-
دسترسی آزاد مقاله
1 - بررسی رویکرد برنامه های توسعه روستایی در ایران با تاکید بر نقش و جایگاه دانش بومی
محمد صادق علیایی حبیب الله کریمیان -
دسترسی آزاد مقاله
2 - ارزیابی دانش بومی جهت توسعه اقتصادی پایدار مناطق روستایی (منطقه مورد مطالعه؛ فرمهین فراهان)
رضا واشقانی فراهانی علیرضا عباسی سمنانی فریده اسدیانهدف این تحقیق حمایت از دانش بومی در جهت توسعه اقتصادی روستا و استفاده از قدرت و مشارکت مردم، مدیریت و ظرفیت‌های فنی و محلی، می باشد. روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش شناسی تحلیلی و پیمایشی با ابزار پرسشنامه می باشد. جامعه آماری مورد استفاده کارشناسان جغرافیای ر چکیده کاملهدف این تحقیق حمایت از دانش بومی در جهت توسعه اقتصادی روستا و استفاده از قدرت و مشارکت مردم، مدیریت و ظرفیت‌های فنی و محلی، می باشد. روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش شناسی تحلیلی و پیمایشی با ابزار پرسشنامه می باشد. جامعه آماری مورد استفاده کارشناسان جغرافیای روستایی در شهر فرمهین می باشند. نتایج نشان می دهد در مؤلفه های مربوط به دانش بومی، مولفه مشارکتی پایین تر می باشد. این بدین معنا است که این مؤلفه از حد مطلوب برخوردار نمی باشد. سطح معناداری بدست آمده نشان می دهد که میانگین بدست آمده از میانگین مطلوب پایین تر بوده و دانش بومی در فرمیهن در وضعیت مطلوبی نمی باشد. بین مولفه های نظارت و توامندی بیشترین ارتباط و بین مشارکت و توامندی کمترین ارتباط در دانش بومی منطقه وجود دارد بنابراین فرضیه تحقیق رد می گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - تعیین نسبت نیمرخ اجتماعی در فرآیند تصمیم‌گیری مدیریت پایدار منابع آب و خاک در حوضه امام‌کندی ارومیه
حسین ملک لی رئوف مصطفی زاده اباذر اسمعلی عوری کیومرث سفیدی شهناز میرزاییزمینه و هدف: به‌منظور درک نتایج اقدامات آبخیزداری و تأثیر آنها در حل معضلات و مشکلات اقتصادی-اجتماعی و زیست‌محیطی منطقه، ارزیابی این اقدامات جهت بهبود فعالیت‌های آتی در حوضه‌های آبخیز ضروری است. یکی از جنبه‌های مهم در تصمیم‌گیری مدیریت حوضه‌های آبخیز توجه به مشارکت ذی چکیده کاملزمینه و هدف: به‌منظور درک نتایج اقدامات آبخیزداری و تأثیر آنها در حل معضلات و مشکلات اقتصادی-اجتماعی و زیست‌محیطی منطقه، ارزیابی این اقدامات جهت بهبود فعالیت‌های آتی در حوضه‌های آبخیز ضروری است. یکی از جنبه‌های مهم در تصمیم‌گیری مدیریت حوضه‌های آبخیز توجه به مشارکت ذی‌نفعان در فرآیند برنامه‌ریزی است. از طرفی، مشارکت افراد ذینفع یکسان نبوده و دیدگاه آنها نسبت به مسئله متفاوت است.روش پژوهش: در این پژوهش به‌منظور تعیین گروه‌های موثر ذینفع در تصمیم‌گیری و اجرای فعالیت‌های آبخیزداری انجام شده در سال 1378، در حوضه امام‌کندی در شمال استان ارومیه از روش نسبت نیمرخ اجتماعی استفاده شد. نسبت نیمرخ اجتماعی به‌عنوان یک ابزار با معرفی ویژگی‌های جامعه و افراد ذینفع، در تصمیم‌گیری آگاهانه کمیته برنامه‌ریزی آبخیز نقش موثری دارد و بر اساس امتیازات مولفه‌ها شامل موقعیت، قدرت و اهمیت افراد نسبت به مسئله محاسبه می‌شود. بنابراین، ذی‌نفعان حوضه مذکور در شش گروه اصلی تقسیم‌بندی شد و مقادیر نسبت نیمرخ اجتماعی گروه‌های ذینفع در رابطه با مباحث مطرح شده در طی مصاحبه حضوری محاسبه شد.یافته‌ها: بر اساس نتایج، از نظر ذی‌نفعان مولفه"اهمیت" مباحث مطرح شده نسبت به مولفه‌های موقعیت و قدرت مقادیر بیش‌تری دارد. مقادیر نسبت نیمرخ اجتماعی برای همه ذی‌نفعان بیشتر از یک محاسبه شد که نشان‌دهنده توافق آنان با موضوع است.نتایج: در مجموع بر اساس نتایج پژوهش می‌توان گفت که گروه مدیران و کارشناسان جهاد کشاورزی بیشترین توافق با موضوع‌های مطرح شده را نسبت به سایر گروه‌ها داشتند. به‌کارگیری دانش بومی در ایجاد انگیزه برای مشارکت بهتر، بیشترین مقدار نسبت نیمرخ اجتماعی را دارد و کمترین توافق مربوط به موضوع تأثیر تصمیم‌های نهادها و سازمان‌های اجرایی در بهبود درآمد آبخیزنشینان است. نتایج مقادیر نسبت نیمرخ اجتماعی برای موضوع تأثیر به‌کارگیری دانش بومی در ایجاد انگیزه برای مشارکت بهتر در طرح‌های آبخیزداری نشان می‌دهد که سه گروه مدیران، کارشناسان بیولوژیکی و کارشناسان جهاد کشاورزی با موضوع مطرح شده موافق بوده‌اند و مقدار عددی این نسبت برای مدیران (برابر با 33) نشان‌دهنده توافق اکثر مدیران است. در همه گروه‌های مشارکت‌کننده به‌جز گروه مدیران و کارشناسان جهاد کشاورزی، مقادیر نسبت نیمرخ اجتماعی نشان‌دهنده عدم توافق آنان با مسئله دخالت دادن آبخیزنشینان در تصمیم‌های عملیات آبخیزداری انجام شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - ارزیابی فعالیت‌ها و مولفه‌های ضروری به منظور معرفی الگوی چابکی سازمانی در کنترل زوال بلوط جنگل‌های زاگرس
