مطالعه تطبیقی مبتنی بر اصول نوشهرگرایی در محله‌های شهری (مطالعه موردی: کلانشهر رشت)
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای
بهنام رحیمی
1
(دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران)
محمدتقی معصومی
2
(استادیار گروه جغرافیا، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران)
حسین نظم فر
3
(استاد گروه جغرافیا، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران)
کلید واژه: AHP, محله, رشت, نوشهرگرایی,
چکیده مقاله :
مسئله کیفیت محیط در محله‌های شهر رشت از اولویت‌های مدیران و برنامه‌ریزان شهری است، چرا که برخی از متغیر‌ها، کیفیت محیط شهری را در شهر رشت به لحاظ کمی و کیفی دچار چالش نموده است که می‌توان به مسائلی همچون آلودگی‌های زیست محیطی (آلودگی آب و هوا)، دسترسی‌ها (دسترسی به فضاهای سبز، تجاری، آموزشی، بهداشتی و درمانی و ایستگاه‌های حمل و نقل) ایمنی و آسایش (آلودگی‌های صوتی ناشی از ترافیک، وجود جرم و سابقه جرم در محله ها) و فقدان هویت محله‌ای اشاره کرد. این تحقیق با هدف شناسایی شاخص‌های جنبش نوشهرگرایی در سطح محله‌های شهری و تطبیق وضعیت محلات براساس شاخص‌های نوشهرگرایی انجام شد. سه معیار حمل‌ونقل، کالبدی، مسکن و بافت شهری براساس 15 شاخص مورد بررسی شد. اطلاعات از نقشه‌های GIS و پرسشنامه کارشناسان گردآوری شد. تحلیل اطلاعات نیز با مدل AHP و روش همپوشانی شاخص ها انجام شد. نتایج نشان داد محلات جنوبی شهر بیشترین انطباق را با اصول نوشهرگرایی، محلات بافت مرکزی و غربی کمترین انطباق را با اصول نوشهرگرایی و محلات شرقی و شمالی نیز مطابقت متوسط با اصول نوشهرگرایی داشتند. در پایان نیز با توجه به وضعیت هر منطقه، راهکارهایی همچون برنامه ریزی و طراحی برای ساخت مراکز محله و مراکز واحد همسایگی در محلات منطقه، جلوگیری از افزایش تراکم ساختمانی در محدوده ساختمان های با ارزش و تاریخی، درختکاری در حاشیه پیاده راه ها، افزایش تراکم ساختمانی بهینه در ساخت و سازهای نوین، افزایش تراکم ساختمانی بهینه در ساخت و سازهای نوین برای ارتقاء کیفیت محیط محله‌های شهری براساس اصول نوشهرگرایی ارائه شد.
The issue of environmental quality in the neighborhoods of Rasht is one of the priorities of managers, because some variables have challenged the quality of urban environment in Rasht in terms of quantity and quality. That can be addressed to issues such as environmental pollution, access, safety and comfort and the lack of neighborhood identity noted. The aim of this study was to identify the indicators of the new urbanism at the level of urban neighborhoods and to study and adapt the situation of Rasht neighborhoods based on the indicators of new urbanism. Three criteria of transportation, physical, housing and urban context were examined based on 15 indicators. GIS maps and expert questionnaires were used to collect information. For data analysis, AHP model and index overlap method in GIS software were used. The results showed the southern neighborhoods of the city had the highest compliance with the principles of neo-urbanism, the central and western neighborhoods had the least compliance with the principles of neo-urbanism, and the eastern and northern neighborhoods had moderate compliance with the principles of neo-urbanism. Finally, according to the situation of each area, solutions such as planning and design for the construction of neighborhood centers and neighborhood centers in the neighborhoods of the region, preventing the increase of building density in the area of valuable and historic buildings, tree planting along the sidewalks, increasing the optimal building density in new constructions to improve the quality of urban neighborhoods based on the principles of neo-urbanism was presented.
آزاده، سیدرضا؛ محمّدی، جمال و نشاط دوست، حمیدطاهر. (1398). رابطه بین کیفیت محیط شهری و سلامت روانی (مقیاس استرس) شواهدی از ایران. مجله مهندسی شهر و محیط، 13(2)،293-285.
