-
دسترسی آزاد مقاله
1 - ارزیابی ریسک سلامت عناصرکادمیوم، سرب وکروم در گرد و غبار داخل و خارج منازل در مناطق تحت تاثیر ریزگردها در محدوده شرق و جنوب غرب ایران (اهواز، منطقه پارس جنوبی و زابل)
سیدرضا اسود عباس اسماعیلی ساری نادر بهرامی فرزمینه و هدف: آلودگی هوا یکی از مهمترین تهدید های موجود برای سلامت انسان و اکوسیستم هاست. يکي از رايج ترين آلاينده هواي بیرون و داخل منازل، گرد و غبار مي باشد که يك منبع مهم عناصر سمی به ويژه در محيط زيست شهري است. در این مطالعه غلظت عناصر منتخب (کادمیوم، کروم و سرب) و ا چکیده کاملزمینه و هدف: آلودگی هوا یکی از مهمترین تهدید های موجود برای سلامت انسان و اکوسیستم هاست. يکي از رايج ترين آلاينده هواي بیرون و داخل منازل، گرد و غبار مي باشد که يك منبع مهم عناصر سمی به ويژه در محيط زيست شهري است. در این مطالعه غلظت عناصر منتخب (کادمیوم، کروم و سرب) و ارزیابی ریسک سلامت ناشی از آنها در گرد و غبار داخل و بیرون منازل در اهواز، منطقه پارس جنوبی و زابل اندازه گیری شد. روش بررسی: تعداد 100 نمونه گرد و غبار در فصل تابستان سال 96 از داخل و بیرون منازل مناطق مورد مطالعه جمع آوری گردید. نمونه های گرد و غبار با استفاده از روش هضم اسیدی توسط مخلوط اسید های HClO4-HF-HNO3 با نسبت های 1:2:4 هضم شدند و غلظت عناصر با استفاده از دستگاه پلاسمای جفت شده القایی- اسپکترومتر جرمی (7800ICP-MS) اندازه گیری شد. ارزیابی ریسک عناصر منتخب در گرد و غبار نیز با استفاده از دستورالعمل های EPA انجام گردید. یافته ها: نتایج ارزیابی ریسک عناصر مورد مطالعه نشان داد که بالاترین ریسک غیرسرطانی و سرطانی در گرد و غبار بیرون و داخل برای هر دو گروه بزرگسال و کودک مربوط به عنصر کروم و کمترین ریسک سرطانی مربوط به عنصر سرب در افراد بالغ و کودک و کمترین ریسک غیر سرطانی مربوط به عنصر کادمیوم در افراد بالغ و کودک بود. همچنین بررسی ریسک غیر سرطانی و سرطانی ناشی از عناصر منتخب در سه منطقه مورد مطالعه نشان داد که در شهر اهواز ریسک ناشی از این عناصر از دو منطقه دیگر یعنی پارس جنوبی و زابل بیشتر می باشد. بحث و نتیجه گیری: بطور کلی نتایج مربوط به شاخص خطر (HI) و مجموع ریسک سرطانی (TCR) برای عناصر مورد مطالعه، نشان دهنده خطرپذیری بوده و باید تحت شرایط کنترل و نظارت قرار داشته باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - ارزیابی کیفیت آب مخازن چاه نیمة زابل از نقطه نظر شرب و کشاورزی ( با تکیه بر نمودارهای شولر و ویلکوکس)
ایمان همایون نژاد پریا امیریان عیسی پیریزمینه و هدف:مدیریت صحیح منابع آب بواسطه کمبود آن خصوصاً در مناطق شهری که نیاز آبی تعداد زیادی از مردم از منابع آبی محدود و با هزینه زیاد تصفیه سازی تامین می شود، از ضروریات است. مخازن چاه نیمه سه گودال طبیعی بزرگ در جنوب دشت سیستان، واقع در حوالی مصب هیرمند بوده که وسعت چکیده کاملزمینه و هدف:مدیریت صحیح منابع آب بواسطه کمبود آن خصوصاً در مناطق شهری که نیاز آبی تعداد زیادی از مردم از منابع آبی محدود و با هزینه زیاد تصفیه سازی تامین می شود، از ضروریات است. مخازن چاه نیمه سه گودال طبیعی بزرگ در جنوب دشت سیستان، واقع در حوالی مصب هیرمند بوده که وسعتی معادل 50 میلیون متر مربع را اشغال کرده اند. از آب ذخیره شده در این مخازن که با آب باران و آب رودخانه سیستان پر می شوند، جهت آبیاری اراضی دشت سیستان، به ویژه در فصول کم آبی و تامین آب شرب شهرستان های زابل و زاهدان استفاده می شود. با توجه به بهره برداری آب آشامیدنی و کشاورزی از آب مخازن و در راستای ارزیابی کیفیت آب مخازن چاه نیمه به مدت 1 سال مطالعه ای با این هدف در مخازن چاه نیمه انجام پذیرفت. روش بررسی: در این بررسی غلظت کاتیون های Na+ ، Mg2+ ، Ca2+ و آنیون های Cl- ، SO42- و پارامترهای EC ، TDS و TH در 9 ایستگاه واقع در 3 دریاچه مورد نمونه برداری و سنجش قرار گرفت و در نهایت نتایج حاصل از آنالیز نمونه ها بر روی نمودارهای شولر و ویلکوکس منعکس گردید. یافته ها: بررسی ها حاکی از آن است که کیفیت آب مخازن به لحاظ شرب، بر طبق نمودار شولر در طبقه قابل قبول جای دارد و به لحاظ کشاورزی، بر طبق نمودار ویلکوکس در طبقه C3S1 که معرف کیفیت متوسط است، قرار می گیرد. بحث و نتیجه گیری: لذا در صورتی که خاک کشاورزی از نظر بافت سبک باشد، می توان از آب این مخازن جهت کشاورزی استفاده نمود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - برنامه ریزی و طراحی کالبدی فضاهای شهری با تاکید بر مخاطرات طبیعی (مورد مطالعه: شهر زابل)
مهدی مباشری محمودرضا انوری سیدغلامرضا میریامروزه به منظور کاهش آسیبپذیری فضاهای کالبدی شهری در مقابل مخاطرات طبیعی و لزوم اتخاذ صحیح تصمیمها و اجرای عملیات متناسب با آن و همچنین با توجه به پیشرفت دانش و تکنولوژی بشری، برای ارائه تصویری روشن از عواقب ناشی از مخاطرات، ارزیابی میزان طراحی کالبدی فضاهای شهری متناسب چکیده کاملامروزه به منظور کاهش آسیبپذیری فضاهای کالبدی شهری در مقابل مخاطرات طبیعی و لزوم اتخاذ صحیح تصمیمها و اجرای عملیات متناسب با آن و همچنین با توجه به پیشرفت دانش و تکنولوژی بشری، برای ارائه تصویری روشن از عواقب ناشی از مخاطرات، ارزیابی میزان طراحی کالبدی فضاهای شهری متناسب با مخاطرات طبیعی ضروری است. از این رو، هدف پژوهش حاضر، برنامهریزی و طراحی کالبدی فضاهای شهری زابل با تاکید بر مخاطرات طبیعی میباشد. روش تحقیق تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانهای، اسنادی و میدانی میباشد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS و مدل تصمیمگیری WASPAS استفاده شده است. جامعه آماری در پژوهش حاضر شامل دو بخش میباشد.بخش اول مربوط به ساکنین شهر زابل که اساس فرمول کوکران تعداد (385 نفر) به عنوان حجم نمونه تعیین شد،در بخش دوم نیز بر اساس نمونه گیری هدفمند تعداد ۲۰ نفر از افراد متخصص و خبرگان محلی و افراد مطلع و آگاه به عنوان حجم نمونه در این بخش انتخاب گردید. نتایج آزمون تی نشان داد، در تمامی گویهها، میانگینهای به دست آمده پایینتر از حد متوسط عدد ۳ میباشد، که گویای عدم رعایت طراحی کالبدی فضاهای شهر زابل بر اساس مخاطرات طبیعی میباشد. همچنین نتایج آزمون رگرسیون چندگانه خطی نشاندهنده این است که بین طراحی کالبدی فضاهای شهر زابل و مخاطرات طبیعی، در سطح اطمینان بالای ۹۹/۰، رابطه معناداری وجود ندارد. در نهایت نتایج مدل تصمیمگیری WASPAS نشان داد ناحیه دو با وزن به دست آمده ۹۲۳/۳، بیشترین میزان رعایت طراحی کالبدی را بر اساس مخاطرات طبیعی را دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - تبیین و تحلیل تأثیر ترجیحات محلی و جهت گیری هایتعصب قومی – قبیله ای در انتخاب دهیاران(مطالعه موردی: بخش مرکزی و بخش پشت آب شهرستان زابل)