مهدی زندبصیری جواد سوسنی مهدی پورهاشمیزمینه و هدف: خشکیدگی و زوال جنگل های بلوط زاگرس به عنوان یکی از اصلی ترین موضوعات محیط زیستی کشور مطرح شده است. این پژوهش با هدف بررسی شبکه فعالیت ها، مولفه های ضروری و مسیر بحرانی در زوال جنگل های بلوط زاگرس انجام شده است. چنین تحقیقاتی می تواند زمینه تبدیل تهدیدات بح چکیده کاملزمینه و هدف: خشکیدگی و زوال جنگل های بلوط زاگرس به عنوان یکی از اصلی ترین موضوعات محیط زیستی کشور مطرح شده است. این پژوهش با هدف بررسی شبکه فعالیت ها، مولفه های ضروری و مسیر بحرانی در زوال جنگل های بلوط زاگرس انجام شده است. چنین تحقیقاتی می تواند زمینه تبدیل تهدیدات بحران زوال به فرصت های چابکی اکوسیستم در جنگل های زاگرس را فراهم آورد.مواد و روش: این مطالعه در حوزه آبخیز تنگ سولک برای استان کهگیلویه و بویراحمد صورت پذیرفته است. برای ارزیابی زمان ها در شبکه مدیریت بحران زوال از فن مرور و ارزیابی برنامه استفاده شده است.جمع آوری اطلاعات در دسته های مختلف فعالیت های مرتبط با مسائل زیستی، اجتماعی و مدیریتی برای مدیریت زوال بلوط صورت گرفته است. در هر یک از گروه های فعالیت، مولفه های هر گروه شناسایی و بررسی محتوایی گردیدند. در نهایت به منظور طرح موضوع تبدیل تهدیدات زوال به فرصت های محیطی از الگوی چابکی سازمانی در جنگل های زاگرس استفاده شده است.یافته ها: نتایج تحقیق نشان می دهد تدوین و ثبت دانش های بومی بیش ترین زمان را در بین فعالیت های مربوط به مشارکت جامعه محلی به خود اختصاص داده است.همچنین نتایج این تحقیق نشان می دهد تهدیدات زوال بلوط می تواند دارای فرصت های محیطی تقویت سیستم اطلاعات مدیریت، بهره برداری بهینه از امکانات و تصمیم های سازمان های مرتبط با جنگل های زاگرس و بهبود طرح های جنگلداری زاگرس در راستای تقویت زیر سیستم های اجتماعی، زیستی و جنگلکاری باشد. تبدیل این تهدیدات به فرصت های اکوسیستم منوط به اقدامات مدیریتی در این زمینه بوده و می تواند زمینه ساز طرح چابکی اکوسیستم به مفهوم پاسخ گویی و انعطاف پذیری مناسب به متغیرهای محیطی است.بحث: مدیریت بحران زوال لازم است به همه جنبه های فعالیت های لازم برای مدیریت جنگل های زاگرس بپردازد. فعالیت های مطرح شده در این تحقیق متعلق به تمام گرایش ها و زمینه های مدیریتی از جمله تحلیل دست اندرکاران در ترکیب با جنگلکاری و مسائل اجتماعی-اقتصادی بوده و نمی توان با تمرکز صرف به یک دسته از عوامل، زوال بلوط را متوقف نمود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - نقد و تحلیل سند برنامه درسی ملی بر مبنای انطباق با نیازهای آموزشی دانش‌آموزان پیش‌دبستانی و دوره اول ابتدایی عشایر با تاکید بر رویکرد دانش بومی
یعقوب رحیمی پردنجانیهدف پژوهش حاضر نقد و تحلیل برنامه درسی ملی بر مبنای انطباق با نیازهای آموزشی دانش آموزان پیش دبستانی و دوره اول ابتدایی عشایر با تاکید بر رویکرد دانش بومی بود.روش تحقیق مورد استفاده تحلیل محتوا بود. جامعه این پژوهش 15 عنوان اصلی سند برنامه درسی ملی که به کمک ابزار چک لی چکیده کاملهدف پژوهش حاضر نقد و تحلیل برنامه درسی ملی بر مبنای انطباق با نیازهای آموزشی دانش آموزان پیش دبستانی و دوره اول ابتدایی عشایر با تاکید بر رویکرد دانش بومی بود.روش تحقیق مورد استفاده تحلیل محتوا بود. جامعه این پژوهش 15 عنوان اصلی سند برنامه درسی ملی که به کمک ابزار چک لیست محتوا کدگذاری شد. واحد تحلیل متن (پاراگراف) بوده است. بدین منظور ابتدا نیازهای آموزشی از طریق مطالعه مبانی نظری شناسایی و به کمک تکنیک دلفی در سه حیطه دسته بندی شد؛ سپس محتوای سند برنامه درسی ملی بر اساس این نیازها تحلیل و نقد گردید. نتایج بررسی حاکی از توجه نسبی سند به نیازهای آمورشی بود؛طوری که حوزه تجارب یادگیری اصول ناظر برنامه های درسی، مبانی فلسفی و عملی و چشم اندازها به طور مستقیم و مناسب به مولفه های بوم شناختی تمرکز داشت؛ و بند اصول ناظر بر فرایند یاددهی و یادگیری این موضوع را کمتر مد نظر داشته است. همچنین بقیه بندها به صورت تلویحی و کلی به استفاده از این رویکرد اشاره داشته اند. در بخش دوم، در مجموع 6 مورد نقد برداشت شده که می توان به کلی گویی متن سند در مورد مبانی جامعه شناختی ، معرفی نکردن برنامه اجرایی خاص برای آموزش عشایر با توجه به ظرفیت های طبیعی موجود و توجه کمتر سند به برخی مولفه های رویکردهای دانش بومی اشاره کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - دانش بومی زنان ایل پاپیِ شهرستان خرم‌آباد
