محدودیت منابع آب و نقش آن در ناپایداری مناطق روستایی استان خراسان رضوی
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای
1 - دانشیار دانشگاه گیلان
کلید واژه: توسعه منطقه ای, نواحی روستایی, خراسان رضوی, محدودیت منابع آب,
چکیده مقاله :
استان خراسان در شمال شرق کشور به علت واقع شدن در منطقه خشک ونیمه خشک ، مجاورت با کویرهای نمک ومرکزی در سمت غرب ، مجاورت با مناطق پست افغانستان وبادهای 120 روزه سیستان در سمت جنوب وجنوب شرق از یک طرف و استقرار نامناسب جمعیت و فعالیت و بهره برداری نامناسب از منابع منطقه ، دچار محدودیت شدید منابع آب شده است. پایین بودن میزان بارندگی وتوزیع نامناسب زمانی ومکانی، بالا بودن درجه تبخیر وتعرق وجدا افتادگی طبیعی و پراکندگی شدید نقاط سکونتگاهی و ناپایداری اقتصادی در نواحی روستایی را بدنبال داشته است. در این استان مکان گزینی جمعیت و فعالیت بر اساس قابلیتها و محدودیتهای آب صورت نگرفته است در نتیجه ساختار فضایی استان تحت تاثیر عوامل محیط طبیعی ، سیاست گذاریهای استقرار جمعیت و فعالیت و زیر ساختهای تولیدی است. این وضعیت موجب بروز عدم تعادل بین ظرفیت منابع و میزان بهره برداری از آن شده و تخریب منابع پایه توسعه را به دنبال داشته است. در این مقاله سعی شده تا ابتدا تصویری از وضع موجود ساختار فضایی استان و چگونگی پراکندگی جمعیت و فعالیت و ویژگیهای منابع آبی ارائه و سپس ارتباط آن با توسعه روستایی مشخص شود.
Khorasan province in the east part of Iran faces with deficit of rainfall and draught because of locating on arid belt as well as being far away from humid centers. Increasing growth of population, need for agricultural and animal products, increasing need for water supply in the industry sector, mean while, and the limitation of water resources, on the other hand, bears server problems for the development of province. On the other hand, inadaptability of potentials and capacities and the restriction of water resources as well as the exploitation procedure have increased the development challenges of the province due to inappropriate settlement of the population and activities. Severe shortage of water resources resulted from unauthorized and excessive exploitations, population growth, and increase of demand in different sectors have made the role of this vital material in regional development more sidnificant. Therefore, establishing a balance in rate of water consumption and revived water in the region in tandem with the land use (land preparation) policies is one of the most important measures which are necessary to be taken in the later phases of optimal exploitation of water resources (increase of the irrigation yield). In other words, paying no attention to the present situation of explotiting water resources, removing exisiting bottlenecks, not applying land preparation policies in settlement of population and activities, will confront the region with essential challenges