دکتر غریب فاضل نیا مرضیه شوقی مینا امیری نژادچکیده شایسته است که در انتخاب دهیاران صرفاً ملاک ها و معیار های قانونی مد نظر شوراهای اسلامی روستا به عنوان نهاد تصمیم گیر و انتخاب کننده دهیار باشد و ترجیحات محلی و جهت گیری های تعصب قومی – قبیله ای در انتخاب آنها دخالت داده نشود. بر این اساس موضوع کم و کیف انتخ چکیده کاملچکیده شایسته است که در انتخاب دهیاران صرفاً ملاک ها و معیار های قانونی مد نظر شوراهای اسلامی روستا به عنوان نهاد تصمیم گیر و انتخاب کننده دهیار باشد و ترجیحات محلی و جهت گیری های تعصب قومی – قبیله ای در انتخاب آنها دخالت داده نشود. بر این اساس موضوع کم و کیف انتخاب دهیار روستا و اینکه در منطقه مورد مطالعه در انتخاب دهیار چه معیارها و ملاک های ارجحیت داشته و در این خصوص تا چه میزان ترجیحات محلی و گرایشات قومی- قبیله ای دخیل بوده اند، اهمیت و موضوعیت یافته که در دستور کار این تحقیق علمی قرار گرفته است. لذا هدف این پژوهش، تببین و تحلیل تأثیر ترجیحات محلی و جهت گیری های تعصب قومی – قبیله ای در انتخاب دهیاران در مناطق روستایی بخش مرکزی و بخش پشت آب شهرستان زابل است. جامعه آماری این تحقیق24 روستای دارای دهیاری و تعداد 302 نفر از اهالی روستاهای دارای دهیاری بوده، که براساس فرمول کوکران انتخاب شدند. روایی و پایایی گویه های تحقیق نیز با آمار آلبای کرونباخ سنجیده شده است که نتایج آن حاکی از قابلیت اعتماد بالای این گویه ها می باشد. برای تجزیه و تحلیل های آماری داده ها، رتبه بندی و اولویت بندی متغیرهای مؤثر در انتخاب دهیاران در بخش مرکزی و بخش پشت آب، شهرستان زابل، از آزمون Friedman Test و T تک نمونه ای در نرم افزار SPSS16، استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، مهمترین عواملی که بر انتخاب دهیار در منطقه مورد مطالعه تاثیر داشته است، رابطه فامیلی شورا و دهیار و رابطه فامیلی بین مردم روستا بوده است. در واقع عامل طایفه گرایی مهمترین تاثیر را در انتخاب دهیار در این بخش ها ایفا کرده است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - تحلیل اثرات هدفمندسازی یارانه‌ها بر پایداری روستایی (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان زابل)
صادق اصغری لفمجانی مرتضی توکلی غریب فاضل نیا فرشته سرگلزاییچکیده در تعامل یا تقابل مجموعه ای از عوامل اکولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی و کالبدی- فضایی، پایداری یا عدم پایداری روستاها تحقق می‌یابد. در این رویکرد، تبیین وضع موجود جوامع روستایی، ساختار، مشکلات، روند توسعه و به ویژه سطح رفاه ساکنین نواحی روستایی از اهمیت ویژه ای برخورد چکیده کاملچکیده در تعامل یا تقابل مجموعه ای از عوامل اکولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی و کالبدی- فضایی، پایداری یا عدم پایداری روستاها تحقق می‌یابد. در این رویکرد، تبیین وضع موجود جوامع روستایی، ساختار، مشکلات، روند توسعه و به ویژه سطح رفاه ساکنین نواحی روستایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بدین ترتیب درک و شناسایی وضع موجود و شرایط حاکم بر نظام های محلی، منطقه ای و ملی و آگاهی از وضعیت پایداری جـوامع روسـتایی، اعتبار ویژه ای را در تصمیم گیری ها داراست. از این رو، این موضوع که چه عواملی در پایـداری روستاها تاثیر گذار می‌باشند، همواره مطرح بوده است. تحقیق حاضر به منظور بررسی اثرات هدفمندسازی یارانه‌هابر پایداری روسـتاهایبخش مرکـزی شهرستان زابل صورت گرفته است. روش به کار رفته در این تحقیق، ترکیبـی از روش‌های میــدانی و توصیـفی –تحلیلی می باشد. روستاهای نمونه، شامل 52 روستای بخش مرکزی شهرستان زابل می باشد که با توجه به تعداد خانوارهای ساکن در این روستاها و استفاده از فرمول کوکران، تعداد 254 نفر از سرپرستان خانواری ساکن در این روستاها برای تکمیل پرسشنامه‌ها تعیین گردید. سهم هر روستا برای تکمیل پرسشنامه‌ها، براساس فراوانی افرادی که در آن روستا مبلغ یارانه مستقیماً به حساب‌شان واریزمی‌شود، در نظر گرفته شده است. در پرسشنامه های خانوار، 33 شاخص مربوط به چهار بعد توسعه پایدار روستایی موردتوجه بوده است. در این پژوهش، با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی(AHP) در نرم افزارهای Expert Choice و ArcGIS و استفاده از تحلیل‌های آماری (در نرم افزارSPSS)، اثرات هدفمندسازی یارانه‌ها بر پایداری روستاهای مورد مطالعه بررسی گردیده است. نتایج این بررسی مؤید آن است که با اجرای طرح هدفمندسازی یارانه ها، میزان پایداری 50 روستا (معادل 96 درصد از روستاهای مورد مطالعه) تضعیف شده استو مشارکت های مردمی نیز در سطح روستاهای مورد مطالعه با اجرای این طرح کاهش یافته است. از این‌رو، با توجه به اثرات منفی طرح هدفمندسازی یارانه‌ها بر وضعیت زندگی خانوارهای روستایی و با عنایت به اینکه خانوارهای ساکن در سطح روستاها، عمدتاً جزء دهک‌های درآمدی پایین جامعه می باشند، لذا افزایش سهم آنها در پرداخت‌های نقدی طرح هدفمندسازی یارانه‌ها بایستی مورد توجه قرار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - بررسی تأثیر ماندگاری شاغلین اداری بر توسعۀ اجتماعی – اقتصادی روستاهای بخش شیب‌آب شهرستان زابل
محمودرضا میرلطفی محمودعلی خسرویچکیده اهمیّت توسعه ی روستایی و نقش حیاتی آن در پیشرفت کشورهای در حال توسعه بر کسی پوشیده نیست، تحقّق این مهم بیش از هر چیز در گرو توسعۀ منابع انسانی از طریق مشارکت اجتماعی- اقتصادی امکان پذیر خواهد بود. هویّت دادن به افراد شاغل اداری، استقلال بخشیدن به آنان و فراهم کر چکیده کاملچکیده اهمیّت توسعه ی روستایی و نقش حیاتی آن در پیشرفت کشورهای در حال توسعه بر کسی پوشیده نیست، تحقّق این مهم بیش از هر چیز در گرو توسعۀ منابع انسانی از طریق مشارکت اجتماعی- اقتصادی امکان پذیر خواهد بود. هویّت دادن به افراد شاغل اداری، استقلال بخشیدن به آنان و فراهم کردن زمینه ی مشارکت فعال آن ها در امور مختلف، عامل مهمّی در انگیزش بیشتر این سرمایه های انسانی در توسعه ی روستاها است. شواهد موجود نشان می دهد که افراد شاغل اداری ماندگار در روستاها، به عنوان نخبگان جامعه ی روستایی، طی دهه های گذشته در عرصه های اجتماعی- اقتصادی جامعۀ روستایی، فعالیت های چشمگیری داشته اند، که اغلب از دید برنامه ریزان و پژوهشگران روستایی دور مانده است. با این دیدگاه، پژوهش حاضر به بررسی تأثیر ماندگاری شاغلین اداری روستایی بر توسعۀ اجتماعی - اقتصادی روستاها با روش توصیفی- تحلیلی در بخش شیب آب زابل می پردازد. جمع آوری داده ها از طریق مطالعات کتابخانه ای و تکمیل پرسش نامه از شاغلین اداری ماندگار و غیرماندگار در سه طبقه از روستاهای جامعه نمونه انجام شده است. برای آزمون فرضیات از آزمون مان - ویتنی و کروسکال – والیس استفاده شد. یافته ها حاکی از تأیید فرضیات تحقیق می باشد، بنابراین، ماندگاری شاغلین اداری بر توسعه اجتماعی و اقتصادی روستاها مؤثر است. لذا پیشنهاد می گردد: در استخدام شاغلین اداری روستاها، تحصیل کرده های هر روستا در اولویت قرار گیرند. برای کارآفرینی شاغلین اداری ماندگار در روستاها، تسهیلات و پشتیبانی های مالی و نهادی لازم انجام شود. در بررسی و شناخت نیازهای روستاها جهت برنامه ریزی برای توسعه روستاها از ظرفیت های علمی و تجربی شاغلین اداری ماندگار در روستاها استفاده گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - مقایسه تطبیقی و تحلیلی جغرافیای جمعیت ناحیه شهری زابل