محمد عواطفی همت احمد بازگیرهدف پژوهش حاضر مستندسازی دانش بومی ساخت مشک و دیگر دست‌ساخت‌ها از پوست دام است که برای تولید و نگهداری محصولات لبنی و آب مورد استفاده قرار می‌گیرند. جامعه انسانی مورد مطالعه زنان روستایی و عشایری طایفه مَدهنی از ایل پاپی در منطقه‌ی کاکاشرف شهرستان خرم‌آباد است. روش پژوه چکیده کاملهدف پژوهش حاضر مستندسازی دانش بومی ساخت مشک و دیگر دست‌ساخت‌ها از پوست دام است که برای تولید و نگهداری محصولات لبنی و آب مورد استفاده قرار می‌گیرند. جامعه انسانی مورد مطالعه زنان روستایی و عشایری طایفه مَدهنی از ایل پاپی در منطقه‌ی کاکاشرف شهرستان خرم‌آباد است. روش پژوهش مردمنگاری با استفاده از ابزار‌های مصاحبه ی نیمه ساختار یافته و مشاهده مشارکتی است. نتایج نشان می‌دهد که زنان از پوست دام دو نوع مشک می‌سازند، مشک دو که برای مشک‌زنی و نگهداری دوغ و مشک آو که برای حمل و نگهداری آب مورد استفاده قرار می‌گیرند. دو دست ساخته دیگر به نام‌های هیزه برای نگهداری روغن حیوانی و کرویل برای نگهداری کره نیز توسط زنان ساخته می‌شود. این دست‌ساخته‌ها از سمبل‌های زندگی روستایی و عشایری هستند. ساخت آنها نیازمند دانش بومی بالایی است که زنان روستایی و عشایری به خوبی از آن برخودار هستند. در فرآیند ساخت آنها هیچ مادۀ مصنوعی یا شیمیایی استفاده نمی‌شود و تمامی اجزای آنها بوم‌آورد است و استفاده از آنها در فراوری و نگهداری آب و مواد غذایی نقشی عمده ایفا می‌کند. محصولات تولیدی در آنها سالم هستند و به نظر می رسد در آینده تقاضا برای چنین محصولاتی افزایش خوهد یافت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - تحلیل مردم نگارانه دانش بومی زنان روستای سربندان پیرامون گیاه شناسی مبتنی بر نظریه ژولین استیوارد
فاطمه شعبانی اصل محمدصادق فربد علی باصری محمدهادی منصور لکورجهدف پژوهش حاضر، مطالعه مردم‌نگارانه دانش بومی زنان روستای سربندان پیرامون گیاه‌شناسی مبتنی بر نظریه ژولین استیوارد بود. جامعه مورد مطالعه، کلیه زنان منطقه روستای سربندان بود. از بین جامعه مورد مطالعه 15 فرد با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. روش پژوهش، تحق چکیده کاملهدف پژوهش حاضر، مطالعه مردم‌نگارانه دانش بومی زنان روستای سربندان پیرامون گیاه‌شناسی مبتنی بر نظریه ژولین استیوارد بود. جامعه مورد مطالعه، کلیه زنان منطقه روستای سربندان بود. از بین جامعه مورد مطالعه 15 فرد با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. روش پژوهش، تحقیق میدانی کیفی و انجام مطالعه به شیوۀ مردمنگاری انجام گرفت. داده‌ها از طریق مصاحبه عمیق و نیمه‌ساختاریافته و مشاهده مشارکتی جمع‌آوری شد. نتایج نشان داد که طبق نظریه ژولین استیوارد، تحول فرهنگی بر زمینه انطباق و سازگاری محیط اکولوژی و فرهنگ به وجود می‌آید. این سازگاری منجر به رشد و تحول فرهنگی در انسان می‌شود. زنان روستای سربندان در رابطه متقابل و دوسویه‌‌ای خود با محیط با این شیوه انطباق برقرار کرده‌اند. آنها برای نامگذاری محیط زیست طبیعی و نوع گیاهی که در آن منطقه رشد می‌کند به شناخت محیط زیست طبیعی پرداختند.زنان روستا در یافتند که در این محیط کوهستانی و دشت چه نوع گیاهانی رشد می‌کند و به دنبال آن شناخت و متناسب با آن ترانه خواندند و ضرب‌‌لمثل گفتند. آن-ها توانستند در ارتقای سلامت جسم خود برای نمونه رفع عفونت یا رفع درد از بدن از گیاهی که در این منطقه رویشگاه آن بود بهره‌بگیرند. در نتیجه طبق نظر ژولین استیوارد دانش بومی زنان سربندان متأثر از محیط جغرافیایی این منطقه است که به پایداری بوم‌‌شناختی منجر شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - نقش دانش بومی در حفاظت از مراتع ییلاقی پلور استان مازندران
فاطمه آذر جلال محمودی قدرت‌اله حیدریهدف کلی این تحقیق بررسی تأثیر دانش بومی در توسعه اکوتوریسم و ایجاد درآمد "منطقه پلور در استان مازندران"می‌باشد. تحقیق حاضر یک تحقیق پیمایشی بوده و اطلاعات بر مبنای طراحی پرسشنامه در قالب طیف لیکرت جمع‌آوری می‌شود. جامعه‌ی مورد بررسی از 210 نفر از ساکنین منطقه پلور تشکیل چکیده کاملهدف کلی این تحقیق بررسی تأثیر دانش بومی در توسعه اکوتوریسم و ایجاد درآمد "منطقه پلور در استان مازندران"می‌باشد. تحقیق حاضر یک تحقیق پیمایشی بوده و اطلاعات بر مبنای طراحی پرسشنامه در قالب طیف لیکرت جمع‌آوری می‌شود. جامعه‌ی مورد بررسی از 210 نفر از ساکنین منطقه پلور تشکیل شده و حجم نمونه به صورت تصادفی براساس فرمول کوکران تعداد نمونه آماری 111 نفر بدست آمده است. اما در عملیات میدانی تنها تعداد 70 پرسشنامه تکمیل گردید و بقیه افراد تمایلی به پاسخگویی نداشتند. پایایی تحقیق به وسیله ضریب آلفای کرونباخ محاسبه و مقدار این ضریب 803/0 به دست آمده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون‌های آنالیز واریانس و مقایسه میانگین‌های دانکن و همچنین ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون ساده استفاده شد. آنالیز داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار spss انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد که بین دانش بومی و توسعه صنعت اکوتوریسم و رونق اقتصادی رابطه معنی‌داری وجود دارد. یعنی با مدیریت صحیح و مبتنی بر دانش بومی می‌توان علاوه بر جذب گردشگر، ایجاد اشتغال، درآمدزایی، حفظ فرهنگ و سنن بومی منطقه به حفاظت از عرصه‌های منابع طبیعی بالاخص مراتع منطقه مورد مطالعه پرداخت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - دانش بومی مرتبط با اصطلاحات گیلکی گیاهان و درختان خودرو در دهستان بی بالان
