عقلانی این مبنا مورد بررسی قرار می گیرد. به این منظور بعد از بررسی وتحلیل این برنامه، مبانی معرفت شناختی آن استخراج و با مبانی مستخرج از حکمت متعالیه مقایسه می شود. نتایج حاصل نشان می‌دهد حکمت متعالیه می‌تواند با داشتن مبانی معرفت شناختی همچون امکان دسترسی به یقین ،مطلق گرایی ، تنوع ابزار و منابع معرفت و امکان معرفت دینی و فلسفه الهی فضای تربیتی متفاوتی از برنامه فلسفه برای کودکان عرضه کند که علاوه بر استفاده از ظرفیت‌های مثبت برنامه فلسفه برای کودکان، نواقص آن را در تربیت یک انسان جامع خداجوی اندیشه‌ورز برطرف سازد پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

28 - ساختار معرفتی «کلام اجتماعی» با الهام از اندیشه استاد مطهری (ره)

این مقاله با روش ترکیبیِ اسنادی و تحلیلی، به تبیین و تحلیل ساختار معرفتی کلام اجتماعی اسلام با الهام از اندیشه‌ی کلامی – اجتماعی استاد مرتضی مطهری پرداخته است و یافته‌های آن به این شرح است: تعریفی از کلام اجتماعی اسلام به دست آمد که دارای چهار رکن استخراج و تبیین چکیده کامل

این مقاله با روش ترکیبیِ اسنادی و تحلیلی، به تبیین و تحلیل ساختار معرفتی کلام اجتماعی اسلام با الهام از اندیشه‌ی کلامی – اجتماعی استاد مرتضی مطهری پرداخته است و یافته‌های آن به این شرح است: تعریفی از کلام اجتماعی اسلام به دست آمد که دارای چهار رکن استخراج و تبیین و اثبات عقاید اجتماعی، تبیین و اثبات سایر معارف اجتماعی دین، تحلیل مسائل جدید اجتماعی و تبیین کارکرد اجتماعی آموزه‌های اعتقادی می‌باشد؛ کلام اجتماعی بنا به غایات مختلف آن، دارای روش‌های متنوع و موضوعات مختلف است؛ علاوه بر مسائل مرسوم اعتقادی – اجتماعی، کلام اجتماعی مسائل عمده‌ی دیگری را در بر می‌گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

29 - بررسی تطبیقی هویت انسان در اسلام و غرب و تبیین تعارض و تعامل بین آنها

هدف اصلی این نوشتار بررسی نسبت انسان شناسی دینی با انسان شناسی غرب و یافتن پاسخ پرسش های متناظر با آن بود. جامعه تحقیق شامل کتب، مجلّات و مقالات علمی – پژوهشی بود. گروه نمونه با روش هدفمند در طول تحقیق توسعه یافته و تا رسیدن به درجه اشباع ادامه داشت. روش تحقیق کیف چکیده کامل

هدف اصلی این نوشتار بررسی نسبت انسان شناسی دینی با انسان شناسی غرب و یافتن پاسخ پرسش های متناظر با آن بود. جامعه تحقیق شامل کتب، مجلّات و مقالات علمی – پژوهشی بود. گروه نمونه با روش هدفمند در طول تحقیق توسعه یافته و تا رسیدن به درجه اشباع ادامه داشت. روش تحقیق کیفی بوده و نویسنده با رویکرد نظری و بر مبنای مطالعه اسنادی و کتابخانه ای (واقعی و دیجیتالی) به نقد و بررسی یافته های پژوهشی پرداخته و به پرسش های تحقیق پاسخ داده است. گردآوری داده ها با استفاده از ابزار فیش برداری و تجزیه و تحلیل آنها مبتنی بر رویکرد نظریّه زمینه ای انجام شده است. نتایج نشان داد تفوّق انسان شناسی دینی با توجّه به اصول اعتقادی که اهداف ایمانی هر فرد مسلمان هستند و در نگرش دینی، انسان شناسی با آنها ارتباط مستحکمی دارد، اثبات می‌گردد. این در حالی است که انسان شناسی غرب با ترسیم شکل ناقص از تبیین هویت انسان و محدود ساختن وی در زیست مادّی و حیات دنیوی و در انحراف از صراط مستقیم الهی، جایگاه انسان را در جهان هستی دچار تنزّل نموده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

30 - بررسی تطبیقی اندیشه‌های تربیتی و اخلاقی ژان ژاک روسو و یوهان فردریک هربارت
فهیمه نصیری

مقاله حاضر با روش توصیفی درصدد مقایسه دیدگاه های تربیتی و اخلاقی دو متفکر بزرگ قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی یعنی روسو و هربارت می باشد و قصد دارد وجوه افتراق و اشتراک دیدگاه های آنها درباره تربیت و اخلاق را بررسی نماید. یکی از دلایل مقایسه این دو دیدگاه این است که آرای تربیتی روس چکیده کامل

مقاله حاضر با روش توصیفی درصدد مقایسه دیدگاه های تربیتی و اخلاقی دو متفکر بزرگ قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی یعنی روسو و هربارت می باشد و قصد دارد وجوه افتراق و اشتراک دیدگاه های آنها درباره تربیت و اخلاق را بررسی نماید. یکی از دلایل مقایسه این دو دیدگاه این است که آرای تربیتی روسو بر نظریه تربیتی هربارت تأثیر گذاشته است. نتیجه این بررسی نشان می دهد روسو هدف غایی و نهایی تربیت را "انطباق و هماهنگی کامل با طبیعت" می داند ولی هربارت هدف نهایی تعلیم و تربیت را "تشکیل شخصیت یا منش" تصور می کند. اصول تربیت از دیدگاه روسو عبارتند از: اصلاح اجتماع بدون اصلاح روش تربیتی میسر نیست. آموزش و پرورش صحیح باید بر روان شناسی تجربی و شناخت خصوصیات روانی دوران کودکی مبتنی باشد. باید از تحمیل سلیقه مربی به عنوان بزرگسال به کودک خودداری شود. به جای روش لفظی و کتابی، روش های شهودی و عملی را به کار برد. مربی باید نیازهای حقیقی طبیعت را پرورش دهد و تلون کودک را به صورت نگرش خلاق درآورد. به نظر هربارت نیز تعلیم باید محسوس، مداوم، ترقی دهنده و مربوط به زندگی، و متناسب با مرحله رشد کودک و سابقه ذهنی و علاقه او باشد. روسو معتقد است اخلاق برترین جنبه انسان است و انسان کامل را کسی می داند که دارای فضائل اخلاقی باشد. برای هربارت نیز هدف آموزش، اخلاق است و نظام تربیتی هربارت در اخلاق پایان می پذیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

31 - تقریر برهان صدیقین مبتنی بر آیات قرآن
محمود ایگدر محمد حسن برهانی فر

یکی از براهین اقامه شده بر وجود خدا، برهان‌ صدیقین است.. برهان‌صدیقین، برهان حکمت متعالیه برای اثبات وجود واجب تعالی در راه تأمل در حقیقت وجود است.. امتیاز این برهان بر سایر برهان‌ها این است که در آن از هیچ یک از. مخلوقات برای اثبات وجود خدا استفاده نشده است. بی‌گمان یک چکیده کامل

