-
دسترسی آزاد مقاله
1 - The developments Trend of Islamic Inscriptions in the Building Portals of Dezfoul City
Mahnoush Mahmoudi Hossein Zabihi Iraj EtesamIn the architecture of Iranian traditional houses, the ornamentations available in the inscriptions of houses entrance portal express the identity of architects and personality of houses owners and are rooted in their religious and national beliefs and faiths. The main چکیده کاملIn the architecture of Iranian traditional houses, the ornamentations available in the inscriptions of houses entrance portal express the identity of architects and personality of houses owners and are rooted in their religious and national beliefs and faiths. The main hypothesis of this research is changing the physique and application of religious contents in compliance with the thoughts and beliefs of people in Dezfoul historical city in the epigraphs of houses entrance portals. The objective of this study is reviewing the development trend of texts, concepts and physique of inscriptions as well as analyzing the factors effective on the quality and diversity of application of inscriptions. The present research is an applied study and descriptive-analytical method has been applied, and the data was collected by library and survey studies. The population of this research includes historical houses, houses damages in war (Iran & Iraq) and renovated and new tissue and new-built houses of Dezfoul, from Qajar era so far. Random sampling method has been applied in this study and dispersal area includes the city. Data analysis method in this study is qualitative and quantitative. The results of this study indicate that today the inscriptions available in the entrance portal of houses in Dezfoul comparing to inscriptions in Qajar1 and Pahlavi2 era is very simple and has lower aesthetic value. One of causes for such superficial and contextual gap between inscriptions seems to be the war and renovations during and after destruction. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - تاریخ دین زردشتی از منظر شرقشناسان
محمدرضا عدلیاگر چه مردمان مغرب زمین از روزگار باستان با نام زردشت و برخی از تعالیم او آشنا بودهاند اما مطالعات دانشگاهی دربارۀ تاریخ و فرهنگ زردشتی به آغاز سدۀ هجدهم میلادی باز میگردد. از آن زمان به بعد، به ویژه در سدۀ نوزدهم و با تحول عظیمی که در علم زبانشناسی پدید آمد، متون که چکیده کاملاگر چه مردمان مغرب زمین از روزگار باستان با نام زردشت و برخی از تعالیم او آشنا بودهاند اما مطالعات دانشگاهی دربارۀ تاریخ و فرهنگ زردشتی به آغاز سدۀ هجدهم میلادی باز میگردد. از آن زمان به بعد، به ویژه در سدۀ نوزدهم و با تحول عظیمی که در علم زبانشناسی پدید آمد، متون کهن زردشتی مورد مطالعه و بررسی علمی قرار گرفتند. اما قدمت دین زردشتی و قلت منابع کهن سبب شد معماهای زیادی در ارتباط با تاریخ اولیه این دین مطرح شود. منابع زردشتی مربوط به دورههای مختلف زمانی است، از اواخر هزارۀ دوم ق.م تا سدههای آغازین اسلامی. طبیعی است که در این دورۀ زمانی تحولاتی در مفاهیم و موضوعات مختلف به وجود آمده باشد. این تحول و تطور دین زردشتی را پژوهشگران غربی به شیوههای مختلف تفسیر کردهاند: برخی معتقدند که این متون مربوط به یک سنت دینی نیست، بنابراین باید از ادیان ایران باستان سخن گفت. برخی دیگر از سنتی واحد سخن میگویند که در طول تاریخ تحولاتی حاصل کرده است. برخی دیگر نیز ضمن پذیرش سنتی واحد از وجود قرائتها و تفاسیر متفاوت، در نواحی مختلف ایران باستان سخن گفتهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - بررسی زبانی و ادبی کتیبهی داریوش در نقش رستم (DNb)
فرخ حاجیانیفارسی باستان، گونه ی زبانی به کار رفته به خط میخی در سنگ نوشته های شاهان هخامنشی (سده های ششم تا چهارم پیش از میلاد) است که در حقیقت نشان دهنده ی گویشی از گویش های ناحیه ی پارس و یکی از گویش های جنوب غربی ایران است. این زبان با واژه هایی از گویش دیگر و با گونه هایی کهن چکیده کاملفارسی باستان، گونه ی زبانی به کار رفته به خط میخی در سنگ نوشته های شاهان هخامنشی (سده های ششم تا چهارم پیش از میلاد) است که در حقیقت نشان دهنده ی گویشی از گویش های ناحیه ی پارس و یکی از گویش های جنوب غربی ایران است. این زبان با واژه هایی از گویش دیگر و با گونه هایی کهن گرا نوشته شده است و به خوبی ویژگی های سبکی و زبان ادبی بودن را در خود دارد. در کتیبه ی فارسی باستان آرامگاه، داریوش که در کنار در ورودی آرامگاه داریوش نوشته شده و به کتیبه ی DNb معروف است، داریوش خود را در یک هیأت شاه آرمانی معرفی می کند که می توان آن را آیین شهریاری نامید و داریوش می خواهد خود را در آن آیینه جای دهد و در قالب پیامی به گوش جهانیان برساند. مقایسه ی نوشته های دیگر داریوش با این کتیبه ی آرامگاه که آخرین سخنان اوست، این تصور القا می شود که این کتیبه شاید نوعی وصیت نامه باشد. در بند آخر کتیبه ی داریوش، شامل ده سطر اندرزی است که به یکی از جوانان جامعه که احتمالاً از آنانی که در صف سربازان جاویدان یا فرماندهان آینده قرار می گیرند، می دهد. از دیگر ویژگی های این کتیبه، مسائل و مباحث اخلاقی است که داریوش بر آن تأکید فراوانی دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - نقش متون نوشتاری معماری در مشروعیتبخشی و اقتدار شاهان صفوی