ژیلا سجادی محمدصادق افراسیابی امیر اشنوییاز اساسی ترین متغیرهای بنیادی در برنامه ریزی های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در هر مکانی جمعیت می باشد. جمعیت و تحلیل ویژگی های آن رکن اصلی تمامی برنامه ریزی ها در سطوح مختلف منطقه ای، ملی، ناحیه ای و محلی است. آگاهی از کم وکیف وضعیت ویژگی های جمعیت شناختی کشور در ت چکیده کاملاز اساسی ترین متغیرهای بنیادی در برنامه ریزی های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در هر مکانی جمعیت می باشد. جمعیت و تحلیل ویژگی های آن رکن اصلی تمامی برنامه ریزی ها در سطوح مختلف منطقه ای، ملی، ناحیه ای و محلی است. آگاهی از کم وکیف وضعیت ویژگی های جمعیت شناختی کشور در تدوین برنامه های توسعه ای یکی از فاکتورهای لازم و ضروری محسوب می شود. بر این اساس آگاهی و شناخت وضعیت جمعیت و ویژگی های جمعیت شناختی مناطق شهری کشور نیز به منظور تدوین برنامه های توسعه همه جانبۀ نواحی شهری بویژه نواحی غیر برخوردار و مرزی ضرورتی اجتناب ناپذیر است. امروزه در همۀ کشور ها و جوامع جهت برنامه ریزی بهتر و اجرای سیاست های خود، به آگاهی از جمعیت و ویژگی های آن به عنوان یک اصل مهم به آن می پردازند که سرشماری و آمارگیری لازمۀ این امر مهم می باشد به همین منظور تقریباً همه جوامع و کشور ها طی یک زمان بندی مشخص اقدام به سرشماری از جمعیت خود می نمایند. کشور ایران نیز بنا به ضرورت از این قاعده مستثنی نیست. سرشماری نفوس و مسکن در کشور ایران هر ده سال یک بار در گذشته و هر پنج سال در حال حاضر صورت می گیرد. قاعدتاً در طی هر دوره شاخص ها و ویژگی های کمی و کیفی جمعیت کل کشور و همچنین مناطق شهری و هم مناطق روستایی دچار تغییرات خواهد شد که لازم است روندهای کمی وکیفی این تغییرات مورد بررسی و تحلیل آماری قرار بگیرد. این مقاله با درک اهمیت این موضوع به بررسی و تحلیل آماری مهمترین ویژگی های جمعیت شناختی در ناحیه شهری زابل طی دورۀ ده سالۀ 1375- 85 می پردازد. انتظار می رود نتایج این تحلیل آماری، اطلاعات لازم را جهت تصمیم سازی های واقعی تر جهت رشد و توسعۀ مناطق مرزی بویژه ناحیه شهری زابل را فراهم آورد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - بررسی میزان شیوع انگل‌های خونی در شتران شهرستان زابل در سال 1387
شاهرخ رنجبر بهادری علی افشاری مقدمبا توجه به اینکه پرورش شتر در نواحی وسیعی از ایران رایج می باشد و حیوان فوق در انتقال برخی از بیماری های مشترک به سایر نشخوارکنندگان و همچنین انسان دارای اهمیت می باشد، ضرورت مطالعه حاضر احساس می گردید. در این بررسی، علاوه بر آلودگی به انگل های خونی در شترهای شهرستان زا چکیده کاملبا توجه به اینکه پرورش شتر در نواحی وسیعی از ایران رایج می باشد و حیوان فوق در انتقال برخی از بیماری های مشترک به سایر نشخوارکنندگان و همچنین انسان دارای اهمیت می باشد، ضرورت مطالعه حاضر احساس می گردید. در این بررسی، علاوه بر آلودگی به انگل های خونی در شترهای شهرستان زابل، ارتباط میان آلودگی و عواملی نظیر سن، جنسیت و محل نگه داری شترهای مورد مطالعه از نظر جغرافیایی نیز مورد توجه قرار گرفته است. بدین منظور 113 نمونه خونی از نقاط مختلف شهرستان زابل تهیه و جهت بررسی به آزمایشگاه انگل شناسی دانشکده دامپزشکی منتقل گردید. نتایج نشان داد که 09/30% از شترهای مورد مطالعه، مبتلا به انگل های خونی می باشند که در این بین آلودگی به تریپانوزوما اوانسی با 47/19% بیشترین میزان بود و پس از آن به ترتیب، آلودگی به گونه های تیلریادر20/6%، آلودگی به انواع گونه های بابزیا در 54/3% و ابتلا به میکروفیلر خونی در 88/0% موارد مشاهده گردید. در بررسی آماری انجام شده ارتباط معنی داری بین آلودگی و متغیرهای سنو جنسیت مشاهده نشد. بنابراین با توجه به حضور انگل های خونی در شترهای منطقه و همچنین اهمیت بندپایان در انتقال آنها، می توان جهت کنترل آلودگی های فوق علاوه بر درمان دام های مشکوک به آلودگی، به مبارزه با این بندپایان نیز اقدام نمود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - تحلیلی بر روند تغییرات کاربری اراضی و فرصت‌ها و موانع پیشرفت و رشد شهری(مطالعه موردی: شهر زابل)
محسن احد نژاد روشتی اشرف عظیم زاده ایرانی سعید نجفیهدف اصلی این تحقیق تحلیلی برروند تغییرات کاربری اراضی و ارزیابی فرصت‌ها و موانع پیشرفت و رشدشهر زابل می باشد.بدین منظور تصاویر ETM، TIRS و OLI ماهواره لندست5، 7 و 8 در بازه زمانی 1394-1365 انتخاب گردید.سپس شاخص ها در دوگروه عوامل داخلی و خارجی طبق نظرکارشناسان دلفی استخ چکیده کاملهدف اصلی این تحقیق تحلیلی برروند تغییرات کاربری اراضی و ارزیابی فرصت‌ها و موانع پیشرفت و رشدشهر زابل می باشد.بدین منظور تصاویر ETM، TIRS و OLI ماهواره لندست5، 7 و 8 در بازه زمانی 1394-1365 انتخاب گردید.سپس شاخص ها در دوگروه عوامل داخلی و خارجی طبق نظرکارشناسان دلفی استخراج گردید.نتایج نشان داد که در شهر زابل بیشترین تغییرات کاربری اراضی؛در بخش اراضی کشاورزی به اراضی ساخته شده به خاطر افزایش جمعیت و نیاز به مسکن و سایر کاربری های مورد نیاز شهری صورت گرفته است.به طوری که در طی 29 سال مورد مطالعه،اراضی ساخته شده از 2578.10 هکتار درسال 1365 به 3419.92 هکتار درسال 1394رسیده است.همچنین نتایج حاصل از مدل هلدرن درشهر زابل نشان داد که درفاصله ی سال های 1365- 1394 حدود 85 درصد از رشد فیزیکی شهر،مربوط به رشد جمعیت و 15 درصد رشد،مربوط به رشد افقی و اسپرال شهر بوده است که به کاهش تراکم ناخالص جمعیت و افزایش سرانه ی ناخالص زمین شهری منجر شده است.شهر زابل از نظر عوامل داخلی وخارجی دچار ضعف بوده اما شدت آن درعوامل خارجی بیشتر بوده،اما با توجه به تهدیدهای جدی،شهر زابل با ضعف روبه رو بوده و نوع استراتژی آن از نوع تدافعی نیز حاصل شده است.بدین ترتیب می توان گفت توسعه شهر زابل طی سالهای 1394-1365 نامتوازن بوده که نشانگر تغییرات بی رویه اراضی کشاورزی به ساخته شده که نیازمند هدایت،رشد و توسعه شهر با برنامه های مطلوب است.به عبارتی درکنار تامین احتیاجات مسکن و سایر خدمات مورد نیاز شهرها از ساخت و سازهای بی رویه جلوگیری کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - بررسی و اولویت¬سنجی مخاطرات محیط طبیعی شهر زابل
اکبر کیانی غریب فاضل نیا بیت الله رضاییچکیده امروزه با وجود پیشرفت فن‌آوری‌های نوین، مخاطرات محیط طبیعی در بسیاری از شهرهای دنیا هنوز حادثه‌ساز و بحران‌زا است. چنانچه به طور علمی هدف و اولویت مدیریت امور اجرایی در جهت کاهش مخاطرات طبیعی تعیین و مشخص گردد، گام‌های موفق در برنامهریزی مدیریت بحران نواحی شهری چکیده کاملچکیده امروزه با وجود پیشرفت فن‌آوری‌های نوین، مخاطرات محیط طبیعی در بسیاری از شهرهای دنیا هنوز حادثه‌ساز و بحران‌زا است. چنانچه به طور علمی هدف و اولویت مدیریت امور اجرایی در جهت کاهش مخاطرات طبیعی تعیین و مشخص گردد، گام‌های موفق در برنامهریزی مدیریت بحران نواحی شهری تحقق بیشتری خواهد یافت. بر این اساس، هدف تحقیق حاضر، شناخت، بررسی و الویت سنجی مخاطرات محیط طبیعی در شهر زابل می‌باشد. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر مطالعات اسنادی و بررسی‌های میدانی است. در تحقیق حاضر ضمن طرح مخاطرات طبیعی موجود در منطقه سیستان به طور جزئی‌تر اثرات مخاطرات طبیعی بر شهر زابل بررسی شده است. داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز با توجه به تجربیات بومی از طریق پرسشنامه‌ها استخراج گردیده و بر اساس اولویت‌های شهروندان راهبردهای عمده تعیین و مشخص شدند. از مدل Topsis برای تعیین اولویت‌ها استفاده شده است، نتایج تحقیق نشان میدهد؛ در منطقه سیستان عمده‌ترین مخاطرات طبیعی به ترتیب اولویت خشکسالی، طوفان، سیل و ماسه‌های روان می‌باشند، مطابق محاسبات انجام شده در مدل Topsis، خشکسالی با 0.909 درصد به عنوان رایج‌ترین مخاطرات طبیعی برای شهر زابل است، همچنین تجربیات شهروندان بومی نشان میدهد در صورت وقوع خشکسالی، مخاطرات طوفان و ماسه‌های روان تشدید می‌گردد، در این راستا، راهکارها و پیشنهادهایی ارایه گردیده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - بررسی چالش‌های حضور روستاییان در نواحی حاشیه‌ای شهری از دیدگاه شهروندان (مطالعه موردی: شهرستان زابل)