قاسم حبیبی بی بالانی فاطمه موسی زاده صیاد محلهدانش بومی شامل یافته‌ها و تجربیات گروه‌های مختلف مردم که در یک منطقه مشخص زندگی می‌کنند از پیرامون و چگونگی استفاده از اجزای مختلف طبیعت برای رفع مشکلات و موانع موجود در مسیر زندگی در دوران‌های مختلف می‌باشد. روستائیان از زمان‌های طولانی در کاربری گیاهان و درختان در زند چکیده کاملدانش بومی شامل یافته‌ها و تجربیات گروه‌های مختلف مردم که در یک منطقه مشخص زندگی می‌کنند از پیرامون و چگونگی استفاده از اجزای مختلف طبیعت برای رفع مشکلات و موانع موجود در مسیر زندگی در دوران‌های مختلف می‌باشد. روستائیان از زمان‌های طولانی در کاربری گیاهان و درختان در زندگی روزانه دارای پتانسیل فرهنگی و اجرایی فراوان می‌باشند که بر اساس نوع نیاز اقدام به نامگذاری از بخش‌های مختلف گیاهان و درختان نموده‌‌اند. در این راستا از آنجایی که دهستان بی بالان به عنوان یکی از روستاهایی که در نزدیکی جنگل در شرق استان گیلان، در تقسیم بندی اجزای گیاهی و درختی در دسته بندی‌های ویژه ای برای جدا کردن کاربری‌های آنها دارای اصطلاحات ویژه ای می‌باشند که مورد قبول تمامی گویشوران در این منطقه می‌باشد. گردآوری اطلاعات در این تحقیق از طریق مصاحبه و مشاهده از طریق پیمایشی صورت گرفت. نتایج این بررسی نشان داد که ساکنان این منطقه دارای تقسیمات و دسته بندی‌های خاصی برای گیاهان و درختان خودرو منطقه دارا می‌باشند. این اسامی و دسته بندی‌ها برای تمامی گویش وران این منطقه مورد پذیرش و قابل استفاده می‌باشد و منتقل کننده مفهوم خاصی برای هر اسم و یا واژه مورد استفاده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - دانش بومی مرتبط با واژه‌های گیلکی جانوران اهلی و وحشی در دهستان بی بالان، بخش کلاچای، گیلان
قاسم حبیبی بی بالانی فاطمه موسی زاده صیاد محلهدانش بومی بخشی از اطلاعات غیرمکتوب میان اقوام مختلف است که به‌صورت سنتی در یک منطقه مورد استفاده قرار می‌گیرد. بخشی از این دانش مربوط به استفاده‌های مختلف اقوام از محیط‌زیست پیرامون سکونتگاه‌‌ها می‌باشد. جانوران اهلی و وحشی بخش قابل توجه‌‌ای از این محیط‌زیست پیرامون می چکیده کاملدانش بومی بخشی از اطلاعات غیرمکتوب میان اقوام مختلف است که به‌صورت سنتی در یک منطقه مورد استفاده قرار می‌گیرد. بخشی از این دانش مربوط به استفاده‌های مختلف اقوام از محیط‌زیست پیرامون سکونتگاه‌‌ها می‌باشد. جانوران اهلی و وحشی بخش قابل توجه‌‌ای از این محیط‌زیست پیرامون می‌باشند. از آنجایی که منطقه مورد مطالعه محیط روستایی است و در حاشیه جنگل قرار دارد. و همچنین کشاورزی عمده فعالیت ساکنان این منطقه می‌باشد، برای جانوران اهلی و وحشی واژه‌های گیلکی متنوع و پر کاربردی در منطقه وجود دارد. در مجموع، در این تحقیق سیصد و هشتاد و هفت واژگان تخصصی مرتبط با جانوران اهلی و وحشی و شکار گردآوری شده است. با ثبت این واژگان تخصصی می‌توان مانع از به فراموشی سپردن آنها توسط نسل کنونی که چندان علاقه‌ای به گویش به لهجه گیلکی به عنوان زبان مادری ندارند، شد و حتی امیدوار بود تا مورد استفاده نسل‌های آینده قرار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - تدوین مدل مفهومی حاصل از تلفیق دانش بومی و نوین با استفاده از نظریه بنیانی در احیاء، حفظ، نگهداری و بهره‌برداری از منابع طبیعی با رویکرد پساتوسعه (مورد مطالعه: ایل ممسنی استان فارس)
جلال یوسفی مصطفی ازکیا علیرضا کلدیاین مقاله ضمن بررسی دانش بومی و نوین در خصوص مدیریت مشارکتی سنتی بهره برداری از مرتع درایل ممسنی فارس، به بررسی تغییرات ایجاد شده براثر اجرای برنامه شبه مدرنیزم دولتی پرداخته است. در این مقاله از روش گراندد تئوری و تکنیک های ارزیابی مشارکتی روستایی، مصاحبه نیمه ساخت یا چکیده کاملاین مقاله ضمن بررسی دانش بومی و نوین در خصوص مدیریت مشارکتی سنتی بهره برداری از مرتع درایل ممسنی فارس، به بررسی تغییرات ایجاد شده براثر اجرای برنامه شبه مدرنیزم دولتی پرداخته است. در این مقاله از روش گراندد تئوری و تکنیک های ارزیابی مشارکتی روستایی، مصاحبه نیمه ساخت یافته، مشاهده و قدم زدن در میدان و بحث گروهی استفاده گردیده و با روش گلوله برفی نسبت به انتخاب نمونه های آماری تا مرحله اشباع نظری در داده ها پرداخته و پس ازتجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده در میدان از طریق کدگذاری (باز، محوری و انتخابی) با انتخاب طبقه مرکزی مدیریت مشارکتی پایدار مرتع، اقدام به استخراج نظریه ای براساس داده های گردآوری شده از میدان نموده است. برای مدیریت مشارکتی سنتی، نظریه عناصر خرده فرهنگ عشایری به مثابه عوامل توسعه مشارکت های خودانگیخته و برای پاشیدگی مشارکت های سنتی، نظریه مدرنیزم دولتی و به هم ریختگی مدیریت مشارکتی سنتی بهره برداری از مرتع از داده ها به دست آمد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - دانش بومی استفاده از جنگل و مرتع در شهرستان رستم