سمر حقیقی بروجنی شهریار ناسخیاندر پژوهشهای تاریخی معماری علاوه بر ابنیه، دادههای مکمل فراوانی وجود دارد که در ترسیم سازوکار فرهنگی و اجتماعی دورههای تاریخی مؤثر هستند. متون نوشتاری از جمله دادههایی هستند که اطلاعات صریح و روشنی در این خصوص فراهم میسازند. این مقاله به بررسی مفاهیم شکلدهنده به م چکیده کاملدر پژوهشهای تاریخی معماری علاوه بر ابنیه، دادههای مکمل فراوانی وجود دارد که در ترسیم سازوکار فرهنگی و اجتماعی دورههای تاریخی مؤثر هستند. متون نوشتاری از جمله دادههایی هستند که اطلاعات صریح و روشنی در این خصوص فراهم میسازند. این مقاله به بررسی مفاهیم شکلدهنده به مشروعیت و در نتیجه اقتدار حکومت صفوی در متون بهجامانده از معماری این دوران میپردازد تا نقش استراتژی سیاسیِ صفویه را در تبدیل حکومت خود از یک نظام صوفیانه به یک سلطنت مقتدر شیعی بررسی کند. این مقاله رویکردی کیفی دارد که روش گردآوری دادههای آن بررسی اسناد و مشاهده است. بدین منظور متون مذکور، در دو قالب، از آغاز تا پایان حکومت شاه عباس اول بررسی شدهاند؛ در بخش اول متون باقیمانده از نویسندگان دربار در توصیف آثار معماری و در بخش دوم متن کتیبههای موجود در بناهای ساخته شدۀ این دوران مدنظر قرار گرفتهاند. بررسیها نشان میدهد که این نوشتارها در آن دوران همچون رسانهای تبلیغاتی عمل میکرده و منابع مشروعیت حکومت صفوی، یعنی تأکید بر ارتباط سلطنت و دین، القای نگاه سلسلهمراتبی به نظام کیهانی و تلاش برای افزایش هیبت پادشاهان، در آنها تأکید میشدهاست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - تحلیلی بر جایگاه اجتماعی زنان روستایی دوره ایلخانی براساس نقش مایه سنگمزارات گورستان روستای هاس
مهدی کاظم پورهدف پژوهش حاضر تحلیلی بر جایگاه اجتماعی زنان روستایی دوره ایلخانی براساس نقش مایه سنگ مزارات گورستان روستای هاس می باشد. جهت انجام این پژوهش تعداد 200 سنگ مزار سالم بود که به روش نمونه گیری غیر احتمالی تعداد 20 نمونه سنگ مزاراتی که دارای بیشترین اطلاعات در خصوص حرفه زنا چکیده کاملهدف پژوهش حاضر تحلیلی بر جایگاه اجتماعی زنان روستایی دوره ایلخانی براساس نقش مایه سنگ مزارات گورستان روستای هاس می باشد. جهت انجام این پژوهش تعداد 200 سنگ مزار سالم بود که به روش نمونه گیری غیر احتمالی تعداد 20 نمونه سنگ مزاراتی که دارای بیشترین اطلاعات در خصوص حرفه زنان بوده اند، در این پژوهش انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. این پژوهش از نوع هدف، کیفی است و روش انجام آن از نوع توصیفی-تحلیلی است. جهت دستیابی به داده های این مطالعه، در مرحله اولیه براساس مطالعات میدانی، مستندنگاری های لازم از قبیل عکاسی، طراحی و خوانش کتیبه ها و نقوش صورت پذیرفت. پس از ارائه توصیفات واطلاعات کتابخانه ای به روش تحلیلی داده ها مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که، با ورود مغولان به ایران، وضعیت زنان دگرگون شد و آنان توانستند آزادانه تر در کنار مردان در امور گوناگون جامعه به ایفای نقش بپردازند. منابع تاریخی و هم چنین شواهد هنری، جایگاه برجستۀ زنان درباری (به ویژه خاتون ها) در مناسبات سیاسی و اجتماعی را به نمایش گذاشته و در خصوص زنان روستایی این دوره، اطلاعاتی در دست نبود. این در حالی است که روی سنگ مزارات گورستان هاس، زنان و مردان روستایی به نمایش درآمده اند که در طول حیات خود، در یک جایگاه اجتماعی هر کدام به یک شغلی مشغول بوده اند و متناسب با حرفه خود جایگاه اجتماعی را کسب می کرده اند. این امر از جنس و ابعاد سنگ مزارات، تکنیک هنری، کتیبه ها، نقش مایه ها و هم چنین اشیاء روی سنگ مزارت قابل تشخیص بود. مردان حرفه هایی مانند کشاورز، دامدار، شکارورز، نوازنده و خدمتکار و زنان ورنی بافی را که در اقتصاد معیشتی جامعه آن دوره نقشی بارز را ایفا نموده اند از جایگاهی هم پای مردان برخوردار بوده اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - کیستی حکمران در حکومت ایران باستان
روح اله اسلامی وحید بهرامیاندرزنامهنویسی میراث ارزشمندی است که به بازنمایی خرد سیاسی ایرانیان میپردازد. محتوای اندرزنامهها، همانگونه که از نامش پیداست، اندرزهای اخلاقی، مذهبی، سیاسی و اجتماعی نخبگان و مصلحان نسبت به شهریار زمان است. خطابوارگی اندرزنامهها، ترسیمکننده شاه ایدئال و آرمانی نخ چکیده کاملاندرزنامهنویسی میراث ارزشمندی است که به بازنمایی خرد سیاسی ایرانیان میپردازد. محتوای اندرزنامهها، همانگونه که از نامش پیداست، اندرزهای اخلاقی، مذهبی، سیاسی و اجتماعی نخبگان و مصلحان نسبت به شهریار زمان است. خطابوارگی اندرزنامهها، ترسیمکننده شاه ایدئال و آرمانی نخبگان ایرانی است. در اندرزنامههای انگاشتهشده به عنوان تبلور یکی از مهمترین صُور دانایی، میتوان یکی را که دارای دو ریشه ایرانی و باستانی شاه آرمانی است، شناسایی کرد. در این نوشتار انگارهها و سازههای داریوششاه با مطالعه کتیبه بیستون، آداب حکمرانی شاه آرمانی مورد واکاوی قرار میگیرد. در اینجا سازههای شهریار آرمانی کتیبه بیستون با استفاده از روش پدیدارشناسی و با توجه به چارچوب تئوریک نخبهگرای پارهتو، در دو بُعد ذهنی و عینی مورد بررسی قرار میگیرد و درصدد پاسخگویی به این سؤال است که بایستههای شاه آرمانی در کتیبه بیستون چیستند؟ و این شهریار باید دارای چه ویژگیهایی باشد تا علاوه بر کسب صلاحیت فرمانروایی، به عنوان شهریار آرمانی نیز شناخته شود؟واژگان کلیدی: شاه آرمانی، کتیبه بیستون، داریوش، انگارههای عینی و ذهنی پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - شکوه فرهنگ و تمدن ایرانی در چین
داریوش اکبرزادهنخستین پیوندهای میان ایران و چین به روزگاران کهن و به دوره اشکانی برمیگردد. این روابط از دو راه، یعنی از راه "دریای پارس" در جنوب و از "راه ابریشم" در شمال شرق ایران کهن در عمل به پیدایی آمده است. آشکار است که راه ابریشم برای ایرانیان بودایی چون پارتیان و ویژهتر برای چکیده کاملنخستین پیوندهای میان ایران و چین به روزگاران کهن و به دوره اشکانی برمیگردد. این روابط از دو راه، یعنی از راه "دریای پارس" در جنوب و از "راه ابریشم" در شمال شرق ایران کهن در عمل به پیدایی آمده است. آشکار است که راه ابریشم برای ایرانیان بودایی چون پارتیان و ویژهتر برای سغدیان بس شناخته شده بود. از این روی شنیدن و خواندن اخبار تازه یافتههایی از فرهنگ و تمدن ایرانی در شرق دور (چین، نیز ژاپن) چندان شگفتانگیز نیست. یکی از شگفتترین کشفیات سالهای اخیر باستانشناسی در چین، به پیدایی آمدن نقشبرجسته "تطهیر آتش" و "آئین سگ دید" زرتشتی است که تنها از راه نوشتههای دینی مزدیسنا شناخته شده است؛ دیگری نیز سنگنوشته جدید دو زبانه سغدی- چینی است. این مقاله به معرفی و بررسی این دو یادگار ارجمند میراث فرهنگی ایران زمین در چین میپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - سنگنوشته ایلامی
سعید گنجویتمدن درخشان ایلام هنوز جزء کهنترین تمدنهای ناشناخته عالم است که با تلاش باستانشناسان و مورخین در جهت شناسایی هر چه بیشتر آن ادامه دارد. کشف هر کتیبه یا اثر مکتوب میتواند نوری بر تاریخ پرشکوه این تمدن باشد. طی بررسیهای اتلال باستانی دشت خوزستان در کنار جاده دزفول به چکیده کاملتمدن درخشان ایلام هنوز جزء کهنترین تمدنهای ناشناخته عالم است که با تلاش باستانشناسان و مورخین در جهت شناسایی هر چه بیشتر آن ادامه دارد. کشف هر کتیبه یا اثر مکتوب میتواند نوری بر تاریخ پرشکوه این تمدن باشد. طی بررسیهای اتلال باستانی دشت خوزستان در کنار جاده دزفول به شوشتر در سال ۱۳۵۱-۱۳۵۲ موفق به کشف لوحه سنگی ایلامی شدیم که مقاله حاضر چگونگی کشف این اثر را معرفی و به ترجمه آن خواهد پرداخت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - سنگنوشتة ایلامی
سعید گنجویتمدن ایلام یکی از کهن ترین تمدن های بشری به شمار می رود. این تمدن درخشان هنوز آنچنانکه باید شناخته نشده و تلاشهای باستان شناسان و مورخین در جهت شناسایی هرچه بیشتر آن ادامه دارد. در این میان کمبود منابع مکتوب برجای مانده از این تمدن، تأثیر بسزایی در این ناشناختگی دار چکیده کاملتمدن ایلام یکی از کهن ترین تمدن های بشری به شمار می رود. این تمدن درخشان هنوز آنچنانکه باید شناخته نشده و تلاشهای باستان شناسان و مورخین در جهت شناسایی هرچه بیشتر آن ادامه دارد. در این میان کمبود منابع مکتوب برجای مانده از این تمدن، تأثیر بسزایی در این ناشناختگی دارد و کشف هر کتیبه یا اثر مکتوبی می تواند نوری بر تاریخ تمدن ایلام باشد. در طی بررسی های سال ۵۱-۱۳۵۰ در دشت خوزستان، منطقه دزفول و هفت تپه، سنگنوشته ای در تپه ای موسوم به "پمپ" کشف گردید که حاوی اطلاعات و جزئیات مهمی از تاریخ تمدن ایلام است. مقاله حاضر به چگونگی کشف این اثر و معرفی و ترجمه آن خواهد پرداخت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - خط و زبان و آثار کتیبهدار در گیلان قرون نهم و هشتم پیش از میلاد
رسول بشاش کنزقبه دست آمدن دستواره مفرغی کتیبه دار اورارتویی طول تالش گیلان طی حفاریهای باستان شناسی سال ۱۳۸۰ توسط محمّد رضا خلعتبری و توجّه به مهرهای کتیبه دار با خط آشوری نوِ کشف شده در کاوش تپه مارلیک در سال ۴۱-۱۳۴۰ توسط عزّت الله نگهبان و قرائت های ارائه شده از نوشته های رو چکیده کاملبه دست آمدن دستواره مفرغی کتیبه دار اورارتویی طول تالش گیلان طی حفاریهای باستان شناسی سال ۱۳۸۰ توسط محمّد رضا خلعتبری و توجّه به مهرهای کتیبه دار با خط آشوری نوِ کشف شده در کاوش تپه مارلیک در سال ۴۱-۱۳۴۰ توسط عزّت الله نگهبان و قرائت های ارائه شده از نوشته های روی آنها توسط جرج کامرون و آی. جِی گِلب و نیز دو مورد یراق اسب کتیبه دار اورارتویی به دست آمده از املش مربوط به پادشاهان اورارتوئی به نام های منوآ (۸۱۰-۷۸۱ ق.م) و آرگیشتی اوّل (۷۸۱-۷۶۰ ق.م) موجب گردید که نگارنده با در دست بودن اسناد مکتوب مربوط به قرون نهم و هشتم پ.