حمید حیدری مکرر صادق اصغری لفمجانی حمیدرضا نسیمی مهرداد رشیدفردر ایران شهرنشینی با روندی سریع و شتابان همراه بوده است، حضور مهاجران روستایی در شهر زابل، به‌عنوان بزرگ‌ترین شهر در منطقه سیستان، جهت رفع مشکلات زندگی، فرار از تنگناهای اقتصادی و کمبودهای خدماتی، مسائل و معضلات عدیده‌ای را در زمینه‌های مختلف برای شهروندان به همراه داشت چکیده کاملدر ایران شهرنشینی با روندی سریع و شتابان همراه بوده است، حضور مهاجران روستایی در شهر زابل، به‌عنوان بزرگ‌ترین شهر در منطقه سیستان، جهت رفع مشکلات زندگی، فرار از تنگناهای اقتصادی و کمبودهای خدماتی، مسائل و معضلات عدیده‌ای را در زمینه‌های مختلف برای شهروندان به همراه داشته است. آنچه در این روند حرکتی هدف اصلی پژوهش حاضر میباشد، بررسی برخی از چالش‌های ناشی از این جریان در نواحی حاشیه‌ای شهر زابل است. با توجه به اهمیت مسئله، روش‌شناسی تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی – تحلیلی مبتنی بر پیمایش میباشد. جامعه‌ی آماری تحقیق حاضر شهروندان شهر زابل است و حجم نمونه با بهره‌گیری از فرمول کوکران، ۳۸۳ نفر معین گردید. تجزیه‌وتحلیل اطلاعات، با استفاده از نرم‌افزارهای Spss،Expert Choice & Excel انجام پذیرفت. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که وضعیت کیفیت زندگی شهروندان بعد از مهاجرت روستاییان به شهر کاهش یافته است. با توجه به مثبت شدن آماره T در تمام شاخص ها استنتاج می شود مقدار میانگین شاخصها از مقدار حد متوسط بیشتر بوده و سطوح چالش در شاخص‌های مدنظر زیاد و خیلی زیاد میباشد. همچنین در تمامی مؤلفه‌ها، دیدگاه زنان و مردان از چالش ها متفاوت بوده است و بیشترین درصد همبستگی )555/0 (r = میان مؤلفه‌ی تحولات رفتاری و سبک زندگی و محدودیت‌های اشتغال در سطح اطمینان۹۵% است. لذا پیشنهاد می شود با برنامه ریزی جهت رفع چالش های مهم در شهر و ایجاد نهادی برای سازمان‌دهی جریان‌های مهاجرتی از این چالش ها کاست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - کاربرد منطق فازی و الگوریتم جست‌وجوی ممنوعه (TS) در زمینه حل مسئله هاب به‌منظور مکان‌یابی بازارهای روز
غلامعلی خمر زهرا سیدی فاطمه وظیفه جوانتخاب نقاط مستعد به‌منظور ایجاد بازارهای روز محله، به‌عنوان واحدی خدماتی، یکی از وظایف خطیر برنامه‌ریزان شهری در زمینه علوم مکان‌یابی هست، که از سویی با تسهیل دسترسی‌های شهری و از سوی دیگر با کنترل ترافیک شهری ارتباط دارد. هدف پژوهش حاضر مکان‌یابی بازارهای روز محله در چکیده کاملانتخاب نقاط مستعد به‌منظور ایجاد بازارهای روز محله، به‌عنوان واحدی خدماتی، یکی از وظایف خطیر برنامه‌ریزان شهری در زمینه علوم مکان‌یابی هست، که از سویی با تسهیل دسترسی‌های شهری و از سوی دیگر با کنترل ترافیک شهری ارتباط دارد. هدف پژوهش حاضر مکان‌یابی بازارهای روز محله در شهر زابل در راستای توزیع مناسب بازارهای روز به‌منظور تسهیل دسترسی و بهبود تقاضای سفر درون‌شهری میباشد. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی است. در این تحقیق در مرحله نخست کار، اقدام به شناسایی و بررسی عوامل مثبت و منفی مؤثر بر مکان‌یابی پرداخته شد. سپس از طی کردن مراحل جمع‌آوری داده‌ها، تهیه لایه اطلاعاتی، طبقه‌بندی و ارزش‌گذاری درونی لایه‌ها و وزن‌دهی و همپوشانی لایه‌های اطلاعاتی با استفاده از افزونه الحاقی منطق فازی در محیط GIS شده و به اولویت‌بندی زمین‌های شهر زابل برای ایجاد بازارهای روز محله پرداخته شد و در نهایت 6 نقطه مساعد به‌منظور مکان‌یابی بازارهای روز شناسایی شد. در ادامه با توجه به ویژگی‌های مربوط به هرکدام از نقاط انتخابی و محاسبه میزان دسترسی هرکدام از محله های چهل‌گانه شهر زابل نسبت به این نقاط از الگوریتم جست‌وجوی ممنوعه در زمینه حل مسئله مکان یابی هاب استفاده نمودیم. در نتیجه نرم‌افزار با تکرار 100 و با وزن نهایی 531 و در بازه زمانی 11 ثانیه بهترین جواب ممکن را ارائه کرد. یافته های الگوریتم حاکی از آن است که به ترتیب نقاط 1،2، 4 و 5 مناسب‌ترین نقاط به‌منظور مکان‌یابی بازارهای روز میباشد. نقاط 3 و 6 نسبت به نقاط انتخابی نرم‌افزار، به علت محدودیت‌هایی مانند شکل پراکنش محلات شهر، تراکم کم تر جمعیت و دسترسی‌های محدودتر در مجموعه انتخابی قرار نگرفت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - اولویت بندی تعیین راهبردهای توسعه فضای عمومی شهر زابل (مدل فرآیند تحلیل شبکه)
اکبر کیانی فرضعلی سالاری سردری مریم حاتمی سمیه تیموریاولویت سنجی مسائل فضاهای عمومی در شهرها، می باید مبتنی بر نظریات نوین مشارکت مردمی، کارشناسان مرتبط با امور شهری و استفاده از روش های علمی مناسب و کارآمد باشد. از آنجا که دیدگاههای مختلفی در سطح شهر پیرامون مسائل و اولویت های شهری وجود دارد و اتخاذ تصمیمات می بایست همگر چکیده کاملاولویت سنجی مسائل فضاهای عمومی در شهرها، می باید مبتنی بر نظریات نوین مشارکت مردمی، کارشناسان مرتبط با امور شهری و استفاده از روش های علمی مناسب و کارآمد باشد. از آنجا که دیدگاههای مختلفی در سطح شهر پیرامون مسائل و اولویت های شهری وجود دارد و اتخاذ تصمیمات می بایست همگرا و در راستای پوشش همه جانبه اولویت ها باشد، بنابراین هدف مقاله ی حاضر، اولویت سنجی راهبردهای توسعه فضاهای عمومی شهر زابل است. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر مطالعات اسنادی، کتابخانه ای و بررسی های میدانی می باشد. با توجه به ویژگی های مدل فرآیند تحلیل شبکه(ANP) و ویژگی مسائل شهر زابل، داده ها و اطلاعات اولیه طبقه بندی و به تبع آن مدل مفهومی ANP تهیه گردید. مدل ANP مبتنی بر فضاهای عمومی شهر زابل شامل 6 خوشه (معیار/گروه) و 22 گزینه (نود/زیرگروه) با استفاده از نرم افزار Super Decisions تولید شد. نتایج تحقیق نشان می دهد، بیش ترین و بالاترین اولویت جهت توجه به مسائل فضاهای عمومی شهر زابل مربوط به نودهای "محلات حاشیه شهر که بعد از سال 1380" شکل گرفته و توسعه یافته اند (با امتیاز نرمال شده 0.795 در خوشه موقعیت مکانی و زمانی)، "دسترسی فیزیکی" با امتیاز نرمال شده 0.496در خوشه دسترسی به فضای عمومی، گزینه "کوچه ها و خیابان ها" با امتیاز نرمال شده 0.377 (با اختلاف بسیار کمی بالاتر از نود بازار مرکزی 0.375) در خوشه فضاهای عمومی داخلی شهر، "چشم انداز کلی فضای طبیعی شهر" با امتیاز نرمال شده 0.837 در خوشه مطلوبیت فضای طبیعی، نود " چشم اندازها و نمادهای ورودی های شهر" با امتیاز نرمال شده 0.642 در خوشه فضاهای عمومی پیرامون شهر و نود "ایجاد تعلق مکانی فضایی" با امتیاز نرمال شده 0.485 در خوشه مطلوبیت فضای طبیعی در خوشه های شش گانه دارای رتبه و امتیاز بیش تری نسبت به سایر گزینه ها در هر خوشه بوده است. بر این اساس با مقایسه نتایج خوشه ها و گره ها (نودها) در خوشه مطلوبیت فضای طبیعی "چشم انداز کلی فضای طبیعی شهر"، در خوشه موقعیت مکانی و زمانی" محلات حاشیه شهر که بعد از سال 1380" شکل گرفته و توسعه یافته اند و در فضاهای عمومی پیرامون شهر چشم اندازها و نمادهای ورودی های شهر برای تعیین راهبردهای توسعه ی فضاهای عمومی شهر زابل در اولویت قرار گرفتند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
14 - برنامه ریزی و طراحی کالبدی فضاهای شهری با تاکید بر مخاطرات طبیعی (مورد مطالعه: شهر زابل)