منصور وثوقی معصومه فریدی ثانیدر این تحقیق با روش میدانی به بررسی کاربرد دانش بومی استفاده از جنگل و مرتع در شهرستان رستم پرداخته شده است. دراین تحقیق، مناطقی از بخش مرکزی شهرستان رستم انتخاب گردید و از بین آن مناطق نیز، روستاهایی که دارای دانش بومی غنی تر در استفاده از جنگل و مرتع بودند، انتخاب گ چکیده کاملدر این تحقیق با روش میدانی به بررسی کاربرد دانش بومی استفاده از جنگل و مرتع در شهرستان رستم پرداخته شده است. دراین تحقیق، مناطقی از بخش مرکزی شهرستان رستم انتخاب گردید و از بین آن مناطق نیز، روستاهایی که دارای دانش بومی غنی تر در استفاده از جنگل و مرتع بودند، انتخاب گردیدند و از این میان با روش نمونه گیری گلوله برفی، افراد مورد مطالعه انتخاب شدند. در این تحقیق از تکینیک های مشاهده مشارکتی، مشاهده آزاد و مصاحبه نیمه ساختار یافته استفاده شد و در برخی موارد به ناچار، از اسناد نیز بهره برده شد. در این تحقیق مشخص شد که در منطقه مورد مطالعه از یک سو، با توجه به نظریه نوسازی مبنی بر مباینت دانش بومی و توسعه، دانش بومی در دوران هایی که حاکمیت داشته، نه تنها مباینتی با آن نداشته و به عنوان یک مانع به حساب نمی آمده است؛ بلکه از پایداری در توسعه نیز برخوردار بوده است. از سوی دیگر برنامه های مربوط به نوسازی که در کشور ما نمودش در اصلاحات ارضی بود، موجب تغییرات اساسی درساختارهای جامعه مورد مطالعه و نیز تقسیم کار کنشگران بهره بردار و قشربندی آنان گردیده است و در پی آن، با تغییر جامعه و سبک زندگی در این جامعه، بهره برداری از دانش بومی نیز رو به ضعف رفته و در حال حاضر، این دانش روبه زوال است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - دانش بومی کاربرد اجزاء درخت بلوط در عشایر رستم
جلال یوسفیعلی رغم نیاز روز افزون جوامع روستایی و عشایری به کاربرد تکنولوژی های جدید، پذیرش این تکنولوژی در روستاها بسیار کم است. بررسی ها نشان می دهد که علت این عدم پذیرش تناسب نداشتن تکنولوژی با شرایط محیطی روستاهاست. دانشمندان معتقدند که برای پذیرش این دانش ، باید به دانش بومی چکیده کاملعلی رغم نیاز روز افزون جوامع روستایی و عشایری به کاربرد تکنولوژی های جدید، پذیرش این تکنولوژی در روستاها بسیار کم است. بررسی ها نشان می دهد که علت این عدم پذیرش تناسب نداشتن تکنولوژی با شرایط محیطی روستاهاست. دانشمندان معتقدند که برای پذیرش این دانش ، باید به دانش بومی متوسل گردید. این مقاله سعی دارد یک جنبه از این دانش را بررسی کند. در این تحقیق با روش میدانی به بررسی دانش بومی کاربرد اجزاء درخت بلوط در طایفه رستم از ایل ممسنی فارس پرداخته شده است. در این تحقیق، بخشی از مناطق قلمرو طایفه رستم ایل ممسنی فارس انتخاب گردید و از بین آن مناطق نیز، روستاهایی که دارای دانش بومی غنی تر در استفاده از بلوط بودند، انتخاب گردیدند و از این میان با روش نمونه گیری گلوله برفی، افراد مورد مطالعه انتخاب شدند. در این تحقیق از تکینیک های مشاهده مشارکتی، مشاهده آزاد و مصاحبه نیمه ساختار یافته استفاده شد و در برخی موارد به ناچار، از اسناد نیز بهره برده شد. در این تحقیق مشخص شد که در منطقه مورد مطالعه از یک سو، با توجه به نظریه نوسازی مبنی بر مباینت دانش بومی و توسعه، دانش بومی در دوران هایی که حاکمیت داشته، نه تنها مباینتی با آن نداشته و به عنوان یک مانع به حساب نمی آمده است؛ بلکه از پایداری در توسعه نیز برخوردار بوده است. نمود آن استفاده مردم از فرآورده های بلوط در بخش های متعدد از زندگی خود بوده اند و سال های سال با این درخت زیست کرده اند، اما ورود برنامه های مربوط به نوسازی، موجب تغییرات اساسی در ساختارهای جامعه مورد مطالعه، با تغییر سبک زندگی منطقه مورد مطالعه، بهره برداری از دانش بومی نیز رو به ضعف رفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
14 - دانش بومی گیاهان دارویی در جوامع محلی شهرستانهای شمالی استان فارس
روجا صفاییان الهه نیک نام سیمکانیگیاهان دارویی، درصد بسیار بالایی از گونه های گیاهی ایران را تشکیل میدهند. در بسیاری از مناطق این مرز و بوم همچنان گونه های دارویی ناشناخته ای وجود دارند که از سالیان گذشته تاکنون برای درمان و تسکین آلام و بیمارهای اهالی بومی مورد استفاده قرار می گیرد. با توجه به بالا چکیده کاملگیاهان دارویی، درصد بسیار بالایی از گونه های گیاهی ایران را تشکیل میدهند. در بسیاری از مناطق این مرز و بوم همچنان گونه های دارویی ناشناخته ای وجود دارند که از سالیان گذشته تاکنون برای درمان و تسکین آلام و بیمارهای اهالی بومی مورد استفاده قرار می گیرد. با توجه به بالا رفتن تقاضا برای گیاه درمانی و تمایل به استفاده از گیاهان