یکی از براهین اقامه شده بر وجود خدا، برهان‌ صدیقین است.. برهان‌صدیقین، برهان حکمت متعالیه برای اثبات وجود واجب تعالی در راه تأمل در حقیقت وجود است.. امتیاز این برهان بر سایر برهان‌ها این است که در آن از هیچ یک از. مخلوقات برای اثبات وجود خدا استفاده نشده است. بی‌گمان یکی از امتیازهای فیلسوفان اسلامی از عصر فارابی تاکنون، در برابر دیگر اندیشمندان اسلامی در اثبات واجب تعالی برهان صدیقین آنان است. امّا در این برهان چه ویژگی‌ایی نهفته است و معیار آن چیست؟ که بر دیگر براهین ممتاز می‌شود. در این مقاله معلوم می‌شود فارابی، ابن سینا، ملاصدرا و علامه طباطبایی یک معیار برای برهان صدیقین معرفی کرده‌اند. یا اینکه هر یک از آنان طریق خاصی را در نظر گرفته‌اند و کدام طریق در اثبات برهان صدیقین برتر و کامل‌تر است. از نظر حکمت متعالیه برتری برهان صدیقین بر سایر براهین اثبات وجود خدا به جهت امتیازاتی همچون: عینیت طریق با مقصود، بی‌نیازی از ابطال دور و تسلسل و اثبات ویژگی‌های واجب متعال است و اینکه هر یک از حکمای الهی، برای اثبات برهان صدیقین از آیات قرآن کریم الهام گرفته‌اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

32 - تاملی فلسفی - سلوکی درباره ماره ونسبت آن با انسان در فلسفه بودایی با تاکید بر سنت ترواده
امیرحسین فرخزاد نیا هاتف سیاهکوهیان

مواجهه بودا و ماره در دین بودایی به مثابه بزرگترین نبرد سلوکی بودا در راه روشنشدگی، همواره برای سالک بودایی الگویی الهام بخش و راهگشا در سلوک طریقت عرفانی بوده است. این مواجهه را می‌توان در ساحتی گسترده تر، یعنی ساحتی که در آن انسان یگانه بازیگر عالم امکان است و در راه چکیده کامل

مواجهه بودا و ماره در دین بودایی به مثابه بزرگترین نبرد سلوکی بودا در راه روشنشدگی، همواره برای سالک بودایی الگویی الهام بخش و راهگشا در سلوک طریقت عرفانی بوده است. این مواجهه را می‌توان در ساحتی گسترده تر، یعنی ساحتی که در آن انسان یگانه بازیگر عالم امکان است و در راه تعالی معنوی ناچار باید به این جدال تن در دهد، نیز مطرح کرد. مقاله حاضر با بازخوانی و تحلیل این مواجهه دیالکتیک، ضمن تبیین نبردگاه اصلی آن، و همچنین شناخت ماره به عنوان سد راه سلوک انسان بودایی در رسیدن به سعادت، به واکاوی ابعاد وجودی قطب خیر و شر درون انسان در سنت بودایی پرداخته، و از آنجا که بهترین و اصیل‌ترین قرائت از آیین بودایی، سنت ترواده یا هینهیانه است، با تاکید بر آموزههای این سنت و متون بنیادین آن به رمزگشایی نشانه های واژگانی و اندیشگانی روایتهای مربوط به این مواجهه در متون بودایی پرداخته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

33 - بررسی وجوه اشتراک و افتراق وحی رسالی و الهام بر اساس معناشناسی وحی در نگاه ابن‌عربی
اصغر آقایی حسین اترک

مقاله حاضر پس از بیان اجمالی وحی در لغت و اصطلاح و اشاره به مفهوم تجلی در نگاه ابن عربی، به ماهیت وحی در نگاه وی می پردازد. وحی در نگاه او هرچند در مرحله ای خالی از هرگونه لفظی است، لکن وحی رسالی در مراتب تنزیل، ابتدا در قالب تجرد مثالی در قلب نبی با افهامی فرازمانی قرا چکیده کامل

مقاله حاضر پس از بیان اجمالی وحی در لغت و اصطلاح و اشاره به مفهوم تجلی در نگاه ابن عربی، به ماهیت وحی در نگاه وی می پردازد. وحی در نگاه او هرچند در مرحله ای خالی از هرگونه لفظی است، لکن وحی رسالی در مراتب تنزیل، ابتدا در قالب تجرد مثالی در قلب نبی با افهامی فرازمانی قرار می گیرد، و سپس در قالب الفاظ مادی توسط آن نبی در می آید تا بتواند به انذار خلق بپردازد. در نگاه وی از نشانه های واضح وحی، همراه نبودن با مقدماتی چون تفکر است. این نزول وحی همراه با تبیین اقسام وحی توسط ابن عربی، نشان از تفاوتی اساسی میان وحی رسالی و الهام در آن است که اوّلاً وحی رسالی همراه با رویت فرشته وحی است و مامور به تبلیغ عینِ آنچه دریافت می کند، برخلاف الهام؛ ثانیاً هرچند برخی از اقسام وحی مانند وحی مبشرات در رویا نیز اتفاق می افتد، لکن وحی رسالی ماهیتی غیر رویائی دارد؛ ثالثاً وحی رسالی چون مختص انبیا است، پس از ختم نبوت، منقطع شده است بر خلاف الهام؛ لذا هیچ یک از اولیاء نمی توانند بر خلاف شرع نبیّ خاتم، عمل نماید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

34 - بررسی تطبیقی دیدگاه ژاک لاکان و ملاصدرای شیرازی درباره ی انسان و عشق

انسان از دیدگاه عرفانی، فلسفی و روانشناختی بسیار مورد بررسی قرار گرفته است و از این جهات تنها موجودی است که اگرچه به واسطه ی عقل و خرد توانایی اندیشیدن و انتخاب دارد اما از جهت روانی و روحی دچار تلاطم های چالش یرانگیز است بویژه آنجا که تعریف عشق در میان باشد. از این رو چکیده کامل

انسان از دیدگاه عرفانی، فلسفی و روانشناختی بسیار مورد بررسی قرار گرفته است و از این جهات تنها موجودی است که اگرچه به واسطه ی عقل و خرد توانایی اندیشیدن و انتخاب دارد اما از جهت روانی و روحی دچار تلاطم های چالش یرانگیز است بویژه آنجا که تعریف عشق در میان باشد. از این رو برآنیم تا دو دیدگاه متفاوت ژاک لاکان، نظریه پرداز و روانشناس تحلیلی فرانسوی و ملا صدرا، فیلسوف فرزانه ی ایرانی را در این مقاله مورد تطبیق و بررسی قرار دهیم. در دیدگاه لاکانی تجربه ی عشق واقعی در دوره ی موهومی وحدت با مادر روی می دهد که گذار از آن همراه با حس فقدان و "دیگری" است، چنان که هر چیزی نماد "دیگری" و یادآور فقدان است. همچنین تمام روند ادراک در حوزه ی شکل گیری زبان روی می دهد. بنابراین لاکان به انسان به عنوان مجموعه ای از امیال برآورده نشده نگاه می کند که او را در رنجی ابدی نگاه می دارد. از دیگر نگاه، ملاصدرا مدعی است که عشق پدیده ای جهان شمول و هستی شناختی است که در ذات انسان به ودیعه نهاده شده است و او را در جهت تعامل و وحدت با جهان هستی هدایت می کند. با در نظر گرفتن نظریه ی لاکان درباره ی زندگی غریزی بشر، انسان در بند رنجی ابدی ناشی از حس فقدان و سرگشتگی است، در حالی که نگاه صدرایی زندگی انسان را حرکتی مستدام به سمت عشق درونی در کنار رنج ناشی از دوری از اصل بیان می کند که سرشار از حس عمیق لذت است. در واقع صدرا پا را فرای عشق غریزی تعریف شده توسط لاکان قرار می دهد و در نهایت نوعی تجربه ی تعالی را در نتیجه ی این سیر تولد و مرگ درونی، و لذت و رنج ناشی از آن معرفی می کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

