گفتگو در لایه¬های شعر حمید مصدق با تکیه بر منطق مکالمۀ میخائیل باختین
محورهای موضوعی : ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)مرضیه احسانجو 1 , سید محمود سیدصادقی 2 , مریم پرهیزکاری 3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
کلید واژه: گفتگو, حمید مصدق, میخائیل باختین, منطق مکالمه.,
چکیده مقاله :
باختین، نظریّهپرداز برجستۀ روسی، معتقد است که متن ادبی ماهیّتی چندصدایی دارد و در آن صداها و دیدگاههای مختلف در ارتباطی متقابل و گفتوگومحور قرار میگیرند. این نظریّه به تحلیل چگونگی شکلگیری دیالوگ میان شخصیّتها، راوی و مخاطب و حتی میان شاعر و جامعه میپردازد. شعر حمید مصدق بهعنوان یکی از شاعران برجستۀ معاصر، سرشار از گفتوگوهای درونی و بیرونی است که اغلب به شکلی پویا با موضوعات اجتماعی، سیاسی، و عاطفی ارتباط میگیرند. در این پژوهش، به شیوۀ توصیفی- تحلیلی تلاش میشود با تکیه بر اصول مکالمهگرایی باختین، نحوۀ تعامل صداها و لایههای مختلف معنایی در اشعار مصدق تحلیل شود. نتایج پژوهش بیانگر آن است که مصدق در اشعارش از دیالوگ بهعنوان ابزاری برای بازنمایی تنشها، همزیستی صداهای متّضاد و بیان دغدغههای فردی و جمعی بهره برده است. این گفتگوها با بهرهگیری از زبان ساده و صمیمی، امکان برقراری ارتباطی نزدیک با مخاطب را فراهم میکنند و بازتابدهندۀ فضایی از تکثر و تضارب آرا هستند. پژوهش حاضر بر این نکته تأکید دارد که گفتگو در شعر مصدق نهتنها ابزاری هنری بلکه رویکردی فلسفی است که به کشف حقیقتی چندبعدی و تأملبرانگیز منجر میشود. ازاینرو، اشعار او نمونهای شاخص از ادبیّات معاصر ایران بهعنوان بستری برای مکالمه و تعامل فرهنگی ارائه میدهند.
Mikhail Bakhtin, the prominent Russian theorist, argues that literary texts are inherently polyphonic, where various voices and perspectives engage in reciprocal and dialogic interaction. This theory analyzes the formation of dialogues between characters, the narrator, the audience, and even between the poet and society. Hamid Mosadegh, as one of the prominent contemporary poets, incorporates rich inner and outer dialogues in his poetry, often dynamically addressing social, political, and emotional themes. This study adopts a descriptive-analytical method to examine the interaction of voices and multiple semantic layers in Mosadegh’s poetry based on Bakhtin’s principles of dialogism.The findings reveal that Mosadegh employs dialogue in his poetry as a tool to depict tensions, the coexistence of opposing voices, and the expression of individual and collective concerns. These dialogues, characterized by simple and sincere language, facilitate close connections with the audience and reflect an atmosphere of diversity and clash of ideas. This research emphasizes that dialogue in Mosadegh’s poetry is not merely an artistic device but a philosophical approach leading to the discovery of multidimensional and thought-provoking truths. Hence, his poems represent a significant example of contemporary Iranian literature as a platform for cultural dialogue and interaction.