م و نقل قول های تاریخی راجع به مهاجرت و استقرار اقوام هند و ایرانی از جمله کاسی ها، کادوسی ها و گیل ها در شمال ایران و نیز شاهک نشین آندو، مانا، زاموا، پارسوا، گیلزان در شمال و شمال غربی ایران که در کتیبه های آشوری و اورارتویی به آنها اشاره شده که بعد ها با اتحادشان دولت ماد را تشکیل میدهند؛ چنین بیان نمایم که: با توجّه به عدم ارائه کمترین اثر مکتوب به خط و زبان بومی مستقل، این اقوام چه قبل از اتّحاد و تشکیل حکومت ماد، در حکومت های محلّی خود طی قرنهای (۹ و ۸ ق.م) وچه پس از اتّحاد، علیرغم داشتن هویّت هند و ایرانی، باز هم به خط و زبان های آرامی و آشوری کتیبه به دست داده اند. لذا با توجّه به اینکه اقوام و شاهک نشینان فوق در مقاطع تاریخی ذکر شده از اقوام هند و ایرانیاند و بنا بر اظهار نظر زبان وگویش شناسان، گویش های امروزی تاتی، طالشی، گیلکی، مازندرانی و سمنانی با گویش شهمیرزادی بازمانده همان زبان ها و بطور مشخص تر زبان مادی اند. پس نگارنده دراین مقاله چنین اظهار مینماید که: نه مادها تا قبل از تأسیس دولت ماد، و نه اقوام هند و ایرانی قرون نهم و هشتم ق.م که بعد ها دولت ماد را تشکیل داده اند، دارای خط خاص و مستقلی نبوده وجهت مبادلات وارتباطات خود ناگزیر به استفاده از خط و زبان های دولت های مقتدر زمان خود از جمله آشور و اورارتو بوده اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - کوزه سفالی منقوش به آیات قرآن و کلید فلزی مکشوفه از تپه نرگه
سعید گنجویکاوشهای تپه نرگه، واقع در جنوب شهرستان تاکستان، از سال ۱۳۷۷ آغاز گردید. این کاوشها هر سـاله به جهت آموزش دروس عملی دانشجویان رشته باستانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر انجام میگیرد و تاکنون تعداد ۳۹ ترانشه به ابعاد ۱۰ × ۱۰ متر و هفت ترانشه پلکانی در نقاط م چکیده کاملکاوشهای تپه نرگه، واقع در جنوب شهرستان تاکستان، از سال ۱۳۷۷ آغاز گردید. این کاوشها هر سـاله به جهت آموزش دروس عملی دانشجویان رشته باستانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر انجام میگیرد و تاکنون تعداد ۳۹ ترانشه به ابعاد ۱۰ × ۱۰ متر و هفت ترانشه پلکانی در نقاط مختلف آن کاوش گردیده است. آثاری که در طی این سالها و در ترانشههای مختلف بدست آمدهاند، عمدتاً متعلق به دوره اسـلامی هستند که در میان آنها کوزهای کتیبهدار در طی کاوش سال ۱۳۸۴ از ترانـشه 14K بدسـت آمـده اسـت. ایـن کـوزه دربردارنده آیاتی از قرآن کریم است که این مقاله به معرفی و توصیف آن میپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - سنگنوشته یادمانی سفیر اکبر شاه گورکانی هند به سال ۱۰۱۲ ﻫ.ق در گنبد سلطانیه
پرستو قاسمی اندروددانش کتیبهشناسی از جمله علومی است که مستقیماً در حوزه باستانشناسی قرار میگیرد. کتیبهها اسناد مطمئنی هستند که بی کم و کاست در شناسایی زوایای ناشناخته تاریخ اجتماعی و سیاسی کشور ما نقش مهمی را ایفا میکنند. سنگنوشته سفیر اکبر شاه گورکانی یک سند ارزشمند تاریخی است که چکیده کاملدانش کتیبهشناسی از جمله علومی است که مستقیماً در حوزه باستانشناسی قرار میگیرد. کتیبهها اسناد مطمئنی هستند که بی کم و کاست در شناسایی زوایای ناشناخته تاریخ اجتماعی و سیاسی کشور ما نقش مهمی را ایفا میکنند. سنگنوشته سفیر اکبر شاه گورکانی یک سند ارزشمند تاریخی است که میر معصوم بکری متخلص به نامی در هنگام عبور از زنجان و سلطانیه آن را به یادگار گذاشته است. این سنگنوشته از جنس مرمر به ابعاد ۱۵×۶×۶۳/۵ سـانتیمتر و به خط نستعلیق برجسته در ۵ سـطر (۲ بیت شعر و سه سطر به نثر) حجاری شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - Reading The Inscription of Four Sassanid Seals
Parvin PourmajidianFrom 224 to 651 AD, the Sasanian dynasty created one of the most powerful empires in the pre-Islamic Middle East. The dynasty ruled from the Euphrates to the Indus, holding a position of supremacy for more than four centuries and exerting a direct influence from Egypt t چکیده کاملFrom 224 to 651 AD, the Sasanian dynasty created one of the most powerful empires in the pre-Islamic Middle East. The dynasty ruled from the Euphrates to the Indus, holding a position of supremacy for more than four centuries and exerting a direct influence from Egypt to China via the Silk Road and maritime trade routes.Seals and seals impressions are the most abundant class of cultural artifacts surviving from the Sassanian era. They are commonly found from West to Central Asia and even beyond, from Europe to Southeast Asia. The importance of their study is from two aspects, on one hand, they are as historical documents and on the other hand, they are valuable works of art and a way to understand the culture and civilization.This study conducted in a descriptive-analytical method using written sources, tries to read four samples of the Sassanian’s seals of the National Museum of ancient Iran, which are part of the confiscated items collection. The purpose of this research is to read inscriptions and examine the roles of these seals. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
14 - Review Paper: Luristan during the first Millennium B.C.