دارویی به جای داروهای شیمیایی، نیاز به تحقیق و بررسی در زمینه شناسایی و نحوه استفاده از گیاهان دارویی توسط ساکنین محلی مناطق مختلف ضروری است. در این راستا شهرستانهای آباده، خرمبید، بوانات و پاسارگاد مورد بررسی قرار گرفتند. پرسشنامه هایی شامل نام محلی گیاه، نام فارسی گیاه، محل جمع‌آوری شده، اندام مورد استفاده، کاربرد دارویی، منع مصرف، نحوه آماده‌سازی و مصرف گیاه آماده گردید. پس از آن با مراجعه به40 عطاری اطلاعات مورد نیاز جمع‌آوری و ثبت گردید. به منظور کمی‌سازی داده‌ها اطلاعات، با شاخص های کمی اتنوبوتانی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد گیاهان موجود در این عطاریها به 32 تیره و83 جنس تعلق دارند که بیشترین تعداد به ترتیب به تیره های نعنائیان (7/20%)، کاسنیان (11%) و چتریان (8/9%) تعلق می گیرد. همچنین بیشترین کاربرد گیاهان دارویی برای تسکین و التیام بیماری های گوارشی می باشد. در این راستا اندام هوایی گیاهان به صورت دمنوش بیشترین کاربرد را داشتند. توجه به ماحصل این نتایج میزان اهمیت مطالعات اتنوبوتانی در زندگی امروز بشر و نیاز او به طبیعت، مراتع و محصولاتش را به منظور التیام و تسکین آلام روحی و جسمی نشان می دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
15 - قوم گیاه شناسی گیاهان مورد استفاده مردم شهرستان جاجرم
فاطمه محجوب مهدی کلاهی حمید موذنیاین پژوهش با هدف ثبت دانش بومی مردم شهرستان جاجرم در مورد کاربردهای دارویی گیاهان، معرفی گونه‌های پرمصرف و آنالیز کمی داده‌های حاصل از آنها در روستاها و مناطق شهری منطقه مورد مطالعه انجام پذیرفت. به این منظور 81 فرد آگاه از جاجرم و روستاهای اطراف آن، پیرامون گیاهان مور چکیده کاملاین پژوهش با هدف ثبت دانش بومی مردم شهرستان جاجرم در مورد کاربردهای دارویی گیاهان، معرفی گونه‌های پرمصرف و آنالیز کمی داده‌های حاصل از آنها در روستاها و مناطق شهری منطقه مورد مطالعه انجام پذیرفت. به این منظور 81 فرد آگاه از جاجرم و روستاهای اطراف آن، پیرامون گیاهان مورد استفاده، نحوه‌ی مصرف و کاربرد آنها مورد پرسشگری قرار گرفتند. افراد آگاه به صورت تصادفی و با روش نمونه‌گیری گلوله برفی انتخاب شدند و پس از کسب رضایت آگاهانه قبلی، با استفاده از پرسشنامه‌های نیمه‌ساختاریافته و مشاهدات شفاهی و شخصی مصاحبه شدند. تمامی گیاهان گزارش شده، پس از جمع آوری با استفاده از فلورهای مختلف شناسایی شدند. داده‌های حاصل با استفاده از شاخص‌های قوم‌گیاه‌شناسی نظیر ارزش استفاده، فراوانی نسبی ثبت و ضریب اجماع آگاهان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در طول این مطالعه، تعداد 69 گونه گیاهی متعلق به 30 تیره برای مصارف مختلف معرفی شد. بزرگترین تیره‌ها از نظر غنای گونه‌ای تیره‌های نعنائیان (Lamiaceae) و چتریان (Apiaceae) بودند. برگ گیاهان به عنوان پرمصرف‌ترین بخش گیاه و استفاده از گیاه به شکل دم‌کرده به عنوان فراوان‌ترین روش استفاده ازگیاه گزارش شد. بیشترین میزان ارزش استفاده متعلق به گیاه نعناع (Mentha aquatica L.)، بیشترین میزان فراوانی نسبی ثبت برای گیاه آویشن، ثبت و بالاترین میزان ضریب اجماع آگاهان برای اختلالات گوارشی گزارش شد. این مطالعه نشان داد که مردم این منطقه بویژه زنان مسن، دانش بومی غنی در رابطه با گیاهان و کاربردهای آنها دارند. نتایج این تحقیق می‌تواند مبنایی برای انتخاب گیاهان به جهت انجام مطالعات فیتوشیمی و داروشناسی قرار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
16 - ارزیابی انطباق کیفیت بهداشتی برخی از محصولات لبنی محلی با استانداردهای ملی و ضوابط بهداشتی کسب و کارهای خانگی
امیررضا شویک‌لو راحله نژاد رزمجوی اخگر سید سعید سخاوتی زادهنگرانیهای بهداشتی سازمان غذا و دارو و وضع مقررات بهداشتی سخت‌گیرانه، مانع راه‌اندازی بسیاری از کسب‌وکارهای خانگی مواد خوراکی از جمله محصولات لبنی محلی در کشور شده است. این رویکرد موجب عدم توسعه‌ی این بخش از صنایع روستایی و عشایری و حتا از بین رفتن دانش بومی تولید برخی چکیده کاملنگرانیهای بهداشتی سازمان غذا و دارو و وضع مقررات بهداشتی سخت‌گیرانه، مانع راه‌اندازی بسیاری از کسب‌وکارهای خانگی مواد خوراکی از جمله محصولات لبنی محلی در کشور شده است. این رویکرد موجب عدم توسعه‌ی این بخش از صنایع روستایی و عشایری و حتا از بین رفتن دانش بومی تولید برخی از این فرآورده‌ها شده که بسیار نگران‌کننده است. هدف این تحقیق بررسی میزان انطباق برخی از محصولات لبنی محلی با استاندارد ملی و ضوابط بهداشتی کسب و کارهای خانگی است تا ضمن رفع این نگرانی‌های بهداشتی به توسعه‌ی کارآفرینی در این حوزه کمک کرد. ارزیابی انطباق به روش ارزیابی مستقل (شخص سوم) انجام شد. نخست الزامات قانونی، یعنی استانداردهای ملی مربوط به محصولات لبنی و ضوابط بهداشتی کسب و کارهای خانگی ، انتخاب و گردآوری شدند. نمونه‌برداری از محصولات و سنجش ویژگی‌های