35 - رویکردهای کلامی و زمینه های شکل گیری سلفی گری تکفیری

پژوهش حاضر تبیین رویکردهای کلامی و زمینه های شکل گیری سلفی گری تکفیری است. روش تحقیق حاضر، توصیفی و تحلیلی و از نوع کتابخانه ای است. با توجّه به نتیجه ی تحقیق، به طور کلی سلفی گری در حوزه ی روش شناسی نقل گرا، در حوزه ی معرفت شناسی حدیث گرا، در حوزه ی هستی شناسی حس گرا، چکیده کامل

پژوهش حاضر تبیین رویکردهای کلامی و زمینه های شکل گیری سلفی گری تکفیری است. روش تحقیق حاضر، توصیفی و تحلیلی و از نوع کتابخانه ای است. با توجّه به نتیجه ی تحقیق، به طور کلی سلفی گری در حوزه ی روش شناسی نقل گرا، در حوزه ی معرفت شناسی حدیث گرا، در حوزه ی هستی شناسی حس گرا، و در حوزه ی معنا شناسی ظاهرگرا است. به عبارت دیگر اندیشه ی سلفی همیشه عقل ستیز و کاملاً ارتجاعی است و در شمول مذاهب فقهی چهارگانه ی اهل سنّت نیست. سلفی&lrm;گری تکفیری به گرایش گروهی از سلفیون گفته می&lrm;شود که مخالفان خود را کافر می&lrm;شمارند. براساس مبنای فکری آنان میان ایمان و عمل تلازم وجود دارد، به این معنی که اگر کسی ایمان به خدا داشته باشد و مرتکب کبائر شود، از دین خارج شده و کافر واجب القتل شمرده می&lrm;شود. در جهان اسلام تنها گروهی که چنین عقیده&lrm;ای داشتند، خوارج بودند. چنین دیدگاهی موجب شده است که سلفی &lrm;&lrm;های تکفیری، بسیاری از مسلمانان را در ردیف مشرکان قرار دهند و در نتیجه آنان را مهدورالدم بدانند. مهم&lrm;ترین نوع سلفی&lrm;گری تکفیری، وهّابیان هستند. تکفیری ها خود را محور اصلی تفکّر سلفی بر می شمارند و ضمن دوری از وهّابی نامیدن خود، بر سلفی بودن اصرار دارند. آنان می کوشند دیگر جریان های سلفی را با محور خویش مدیریت کنند. در مواجهه با گروه های تکفیری، این حرکت انحرافی را باید در تضاد با اصول و باور سلف دانست و بر عدم مصادره ی این عنوان از سوی آنان تأکید کرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

36 - تبیین پاسخ‌های سه‌گانه به شبهات مربوط به ناسازگاری علم غیب با عصمت امام(ع)
محمد دانش نهاد محمد حسن وکیلی

برخی آیات و روایات دال بر آن است که امام(ع) علم غیب دارد، به گونه‌ای که از تمام حقایق گذشته، حال و آینده مطلع است؛ این نحوه از علم، شبهاتی را در باب عصمت امام(ع) پدید می‌آورد. این پژوهش با روش کتابخانه‌ای، تحلیل اطلاعات و مقارنه آرا درصدد طرح پاسخ‌های سه‌گانه در برابر ش چکیده کامل

برخی آیات و روایات دال بر آن است که امام(ع) علم غیب دارد، به گونه‌ای که از تمام حقایق گذشته، حال و آینده مطلع است؛ این نحوه از علم، شبهاتی را در باب عصمت امام(ع) پدید می‌آورد. این پژوهش با روش کتابخانه‌ای، تحلیل اطلاعات و مقارنه آرا درصدد طرح پاسخ‌های سه‌گانه در برابر شبهاتی است که از جانب علم غیب امام(ع) بر عصمت ایشان وارد می‌نماید. لذا بایستی ابتدا اقسام شبهات ناسازگاری علم غیب امام(ع) با عصمت ایشان را مطرح نمود تا به دنبال آن پاسخ‌هایی متناسب با نوع شبهه مطرح نمود. از جمله نتایج تحقیق آن‌که: 1- اموری که منجر به طرح شبهات ناسازگاری علم غیب امام(ع) با عصمت وی می‌گردد عبارتند از: عرفی نمودن کیفیت تصمیم‌گیری امام(ع)، القاء در تهلکه بودن برخی افعال امام(ع)، یکسان‌انگاری اقسام علوم امام(ع)؛ 2- تبعیت اراده امام(ع) از اراده الهی پاسخ‌گوی تمام شبهاتی است که عصمت امام(ع) را مورد خدشه قرار می‌دهد. 3- حرکت امام حسین(ع) به کربلا علیرغم علم به شهادت خود، قابل تطبیق بر عنوان القاء در تهلکه نیست بلکه عناوینی همچون جهاد فی سبیل الله و امربه‌معروف و نهی از منکر بر آن قابل صدق است. 4- تمایز میان علوم تکلیف‌آور و غیرتکلیف‌آور امام(ع) نیز یکی دیگر از طرق اثبات عصمت امام(ع) در موارد علم به نحوه شهادت خود است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

37 - رابطه معتزله قدیم و نومعتزله: تحلیلی از اندیشه‌های تجددگرای‌ اسلامی «هارون ناسوتیون» در اندونزی
آمله آونگ عبدالرحمن محمد حسن سراج صادقی

اخیرا مکاتب قدیم کلام اسلامی، عموماً با جنبش‌های مدرنی چون نوخوارج و نومعتزله، به ویژه در جهت تاثیر منفی آن‌ها، دست به دست هم داده‌اند. هدف این مقاله تحلیل نقادانه روشی است که علمای مدرن مسلمان ادعا می‌کنند که از طریق آن وارث معتزله قدیم شده‌اند. این مقاله، به ویژه، نگا چکیده کامل

اخیرا مکاتب قدیم کلام اسلامی، عموماً با جنبش‌های مدرنی چون نوخوارج و نومعتزله، به ویژه در جهت تاثیر منفی آن‌ها، دست به دست هم داده‌اند. هدف این مقاله تحلیل نقادانه روشی است که علمای مدرن مسلمان ادعا می‌کنند که از طریق آن وارث معتزله قدیم شده‌اند. این مقاله، به ویژه، نگاهی نقادانه به روح و محتوای دوجنبش اسلامی معتزله و نو معتزله می‌اندازد. تلاش بر این است که تصویری عینی‌تر از مکتب معتزله قدیم، بر اساس منابع نخستین ایشان انتزاع شود. هارون ناسوتیون اندونزیایی به عنوان نمونه‌ای از مکتب نومعتزله در نظر گرفته شده است. معتزله نخستین مکتب کلامی بوده است که تلاش نمود تا از آموزه‌های اسلام دفاع نموده و از آن‌ها در برابر بسیاری از چالش‌های زمان قدیم محافظت کند. امروزه، در اغلب موارد، مکتب معتزله، به اشتباه از طریق به تصویر کشیدن آن به عنوان مکتب عقلی محض با اندیشه‌ای لیبرال، معرفی می‌شود. دیدگاه نویسنده این مقاله این است که این معرفی اشتباه مکتب معتزله، به عنوان مکتبی افراطی که جامعه‌ای لیبرال را تنها پیرو عقل معرفی و تبلیغ می‌نموده است، به طور کلی، نتیجه بدی را برای فهم و توسعه جامعه مسلمان در پی خواهد داشت؛ این امر یا ایجاد مجالی برای خیزش جامعه‌ای لیبرال به ادعای داشتن ریشه قدیمی در تاریخ مسلمانان درپی خواهد داشت، همان‌گونه که در مورد ناسوتیون رخ داده است، یا منجر به انکار عقل به عنوان منبع مهم دانش مورد تأیید اسلام خواهد شد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