مهدی مباشری محمودرضا انوری سیدغلامرضا میریامروزه به منظور کاهش آسیبپذیری فضاهای کالبدی شهری در مقابل مخاطرات طبیعی و لزوم اتخاذ صحیح تصمیمها و اجرای عملیات متناسب با آن و همچنین با توجه به پیشرفت دانش و تکنولوژی بشری، برای ارائه تصویری روشن از عواقب ناشی از مخاطرات، ارزیابی میزان طراحی کالبدی فضاهای شهری متناسب چکیده کاملامروزه به منظور کاهش آسیبپذیری فضاهای کالبدی شهری در مقابل مخاطرات طبیعی و لزوم اتخاذ صحیح تصمیمها و اجرای عملیات متناسب با آن و همچنین با توجه به پیشرفت دانش و تکنولوژی بشری، برای ارائه تصویری روشن از عواقب ناشی از مخاطرات، ارزیابی میزان طراحی کالبدی فضاهای شهری متناسب با مخاطرات طبیعی ضروری است. از این رو، هدف پژوهش حاضر، برنامهریزی و طراحی کالبدی فضاهای شهری زابل با تاکید بر مخاطرات طبیعی میباشد. روش تحقیق تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانهای، اسنادی و میدانی میباشد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS و مدل تصمیمگیری WASPAS استفاده شده است. جامعه آماری در پژوهش حاضر شامل دو بخش میباشد.بخش اول مربوط به ساکنین شهر زابل که اساس فرمول کوکران تعداد (385 نفر) به عنوان حجم نمونه تعیین شد،در بخش دوم نیز بر اساس نمونه گیری هدفمند تعداد ۲۰ نفر از افراد متخصص و خبرگان محلی و افراد مطلع و آگاه به عنوان حجم نمونه در این بخش انتخاب گردید. نتایج آزمون تی نشان داد، در تمامی گویهها، میانگینهای به دست آمده پایینتر از حد متوسط عدد ۳ میباشد، که گویای عدم رعایت طراحی کالبدی فضاهای شهر زابل بر اساس مخاطرات طبیعی میباشد. همچنین نتایج آزمون رگرسیون چندگانه خطی نشاندهنده این است که بین طراحی کالبدی فضاهای شهر زابل و مخاطرات طبیعی، در سطح اطمینان بالای ۹۹/۰، رابطه معناداری وجود ندارد. در نهایت نتایج مدل تصمیمگیری WASPAS نشان داد ناحیه دو با وزن به دست آمده ۹۲۳/۳، بیشترین میزان رعایت طراحی کالبدی را بر اساس مخاطرات طبیعی را دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
15 - تبیین و تحلیل تأثیر ترجیحات محلی و جهت گیری هایتعصب قومی – قبیله ای در انتخاب دهیاران(مطالعه موردی: بخش مرکزی و بخش پشت آب شهرستان زابل)
دکتر غریب فاضل نیا مرضیه شوقی مینا امیری نژادچکیده شایسته است که در انتخاب دهیاران صرفاً ملاک ها و معیار های قانونی مد نظر شوراهای اسلامی روستا به عنوان نهاد تصمیم گیر و انتخاب کننده دهیار باشد و ترجیحات محلی و جهت گیری های تعصب قومی – قبیله ای در انتخاب آنها دخالت داده نشود. بر این اساس موضوع کم و کیف انتخ چکیده کاملچکیده شایسته است که در انتخاب دهیاران صرفاً ملاک ها و معیار های قانونی مد نظر شوراهای اسلامی روستا به عنوان نهاد تصمیم گیر و انتخاب کننده دهیار باشد و ترجیحات محلی و جهت گیری های تعصب قومی – قبیله ای در انتخاب آنها دخالت داده نشود. بر این اساس موضوع کم و کیف انتخاب دهیار روستا و اینکه در منطقه مورد مطالعه در انتخاب دهیار چه معیارها و ملاک های ارجحیت داشته و در این خصوص تا چه میزان ترجیحات محلی و گرایشات قومی- قبیله ای دخیل بوده اند، اهمیت و موضوعیت یافته که در دستور کار این تحقیق علمی قرار گرفته است. لذا هدف این پژوهش، تببین و تحلیل تأثیر ترجیحات محلی و جهت گیری های تعصب قومی – قبیله ای در انتخاب دهیاران در مناطق روستایی بخش مرکزی و بخش پشت آب شهرستان زابل است. جامعه آماری این تحقیق24 روستای دارای دهیاری و تعداد 302 نفر از اهالی روستاهای دارای دهیاری بوده، که براساس فرمول کوکران انتخاب شدند. روایی و پایایی گویه های تحقیق نیز با آمار آلبای کرونباخ سنجیده شده است که نتایج آن حاکی از قابلیت اعتماد بالای این گویه ها می باشد. برای تجزیه و تحلیل های آماری داده ها، رتبه بندی و اولویت بندی متغیرهای مؤثر در انتخاب دهیاران در بخش مرکزی و بخش پشت آب، شهرستان زابل، از آزمون Friedman Test و T تک نمونه ای در نرم افزار SPSS16، استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، مهمترین عواملی که بر انتخاب دهیار در منطقه مورد مطالعه تاثیر داشته است، رابطه فامیلی شورا و دهیار و رابطه فامیلی بین مردم روستا بوده است. در واقع عامل طایفه گرایی مهمترین تاثیر را در انتخاب دهیار در این بخش ها ایفا کرده است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
16 - تحلیل اثرات هدفمندسازی یارانه‌ها بر پایداری روستایی (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان زابل)
صادق اصغری لفمجانی مرتضی توکلی غریب فاضل نیا فرشته سرگلزاییچکیده در تعامل یا تقابل مجموعه ای از عوامل اکولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی و کالبدی- فضایی، پایداری یا عدم پایداری روستاها تحقق می‌یابد. در این رویکرد، تبیین وضع موجود جوامع روستایی، ساختار، مشکلات، روند توسعه و به ویژه سطح رفاه ساکنین نواحی روستایی از اهمیت ویژه ای برخورد چکیده کاملچکیده در تعامل یا تقابل مجموعه ای از عوامل اکولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی و کالبدی- فضایی، پایداری یا عدم پایداری روستاها تحقق می‌یابد. در این رویکرد، تبیین وضع موجود جوامع روستایی، ساختار، مشکلات، روند توسعه و به ویژه سطح رفاه ساکنین نواحی روستایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بدین ترتیب درک و شناسایی وضع موجود و شرایط حاکم بر نظام های محلی، منطقه ای و ملی و آگاهی از وضعیت پایداری جـوامع روسـتایی، اعتبار ویژه ای را در تصمیم گیری ها داراست. از این رو، این موضوع که چه عواملی در پایـداری روستاها تاثیر گذار می‌باشند، همواره مطرح بوده است. تحقیق حاضر به منظور بررسی اثرات هدفمندسازی یارانه‌هابر پایداری روسـتاهایبخش مرکـزی شهرستان زابل صورت گرفته است. روش به کار رفته در این تحقیق، ترکیبـی از روش‌های میــدانی و توصیـفی –تحلیلی می باشد. روستاهای نمونه، شامل 52 روستای بخش مرکزی شهرستان زابل می باشد که با توجه به تعداد خانوارهای ساکن در این روستاها و استفاده از فرمول کوکران، تعداد 254 نفر از سرپرستان خانواری ساکن در این روستاها برای تکمیل پرسشنامه‌ها تعیین گردید. سهم هر روستا برای تکمیل پرسشنامه‌ها، براساس فراوانی افرادی که در آن روستا مبلغ یارانه مستقیماً به حساب‌شان واریزمی‌شود، در نظر گرفته شده است. در پرسشنامه های خانوار، 33 شاخص مربوط به چهار بعد توسعه پایدار روستایی موردتوجه بوده است. در این پژوهش، با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی(AHP) در نرم افزارهای Expert Choice و ArcGIS و استفاده از تحلیل‌های آماری (در نرم افزارSPSS)، اثرات هدفمندسازی یارانه‌ها بر پایداری روستاهای مورد مطالعه بررسی گردیده است. نتایج این بررسی مؤید آن است که با اجرای طرح هدفمندسازی یارانه ها، میزان پایداری 50 روستا (معادل 96 درصد از روستاهای مورد مطالعه) تضعیف شده استو مشارکت های مردمی نیز در سطح روستاهای مورد مطالعه با اجرای این طرح کاهش یافته است. از این‌رو، با توجه به اثرات منفی طرح هدفمندسازی یارانه‌ها بر وضعیت زندگی خانوارهای روستایی و با عنایت به اینکه خانوارهای ساکن در سطح روستاها، عمدتاً جزء دهک‌های درآمدی پایین جامعه می باشند، لذا افزایش سهم آنها در پرداخت‌های نقدی طرح هدفمندسازی یارانه‌ها بایستی مورد توجه قرار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
17 - بررسی تأثیر ماندگاری شاغلین اداری بر توسعۀ اجتماعی – اقتصادی روستاهای بخش شیب‌آب شهرستان زابل