آزاده، سیدرضا؛ محمّدی، جمال و نشاط دوست، حمیدطاهر. (1398). همبستگی شاخص‌های کیفی مسکن و استرس درک‌شده در خانوارهای کلانشهر اصفهان. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، ۳۴(۳)، ۳۶۸-۳۵۷.
اسماعیلپور، نجما و قربی میترا. (1392). میزان سازگاری محلات شهری شکل گرفته در دوره های مختلف رشد شهر با اصول نوشهرگرایی (مورد نمونه محلات مظفری، جوی مویدی، امام جمعه و هوشنگ مرادی در شهر کرمان). جغرافیا و برنامه ریزی، 22(65)، 44-19.
اصغرزاده یزدی، سارا. (1389). اصول پیشنهادی نوشهرگرایی در برنامه‌ریزی محله‌های شهری. مسکن و محیط روستا، ۲۹(130)، 63-50.
باقرینیا، علی؛ زالی، نادر و زارعی، مجید. (1392). ساماندهی بافت قدیمی محله ساغری سازان کلان شهر رشت و ارائه راهکارهای آن با رویکرد نو شهرگرایی. اقتصاد و مدیریت شهری، 2(5)، 87-69.
پورمحمدی، محمدرضا؛ قاسمی، معصومه و سالکی ملکی، محمدعلی. (1393). مطالعه و ارزیابی بافت های مختلف شهری با رویکرد منشور نوشهر گرایی (نمونه موردی: شهر تبریز )، مطالعات و پژوهش های شهری منطقهای، 6(21)، 42-21.
حسینپور، محمد؛ سلطانی، علی و زارعیان جهرمی، شهدیه. (1392). استفاده ازرویکرد نوشهرسازی درراستای ایجاد محیط پایدارشهری مطالعه موردی: ورودی شیراز - بندرعباس، پنجمین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری،مشهد.
رنجبر، فرخنده؛ زیویار، پروانه و سرور، رحیم. (1395). تحلیلی بر تحقق پذیری اصول و معیارهای نو شهرسازی در بافتهای قدیمی شهری (مطالعه موردی: منطقه 10 شهر تهران). نشریه جغرافیا، 16(57)، 65-48.
رهنما، محمد رحیم، روشنی، پریسا؛ حسنی، اصغر و حسینپور، سید علی. (1391). استفاده از اصول رویکرد نوین شهرسازی در طراحی فضاهای شهری پایدار. مجله بین المللی علوم و فناوری کاربردی، 2(7)، 203-195.
روشنی، پریسا؛ رهنما، محمد رحیم و افشاری، مهرنوش. (1392). ارتقاء کیفی محلات مدرن شهری با به کارگیری رهیافت نوشهرگرایی (نمونه موردی: آزاد شهر مشهد)، جغرافیا و توسعه فضای شهری، 2(3)، 45-27.
صداقتی، عاطفه و فارسی، جواد. (1395). طیف‌سنجی سرزندگی در بافت‌ها و محلات شهری با تلفیق رویکردهای توسعه‌ی پایدار، رشد هوشمند و نوشهرگرایی و کاربرد مدل الکتر (نمونه‌ی موردی: محلات شهر مرودشت). نشریه جغرافیا و توسعه، 14(44)، 254-229.
عظیمی، نورالدین؛ زالی، نادر و آزاده، سیدرضا. (1395). تحلیل الگوهای توسعۀ فیزیکی شهرهای ایران با توجه به متغیرهای جمعیتی، طبیعی و کالبدی. پژوهشهای جغرافیای انسانی، 48(5)، 473-461.
لطیفی، غلامرضا و صفری چابک، ندا. (1392). بازآفرینی مفهوم محله در شهرهای ایرانی- اسلامی برپایه اصول نوشهرگرایی. فصلنامه مطالعات شهری، 2(8)، 12-3.