38 - بررسی فلسفی رابطه عقل و ایمان و تاثیرآن بر معرفت وشناخت دینی انسان
یاسر علیزاده حسین سلیمانی آملی عبدالله رجایی لیتکوهی

موضوع‌ شناخت، ابزارهای‌ آن‌ و حجیت‌ آنها از مهمترین‌ و نخستین‌ دغدغه‌های‌ فکری‌ متفکران‌ دینی‌ و غیر دینی‌ بوده‌ است.‌بحث رابطه عقل و دین و تاثیر ان بر معرفت وشناخت دینی انسان ، یکی از مهم ترین مسائل در حوزه دینداری و مذاهب است.حال باید به این موضوع توجه کرد که آیا اعتق چکیده کامل

موضوع‌ شناخت، ابزارهای‌ آن‌ و حجیت‌ آنها از مهمترین‌ و نخستین‌ دغدغه‌های‌ فکری‌ متفکران‌ دینی‌ و غیر دینی‌ بوده‌ است.‌بحث رابطه عقل و دین و تاثیر ان بر معرفت وشناخت دینی انسان ، یکی از مهم ترین مسائل در حوزه دینداری و مذاهب است.حال باید به این موضوع توجه کرد که آیا اعتقاد دینی ، عقلانی است یا غیر عقلانی که فقط باید به آن ایمان آورد ؟در تاریخ فلسفه دو دیدگاه در پاسخ به این سوال وجود دارد: یکی شناخت مبتنی بر عقل گرایی و دیگری شناخت مبتنی بر ایمان گرایی. دیدگاه نخست بر آنست که، حقیقت با یستی با استفاده از خرد و تحلیل و مبتنی بر واقعیتها باشد، گروه دوم اما؛ معتقد است که ایمان ضروری است و باورها میتوانند بدون وجود شواهد و یا عقل پذیرفته شوند.در این مقاله نخست از میان عقل گرایان به نقد دیدگاه کانت، ملاصدرا ، کلیفورد و از میان ایمان گرایان به نقد دیدگاه کوئیلو، کیرکگارد، اشو و پلانتینگا پرداخته شده است و سپس دیدگاه اسلام در باره رابطه عقل و دین مطرح و این نظریه مورد تاکید قرار گرفته است که در اسلام بطور کلی هماهنگی میان عقل و دین وجود دارد و ایمان گرایی به صورتی که در غرب مطرح است، قابل پذیرش نیست. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

39 - نقد و بررسی آرای تربیتی و فلسفی ژان پل سارتر از دیدگاه فلسفه تربیتی اسلام

هدف این پژوهش، نقد و بررسی آرای تربیتی و فلسفی ژان پل سارتر از دیدگاه فلسفه تربیتی اسلام. با توجه به ماهیت وکیفیت این پژوهش، روش پژوهش، توصیفی‌تحلیلی (تحلیل اسنادی ) است. در این پژوهش ابتدا به اصول فلسفی سارترو سپس به آرای تربیتی از دیدگاه سارتر و در نهایت رابطه معلم و چکیده کامل

هدف این پژوهش، نقد و بررسی آرای تربیتی و فلسفی ژان پل سارتر از دیدگاه فلسفه تربیتی اسلام. با توجه به ماهیت وکیفیت این پژوهش، روش پژوهش، توصیفی‌تحلیلی (تحلیل اسنادی ) است. در این پژوهش ابتدا به اصول فلسفی سارترو سپس به آرای تربیتی از دیدگاه سارتر و در نهایت رابطه معلم و شاگرد از دیدگاه وی پرداخته شد. در بخش بعدی نیز به اصول فلسفی فلسفه تربیتی اسلام و سپس آرای تربیتی از منظر فلسفه تربیتی اسلام و در نهایت به رابطه بین معلم و شاگرد در دیدگاه اسلامی پرداخته شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که آرای تربیتی از نظر سارتر، نسبیت گرایی، درک مفهوم آزادی، یادگیری فرد، افزایش حس مسئولیت، تربیت‌ خلاق، فعال بودن شاگرد می‌باشد و از نظر فلسفه تربیتی اسلام اهداف تربیت پرورش تفکر، عبودیت،تقوا،قرب و رضوان، پرورش و شکوفا کردن استعداد یادگیرندگان و حیات طیبه می‌باشد. در ادامه و در پژوهش حاضر علاوه بر بررسی آرای تربیتی، به اصول و اندیشه ‌های فلسفی سارتر و اسلام می‌پردازیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

40 - تحلیل و بررسی قرائت‌های فلسفی «أمرٌ بین الامرین»

نظریه أمر بین الامرین که نخستین بار از سوی ائمه معصومین (علیهم السلام) مطرح شد، هر دو نظریه جبر و تفویض را باطل و حقیقتی میان آن دو را اثبات می کند، باید دید بالاخره نقش انسان در افعال خودش چیست؟ حقیقت امر بین الامرین چیست؟ فیلسوفان ما قبل صدرایی در طول تاریخ هر کدام به چکیده کامل

نظریه أمر بین الامرین که نخستین بار از سوی ائمه معصومین (علیهم السلام) مطرح شد، هر دو نظریه جبر و تفویض را باطل و حقیقتی میان آن دو را اثبات می کند، باید دید بالاخره نقش انسان در افعال خودش چیست؟ حقیقت امر بین الامرین چیست؟ فیلسوفان ما قبل صدرایی در طول تاریخ هر کدام به نحوی متفاوت از یکدیگر، مانند رابطه مجازگونه و بالتسبیب فعل انسان(ابن رشد)؛ فاعل مباشر بودن انسان و فاعل بعید بودن خداوند (خواجه طوسی)؛ نقش انتخاب کردن برای انسان(ابن سینا)موضوع را تفسیر نموده اند، اما این تفاسیر از سوی فیلسوفان مکتب صدرایی و خود صدر مورد نقد واقع شد. صدرا و پیروان مکتب ایشان تفسیر متفاوتی از فلاسفه قبل ارائه کرده اند که اشکالات تفاسیر قبل را ندارد و با توحید افعالی سازگار می باشد.صدر المتألهین، با تبیین صحیحی از رابطه علیت و ارجاع آن به تشأن وجود تعلقی و ربطی داشتن وجود ممکن، ثابت کرد که علل متوسط، چون خودشان معلول خدای متعال هستند، هیچگونه استقلالی ندارند، پس خالقیت حقیقی و استقلالی منحصر به خدای متعال است و همه موجودات در همه شئون خودشان و در همه احوال و ازمنه نیازمند به وی می باشند و محال است که موجودی در یکی از شئون هستیش بی نیاز از وی گردد و بتواند مستقلاً کاری را انجام دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