محمودرضا میرلطفی محمودعلی خسرویچکیده اهمیّت توسعه ی روستایی و نقش حیاتی آن در پیشرفت کشورهای در حال توسعه بر کسی پوشیده نیست، تحقّق این مهم بیش از هر چیز در گرو توسعۀ منابع انسانی از طریق مشارکت اجتماعی- اقتصادی امکان پذیر خواهد بود. هویّت دادن به افراد شاغل اداری، استقلال بخشیدن به آنان و فراهم کر چکیده کاملچکیده اهمیّت توسعه ی روستایی و نقش حیاتی آن در پیشرفت کشورهای در حال توسعه بر کسی پوشیده نیست، تحقّق این مهم بیش از هر چیز در گرو توسعۀ منابع انسانی از طریق مشارکت اجتماعی- اقتصادی امکان پذیر خواهد بود. هویّت دادن به افراد شاغل اداری، استقلال بخشیدن به آنان و فراهم کردن زمینه ی مشارکت فعال آن ها در امور مختلف، عامل مهمّی در انگیزش بیشتر این سرمایه های انسانی در توسعه ی روستاها است. شواهد موجود نشان می دهد که افراد شاغل اداری ماندگار در روستاها، به عنوان نخبگان جامعه ی روستایی، طی دهه های گذشته در عرصه های اجتماعی- اقتصادی جامعۀ روستایی، فعالیت های چشمگیری داشته اند، که اغلب از دید برنامه ریزان و پژوهشگران روستایی دور مانده است. با این دیدگاه، پژوهش حاضر به بررسی تأثیر ماندگاری شاغلین اداری روستایی بر توسعۀ اجتماعی - اقتصادی روستاها با روش توصیفی- تحلیلی در بخش شیب آب زابل می پردازد. جمع آوری داده ها از طریق مطالعات کتابخانه ای و تکمیل پرسش نامه از شاغلین اداری ماندگار و غیرماندگار در سه طبقه از روستاهای جامعه نمونه انجام شده است. برای آزمون فرضیات از آزمون مان - ویتنی و کروسکال – والیس استفاده شد. یافته ها حاکی از تأیید فرضیات تحقیق می باشد، بنابراین، ماندگاری شاغلین اداری بر توسعه اجتماعی و اقتصادی روستاها مؤثر است. لذا پیشنهاد می گردد: در استخدام شاغلین اداری روستاها، تحصیل کرده های هر روستا در اولویت قرار گیرند. برای کارآفرینی شاغلین اداری ماندگار در روستاها، تسهیلات و پشتیبانی های مالی و نهادی لازم انجام شود. در بررسی و شناخت نیازهای روستاها جهت برنامه ریزی برای توسعه روستاها از ظرفیت های علمی و تجربی شاغلین اداری ماندگار در روستاها استفاده گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
18 - سنجش میزان تاب آوری اجتماعی در بافت فرسوده شهرها با رویکرد آینده پژوهی (مطالعه موردی: شهر زابل)
مریم کریمیان بستانی سجاد پودینه مرتضی صادق بختیاری زهرا سرابندیبا گسترش شهرنشینى مباحثى مانند تاب‌آورى شهرى براى پایدار کردن شهرها در مقابل حوادث طبیعى و انسانى مورد توجه قرار گرفته است. وقوع حوادث طبیعی نظیر سیل، زلزله و طوفان اغلب تأثیرات مخربی بر سکونتگاه‌های انسانی مى گذارد و ساختمان ها و زیرساخت ها را ویران و عوارض اجتماعی- اق چکیده کاملبا گسترش شهرنشینى مباحثى مانند تاب‌آورى شهرى براى پایدار کردن شهرها در مقابل حوادث طبیعى و انسانى مورد توجه قرار گرفته است. وقوع حوادث طبیعی نظیر سیل، زلزله و طوفان اغلب تأثیرات مخربی بر سکونتگاه‌های انسانی مى گذارد و ساختمان ها و زیرساخت ها را ویران و عوارض اجتماعی- اقتصادی پردامنه اى بر جوامع تحمیل مى کند. بنابراین، در این پژوهش، به سنجش میزان تاب آوری اجتماعی در بافت فرسوده شهر زابل با رویکرد آینده پژوهی پرداخته شده است. این پژوهش، با استفاده از تکنیک تحلیل اثرات متقاطع و با بهره گیری از نرم افزار سناریو ویزارد به سنجش میزان تاب آوری اجتماعی در بافت فرسوده شهر زابل در افق 1420 پرداخته است. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش توصیفی ـ تحلیلی مبتنی بر رویکرد آینده پژوهی است. جامعه آماری تحقیق، 30 نفر از کارشناسان و متخصصان در زمینه های شهرسازی، مدیریت بحران و آینده پژوهی بوده که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. نتایج نشان می دهد که 15 عامل کلیدی در سنجش تاب آوری اجتماعی شهر زابل نقش دارد که 45 وضعیت احتمالی در آینده برای آنها در نظر گرفته شد و به صورت ماتریس اثرات متقاطع 45×45 طراحی گردید؛ سپس با اخذ نظرات کارشناسان و بر اساس تحلیل های نرم افزار سناریو ویزارد، 6 سناریو قوی استخراج گردید. از میان 6 سناریو قوی، 2 سناریو (سناریوهای 2 و 4) در حالت مطلوب قرار دارند که شرایط ایده آلی را برای تاب آوری اجتماعی در بافت فرسوده شهر زابل نشان میدهد و 4 سناریوی دیگر (سناریوهای 1 و 3 و 5 و 6) در حالت بحرانی قرار دارند که لزوم برنامهریزی جهت مقابله کاهش تاثیرات منفی ناشی از وقوع آنها دیده می‌شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
19 - سنجش عوامل موثر بر تاب‌آوری اقلیمی در شهر زابل
حسنیه سعیدی ملیحه ذاکریانشهر زابل در شمال استان سیستان و بلوچستان از کانون های پرخطر از نظر تغییرات اقلیمی در ایران است. این مسئله، ضرورت پژوهش راجع به تاب آوری اقلیمی را در این شهر مهم و دوچندان نموده است. پژوهش از نوع مطالعات کاربردی بوده و به روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته است. بنابراین، مبتن چکیده کاملشهر زابل در شمال استان سیستان و بلوچستان از کانون های پرخطر از نظر تغییرات اقلیمی در ایران است. این مسئله، ضرورت پژوهش راجع به تاب آوری اقلیمی را در این شهر مهم و دوچندان نموده است. پژوهش از نوع مطالعات کاربردی بوده و به روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته است. بنابراین، مبتنی بر مطالعات اسنادی و بررسی های میدانی است. پرسشنامه، متناسب با موضوع و بر مبنای طیف پنج گزینه ای لیکرت، برای شهروندان شهر زابل با تعداد 314 نفر تنظیم و توزیع شد. از روش های آماری مثل تی تک نمونه ای و مدلسازی معادلات ساختاریAmos استفاده شده است. براساس نتایج به دست آمده مشخص شد که وضعیت شاخص های اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و نهادی در وضعیتی پایین تر از سطح نرمال یا نامطلوب و شاخص محیطی در وضعیت نسبتاً نامطلوب قرار دارد. شاخص کالبدی (10/18-)، اقتصادی (8/53-)، اجتماعی (6/54-) و نهادی (11/17-) و مقدار شاخص محیطی برابر 1/56- به دست آمد. همچنین، بر اساس نتایج عامل محیطی دارای بیشترین تأثیر بر تاب آوری اقلیمی در شهر زابل با ضریب بتا 0/46 در سطح معناداری 0/007 بود. پس از آن، عامل نهادی (0/049 =P، 0/37=β) و عامل اجتماعی با ضریب بتا 0/34 و سطح معناداری 0/005 دارای تاثیر مستقیم و معنادار بر تاب آوری اقلیمی در شهر زابل بودند. هم چنین عامل های کالبدی (0/205 =P، 0/20=β) و اقتصادی (0/461 =P، 0/09=β) فاقد اثر معنادار بودند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
20 - دیپلماسی آب و سکونتگاه‌های شهری (با تأکید بر شهر مرزی زابل و رودخانه مرزی هیرمند)
افشین متقی دستنایی آرش قربانی سپهربسیاری از حوضه‌های رودخانه‌های مرزی در جهان به‌طور همزمان به‌عنوان موتورهای مهم توسعه اقتصادی منطقه، پایگاه‌های مهم منابع امرار معاش و همچنین مکان‌های بحرانی حفاظت از تنوع زیستی شناخته شده‌اند. این مزایا اغلب نقش رقابتی را برای حکومت‌ها ایجاد می‌کند و آنها را به چالش م چکیده کاملبسیاری از حوضه‌های رودخانه‌های مرزی در جهان به‌طور همزمان به‌عنوان موتورهای مهم توسعه اقتصادی منطقه، پایگاه‌های مهم منابع امرار معاش و همچنین مکان‌های بحرانی حفاظت از تنوع زیستی شناخته شده‌اند. این مزایا اغلب نقش رقابتی را برای حکومت‌ها ایجاد می‌کند و آنها را به چالش می‌کشد. با توجه به موقعیت جغرافیایی، استراتژیک ایران و قرارگیری در حوضه‌های آبی مشترک، بکارگیری دیپلماسی آب‌های مرزی و فرامرزی، به‌عنوان ابزاری ضروری برای مدیریت بحران آب و سازگاری با مشکلات ناشی از کم آبی در کشور تلقی می‌شود. بر این مبنا، جهت نگارش پژوهش حاضر از روش توصیفی-تحلیلی بهره گرفته شده است. یافته‌های تحقیق نشان از آن دارد که تنها ابزار جهت به‌سامان کردن اوضاع در شرایط کنونی شهر مرزی زابل استفاده درست از دیپلماسی آب است. نتایج تحقیق نشان میدهد تدوین دیپلماسی آب از سوی جمهوری اسلامی ایران با کشور افغانستان، یکی از الزاماتی است که باید با جدیت در آینده با استفاده از ظرفیت‌های ایجابی و با بهره‌گیری از اصول حقوق بین‌الملل دنبال شود تا وضعیت سکونتگاه شهر مرزی زابل قبل از رسیدن به مرحله بحران با سناریوهای ساده تر و کم هزینه تر حل شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