Sohila Hadipour MoradiLuristan is located in the Central Zagros Chains and it plays an important role in the events of the first millennium BC. Therefore, archeological and historical studies of this region lead to a better understanding of the events and the role of Lorestan in this period. چکیده کاملLuristan is located in the Central Zagros Chains and it plays an important role in the events of the first millennium BC. Therefore, archeological and historical studies of this region lead to a better understanding of the events and the role of Lorestan in this period. The purpose of this research is to investigate the role of Lorestan in the first millennium BC based on historical and archeological sources. This research was done with a descriptive-analytical method with a historical approach. The Results show According to the Assyrian documents, Greek and Roman sources an ethnic group lived in the Zagros Mountains. Their land more probably was bigger than the administrative borders of Lruistan. Presumably, it should be somewhere between the Greater Media and Susa or Chaospes River. Luri is the common language of these peoples in this area. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
15 - هرسـین در آینهی تاریخ باستان
پوریا اسمعیلیشهرستان هرسین ازتوابع استان کرمانشاه(باختران سابق) است. بر اساس شواهد و مدارک باستان شناختی، بویژه وجود تپه-ی گنج دره، میتوان مدعی شد که این خطَهی کهنازنخستین زیستگاههای بشر در فلات ایران به شمار میرفته و درطی قرون متمادی به خصوص دردوران باستان به علت شرایط خاص اقلی چکیده کاملشهرستان هرسین ازتوابع استان کرمانشاه(باختران سابق) است. بر اساس شواهد و مدارک باستان شناختی، بویژه وجود تپه-ی گنج دره، میتوان مدعی شد که این خطَهی کهنازنخستین زیستگاههای بشر در فلات ایران به شمار میرفته و درطی قرون متمادی به خصوص دردوران باستان به علت شرایط خاص اقلیمی و داشتن خاکهای زراعی مرغوب، آب فراوان و دشتهای وسیع همواره مورد توجه اقوام گوناگون ازجمله قوم لک قرار گرفته است و فرامانروایان سلسلههای مختلف مانند هخامنشیان و ساسانیان به اهمیت این منطقه آگاه بودهاند. با توجه به میراث گرانبهای فرهنگی مادی و معنوی نهفته در خطهی غرب، و بهویژه شهرستان هرسین، که شامل آثار و ابنیهی تاریخی، گور دخمهها و کتیبهها سنگی و باورداشتهای دینی با رنگ و صبغهی آیینهای باستانی رایج در ایران است، پژوهش حاضر بر آن است که با استفاده از روش پژوهش تاریخی مبتنی برتوصیف و تحلیل، تاریخ شهرستان هرسین را درعصر باستان مبتنی بر منابع اصلی و شواهد تاریخی بررسی و معرفی نماید. یافتههای اصلی پژوهش نشان میدهد که هرسین جدا ازوضعیت اقلیمی مناسب، از نظر مذهبی نیز از مراکز مهم پرستش آئین مهرپرستی درکنارمذهب زرتشت بوده است که اقدام گئومات مغ در بستن معابد پیروان این دین چنین مسئلهای را به اثبات میرساند. همچنین وجود کتیبه بیستون در حومه این شهر که اقدامات سیاسی داریوش اول را درآغازسلطنت شرح میدهد، اهمیت والای هرسین را نمایان میسازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
16 - مطالعه مبحث مشروعیت حکومتهای ایران باستان براساس کتیبه ها: مطالعه موردی امپراتوری هخامنشی
احسان اکبری محمد کریم یوسف جمالی ناصر جدیدی شکوه السادات اعرابیمبحث مشروعیت و مقبولیت واژه ای مدرن و جدید است. با وجود آنکه از این واژه استفاده نمی شده است اما اهمیتی ویژه برای پادشاهان داشته است. میتوان واژه گانی همچون مقبولیت و شایستگی را به عنوان بهترین موارد جایگزین برای دوران باستان برای مشروعیت معرفی کرد. هخامنشیان که یکی از چکیده کاملمبحث مشروعیت و مقبولیت واژه ای مدرن و جدید است. با وجود آنکه از این واژه استفاده نمی شده است اما اهمیتی ویژه برای پادشاهان داشته است. میتوان واژه گانی همچون مقبولیت و شایستگی را به عنوان بهترین موارد جایگزین برای دوران باستان برای مشروعیت معرفی کرد. هخامنشیان که یکی از بزرگترین امپراتوری های جهان باستان را تشکیل داده بودند بر مردمی حکمرانی می کرده اند که دارای فرهنگ و تمدنی دیرینه بودند و سابقه آنان در زمامداری بسیار بیشتر از هخامنشیان بوده است. این واقعیت که هخامنشیان چگونه توانستند ملل متمدن تحت انقیاد خود را راضی نمایند از آنان اطاعت نمایند و اینکه از بین خود شاهزادگان هخامنشی چه کسی باید به حکومت برسد موضوع مهمی بوده است که در پژوهشهای گذشته چندان مورد توجه نبوده است اما در این پژوهش موضوع جستجو قرار گرفت. براساس مطالعه کتیبه های شاهان هخامنشی مشخص شد مجموعه ای پیچیده از عوامل در این مهم نقش داشته اند از جمله تایید الهی، تبار، خصایص مثبت اخلاقی، هوش و سیاست، جنگاور پیروز بودن و دوری از دروغ از جمله مهمترین این موارد بوده اند که موجب شد پس از فتح نظامی مناطق مردم به مرور آنان را به عنوان پادشاهان خود بپذیرند و از فرامین آنان نه صرفا به خاطر نیروی نظامی آنان اطاعت نمایند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