41 - تبیین عقلانی عالم ذر با تکیه بر حکمت متعالیه
منیرالسادات پورطولمی

اخذ میثاق حق تعالی از همه افرادبشرواعتراف آنهابه عبودیت خود و ربوبیت خداوند در عالمی که به آن ذر گویند ، به بعد مجرد انسانها یعنی نفوس بشری نسبت داده می شود. در حالیکه حدوث نفس قبل از پیدایش بدن با مبانی عقلی فلاسفه مسلمان ناسازگار است. مقاله حاضرپس از ذکر دلایل فلاسف چکیده کامل

اخذ میثاق حق تعالی از همه افرادبشرواعتراف آنهابه عبودیت خود و ربوبیت خداوند در عالمی که به آن ذر گویند ، به بعد مجرد انسانها یعنی نفوس بشری نسبت داده می شود. در حالیکه حدوث نفس قبل از پیدایش بدن با مبانی عقلی فلاسفه مسلمان ناسازگار است. مقاله حاضرپس از ذکر دلایل فلاسفه مسلمان بر عدم حدوث نفس قبل از بدن ، به تبیین چگونگی اخذ پیمان در عالم ذر با تکیه بر مبانی حکمت متعالیه می پردازد و پس از بیان قواعدی چون بسیط الحقیقه کل الاشیاء، ظهورات حقایق وجودی در نشئات گوناگون، مسئله انطواء کثرت در وحدت و... بیان می دارد که نفوس قبل از ابدان در نزد حق تعالی با کینونتی متناسب باآن نشأت ونه با تعیّنات جزئیه حضور داشته و فقر ذاتی وتعلق وجودی خویش به حق تعالی را شهود نموده وبه آن معترف بوده اند.ولذا امر اخذ میثاق واعتراف به ربوبیت خداوند که مورد تصریح آیات وروایات می باشد لزوما کلامی ولسانی نبوده و می تواند وجودی وشهودی باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

42 - تأثیر روش و دیدگاه کلامی امام فخر رازی و آیت‌الله جوادی آملی در اتخاذ معنای مفردات الفاظ قرآن
معصومه سلطان میرجلیلی محمدرضا امین

دانش مفردات متکی به مباحث نظری، همچون آشنایی با منابع مفردات قرآن و کتاب‌های لغت، مباحث اشتقاق، ترادف، اشتراک لفظی و معنوی، اضداد و... است و نیاز مفسر به دانش مفردات، جهت کشف معنای مقصود بر کسی پوشیده نیست؛ زیرا بدون فهم واژگان آیات الهی که به‌مثابه جزء در برابر کل است، چکیده کامل

دانش مفردات متکی به مباحث نظری، همچون آشنایی با منابع مفردات قرآن و کتاب‌های لغت، مباحث اشتقاق، ترادف، اشتراک لفظی و معنوی، اضداد و... است و نیاز مفسر به دانش مفردات، جهت کشف معنای مقصود بر کسی پوشیده نیست؛ زیرا بدون فهم واژگان آیات الهی که به‌مثابه جزء در برابر کل است، دریافت فهم و عمل به دستورات الهی ممکن نیست. یکی از عناصر مهم در کشف مراد و مقصد الهی از آیات قرآن، مفردات الفاظ آن است. در تفسیر مفسران جهت کشف مراد الهی از آیات، ضوابطی وجود دارد و جستجوی معنای واژگان با پیروی از ضوابط‌شان مقدور است. ضوابط اتخاذی تفسیری مفسران یکسان نیست. در این مقاله با جستجو در دو تفسیر تسنیم و مفاتیح‌الغیب (التفسیر الکبیر) نشان خواهیم داد که این ضوابط در کنار سایر عوامل، مفسر را به دریافت خاصی از مفردات قرآنی سوق می‌دهد به‌طوری که در یک آیه، مسیر مفسر از دیگری جدا می‌گردد. وجود کنایات یا عدم آن، حمل الفاظ قرآن بر حقیقت و... از جمله ضوابطی است که قبول یا رد آن در انتخاب معنای واژگان قرآن دخیل است. همه‌ی ضوابط از مذهب و دیدگاه کلامی مفسر تأثیر گرفته است. با جستجوی کتابخانه‌ای انجام شده، نمونه بررسی‌های واژگان أب، إحصان، غُلف، مذبذبین و خلود، نشان از تأثیر دیدگاه کلامی دو مفسر امام فخر رازی و آیت‌الله جوادی آملی در اتخاذ معنای این کلمات دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

43 - مراتب عقل در حکمت متعالیه
زهرا عباسی موسی ملایری

عقیده و ایمان پدیده ای است که به طور فطری از آغاز بلوغ عقلی در نهاد بشر نقش می بندد، خواه به گونه درست و آگاهانه و خواه ناآگاهانه و از راه تقلید. این امر خود موجب پیدایش مکاتب و ادیان و ظهور مذاهب مختلف گردیده است. توده مردم غالبا عقاید خویش را بر اساس تقلید کورکورانه پ چکیده کامل

عقیده و ایمان پدیده ای است که به طور فطری از آغاز بلوغ عقلی در نهاد بشر نقش می بندد، خواه به گونه درست و آگاهانه و خواه ناآگاهانه و از راه تقلید. این امر خود موجب پیدایش مکاتب و ادیان و ظهور مذاهب مختلف گردیده است. توده مردم غالبا عقاید خویش را بر اساس تقلید کورکورانه پی ریزی می کنند، ولی در میان خواص، عکس قضیه است؛ زیرا این گروه که در واقع رهبری توده های مختلف را برعهده دارند، غالبا عقاید خود را از روی آگاهی و مطالعه، تنظیم و ابراز می نمایند. بدون شک یکی از دغدغه های اساسی ذهن بشر، مساله عقل است که بیشتر فلاسفه و اندیشمندان در پی پاسخی به آن بوده اند. در میان فلاسفه اسلامی، صدر المتالهین شیرازی ملقب به ملاصدرا توانست علاوه بر اینکه اندیشه و فلسفه مشائیون و اشراقیون را با هم تلفیق کند، تقریر آراء خود را با تعالیم اسلامی به گونه ای سازگار نماید که نتیجه آن حل مشکلات اساسی ای شد که حکمای مشایی و اشراقی با آن مواجه بودند. ملاصدرا سه راه برهان عقلی، تهذیب نفس و وحی را با یکدیگر ترکیب نمود. استفاده از این شیوه نقش مؤثری در ایجاد آموخته های دینی و مفاهیم فلسفی پدید آورد. تحقیق حاضر با روش تحلیلی توصیفی به بررسی نظریات ملاصدرا و بیان جایگاه و مراتب عقل در حکمت متعالیه می پردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

44 - تشبیه و تنزیه از نظر ابن عربی و ملاصدرا
عزت الله نصیری

در اغلب نظام های فکری که در آن ها اعتقاد به یک امر واحد که سرچشمه و منشاء پیدایش موجودات دیگر است، به چشم می خورد، نظریه پردازان کوشیده اند تا با توصیف آن امر واحد به معرفی آن پرداخته و مفهومی از آن را در اذهان بشری مهیّا سازند. در این زمینه بعضی از آنان به افراط گرای چکیده کامل