محمدی دوست، سلیمان؛ خانیزاده، محمدعلی و زیلابی، شهباز. (1395). امکان سنجی بکارگیری اصول نوشهرگرایی در بازآفرینی پایدار محلات ناکارآمد و مسأله دار شهری با تأکید بر رشد هوشمند (مورد پژوهی: بخش مرکزی شهراهواز)، برنامه ریزی منطقه ای، 6(24)، 230-215.
معصومی، محمدتقی. (1391). تحلیل زمانی- مکانی گسترش فیزیکی و رشد مارپیچی شهری با استفاده از داده های مولتی متر از سنجش از دور و مدل های آماری، مطالعه موردی: اردبیل، مجله دانشنامه جغرافیا، 4(4)، 106-89.
نظریان؛ اصغر ؛ معصومی، محمد تقی و ملکی نظام آباد، رسول. (1388). شهر پایدار با تاکید بر استراتژی های مدیریت حمل و نقل شهری و کاهش ترافیک با نگاهی به کلانشهر تهران، مجله جغرافیای سرزمین ، 6(23)، 30-13.
Boer, R., Zheng, Y., Overton, A., Ridgeway, G. K., & Cohen, D. A. (2007). Neighborhood design and walking trips in ten US metropolitan areas. American journal of preventive medicine, 32(4), 298-304.
Blasingame Custer, J. (2007). New Urbanism and Euclidian Zoning: Can They Co-Exist? University of Georgia, p. 6.
Bohl, C. C. (2000). New urbanism and the city: Potential applications and implications for distressed inner‐city neighborhoods. Housing Policy Debate, 11(4), 761-801.
Cysek-Pawlak, M. M., & Pabich, M. (2020). Walkability–the New Urbanism principle for urban regeneration. Journal of Urbanism: International Research on Placemaking and Urban Sustainability, 1-25.
Elshater, A. (2012). New Urbanism Principles versus Urban Design Dimensions towards Behavior Performance Efficiency in Egyptian Neighbourhood Unit. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 68, 826-843.
Fulton, W. (1996). The New Urbanism: hope or hype for American communities? Lincoln Institute of Land Policy, 113 Brattle Street, Cambridge, Massachusetts 02138-3400.
Faramarzi ouri, M., Faramarzi asli, M., Jamali, S., and SAttarzade, D. (2019). Localizing the criteria of new-urbanism and ranking them in traditional cities (Case Study of Ardabil), Gographic Space, 19(67), 243-263.
Grant, J. (2006). Planning the good community: new urbanism in theory and practice. (Vol. 9), Taylor & Francis.
Garde, A. (2020). New Urbanism: Past, present, and future. Urban Planning, 5(4), 453-463.
Hikichi, L. (2003). New urbanism and transportation. University of Wisconsin-Milwaukee, 1-28.
Larsen, K. (2005). New urbanism's role in inner-city neighborhood revitalization. Housing Studies, 20(5), 795-813.
Marshall, S. (2003). New Urbanism: An Introduction. Built Environment (1978), 29(3), 188-192.
Markley, S. N. (2018). New urbanism and race: An analysis of neighborhood racial change in suburban Atlanta. Journal of Urban Affairs, 40(8), 1115-1131.
Rodriguez, D. A., Khattak, A. J., & Evenson, K. R. (2006). Can new urbanism encourage physical activity? Comparing a new Urbanist neighborhood with conventional suburbs. Journal of the American Planning Association, 72(1), 43-54.
Stefan, A. (2005). The New Urbanism movement: the case of Sweden. International Master’s Programme in European Spatial Planning, p. 75.
Saleh, M. A. E. (2002). The transformation of residential neighborhood: the emergence of new urbanism in Saudi Arabian culture. Building and Environment, 37(5), 515-529.
Stanislav, A., & Chin, J. T. (2019). Evaluating livability and perceived values of sustainable neighborhood design: New Urbanism and original urban suburbs. Sustainable cities and society, 47, 101517.
Talen, E. (2002). The social goals of new urbanism. Housing policy debate, 13(1), 165-188.
Zali, N., Gholami, N., Karimiazeri, A. R., & Reza, S. (2016). Planning according to new urbanism: the Ostadsara neighborhood case study. TeMA Journal of Land Use, Mobility and Environment, 9(3), 323-341.
_||_