17 - بررسی کتیبهای تاریخی در مسجد جامع یزد و معرفی شاعر سراینده آن
فاطمه سلحشور یاسر حمزوی دکتر مریم محمودیدر قسمت ورودی شرقی مسجد جامع کبیر یزد دهلیزی با پلان مربع به مساحت تقریبی 50 متر مربع وجود دارد که در حاشیه مستطیل شکل دور زیر سقف آن کتیبهی شعری عربی به رنگ آبی و خط ثلث بر روی گچ در یازده بیت، مورخ به سال 777 هجری نقاشی شده است. این کتیبه به علت گذشت زمان ساییده شده چکیده کاملدر قسمت ورودی شرقی مسجد جامع کبیر یزد دهلیزی با پلان مربع به مساحت تقریبی 50 متر مربع وجود دارد که در حاشیه مستطیل شکل دور زیر سقف آن کتیبهی شعری عربی به رنگ آبی و خط ثلث بر روی گچ در یازده بیت، مورخ به سال 777 هجری نقاشی شده است. این کتیبه به علت گذشت زمان ساییده شده و قسمت هایی از متن آن از بین رفته است. ایرج افشار، با استناد به کتابهای تاریخ جدید یزد و جامع مفیدی، از کتب تاریخی قرن نهم هجری که فقط به مطلع قصیده اشاره کردهاند، آن را منسوب به سید حسن متکلم میداند. ومحمد تقی دانش پژوه در مقاله ای آن را منسوب به شرف الدین بغدادی دانسته است. اما این محققین عنوان میکنند که در جایی متن کامل این قصیده را منتسب به متکلم ندیده اند. در این مقاله سعی شده با توجه به متن باقیمانده از کتیبه، شعر کامل و شاعر آن مشخص شود. پس از بررسیهای انجام شده، مشخص شد، این شعر قسمتی از قصیدهی عربی 55 بیتی منتسب به سید حسن غزنوی شاعر پرآوازه قرن ششم هجری است که آن را در مدح و ستایش پیامبر اکرم سروده است و ده بیت از آن قصیده با متن ده بیت باقیمانده از کتیبه همخوانی دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
18 - بررسی میل، منارههای خراسان (با تکیه بر نقش سازهای و محتوای کتیبههای آنها)
علی فرخیآثار تاریخی خراسان همچون سابقه دیرینه اشاز اهمیّت ویژه ای برخوردار می باشند که در ارائه خدمات به کاروانیان در همه دوره های تاریخی بخصوص در دوره قبل و پس از اسلام پیشتاز بوده است. معماری میل ها و مناره های خراسان هم مثل سایر بناها در رفع نیازها و بهره مندی جهت ارائه خدم چکیده کاملآثار تاریخی خراسان همچون سابقه دیرینه اشاز اهمیّت ویژه ای برخوردار می باشند که در ارائه خدمات به کاروانیان در همه دوره های تاریخی بخصوص در دوره قبل و پس از اسلام پیشتاز بوده است. معماری میل ها و مناره های خراسان هم مثل سایر بناها در رفع نیازها و بهره مندی جهت ارائه خدمات به مسافران و کاروانیان از تکامل و تزئینات خوبی برخوردار شدند. میل ها و مناره های تاریخی هم در کنار بناهای عام المنفعه جهت روشن نمودن جراغ یا آتش بر فراز بناها برای راهنمایی در شب ساخته شدند. معماری این بناها در دوره های اسلامی از نظر شکل، مصالح به شکوفایی قابل توجهی رسید. به گونه ای که در این بناها خط کوفی جلوه گر شد و با نوشتن جملات شهادتینلااله الا الله و محمد ان رسول الله بر دیواره میل ها و مناره ها پرچم اسلام را در جای جای خراسان برافراشته ساختند که هنوز هم مورد استفاده سرزمین اسلامی می باشند. میل ایاز، مناره خسروگرد، مناره پامنار، میل کرات، مناره فیروز آباد در خراسان از جمله بناهایی هستند که دراین مقاله از نظر معماری و تزئینات وابسته به معماری و محتوای و مضامین کتیبه های موجود مورد بررسی قرار می گیرند. با بررسی انجام شده می بینیم که همه بناهای یاد شده جدای از ارائه خدمات یک نکته را گوش زد می نمایند آن هم یکتا پرستی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
19 - هرسـین در آینه ی تاریخ باستان
باقرعلی عادل فر پوریا اسماعیلیشهرستان هرسین از توابع استان کرمانشاه(باختران سابق) است. بر اساس شواهد و مدارک باستان شناختی، بویژه وجود تپه ی گنج دره، می توان مدعی شد که این خطَه ی کهنازنخستین زیستگاههای بشر در فلات ایران به شمار میرفته و درطی قرون متمادی به خصوص دردوران باستان به علت شرایط خاص اقل چکیده کاملشهرستان هرسین از توابع استان کرمانشاه(باختران سابق) است. بر اساس شواهد و مدارک باستان شناختی، بویژه وجود تپه ی گنج دره، می توان مدعی شد که این خطَه ی کهنازنخستین زیستگاههای بشر در فلات ایران به شمار میرفته و درطی قرون متمادی به خصوص دردوران باستان به علت شرایط خاص اقلیمی و داشتن خاکهای زراعی مرغوب، آب فراوان و دشتهای وسیع همواره مورد توجه اقوام گوناگون ازجمله قوم لک قرار گرفته است و فرامانروایان سلسلههای مختلف مانند هخامنشیان و ساسانیان به اهمیت این منطقه آگاه بوده اند. با توجه به میراث گرانبهای فرهنگی مادی و معنوی نهفته در خطه ی غرب، و به ویژه شهرستان هرسین، که شامل آثار و ابنیه ی تاریخی، گور دخمه ها و کتیبه ها