ادبیّات عصر قاجار به‌واسطۀ نهضت مشروطیّت، دچار تغییرات اساسی در ساختار حوزه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران گردید. در عصر قاجار، ارتباط ایرانیان با جامعۀ اروپا، تدوین سفرنامه‌ها، تأسیس دارالفنون، ترجمۀ کتاب‌های اروپایی، انتشار روزنامه‌ها و غیره، سبب ایجاد زمینه‌های تجدد‌طلبی مردم ایران را فراهم نمود. این تجدد در نظم و نثر این دوره، تأثیر شگرفی بر جای گذاشت. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های شعر عصر مشروطه، تفاوت و نوع بینش شاعران نسبت به واقعیت‌های موجود است که منجر به خلق مضامین جدید شد. از مهم‌ترین موضوعات اصلی در شعر فارسی عصر مشروطه آزادی، وطن و عدالت است که درک صحیح پیام شعر این دوره تا حدّی منوط به شناخت جایگاه آن است. نویسنده در این پژوهش، درصدد آن است تا به شیوۀ توصیفی – تحلیلی و ابزار کتابخانه‌ای به بررسی آرایه‌های ادبی در سروده‌های سیاسی ادیب‌الممالک فراهانی بپردازد، ادیب‌الممالک یکی از شاعران عصر مشروطه و دورۀ بیداری است و بیشترین سروده‌های او پیرامون مضامین سیاسی و اجتماعی است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که ادیب در سروده‌های خود برای پرداختن به مضامین وطن، آزادی و عدالت، از صناعات ادبی بهره برده است و به سبب آنکه فردی مذهبی بود، علاوه بر توجه به تلمیحات مرتبط با ایران قبل از اسلام به ایران دورۀ اسلامی هم توجّه نموده و در خصوص موضوع عشق به وطن، وطن‌دوستی او با نفرت از اعراب همراه نبود. توصیه به قانون‌مداری، انتقاد از جهل و غفلت، انتقاد از عملکرد نامناسب مجلس، انتقاد از عدلیه و توجّه به عدالت از دیگر مضامین شعری ادیب محسوب می‌شود. پرونده مقاله

از مهم‌ترین مسائلی که جامعۀ کنونی با آن روبه¬رو است، رابطۀ سنت و مدرنیته است. رابطۀ سنت و مدرنیته یکی از مسائل مهم جامعۀ کنونی است که در ادبیات داستانی نیز بازتاب یافته ‌است. در جریان مدرنیته شدن، جوامع بسیاری از ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و حتی نقش‌ها، دچار دگرگونی و تحوّل شده‌اند. یکی از مسائل مدرنیته، بر اساس دیدگاه گیدنز، تغییر و دگرگونی است و بر پایه و اساس نقد گذشته و حال استوار است تا آنجا که خود را نقد می‌کند. جامعۀ ایل بختیاری به‌عنوان بخشی از ساختار جامعۀ ایرانی، دارای ساختاری کاملاً سنتی است که در سال‌های اخیر مسیر دگرکونی و رشد را پیموده است، به‌نحوی‌که این تغییرات در ساختارهای مختلف خانوادگی، ایلی و طایفه‌ای، روابط بین نقش‌های اجتماعی، آداب و رسوم و به ‌طور کلی در تمام عناصر فرهنگی، خود را نشان داده است. نویسنده در این پژوهش، درصدد آن است تا به شیوۀ توصیفی- تحلیلی به بررسی و نقد جامعه‌شناختی آثار محمّد بهمن بیگی بر اساس دیدگاه آنتونی گیدنز بپردازد. آنتونی گیدنز، معتقد است که سنت‌ها در هر جامعه‌ای حتی جامعۀ مدرن نیز به حیات خود ادامه می‌دهند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که سنت‌ها در آثار بهمن بیگی، حضور چشمگیر دارند و از بین نرفته‌اند و حتی نگاهبانانی دارند که مراقب و محافظ آن¬ها هستند. این آداب و رسوم بر اساس نظر گیدنز به‌صورت دسته‌جمعی و گروهی برگزار می‌شوند به نحوی که با هویّت افراد ایل، پیوند ناگسستنی دارند و به انحای گوناگون تکرار می‌شوند.

پرونده مقاله