هیدروپلیتیک رودخانه مرزی اترک و تأثیر آن بر روابط ایران و ترکمنستان
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای
حمیدرضا پاک نژاد متکی
1
(دانش آموخته دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران)
عزت اله عزتی
2
(دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، گروه جغرافیا، تهران، ایران)
کلید واژه: ایران, هیدروپلیتیک, رودخانه‌های مرزی, اترک, ژئواکونومی, ترکمنستان,
چکیده مقاله :
آب شیرین از نزولات آسمانی است و بارش نزولات آسمانی در جهان یکسان نبوده و تابع اقلیم مناطق جغرافیایی است. بخش مهمی از آب های سطحی در امتداد مرزهای جغرافیایی دو یا چند کشور جاری است. غلبه مفهوم ژئواکونومی در استفاده از رودخانه های مرزی، آب های مشترک را به یکی از موضوعات چالش انگیز در روابط دولت ها و ملت ها تبدیل نموده که رودخانه های مرزی ایران در شمال و جنوب کشور نیز از این قاعده مستثنی نیست. این تحقیق در نظر دارد روشن نماید که ژئواکونومی رودخانه مرزی اترک پس از فروپاشی شوروی سابق و تشکیل کشور ترکمنستان چه تأثیری بر امنیت سیاسی و اقتصادی مناطق ترکمن صحرای ایران و روابط دو کشور دارد؟ برای پاسخ به سوأل مذکور از روش منابع کتابخانه ای و اینترنتی، جمع آوری اسناد و آرشیو موجود و روش میدانی استفاده شده است. تحقیق حاضر براساس این فرضیه شکل گرفته که بین تغییر استراتژی جهانی پس از فروپاشی شوروی سابق و غلبه مفهوم ژئواکونومی، استفاده از آب رودخانه مرزی اترک بیشتر و اهمیت آن را در روابط بین ایران و ترکمنستان، دو چندان نموده است. نتایج بدست آمده حاکیست که ایران در منطقه نیمه خشک خاورمیانه و جنوب غربی آسیا قرار دارد و متوسط بارش سالانه آن 200 میلی متر است و توسعه کمی و کیفی آن، کنترل آبهای مرزی را ضروری نموده است. ترکمنستان نیز کشوری کم آب و دارای اقلیم بیابانی که صد درصد منابع آبی آن از کشورهای همسایه تأمین شده و رودخانه مرزی اترک دومین منبع تأمین آب شیرین آن است. برداشت بی رویه آب توسط ترکمنستان و نداشتن رژیم حقوقی مناسب، زمینه چالش و منازعه بر سر آن در روابط بین دو کشور سایه انداخته است.
Introduction Drinking water is the only matter of vital for human beings and the creatures on the earth that the human beings can’t produce it. 97% of all waters on the earth are salty. Increasing of society in the last 50 years, developing in industries, the need to produce more food stuffs and developing in the level of personal and social health has made drinking water more important than ago. The hydroplitic of border rivers in the south west of Asia zone and central Asia ostentate as one of important difficulties between the governments and the nations. An important part of surface waters are running in the border of Iran and its Nabors. Research Methodology In this research the main question is that: ”what was the effect of border river Atrak after destroying of CCCP on the political security and the economy of border zone of Turkmenistan and Turkmen fields of Iran?” According to basic study, this theory has been made that there is a close relation between the changing of global strategy after destroying of CCCP and framing new geopolitical zones like as central Asia and changing in methods of using from border rivers like Atrak river. The way of research in this article has made of descriptive research and logical research. We used these ways for collecting information: 1- Searching in library and internet sources. 2- Attributive and archive ways. 3- Area search and description of watched. Border river Atrak is one of the most important sources for obtaining water in Golestan province. Both inner and outer river Atrak (Sumbar) after passing 80 kilometers between Iran and Turkmenistan’s border, get in Turkmenistan’s land in a place named Dashli broon. Iran draw on just 85000 cubic meter from it’s 220000 cubic meter share of Atrak river water. Golestan province has 880000 hectare fields that can be used for agriculture that now about 300000 hectare of that is under plantation with water. And the other 500000 hectare don’t have constant water. Second source of water in Turkmenistan provides from border river Atrak. Developing of agriculture in two-headed of Atrak has made the hydroplitic in relation of two countries more important. Conclusion Islamic republic of Iran in case of geographical zone is one of less water area of world. Increasing of society in last 50 years ago has made Iran’s share of drinking water less. Turkmenistan country that the border river Atrak is running in borders of this country and Iran, in case of drinking water is poor. Controlling of surface water in river (Atrak) for developing in economy is important. There is no characterized legal regime for Atrak river after destroying of CCCP that has to be characterize the way of controlling it. Iran’s and Turkmenistan’s governments have to clean the water and build walls and pushing bars in two-headed of Atrak river.