سنگی و باورداشت های دینی با رنگ و صبغه ی آیین های باستانی رایج در ایران است، پژوهش حاضر بر آن است که با استفاده از روش پژوهش تاریخی مبتنی برتوصیف و تحلیل، تاریخ شهرستان هرسین را در عصر باستان مبتنی بر منابع اصلی و شواهد تاریخی بررسی و معرفی نماید. یافتههای اصلی پژوهش نشان میدهد که هرسین جدا از وضعیت اقلیمی مناسب، از نظر مذهبی نیز از مراکز مهم پرستش آئین مهرپرستی درکنارمذهب زرتشت بوده است که اقدام گئومات مغ در بستن معابد پیروان این دین چنین مسئلهای را به اثبات میرساند. همچنین وجود کتیبه بیستون در حومه این شهر که اقدامات سیاسی داریوش اول را در آغاز سلطنت شرح میدهد، اهمیت والای هرسین را نمایان میسازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
20 - تحلیل و مقایسه محتوای سنگ نوشتههای قبور بهشت زهرای تهران در دو دهه (1384-1374) و (1394-1384) با تاکید بر ارزشهای برجسته
رضا پورناصرانی ندا سلیمانیگورستان ها ازمکان هایی هستندکه می تواند آداب، سنت ها و فرهنگ جوامع را به واسطه نوع عزاداری در مراسم خاکسپاری، شیوه برخورد با پدیده مرگ و هم چنین سنگ نوشته های قبور به تصویر بکشند. بروز و ظهور آداب سوگواری، موسیقی، آواهای عزاداری، شکل ها و محتوای مراسم ها و هم چنین مطالع چکیده کاملگورستان ها ازمکان هایی هستندکه می تواند آداب، سنت ها و فرهنگ جوامع را به واسطه نوع عزاداری در مراسم خاکسپاری، شیوه برخورد با پدیده مرگ و هم چنین سنگ نوشته های قبور به تصویر بکشند. بروز و ظهور آداب سوگواری، موسیقی، آواهای عزاداری، شکل ها و محتوای مراسم ها و هم چنین مطالعه سنگ نوشته ها و اشکال روی قبور می تواند نوع نگرش و ارزش های برجسته جوامع را نمایان نماید. سنگ قبور اجتماع نشانه های تصویری و نوشتاری است. این علائم و نشانه ها با نگاهی به فرهنگ عمومی میتوانند به عنوان پیام هایی برای آیندگان در نظر گرفته شوند. تغییرات مشهود در فرم و نحوه محوطه سازی گورستان ها، ترتیب قرار گیری سنگ مقابر و تندیس ها و سنگ نوشته ها، تصاویر وکتیبه ها، صحنه هایی از فرهنگ عمومی و ارزش های جامعه و حتی از یاد رفتگان را بیان می کنند که می تواند به مرور زمان دستخوش تغییرات گسترده ای قرار گیرد که در این پژوهش مورد بررسی و بازخوانی قرار خواهند گرفت. مکانِ مورد مطالعه ما گورستان بهشت زهرای تهران و انتخاب سنگ قبرهایی است که متعلق به دو دهه اخیر میباشند. بدین ترتیب با عکس برداری از قطعاتِ مورد نظر، به تقسیم بندیِ قبور در نشانه های نوشتاری، تصویری، تاریخ تولد و فوت و دیگر نشانه های حک شده بر سنگ ها پرداختیم و پس از کدگذاری به تجزیه و تحلیل نهایی رسیدیم. بر این اساس سنگِ قبور دهه اول مورد مطالعه (1383-1374) با نگاهی به ارزش های برجسته شده سنتی، ارزش مدارانه و امری اجتماعی از سوی بازماندگان ساخته شده است. حال آن که سنگ قبور دهه دوم (1394-1384) دارای ارزشهای متفاوت تری بوده و گرایش های تجملاتی با نگاهی فردگرایانه تر در آن برجسته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
21 - بررسی مضامین عرفانی کتیبههای مقبرة شیخ صفی (با تکیه بر صفوة الصفا و دیگر متون عرفانی)
سیدهاشم حسینیجریان عرفان، جنبة شاخصی از معنویت اسلام است که در عرصههای گوناگون فرهنگی، هنری، ادبی و... فرصت رشد و نمو یافته است. یکی از بارزترین عرصههای رشد این جریان مربوط به بناهای مذهبی بهویژه مقابر است که پس از مساجد بیشترین و مهمترین حجم بناهای بازمانده از معماری ایران دورا چکیده کاملجریان عرفان، جنبة شاخصی از معنویت اسلام است که در عرصههای گوناگون فرهنگی، هنری، ادبی و... فرصت رشد و نمو یافته است. یکی از بارزترین عرصههای رشد این جریان مربوط به بناهای مذهبی بهویژه مقابر است که پس از مساجد بیشترین و مهمترین حجم بناهای بازمانده از معماری ایران دوران اسلامی را به خود اختصاص داده است. مقابر شیوخ و بزرگان متصوفه گونهای از مقابر دوران اسلامی است که معمولاً بهوسیله مریدان در داخل همان خانقاه شیخ و با خصوصیات ویژهای ساخته شدهاند. موضوع اصلی این تحقیق بررسی و کشف تأثیرات عرفان اسلامی بهطور عام و تصوفِ مکتب شیخ صفی بهطور خاص بر مضامین کتیبههای قرآنی و حدیث مقبرة این عارف و صوفی بزرگ با تکیه بر متون عرفانی بهویژه کتاب صفوةالصفا بهعنوان زندگینامه و مرامنامة عرفانی شیخ صفی است. نکتة اساسی در این راستا اثبات این حقیقت است که اصولِ عرفان و تصوف اسلامی فقط محدود به یک عقیده و طرز خاصی از زندگی نبوده، بلکه بهطور گستردهای در سایر ابعاد زندگی عرفا و متصوفه، از جمله در نحوة تزیین و انتخاب مضامین کتیبههای مقابر آنها نیز مؤثر بوده است. با توجه به یافتههای تحقیق، مضامین کتیبههای قرآنی و حدیث مقبرة شیخ صفیالدین اردبیلی؛ ارتباط مستقیم با مفاهیم عرفان اسلامی و بهویژه آراء و اندیشههای صوفیانة مکتب صفویه دارد که به تفصیل در صفوةالصفا و سایر متون عرفانی تشریح و تفسیر شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