21 - تحلیلی بر روند شهر نشینی و توسعه فیزیکی شهر زابل
خدارحم بزّیاین مقاله با هدف تحلیل و بررسی روند شهر نشینی و توسعه فیزیکی شهر زابل ، به بررسی دوره های مختلف شهرنشینی اهم از پیدایش وگسترش ، علل و زمینه ها وبستر مساعد ،چگونگی و چرایی این توسعه پرداخته است تا در بعد کاربردی بستر مساعد و مناسبی برای هر گونه برنامه ریزی شهری،تصمیم گیر چکیده کاملاین مقاله با هدف تحلیل و بررسی روند شهر نشینی و توسعه فیزیکی شهر زابل ، به بررسی دوره های مختلف شهرنشینی اهم از پیدایش وگسترش ، علل و زمینه ها وبستر مساعد ،چگونگی و چرایی این توسعه پرداخته است تا در بعد کاربردی بستر مساعد و مناسبی برای هر گونه برنامه ریزی شهری،تصمیم گیری و سیاستگذاری در این شهر و منطقه باشد و برنامه ریزان را چراغ راه مفیدی به حساب آید. روش کار در این پژوهش؛توصیفی – تحلیلی است که با نگاه قیفی به روند شهرنشینی و توجه به گذشته به منظور تصمیم گیری منطقی در حال و با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای و میدانی ،جداول، نقشه ها و نمودار های مورد نیاز به تجزیه و تحلیل مطالب پرداخته است . برخی از مهمترین نتایج این تحقیق عبارتند از: - قدمت طولانی مدت شهر نشینی درمنطقه به قبل ازمیلاد مسیح (3200 سال قبل از میلاد ) باز می گردد. - پیدایش و پویایی شهر زابل ناشی از؛ شرایط منطقه ای (خاک مساعد و آب کافی) و فرامنطقه ای (هیرمند و افغانستان)بوده است. - شهر نشینی در این منطقه از روال منطقی تبدیل روستا به شهر تبعیت می کند (تبدیل روستای حسین آباد به شهر زابل). - بیشترین توسعه و گسترش فیزیکی شهر زابل ناشی از شرایط بوجود آمده پس از انقلاب اسلامی بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
22 - بررسی آثار و پیامدهای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی حضور مهاجرین افغان در شهر زابل
خدارحم بزیحضور حداقل 10 هزار نفر از مهاجرین افغان (سال 1382 ) به مدت بیش از یک ربع قرن در شهر زابل، ما را بر آن داشت تا با توجه به اهمیت موضوع (بعد زمانی، جمعیتی و آثار و تبعات فعلی و آتی ) به تحقیق آن پرداخته تا از این راه، بسیاری از مسایل و مشکلات مبتلا به شهر زابل را که ناشی ا چکیده کاملحضور حداقل 10 هزار نفر از مهاجرین افغان (سال 1382 ) به مدت بیش از یک ربع قرن در شهر زابل، ما را بر آن داشت تا با توجه به اهمیت موضوع (بعد زمانی، جمعیتی و آثار و تبعات فعلی و آتی ) به تحقیق آن پرداخته تا از این راه، بسیاری از مسایل و مشکلات مبتلا به شهر زابل را که ناشی از این پدید ه ی سیاسی اجتماعی بوده، مورد شناسایی قرار داده و جهت حل آن ها راهکارهای لازم ارایه گردد . این تحقیق عمدتاً به صورت مطالعات میدانی و برگرفته از شیو ههای رایج در جغرافیا انجام شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
23 - On the Effect of Social Capital Components on Rural Women’s Quality of Life in Zabol Township, Iran
ولی اله سارانیImprovement of life quality is a general aim of all developmental programs all over the world. So that, It is an important issue that has been studied by socialists and even psychologists. Social capital is the social aspect that consists of trust, a norm for regulating چکیده کاملImprovement of life quality is a general aim of all developmental programs all over the world. So that, It is an important issue that has been studied by socialists and even psychologists. Social capital is the social aspect that consists of trust, a norm for regulating the relation among members, and network, which can increase mental health and can be used as the access to health information; accordingly, it can influence individuals’ quality of life. Thus, the present study attempted to explore the effect of social capital components on rural women’s quality of life in Zabol Township. The statistical population of this study consisted of all rural women (15-64 years old) in the central district of Zabol Township (N=9234). Based on Bartlett (2001)’s sampling table and applying multi-stage cluster sampling method, 209 rural women were chosen for the study. The main instrument used in this study was a questionnaire whose validity was confirmed by the panel of experts and its reliability was established by Cronbach's alpha coefficient. Data were analyzed by SPSS23 software. Result of inter multiple regression analysis revealed that the social capital components were the main predictors of rural women’s quality of life in Zabol Township. The findings of this study have implication for rural development policy makers and planners in order to improve the rural women’s quality of life in the process of rural development. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
24 - Measurement of Technical Efficiency and Production Risk in Zabol Dairy Farms
جواد شهرکی مصیب پهلوانی نسرین اوحدیGiven entrepreneurs’ special role in the economic growth and development, many developed and developing countries are attempting to motivate more number of people who have entrepreneurial characteristics towards entrepreneurship and entrepreneurial activities. The چکیده کاملGiven entrepreneurs’ special role in the economic growth and development, many developed and developing countries are attempting to motivate more number of people who have entrepreneurial characteristics towards entrepreneurship and entrepreneurial activities. The purpose of this research was to study the effectiveness of entrepreneurship training courses in Ilam Province, Iran. In this research a descriptive survey method was used. The statistical population consisted of 830 people that based on Cochran’s formula and by using proportionate stratified random sampling method 130 people were selected as the sample. The research tool was a questionnaire which its validity was confirmed by a panel of experts’ and its reliability was estimated using Cronbach’s alpha as to be 0.83 proving its high reliability. Data were analyzed by SPSS Software Package. It wasfound that participants’inclination towardsself-employment and entrepreneurship was increased after attending the courses. Also, significant differences were observed in participants’ readinessto start a business, their familiarity with entrepreneurship concepts and their ability to make a business plan before and after attending the courses. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
25 - منشاءیابی رسوبات بادی چاه نیمه های زابل