فیزیکی-شیمیایی و میکروبی بر اساس استانداردهای ملی مربوط انجام شد. سپس میزان انطباق این فرآورده‌ها با الزامات قانونی (استانداردهای ملی) با مطابقت دادن یافته‌ها با حدود استاندارد تعیین گردید. بر پایه‌ی نتایج به دست آمده، شاخص‌های بهداشتی فرآورده‌های پنیر لیقوان، پنیر کوزه‌ای، پنیر پوستی، پنیر سلماس، آروشه، کشک، قره‌قروت، چیکو، توف، دوغ و روغن حیوانی به طور مناسبی بر داده‌های استاندارد ملی منطبق هستند. برپایه‌ی نتایج به دست آمده، محصولات لبنی محلی مورد مطالعه را می‌توان بدون نگرانی از کیفیت میکروبی ویا آلاینده‌های شیمیایی مصرف کرده و از تولید آنها پشتیبانی کرد. ساخت این فرآورده‌ها در قالب کسب و کارهای خانگی می‌تواند در ایجاد اشتغال و ارتقای اقتصاد مناطق روستایی نقش مهمی داشته باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
17 - Collection and identification of medicinal plants used by the indigenous people of Mobarakeh (Isfahan), southwestern Iran
شاهین مردانی نژاد مهین جانی قربان منصوره وزیرپورBackground & Aim: Knowledge of the traditional application of plants is declining faster than the plants themselves; this study was conducted to record and store the local knowledge and cultural outcomes for using the medicinal plants in treating diseases in Mobarak چکیده کاملBackground & Aim: Knowledge of the traditional application of plants is declining faster than the plants themselves; this study was conducted to record and store the local knowledge and cultural outcomes for using the medicinal plants in treating diseases in Mobarakeh region, Isfahan, Iran. Experimental: This study has done based on applying the desert survey, information of local people, and identification, classification and introducing these plants. Then the plant species were collected and transferred to the department of botany in Isfahan Research Center for Natural Resources in order to be identified after drying and preparing their herbarium. Results & Discussion: Finally, 200 plant species were identified; from which 75 ones, belonged to 73 genera, and 33 families with medicinal properties, were identified. From this number, 75% are herbaceous, ten percent shrubby and 15 percent are arboreous. The highest number of medicinal species belongs to the Lamiaceae family with nine species, Asteraceae family with eight species, Rosaceae family with six species, and the families Apiaceae, Papilionaceae, and Brassicaceae with five species. These plants are used in traditional medicine for treatment of gastrointestinal ailments, relaxation, cough, diarrhea, low blood sugar, and hyperlipidemia. Recommended applications/industries: According to results of this study, the preservation and conservation of some herbs species is essential. This document can play a role in preserving the indigenous knowledge of using these plants. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
18 - Traditional and local use of medicinal plants by local communities in Hezar Jerib summer area, north of Iran
عیسی جعفری فوتمی موسی اکبرلوBackground & Aim: Some knowledge about medicinal plants is available in old references or books. But important point is the information of traditional usage of medicinal plants from different parts of Iran will be worthwhile and in addition to encouraging people to چکیده کاملBackground & Aim: Some knowledge about medicinal plants is available in old references or books. But important point is the information of traditional usage of medicinal plants from different parts of Iran will be worthwhile and in addition to encouraging people to it provides a good background for future examination about medicinal plants.The objectives of this study is to identify the medicinal plants along with local names, utilized parts, administration route, ailments treated, therapeutic effect and preparation methods. Experimental: So to get this information, we use semi-structured interviews. This research was conducted in the summer and spring of 2016. During this period around 150 individuals (75 men, 75 women; in an age group between 20 and 95 years) were interviewed in 6 villages. Number of questions in this survey was 15 questions. Ethno botanical data were analyzed by use-reports. In addition important indices