22 - مفهوم دروغ در ایران باستان
شروین وکیلیدر این نوشتار سیر تحول مفهوم دروغ در ایران عصر هخامنشی و چگونگی چفت و بستشدن آن با ساختارهای سیاسی بررسی میشود. تمدن ایرانی نخستین و تنها تمدن عصر پیشامسیحی است که مفهوم دروغ در آن هم طنینی سیاسی دارد و هم به مثابة کلیدواژهای مرکزی در دستگاهی اخلاقی کاربرد یافته است. چکیده کاملدر این نوشتار سیر تحول مفهوم دروغ در ایران عصر هخامنشی و چگونگی چفت و بستشدن آن با ساختارهای سیاسی بررسی میشود. تمدن ایرانی نخستین و تنها تمدن عصر پیشامسیحی است که مفهوم دروغ در آن هم طنینی سیاسی دارد و هم به مثابة کلیدواژهای مرکزی در دستگاهی اخلاقی کاربرد یافته است. چرایی این اهمیت یافتن دروغ در دستگاه نظری ایرانیان باستان پرسش مرکزی این نوشتار است. بحث با واکاوی مفهوم دروغ در گاهان و اوستا آغاز و در ادامه، سیر تکامل مفهوم دروغ در متون اوستایی کهن و متأخر وارسی میشود. آنگاه این مفهوم به طور مقایسهای با متون پارسی باستان به جا مانده از شاهنشاهان هخامنشی مقایسه و به ویژه کاربست مفهوم دروغ در کتیبة بیستون تحلیل میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
23 - بررسی استعارۀ مفهومی «مِی» در ادبیّات مکتبخانهای ایران
نسرین جبار خلجی بناب عزیز حجاجی کهجوق آرش مشفقیچکیده استعاره موضوعی اساسی و بنیادین در مطالعات زبانشناسی شناختی، ابزاری برای تفکّر، درک و شناخت مفاهیم انتزاعی است. از دستاوردهای زبانشناسی شناختی کشف این حقیقت است که زبانها اغلب برای ملموس کردن مفاهیم انتزاعی، از استعاره های مفهومی بهره می برند. استعاره های مفهوم چکیده کاملچکیده استعاره موضوعی اساسی و بنیادین در مطالعات زبانشناسی شناختی، ابزاری برای تفکّر، درک و شناخت مفاهیم انتزاعی است. از دستاوردهای زبانشناسی شناختی کشف این حقیقت است که زبانها اغلب برای ملموس کردن مفاهیم انتزاعی، از استعاره های مفهومی بهره می برند. استعاره های مفهومی به توضیح حوزۀ مقصد که حوزه ای انتزاعی است، از طریق حوزۀ مبدأ که حوزه ای ملموس است، می پردازند. در ادبیّات مکتبخانهای که بخش مهمّی از ادبیّات عامّه را در بر گرفته است، مِی از واژگانی است که قلمرو معنایی گسترده ای داشته و از مِیِ انگوری و عرفانی پیشی می گیرد و مفهومی انتزاعی پیدا می کند. هدف از این پژوهش که به روش مطالعۀ کتابخانهای و بر اساس رویکرد توصیفی – تحلیلی صورت گرفته، شناسایی معانی استعاری و کنایی مِی در ادبیّات مکتبخانهای ایران میباشد. بر این اساس آثار مکتبخانهای منظوم و منثور از نظرگاه استعاری و با بهره گیری از آرای زبانشناسانی چون، جورج لیکاف و مارک جانسون مورد مطالعه قرار گرفته و 19 مورد عبارت استعاری یا نگاشت (انگاره)، درحوزۀ مِی استخراج گردیده است، که عبارتند از: غفران، بیهوشی، مسلمانی، شفا، گلستان دین، صفا، مستی، یاریگر، دوای دل، عشق، کهنه، طهور، رقص و سماع، غارتگر، زایلکنندۀ آدمیّت، هوشیاری، نیرومندی، رسوایی و تقدّس. وجود نوعی وحدت و هماهنگی نسبی در حوزۀ معنایی، مشخّصۀ بارز این انگارههاست و انگارۀ مِی عشق است. گزارۀ بنیادین متن است که ذهنیّت استعاری مِی نوشی را در متون غنایی و عاشقانۀ مکتبخانهای بازتاب داده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
24 - علل برجسته شدن ایزد اَناهیتا در زمان اردشیر دوم هخامنشی (405-359 پ.م)
آتوسا احمدیاین مقاله با در نظر گرفتن چه گونگی آب و هوای فلات ایران و نیز با بررسی کتیبه های دوران هخامنشی و آبان یشت اوستا و همچنین با استناد به نوشته های مورخان یونانی، سعی دارد تا خشک سالی را که محتملاً در زمان اردشیر دوم هخامنشی رخ داده و باعث شده تا ایزد اَناهیتا در آن مقطع از چکیده کاملاین مقاله با در نظر گرفتن چه گونگی آب و هوای فلات ایران و نیز با بررسی کتیبه های دوران هخامنشی و آبان یشت اوستا و همچنین با استناد به نوشته های مورخان یونانی، سعی دارد تا خشک سالی را که محتملاً در زمان اردشیر دوم هخامنشی رخ داده و باعث شده تا ایزد اَناهیتا در آن مقطع از زمان برجسته شود مورد بررسی قرار دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
25 - پژوهشی در تاریخ ادب پارسی
غلامحسین حیدریادب پارسی و وسعت قلمرو آن ایجاب میکند که پژوهشی جامعالاطراف در این زمینه صورت پذیرد. رهتوشة ما در این سفر، سبویی از شبنم اشتیاق است و دفتری از گلبرگ های اوراق. بر سمند خیال مینشینیم و بر فراز درههای ماه و سال پرواز میکنیم، تا صخرههای ابهام را بکاویم و در این قلم چکیده کاملادب پارسی و وسعت قلمرو آن ایجاب میکند که پژوهشی جامعالاطراف در این زمینه صورت پذیرد. رهتوشة ما در این سفر، سبویی از شبنم اشتیاق است و دفتری از گلبرگ های اوراق. بر سمند خیال مینشینیم و بر فراز درههای ماه و سال پرواز میکنیم، تا صخرههای ابهام را بکاویم و در این قلمرو گسترده، در حد توان خویش گامی برنهیم. پرونده مقاله