در اغلب نظام های فکری که در آن ها اعتقاد به یک امر واحد که سرچشمه و منشاء پیدایش موجودات دیگر است، به چشم می خورد، نظریه پردازان کوشیده اند تا با توصیف آن امر واحد به معرفی آن پرداخته و مفهومی از آن را در اذهان بشری مهیّا سازند. در این زمینه بعضی از آنان به افراط گراییده و بعضی دیگر راه تفریط پیموده اند و برخی نیز به اعتدال عمل کرده اند. مطالعه در تاریخ تفکر دینی، فلسفی و عرفانی مؤدّی به این است که در معرفی مبدء آفرینش گروهی تنزیه مطلق را انتخاب کرده اند و گروهی به تشبیه مطلق رفته اند و گروهی نیز جمع بین تشبیه و تنزیه کرده اند. در این مقاله نگارنده به معرفی افکار دو تن از متفکران بزرگ عالم اسلام (ابن عربی و ملاصدرا) در این زمینه پرداخته و به توضیح و تبیین نظریات آنان می پردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

45 - ارزیابی تحلیل لیبرالیستی مارتا نوسبام از مسئله عشق با تاکید بر دیدگاه ملاصدرا
زینب السادات میرشمسی محمد رضا اخضریان کاشانی

نوسبام به دنبال ابتناء اخلاق بر عواطف است. به نظر می رسد که عشق به عنوان یکی از حالات عاطفی مهم علاوه بر اینکه حسد و انتقام را به همراه دارد با اصول اخلاقی لیبرالیسم نیز همخوانی ندارد. به زعم نوسبام اصول اخلاقی ای که عشق باید با آنها همخوانی داشته باشد تا گزاره های کلی چکیده کامل

نوسبام به دنبال ابتناء اخلاق بر عواطف است. به نظر می رسد که عشق به عنوان یکی از حالات عاطفی مهم علاوه بر اینکه حسد و انتقام را به همراه دارد با اصول اخلاقی لیبرالیسم نیز همخوانی ندارد. به زعم نوسبام اصول اخلاقی ای که عشق باید با آنها همخوانی داشته باشد تا گزاره های کلی اخلاق که بر عواطف مبتنی هستند صادق باشد، عبارتند از روابط متقابل، فردیت و شفقت. او به دنبال یافتن روایتی از عشق است که این اصول را به همراه آورد. به همین دلیل پس از بررسی روایات مختلف فلاسفه و نویسندگان مختلف درباره ی عشق، هر نوع استعلا در عشق را مورد انتقاد قرار داده و معتقد است تنها راهی که از طریق آن می توان در روابط عاشقانه فردیت معشوق را محترم شمرد و احترام متقابل را رعایت کرد این است که از عشق ورزیدن به دنبال هدف دیگری نباشیم و معشوق را ابزار حصول آن هدف قرار ندهیم. به زعم او به این ترتیب شخص تنها به عمل معاشقه ی اندیشیده و به دنبال سلطه بر معشوق نیست، تا حسد و انتقام را به همراه داشته باشد. دراین مقاله تلاش کردیم تا با توجه به دیدگاه صدرالمتالهین که توجه به فردیت و واقعیت وجودی افراد و در نتیجه عشق غیر ابزار گرایانه را تنها در گرو عشق به وجود موجودات و مشاهده عین ربط بودن ماسوی میداند، دیدگاه مارتا نوسبام را مورد نقد و ارزیابی قرار دهیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

46 - نحوه واقع نمایی معقولات ثانیه فلسفی از دیدگاه فلاسفه نوصدرائی

واقع نمایی معقولات ثانیه فلسفی از مباحث معرفت‌شناختی است. اساساً یکی از اصلی ‌ترین پرسش ‌هایی که هستی‌ شناسی با آنها سر و کار دارد این است که چه اموری در عالم از واقع نمایی برخوردار هستند؟ واقع نمایی معقولات ثانیه فلسفی چگونه شکل می‌گیرد؟ پرسش اصلی این مقاله برمحور واقع چکیده کامل

واقع نمایی معقولات ثانیه فلسفی از مباحث معرفت‌شناختی است. اساساً یکی از اصلی ‌ترین پرسش ‌هایی که هستی‌ شناسی با آنها سر و کار دارد این است که چه اموری در عالم از واقع نمایی برخوردار هستند؟ واقع نمایی معقولات ثانیه فلسفی چگونه شکل می‌گیرد؟ پرسش اصلی این مقاله برمحور واقع نمایی معقولات ثانیه فلسفی است. فیلسوفان نوصدرایی معاصر بیش از گذشتگان چگونگی واقع نمایی معقولات ثانیه فلسفی بررسی کرده‌اند. منظور از این فیلسوفان علامه طباطبایی و شاگردان ایشان است. ابتکار علامه طباطبایی یک راه منشأ واقع نمایی را علم حضوری به نفس می ‌داند. استاد مطهری در این مسئله رویکرد انتقادی و تفصیلی دارد، از طرف دیگر تلاش می ‌کند که از طریق بسط نظر علامه طباطبایی راه‌حل مشکل را نیز بیابد. در بیان نظر استاد جوادی آملی بر تقدم مفهوم وجود نسبت به دیگر مفاهیم تأکید می‌ شود. استاد مصباح معتقدند که صور ادراکی انسان شانیت واقع ‌نمایی را دارند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

47 - واکاوی کلامی آثار وجودی امام زمان(عج) در عصر غیبت
رضا باقی زاده

یکی از مباحث ضروری و مورد نظر جامعه امروز بحث مهدویت است و از جمله سوالات در این باره این است که با توجه به اینکه امام زمان در غیبت به سر می برد چه کارکرد و فایده‌ای برای مردم دارد؟ از آنجایی که این سوال ذهن خیلی از افراد مخصوصاً جوانان را به خود مشغول کرده است بحث و بر چکیده کامل

یکی از مباحث ضروری و مورد نظر جامعه امروز بحث مهدویت است و از جمله سوالات در این باره این است که با توجه به اینکه امام زمان در غیبت به سر می برد چه کارکرد و فایده‌ای برای مردم دارد؟ از آنجایی که این سوال ذهن خیلی از افراد مخصوصاً جوانان را به خود مشغول کرده است بحث و بررسی و تحلیل در این زمینه می‌تواند آثار مفیدی به دنبال داشته باشد. این تحقیق در پردازش و تدوین، توصیفی و تحلیلی و در جمع آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و با فیش برداری بوده است و در آخر به این نتیجه رسیده که وجود امام زمان (عج) در عصر غیبت کارکرد و فوایدی در عالم تکوین هم در نقش فاعلی و هم غایی و در عالم تشریع لطف بودن امام، حفظ شریعت، هدایت باطنی، عنایت‌های ویژه و ... می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

48 - تبیین مبانی کلامی امام رضا(ع) و نقد دیگرفرقه ها و نحله های کلامی عصر رضوی

امام رضا(ع) از استوانه های پایدارکلام شیعی بوده و روایات و منصوصات به جای مانده ازآن حضرت، قدرت کلام شیعه و استحکام استدلال های امامیه را به خوبی نمایان می سازد. دوران امام رضا (ع) را می توان عصر ظهور و بروز ادیان ، فرقه ها و نحله های فکری و مکاتب کلامی نامید. این مکاتب چکیده کامل

