تحقق فضیلت در جهان اجتماع (معموره فاضله) فارابی
محورهای موضوعی : اندیشه های فلسفی و کلامی
فتانه توانا پناه
1
(دانشجوی دکتری فلسفه دانشگاه تهران)
قاسمعلی کوچنانی
2
(عضو هیات علمی گروه فلسفه دانشگاه تهران)
کلید واژه: فضیلت, فلسفه, هنر, ملت, فلسفه برانیه, سازه نما, جهان– اجتماع,
چکیده مقاله :
فضیلت اجتماعی از مباحث بنیادین و تاثیرگذار در تحقق جهان-اجتماع فضیلت مند (معموره فاضله) و در فهم اندیشه های فارابی است. فارابی این فضیلت را در قالب ساختارها و در نسبت حکمت و هنر جستجو می کند. ایجاد سازه های فلسفی-هنری که در اثر پیوند حکمت و هنر به وجود می آیند، مقوم ساختارهای اخلاقی-عقلانی جامعه است. این ساختار به شکل یک هرم در ابعاد معرفت شناسانه و جامعه شناسانه ظاهر می شود. در این ساختار حکمت در راس و معارف خیالی و اقناعی و درجات مشکک آن ها در قسمت پایین تر و نیز در سلسه طبقات اجتماعی فیلسوف در بالاترین جایگاه و هنرمند به عنوان معاون در مرتبه متاخر قرار دارد. ایفای نقش هنرمندان در اصطلاح "معاونت ناطقه" نزد فارابی، بسترها و زمینه های لازم کنش حکمت و هنر جهت انتاج فضیلت را فراهم می سازد. رابطه حکمت و هنر در اندیشه فارابی به سایر برنامه های اجتماعی همچون برنامه های آموزشی نیز تعمیم می یابد. "ملت" و "فلسفه برانیه" در اصطلاح فارابی معلول چنین پیوندی و مقوم فضیلت اجتماعی اند. "ملت" نمود خیالی حقایق معقول و "فلسفه برانیه" حافظ اقناعی باورهای یقینی است. حاکمیت فلسفی بر سطوح گوناگون فرهنگی، ارزشی، اعتقادی و ... در گرو ایجاد سازه نمایی اندیشه های حکمی در اشکال هنری است.