like Informant Agreement Ratio (IAR), Relative Frequency of Citation (RFC) and Cultural Importance (CI) were calculated. Furthermore, a traditional null hypothesis testing was adopted. These are the most popular indices in quantitative ethno botany. Results: A total of 54 medicinal plants belonging to 22 families were identified. The most common families are Lamiaceae, Asteraceae, Apiaceae and Rosaceae, with 22, 17, 5 and 4%, respectively. The most common preparations methods were infusion (52%), eaten raw and decoction (13%). Also, between different parts of the plant, the leaves are mostly used. According to RFC and CI indices, the most important plant is Gallium verum. Nervous disease has the highest Informant Consensus Factor value with the rate of 0.80.Recommended applications/industries: Introduction of medicinal plants in each region, along with their use can be a great help to create jobs and Encouraging people to cultivate these plants. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
19 - ضرورت توجه به دانش بومی در برنامه‌های توسعه روستایی با تاکید بر توسعه مشارکتی
منصور وثوقی سونا حبیبی زینب حسن زاده طلوتیدانش مبنای توسعه است. پیشبرد برنامه‌های توسعه روستایی گامی در جهت خودکفایی و بهبود وضعیت جامعه روستایی است. بنابراین توجه به زمینه‌های بومی لازم است. مقاله حاضر از نظر هدف بنیادی و یک تحقیق کتابخانه‌ای در راستای معرفی راهکار‌های بهینه در موفقیت آمیز بودن طرح‌های توسعه ر چکیده کاملدانش مبنای توسعه است. پیشبرد برنامه‌های توسعه روستایی گامی در جهت خودکفایی و بهبود وضعیت جامعه روستایی است. بنابراین توجه به زمینه‌های بومی لازم است. مقاله حاضر از نظر هدف بنیادی و یک تحقیق کتابخانه‌ای در راستای معرفی راهکار‌های بهینه در موفقیت آمیز بودن طرح‌های توسعه روستایی از جمله توجه به دانش بومی در قالب توسعه مشارکتی است. نتایج این مطالعه بیانگر آن است که با مراجعه به منابع و مشارکت افراد محلی می‌توان به توسعه‌ای متوازن و همه جانبه دست یافت، ضمن این که به خوداتکایی و توانمند سازی روستاییان به جای وابستگی صِرف منجر می‌شود. در صورتی می‌توان از دانش بومی در برنامه‌های توسعه روستایی بهره برد که با ایجاد ارتباط متقابل بین مجریان پروژه‌ها و روستاییان، مشارکت همه جانبه افراد محلی را برانگیخت. روشن است که با تحقق طرح‌های توسعه در سایه توسعه مشارکتی چشم‌انداز توسعه روستایی مثبت خواهد بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
20 - بازخوانی ابعاد توسعه پایدار در پوشاک سنتی ترکمنان ایران
مهشید مسیبی مریم مونسی سرخهافزایش مفرط نابرابری، فقر و گرسنگی در جهان؛ نتایج منفی سیاست‌های تعدیل ساختاری در مقابله با بحران اقتصاد جهانی؛ تخریب بی‌رویه‌ی محیط زیست در نتیجه استفاده از تکنولوژی؛ سه دسته‌ی کلی از عواملِ زمینه‌ساز ترویج تفکرِ توسعه پایدار بودند. توسعه پایدار امری است پیچیده که اب چکیده کاملافزایش مفرط نابرابری، فقر و گرسنگی در جهان؛ نتایج منفی سیاست‌های تعدیل ساختاری در مقابله با بحران اقتصاد جهانی؛ تخریب بی‌رویه‌ی محیط زیست در نتیجه استفاده از تکنولوژی؛ سه دسته‌ی کلی از عواملِ زمینه‌ساز ترویج تفکرِ توسعه پایدار بودند. توسعه پایدار امری است پیچیده که ابعاد گسترده‌ای دارد و برای تحقق آن در حیطه پوشاک و منسوجات که در ایران سابقه طولانی ندارد، شناخت و منظور کردن ملاحظات فرهنگ قومی و دانش بومی مردم محلی در فرآیند آن لازم است. در این پژوهش مفهوم سنتی توسعه پایدار با سه بُعد زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی بسط پیدا کرده و دو بُعد فرهنگی و زیبایی‌شناسی نیز در پوشاک بررسی شده است. ترکمنان از معدود اقوام ساکن ایران هستند که درپی حفظ فرهنگ و آداب بومی و منطقه‌‌ای خویشند و هنوز هم از لباس‌های سنتی خود استفاده می‌کنند. آشنایی هرچه بیشتر با اسلوب‌ها و مواد اولیه تهیه پارچه، پوشاک و الگوهای مصرف ترکمنان، شناسایی و به‌کارگیری پتانسیل فرهنگ و دانش بومی، منسوجات و لباس‌های ترکمنان را به همراه دارد که دستیابی به پاسخ چگونگی پایداری در لباس قوم ترکمن و تدوین روش‌های صحیح پایداری در صنعت پوشاک ایران محقق می‌سازد. گردآوری اطلاعات این تحقیق کتابخانه‌ای است، از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش تحلیلی-توصیفی است. نتایج حاصل این پژوهش نشان داده است که تمامی مراحل تولید پارچه و پوشاک، مصرف و نگهداری آن در قوم ترکمن ایران با اهداف توسعه پایدار هم‌سو است و ابعاد آن در فرهنگ و سبک زندگی ترکمنان نهفته است. پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد
پیوندهای سایت
مراکز مرتبط
پشتیبانی
صفحات رسمی
حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400