امام رضا(ع) از استوانه های پایدارکلام شیعی بوده و روایات و منصوصات به جای مانده ازآن حضرت، قدرت کلام شیعه و استحکام استدلال های امامیه را به خوبی نمایان می سازد. دوران امام رضا (ع) را می توان عصر ظهور و بروز ادیان ، فرقه ها و نحله های فکری و مکاتب کلامی نامید. این مکاتب کلامی در دو سطح برون اسلامی و درون اسلامی به تئوریزه کردن عقاید و تبلیغ باورهایشان مشغول بودند ، در این راستا امام رضا(ع) نیزمهمترین وجهه همت خود را ارائه واقعی مبانی کلامی امامیه ،مقابله و مبارزه با ادیان ، فرقه ها و نحله های فکری منحرف مصروف داشتند.این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی ضمن تبیین مبانی کلامی امام(ع) ، در صدد نقد نحله های فکری و مکاتب کلامی عصر رضوی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که تاکید براصول اساسی دین، تاکید بر نصوص اسلامی و جایگاه استدلال های عقلی، دفاع از حقانیت ولایت ائمه علیهم السلام و بهره گیری از قرآن وتفسیر صحیح آیات قرآن از مهمترین مبانی کلامی امام رضا(ع) می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

49 - واکاوی کلامی جلوه های بصری واژۀ «صراط» در قرآن کریم
حبیب الله فلاح نژاد محمد حسین توانایی سره دینی غلامرضا حسنی زهرا فنایی

﴿سبیل﴾ ؛ که تصویر راه را در مقابل دیدگان ما مجسّم می کند، در قرآن کریم، عمدتاً با پسوند؛﴿سَبیلِ الله﴾ به کار رفته و اغلب با جهاد﴿فی سَبیلِ الله﴾ هم نشین شده است، این تحقیق، در پی بازشناسی آیات موضوعی؛ جهاد و شهادت﴿فی سَبیل الله﴾ است تا دلایل ارج گذاری مجاهدتهای رزمندگان چکیده کامل

﴿سبیل﴾ ؛ که تصویر راه را در مقابل دیدگان ما مجسّم می کند، در قرآن کریم، عمدتاً با پسوند؛﴿سَبیلِ الله﴾ به کار رفته و اغلب با جهاد﴿فی سَبیلِ الله﴾ هم نشین شده است، این تحقیق، در پی بازشناسی آیات موضوعی؛ جهاد و شهادت﴿فی سَبیل الله﴾ است تا دلایل ارج گذاری مجاهدتهای رزمندگان اسلام را واکاوی نماید و از ره آورد آن، به تماشای منزلت رفیع مجاهدان و شهیدان راه خدا بپردازد. واژۀ سبیل که حدود ۱۷۳ بار در قرآن کریم به کار رفته، از واژه های پرکاربرد قرآن مجید است، بنا بر اهمیّت کاربرد این واژه در عصر حاضر، ما در پی شناخت سیاق معنایی﴿سَبیل الله﴾ از منظر زیبایی شناسی خواهیم بود و به عنوان یک فعّالیت بین رشته ای قرآن و هنر در عرصۀ پژوهش های قرآنی، نتایج آن را گزارش خواهیم کرد. قرآن کریم؛﴿سَبیل﴾ را تصویر یک راه هموار و گاه ناهموار، در اندیشۀ آدمی ترسیم می کند، فردی که به هر دلیلی اراده می کند تا مسیری را طی کند، نیازمند راه است، هر چند این راه ممکن است تاریک و پرپیچ و خم باشد، امّا به هر تقدیر، گام نهادن در این راه، برای هر رهروی اجتناب ناپذیر است و رهگذر، به آن نیاز حیاتی دارد، تا برای نیل به مقصد خود، گرفتار بیراهه نشود. چنین راهی البتّه برای مجاهدان راه خدا بسیار پرمشقّت و ناهموار است، همانگونه که مسیر هر مطلوب و معشوقی نیز می تواند این گونه باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

50 - بررسی نگرش برون دینی به دین؛ تاملی در آرای دکتر سروش

رابطه میان دین و سیاست که در زمانه ما به رابطه میان اسلام و دموکراسی (مردم سالاری) تقلیل یافته از جمله موضوعاتی است که مورد عنایت اندیشمندان دین و سیاست بوده است. این رابطه گاه از دریچه ای درون دینی مورد توجه قرار گرفته و گاه نگاهی برون دینی به آن شده است. در این عرصه ر چکیده کامل

رابطه میان دین و سیاست که در زمانه ما به رابطه میان اسلام و دموکراسی (مردم سالاری) تقلیل یافته از جمله موضوعاتی است که مورد عنایت اندیشمندان دین و سیاست بوده است. این رابطه گاه از دریچه ای درون دینی مورد توجه قرار گرفته و گاه نگاهی برون دینی به آن شده است. در این عرصه رویکرد متکلمان جدید به این رابطه با تقابل ها و تعارضاتی همراه بوده است. از جمله این متفکران عبدالکریم سروش است که دیدگاه های او با تطورات و تحولات چندی مواجه بوده است. از نظر سروش بحث از اسلام و دموکراسی نباید در داخل دین رسمی بلکه باید از بیرون صورت گیرد و تا زمانی که این مسأله در سطح تئوریکی بسیار عمیق حل نشود نشان دادن هر نوع سازگاری یا ناسازگاری بین اسلام و دموکراسی مبتنی بر حقوق اسلامی یا از راه اصلاح نهادها و سنت های قدیمی ناقص می ماند. در این مقاله با واکاوی مختصر ایده سروش، با روش مطالعه تطبیقی تلاش می کنیم به این پرسش اساسی پاسخ دهیم که جایگاه دین در سیاست از منظر برون دینی چه ویژگی هایی دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

51 - مروری بر آرای دکارت و دلالت های آن در حوزه آموزش و پرورش
لیلا برزمینی وحید فلاح

این مقاله با هدف واکاوی آرای دکارت و دلالت های آن در حوزه آموزش و پرورش صورت گرفته است. در مجموع با بهره گیری از موتورهای جستجو و سایت های اینترنتی گوگل اسکولار، سیویلیکا، مگ ایران، نورمگز، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی(SID)، ایرانداک با استفاده از کلید واژه های اصل چکیده کامل

این مقاله با هدف واکاوی آرای دکارت و دلالت های آن در حوزه آموزش و پرورش صورت گرفته است. در مجموع با بهره گیری از موتورهای جستجو و سایت های اینترنتی گوگل اسکولار، سیویلیکا، مگ ایران، نورمگز، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی(SID)، ایرانداک با استفاده از کلید واژه های اصلی این تحقیق شامل؛ دکارت، آرای تربیتی، آموزش و پرورش و دلالت های تربیتی بررسی های لازم صورت گرفت. جامعه مورد مطالعه این پژوهش تعداد ۳۶ مقاله، کتاب و گزارش پژوهشی وارد مطالعه مروری شدند که با روش نمونه گیری هدفمند تعداد ۱۳ مورد، گزینش نهایی شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. از مجموع اطلاعات بدست آمده بعد از حذف موارد تکراری و ادغام برخی موارد، یافته های ارائه شده در بخش نتایج حاصل گردید. مطالعه این منابع نشان داد که آرای تربیتی این فیلسوف و اندیشمند برجسته، تاثیر بنیادین بر تفکر و نگرش مردم جهان و داشته است و قابلیت تطبیق با اهداف و اصول تربیتی کنونی را دارند. با توجه به ضرورت استفاده از اندیشه ها و مسائل تربیتی معاصر و کهن و استفاده از آن در برنامه های عملیاتی و اجرایی مدارس، باید از تجارب ارزنده تعلیم و تربیت در سطح جهان بهره گرفت و در جهت بومی سازی اهداف و برنامه ها با توجه به اسناد بالادستی اقدامات لازم صورت گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

52 - بررسی دلایل عقلی عصمت پیامبران علیهم السلام در کلام قدیم متکلمین شیعه
محمد حسن سراج صادقی

