اولویت بندی تعیین راهبردهای توسعه فضای عمومی شهر زابل (مدل فرآیند تحلیل شبکه)

محورهای موضوعی : آمایش محیط

اکبر کیانی ¹ ( (دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، گروه جغرافیای دانشگاه زابل) )
فرضعلی سالاری سردری ² ( (کارشناس‌ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه زابل) )
مریم حاتمی ³ ( (کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد واحد شهر ری) )
سمیه تیموری ⁴ ( (عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‌آباد) )

تاریخ دریافت : 1392/05/23 تاریخ پذیرش : 1393/03/20 تاریخ انتشار : 1393/06/30

کلید واژه: اولویت‌بندی, توسعه‌ی فضای عمومی, فرآیند تحلیل شبکه(ANP), شهر زابل,

چکیده مقاله :

اولویت سنجی مسائل فضاهای عمومی در شهرها، می باید مبتنی بر نظریات نوین مشارکت مردمی، کارشناسان مرتبط با امور شهری و استفاده از روش های علمی مناسب و کارآمد باشد. از آنجا که دیدگاههای مختلفی در سطح شهر پیرامون مسائل و اولویت های شهری وجود دارد و اتخاذ تصمیمات می بایست همگرا و در راستای پوشش همه جانبه اولویت ها باشد، بنابراین هدف مقاله ی حاضر، اولویت سنجی راهبردهای توسعه فضاهای عمومی شهر زابل است. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر مطالعات اسنادی، کتابخانه ای و بررسی های میدانی می باشد. با توجه به ویژگی های مدل فرآیند تحلیل شبکه(ANP) و ویژگی مسائل شهر زابل، داده ها و اطلاعات اولیه طبقه بندی و به تبع آن مدل مفهومی ANP تهیه گردید. مدل ANP مبتنی بر فضاهای عمومی شهر زابل شامل 6 خوشه (معیار/گروه) و 22 گزینه (نود/زیرگروه) با استفاده از نرم افزار Super Decisions تولید شد. نتایج تحقیق نشان می دهد، بیش ترین و بالاترین اولویت جهت توجه به مسائل فضاهای عمومی شهر زابل مربوط به نودهای "محلات حاشیه شهر که بعد از سال 1380" شکل گرفته و توسعه یافته اند (با امتیاز نرمال شده 0.795 در خوشه موقعیت مکانی و زمانی)، "دسترسی فیزیکی" با امتیاز نرمال شده 0.496در خوشه دسترسی به فضای عمومی، گزینه "کوچه ها و خیابان ها" با امتیاز نرمال شده 0.377 (با اختلاف بسیار کمی بالاتر از نود بازار مرکزی 0.375) در خوشه فضاهای عمومی داخلی شهر، "چشم انداز کلی فضای طبیعی شهر" با امتیاز نرمال شده 0.837 در خوشه مطلوبیت فضای طبیعی، نود " چشم اندازها و نمادهای ورودی های شهر" با امتیاز نرمال شده 0.642 در خوشه فضاهای عمومی پیرامون شهر و نود "ایجاد تعلق مکانی فضایی" با امتیاز نرمال شده 0.485 در خوشه مطلوبیت فضای طبیعی در خوشه های شش گانه دارای رتبه و امتیاز بیش تری نسبت به سایر گزینه ها در هر خوشه بوده است. بر این اساس با مقایسه نتایج خوشه ها و گره ها (نودها) در خوشه مطلوبیت فضای طبیعی "چشم انداز کلی فضای طبیعی شهر"، در خوشه موقعیت مکانی و زمانی" محلات حاشیه شهر که بعد از سال 1380" شکل گرفته و توسعه یافته اند و در فضاهای عمومی پیرامون شهر چشم اندازها و نمادهای ورودی های شهر برای تعیین راهبردهای توسعه ی فضاهای عمومی شهر زابل در اولویت قرار گرفتند.

چکیده انگلیسی:

Prioritizing issues of public spaces in cities surveyed, must be  based on modern theories of public participation, urban professionals concerned with the scientific method.Because of the different perspectives on the issues and priorities of the city, decisions must be convergent and enjoy a comprehensive coverage in order to be a priority.  The purpose of this paper is first surveying Zabol development strategies especially determining public spaces. Descriptive research – analysis, evidence-based studies and surveys library are the methods adopted in this research. The study area includes the physical development before and after 2001 as a hub of Zabol in Sistan region's population  which stands out as the first major public issue in the use of resources out of the  analysis of interviews and questionnaires, Then according to the features and characteristics of »Analytic Network Process» (ANP) Zabol issues, data classification and consequently the initial conceptual model of ANP was prepared. ANP model consists of six clusters based on common areas of Zabol (criteria / group) and 22 options (node / subgroup) which were generated using the Super Decisions software and the results were analyzed in the software field. The results show the highest preference for the public spaces of Zabol issues related to the nodes' neighborhoods bordering the city after 2001which  "has been formed and developed” (with a score of 0.795 in normalized cluster location and time). Second,  “physical access normalized”  with a score of 0.496 in the cluster: having access to the public sphere, the "alleys and streets" with a score of 0.377 normalized (with very little difference in the central market of more than ninety 0.375) in the cluster interior public spaces of the city was located. Thirdly,  " The overall vision of the natural environment "with a score of 0.837 normalized cluster utility in the natural environment,  followed by the nodes' perspectives and input symbols of the city" with a score of 0.642 normalized in public spaces around the city. Immediately followed by the node clusters "belonging to a space " by a  normal rating of 0.485 in utility cluster of natural space in clusters of six or more points, However,  the other options were located out in each cluster. Based on comparing the results of clusters and nodes (nodes) in a clustered environment favorable natural "overall vision of the natural environment" in the area and temporal location "marginal neighborhoods of the city after 2001" has been formed and developed and in public spaces around the city "perspectives landscape and input symbols of the city "for the city of Zabol in priority areas of development strategies were located and explained in this research report.