مهدی جدیدالاسلامی Jafar Rahnamarad نصرالله بصیرانیبه منظور کنترل و مبارزه با فرسایش بادی دشت سیستان، با 8117 کیلومتر مربع مساحت و با اقلیم نامساعد و خشک، شناخت منشاء یا مناطق برداشت رسوبات بادی آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این پژوهش شامل جمع آوری اطلاعات محلی از فرسایش، بررسی ژئومورفولوژی عمومی و بادهای منطقه، نمو چکیده کاملبه منظور کنترل و مبارزه با فرسایش بادی دشت سیستان، با 8117 کیلومتر مربع مساحت و با اقلیم نامساعد و خشک، شناخت منشاء یا مناطق برداشت رسوبات بادی آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این پژوهش شامل جمع آوری اطلاعات محلی از فرسایش، بررسی ژئومورفولوژی عمومی و بادهای منطقه، نمونه برداری از رسوبات و تهیه مقاطع نازک برای انجام آزمایشات گرانولومتری، مورفوسکوپی و کانی شناسی، م یباشد. لذا از اهداف مهم این تحقیق، شناخت کانون های بحرانی فرسایش بادی (منشاء یابی)، آسیب پذیری مخازن آبی چاه نیمه ها و شناسایی اثر تخریبی باد در منطقه زابل تعیین شدند. بر اساس نتایج به دست آمده، وقوع خشکسالی در منطقه سیستان و به تبع آن کاهش پوشش گیاهی و خشک شدن دریاچه هامون و همچنین وجود بادهای 120 روزه، شرایط مناسبی جهت فرسایش بادی و وقوع طوفانهای گرد وخاک فراهم آورده اند. منشاء رسوبات موجود در مخازن چاه نیمه بادهای فرساینده منطقه با جهت شمال تا شمال غربی و با زاویه 330 تا 360 درجه ارزیابی شد. مهمترین رخساره های برداشت، اراضی رهاشده، اراضی ماسه-زار و عرصه های شور و پف کرده بستر دریاچه هامون و دشتهای شمالی (در کشور افغانستان) می باشند. طوفانهای شن و ماسه و حرکت تپه های ماسه ای از عوامل تهدید کننده آن منطقه محسوب می شوند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
26 - مقایسه همدیدی وقوع توفان های شدید گردو خاک در فصول بهار و تابستان در شمال استان سیستان و بلوچستان
سمیرا برخوردار محمد مرادی فروزان ارکیانتوفان گرد و خاک از مهم ترین پدیده های اقلیمی شرق کشور ایران است. از آن جایی که نوع خاک منطقه ریز دانه محسوب می‌شود، وزش باد مناسب سبب حرکت این ذرات شده و هنگامی که سرعت باد از آستانه مورد نظر بیشتر شود، بستر مناسبی برای ایجاد توفان خاک و شن فراهم می‌شود. در مطالعه برای چکیده کاملتوفان گرد و خاک از مهم ترین پدیده های اقلیمی شرق کشور ایران است. از آن جایی که نوع خاک منطقه ریز دانه محسوب می‌شود، وزش باد مناسب سبب حرکت این ذرات شده و هنگامی که سرعت باد از آستانه مورد نظر بیشتر شود، بستر مناسبی برای ایجاد توفان خاک و شن فراهم می‌شود. در مطالعه برای بررسی این پدیده، داده‌های ایستگاه هواشناسی همدیدی زابل در دوره آماری 15 ساله 2010-1995 مورد بررسی قرار گرفته است. به منظور تحلیل آماری توفان گرد و خاک دید افقی کمتر از 1000 متر به عنوان شاخص تعریف شد. براساس این تعریف دو مورد از شدیدترین توفان‌های گرد و خاک منطقه در فصل بهار و تابستان انتخاب گردید و با استفاده از داده های همدیدی بایگانی NCEP/NCAR، شرایط همدیدی و دینامیکی حاکم بر توفان های گرد و خاک انتخابی بررسی شد. نتایج نشان داد که در تابستان استقرار سامانه کم فشارگرمایی روی پاکستان و همراهی آن با فرارفت هوای سرد در شمال شرق ایران، سبب به وجود آمدن شیو شدید فشاری مناسب در منطقه می‌شود و شرایط برای ایجاد باد فراتر از آستانه مهیا می‌گردد. در فصل بهار یک سامانه جوی کژفشار با رطوبت کم و فرارفت هوای سرد نسبتا شدید که با جبهه سرد فعال همراهی می کند، سبب افزایش سرعت وزش باد، ایجاد توفان گردوخاک و کاهش دید افقی در منطقه شرق ایران می‌شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
27 - بررسی تأثیر رسانه در افزایش عفو و بخشش مطالعه موردی: خانوادههای شهر زابل
اسحق بامریعفو در اصل به معنای صرف نظر کردن و رها کردن است. در قرآن توجه داده شده است که عفو در شمار ویژگی های مؤمنان پرهیزگار است و اشاره شده است کسانی که بیشتر از خطاهای مردم میگذرند پرهیزگارترند. و از طرف دیگر رسانه میتواند تأثیر زیادی را با برنامههای تبلیغاتی خود در ا چکیده کاملعفو در اصل به معنای صرف نظر کردن و رها کردن است. در قرآن توجه داده شده است که عفو در شمار ویژگی های مؤمنان پرهیزگار است و اشاره شده است کسانی که بیشتر از خطاهای مردم میگذرند پرهیزگارترند. و از طرف دیگر رسانه میتواند تأثیر زیادی را با برنامههای تبلیغاتی خود در افزایش عفو و بخشش داشته باشد. در این راستا در این مقاله به بررسی تأثیر رسانه در افزایش عفو و بخشش پرداخته شده است. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانهای و اسنادی و پرسشنامهای میباشد. دو فرضیه در رابطه با اهداف تحقیق تدوین شده است. در رابطه با فرضیات شاخصهایی مطرح شد. و با استفاده از نرم افزارSPSS به میانگین شاخصها و تجزیه و تحلیل اطلاعات پرداخته شد. نتایج نشان میدهد که، در فرضیه اول، در تمامی شاخصها باSIG های به دست آمده 000/0 رابطه معنادار و مثبتی بین رسانه و افزایش عفو و بخشش وجود دارد. همچنین در رابطه با فرضیه دوم، نتایج نشان داد که تفاوت معناداری در اثر رسانه در رواج فرهنگ عفو و گذشت در بین خانوادههای قشر پایین و قشر بالا وجود دارد. در پایان نیز در راستای نتایج تحقیق پیشنهادهایی بیان شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
28 - ارزیابی تنوع درآمدی روستاییان شهرستان زابل
ماشاالله سالارپور سید مهدی خدادادی حسینیروستائیان تأمین کننده مواد غذایی خود و دیگران هستند ولی مهمتر از همه بقای خود روستائیان و کسب حداقل درآمد از فعالیت‌های کشاورزی و غیرکشاورزی است که مورد توجه روستائیان و دولت‌ها است. ادامه حیات روستا وابسته به کسب درآمد کافی روستائیان وکاهش فقر بخصوص در مناطقی است که از چکیده کاملروستائیان تأمین کننده مواد غذایی خود و دیگران هستند ولی مهمتر از همه بقای خود روستائیان و کسب حداقل درآمد از فعالیت‌های کشاورزی و غیرکشاورزی است که مورد توجه روستائیان و دولت‌ها است. ادامه حیات روستا وابسته به کسب درآمد کافی روستائیان وکاهش فقر بخصوص در مناطقی است که از فقر رنج می‌برند. خانوارهای روستایی به منظور مدیریت ریسک، ایجاد جریان درآمدی و تخصیص نیروی کار مازاد، نیاز به تنوع در منابع درآمدی خود دارند. بر این اساس، در این مطالعه ابتدا تابع مطلوبیت روستاییان شهرستان زابل با استفاده از مدل خانوار کشاورز (AHM) برآورد شد. سپس، تابع تنوع درآمد روستائیان تخمین زده شد. در پایان نیز برای تعیین احتمال تعلق هر خانوار به ترکیب خاصی از گروه های درآمدی، از مدل لوجیت استفاده شد. داده های مورد نیاز برای این مطالعه مربوط به سال 91-1390 می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری جمع آوری شد. حل مدل های مذکور نیز در محیط نرم‌افزاری Eviews و SHAZAM صورت گرفت. نتایج نشان‌داد که منابع درآمدی روستاییان شهرستان زابل شامل درآمد حاصل از فعالیت‌های کشاورزی، دامی و جنبی می باشد و سهم درآمد بخش کشاورزی بیش از سایر بخش ها است. مدل لوجیت ارائه شده نیز برای بخش‌‌های مختلف درآمدی در سطح بالایی معنی دار شد. بیشترین ارزش احتمال نیز پس از تخمین مدل برای بخش درآمد زراعی به‌دست آمد. به منظور ایجاد تنوع درآمدی بین خانوارهای روستایی شهرستان زابل و کاهش فقر نیاز به سرمایه گذاری در حمل و نقل و امر آموزش و افزایش دسترسی روستائیان به بازار فروش میباشد. پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد
پیوندهای سایت
مراکز مرتبط
پشتیبانی
صفحات رسمی
حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400