یکی از مباحثی که افکار متکلّمین مسلمان را تقریباً از همان آغاز تاریخ کلام اسلامی به خود مشغول داشته، مسأله‌ی عصمت پیامبران، می‌باشد. دیدگاه متکلمین در باره‌ی عصمت پیامبران، در دیدگاه ایشان در تفسیر قرآن کریم و دفاع از تنزیه پیامبران در آیات مؤثر است.در بین فرق مختلف مسل چکیده کامل

یکی از مباحثی که افکار متکلّمین مسلمان را تقریباً از همان آغاز تاریخ کلام اسلامی به خود مشغول داشته، مسأله‌ی عصمت پیامبران، می‌باشد. دیدگاه متکلمین در باره‌ی عصمت پیامبران، در دیدگاه ایشان در تفسیر قرآن کریم و دفاع از تنزیه پیامبران در آیات مؤثر است.در بین فرق مختلف مسلمین، متکلمین شیعه سخت گیرترین بوده و معتقد بوده‌اند که پیامبران از تمامی مراتب عصمت چه قبل از بعثت و چه پس از آن برخوردار بوده‌اند. مسئله‌ی این پژوهش است، این است که:آیا ادله‌ی متکمین شیعه، ادعای جمهور ایشان مبنی بر عصمت تمامی پیامبران از تمامی مراتب عصمت قبل و بعد از بعثت را اثبات می‌کند؟ و اگر پاسخ منفی است، چه راه حلی برای این مطلب وجود دارد؟در این پژوهش، ضمن آن‌که مشخص شد که مفهوم عصمت فراتر از گناه ‌نکردن است، برخی از مهمترین دلایل شیعه و میزان دلالت هر یک بر اثبات مراتب عصمت مورد بررسی قرار گرفت. این بررسی نشان می‌دهد که این دلایل نمی‌توانند عصمت از تمام مراتب و هرگونه خطا قبل و بعد از بعثت را مورد اثبات قرار دهند.در ادامه، ضمن تفکیک سرچشمه‌های توحید عملی قبل و بعد از بعثت، به عنوان راهی دیگر، تأثیر دریافت وحی در ایجاد عصمت بعد از عصمت مورد بررسی قرار گرفت، امری که مورد توجه متکلمین نبوده است. با این بیان، می‌توان درک بهتری از آیات مربوط به عصمت پیامبران ، عصمت معصومین و پاکی اولیای خاص الهی پیدا کرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

53 - گزارشی از اعتقادات فلاسفه غرب به مساله شر

مسأله شر از مسائل مهمی است که اندیشه بشر را از دیر باز به خود مشغول داشته است. نگاهی به تاریخچه این مسأله اعتراف به این مطلب دارد که همیشه ذهن بشریت در این مورد مشغولیت داشته و سعی در بیان راه حلی برای آن داشته است. در این میان فلاسفه غرب به دلیل کمرنگ بودن وجود خداوند چکیده کامل

مسأله شر از مسائل مهمی است که اندیشه بشر را از دیر باز به خود مشغول داشته است. نگاهی به تاریخچه این مسأله اعتراف به این مطلب دارد که همیشه ذهن بشریت در این مورد مشغولیت داشته و سعی در بیان راه حلی برای آن داشته است. در این میان فلاسفه غرب به دلیل کمرنگ بودن وجود خداوند در فلسفه آنها، کمتر به پاسخگویی نسبت به تصادم شر با وجود و صفات خداوند پرداخته اند. نوشتار حاضر به بیان دیدگاه فلاسفه غرب درباره این مسأله می پردازد و ارتباط آن را با وجود خداوند یا صفات او بیان می نماید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

54 - علم الهی از دیدگاه ملاصدرا و تاثیر پذیری او از نهج البلاغه
سیده زهرا اصفهانی نفیسه فیاض بخش محمد کاظم رضا زاده جودی

یکی از مباحث مهم در فلسفه اسلامی بحث از علم است که همیشه مورد توجه اندیشمندان و فلاسفه قرار داشته است و به جرات می توان گفت که فلاسفه در این باب نظریه واحدی نداشته اند. آراء فیلسوفان در نهایت اختلاف است. در این پژوهش سعی کردیم به دیدگاه ملاصدرا در باب علم الهی و میزان ت چکیده کامل

یکی از مباحث مهم در فلسفه اسلامی بحث از علم است که همیشه مورد توجه اندیشمندان و فلاسفه قرار داشته است و به جرات می توان گفت که فلاسفه در این باب نظریه واحدی نداشته اند. آراء فیلسوفان در نهایت اختلاف است. در این پژوهش سعی کردیم به دیدگاه ملاصدرا در باب علم الهی و میزان تاثیر پذیری او از کلام امام علی )ع( در نهج البلاغه بپردازیم و وجوه اشتراک و افتراق در باب علم الهی را از این دو دیدگاه بررسی کنیم. ملاصدرا علم را یک امر وجودی دارای مراتب می داند و بر این اعتقاد است که علم خداوند به ذات و نیزعلم او به موجودات قبل از ایجاد وبعد از ایجاد علم حضوری و بدون واسطه است. وی در تبیین خود از این مسئله، مانند بسیاری دیگر از مسائل فلسفی به آیات و روایات توجه ویژه ای دارد. با بررسی آثار ملاصدرا و دقت در نهج البلاغه می توان گفت که ملاصدرا تا حد قابل توجهی در باب علم از نهج البلاغه تاثیر گرفته است چرا که امام علی)ع( نیز معتقد است که خداوند به ذات خود و به ممکنات قبل و بعد از ایجاد علم حضوری دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

55 - بررسی آراء و دیدگاه‌های سلوک عرفانی آیت الله شاه آبادی (ره) با تاکید بر فطرت
فیروزه ابراهیمی فرج الله براتی مریم بختیار علی اکبر افراسیاب پور

موضوع فطرت یکی از مباحث اساسی و مهم بین علما و اندیشمندان است. هدف پژوهش حاضر نیز بررسی آراء و دیدگاههای سلوک عرفانی آیت الله شاه آبادی(ره) با تاکید بر فطرت است. روش پژوهش حاضر توصیفی ـ تحلیلی بر اساس منابع کتابخانه ای است. یافته های پژوهش نشان میدهد شاه آبادی با استناد چکیده کامل

موضوع فطرت یکی از مباحث اساسی و مهم بین علما و اندیشمندان است. هدف پژوهش حاضر نیز بررسی آراء و دیدگاههای سلوک عرفانی آیت الله شاه آبادی(ره) با تاکید بر فطرت است. روش پژوهش حاضر توصیفی ـ تحلیلی بر اساس منابع کتابخانه ای است. یافته های پژوهش نشان میدهد شاه آبادی با استناد به هفت امر فطری و مجموعا در قالب ده برهان، به اثبات واجب پرداخته است. وی از دو طریق، با استناد به فطرت، به اثبات نبوت و امامت عامه می پردازد که این هم از نوآوریهای اوست. شاه آبادی پای نظریه فطرت را به مباحث نفس شناسی و حکمت عملی نیز گشوده و برای تجرد نفس و ارائه راهکار عملی برای سیر و سلوک، به مقتضیات فطرت تمسک کرده است. در مجموع رهیافت آیت الله شاه آبادی در مسئله فطرت بیشتر دورن دینی و احیانا آمیخته با رویکرد ذوقی و عرفانی است و به همین دلیل بیشتر بر مویدات قرآنی تمسک جسته است. پرونده مقاله

فهرست مقالات برحسب موضوع اندیشه های فلسفی و کلامی