جستارهای زبان شناختی تطبیقی در فارسی و عربی
,
شماره1,سال
1
,
تابستان
1402
نظریۀ کنش گفتاری یکی از رویکردهای تحلیلی متن محسوب میشود که با تکیه بر آن قادر خواهیم بود؛ واحدهای کوچک زبان (فعل) را تحلیل کنیم. نظریۀ پنجگانۀ سرل، رویکرد شاخص نظریۀ فلسفۀ زبانی کنش گفتاری است که براساس آن میتوان بسیاری از متنهای ادبی و حتی سخنرانیهای رسمی را تجزیه چکیده کامل
نظریۀ کنش گفتاری یکی از رویکردهای تحلیلی متن محسوب میشود که با تکیه بر آن قادر خواهیم بود؛ واحدهای کوچک زبان (فعل) را تحلیل کنیم. نظریۀ پنجگانۀ سرل، رویکرد شاخص نظریۀ فلسفۀ زبانی کنش گفتاری است که براساس آن میتوان بسیاری از متنهای ادبی و حتی سخنرانیهای رسمی را تجزیه و تحلیل کرد و چرایی استفادۀ نویسنده را از برخی کنشهای گفتاری مشخص نمود. کنشهای اظهاری، عاطفی، ترغیبی، اعلانی و تعهدی کنشهای پنجگانۀ سرل محسوب میشوند که نگارندگان با تکیه بر این کنشها شعر میرزاده عشقی را با رویکردی توصیفی و تحلیلی بررسی کرده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که میرزاده عشقی، شاعری واقعگرا بودهاست و اغلب به توصیف واقعیتهای سیاسی و اجتماعی و گاه توصیف طبیعت پرداخته رویکردی که با کنشهای اظهاری تبیین میگردد. افزون بر این شخصیت پرشور، عاطفی و احساسی میرزاده نیز در تمایل وی به بهرهگیری از کنشهای عاطفی تأثیرگذار بوده است. دعوت به خیزش و انقلاب و امید به پیروزی نیز با کنشهای ترغیبی صورت گرفتهاست. کنشهای تعهدی و اعلامی در سرودههای وی بسامد قابل توجهی ندارند.
پرونده مقاله
هر متن بهعنوان یک ساختار، پدیدهای خودبسنده نیست، بلکه در مناسبت با متون قبل و بعد از خود، شبکهای درهمتنیده از دلالتها، مشابهتها وافتراقهای معناییوزبانی را تشکیل میدهد. ازاین منظرمعنا، امری تطبیقی و در تعامل با متون قبلوبعد از خود است. ادبیات دفاع مقدس بهعن چکیده کامل
هر متن بهعنوان یک ساختار، پدیدهای خودبسنده نیست، بلکه در مناسبت با متون قبل و بعد از خود، شبکهای درهمتنیده از دلالتها، مشابهتها وافتراقهای معناییوزبانی را تشکیل میدهد. ازاین منظرمعنا، امری تطبیقی و در تعامل با متون قبلوبعد از خود است. ادبیات دفاع مقدس بهعنوان نحلهای از ادبیات معاصر، برخی از معانی خود را از خلال روابط تعاملی با متون قبل از خود بهویژه متون عرفانی کسب کرده است و از منظری تطبیقی با ادبیات عرفانی تا حدودی در راستای یک گفتمان معناساز مشترک قرار دارد. در این مقاله کوشیدهایم تا با روشِِتحلیلی توصیفی با رویکردی تطبیقی، خاستگاههای عرفانی و میزان همسانی گفتارمتنهای آوینی را با آثار مولانا وکارل گوستاو یونگ، واکاوی کنیم. نتایج این تحقیق همسویی و همرنگی سخنان آوینی را با مفاهیمی همچون؛ تجلی، نور، ظلمت و لقاءالله که از واژهها و مفاهیم پربسامد ابیات مولانا و عرفان است و با بیان تازه در پیشنهاد و فرایند فردیت یونگ بهکار گرفته شدهاند آشکار میکند
پرونده مقاله
فرهنگ ایران از قرن یازدهم و دوازدهم میلادی توسط کشیشانی که برای ترویج مذهب به ایران آمده بودند به اروپا منتقل شد. از آن زمان ترجمه آثار فارسی به زبانهای اروپایی آغاز شد. معمولاً سه گروه به شرق سفر میکردند: اعضای هیأتهای سیاسی، مستشرقین و گردشگران که پس از بازگشت با ن چکیده کامل
فرهنگ ایران از قرن یازدهم و دوازدهم میلادی توسط کشیشانی که برای ترویج مذهب به ایران آمده بودند به اروپا منتقل شد. از آن زمان ترجمه آثار فارسی به زبانهای اروپایی آغاز شد. معمولاً سه گروه به شرق سفر میکردند: اعضای هیأتهای سیاسی، مستشرقین و گردشگران که پس از بازگشت با نوشتن سفرنامهها به معرفی ایران و فرهنگ آن همت میگماردند.. اولین شاعر فارسیزبان که مورد توجه اروپا قرار گرفت سعدی است. شاعرانی چون لافونتن، دوسنسه، ولتر، لوبایی و ... از او الهام پذیرفتند. خیام توسط ترجمه فیتز جرالد و نیکلا به اروپا معرفی شد. بوشور، ژان لاهور، و گوتیه متأثر از خیام آثار ادبی خود را خلق کردند. فردوسی با ترجمههای چمپیون، آتکینسون و ژول مول به اروپا شناسانده شد و شخصیتی چون ماتیو آرنولد با الهام از شاهنامه داستان سهراب و رستم را خلق نمود. بنابراین سه شاعر یادشده نخستین شاعرانی بودند که راه زبان و ادبیات فارسی را به اروپا باز کردند.
پرونده مقاله
آلمانیها از قرن هفدهم با ادبیات فارسی آشنا شدند. نخستین هیأت سیاسی- اقتصادی در اواخر قرن شانزدهم از هولشتاین آلمان به دربار صفوی اعزام شد. در میان این هیأت، مترجمی به نام آدام اولئاریوس حضور داشت که در سفرنامه خود نامی از فردوسی نیاورده است. در همین قرن مدرسهای به نام چکیده کامل
آلمانیها از قرن هفدهم با ادبیات فارسی آشنا شدند. نخستین هیأت سیاسی- اقتصادی در اواخر قرن شانزدهم از هولشتاین آلمان به دربار صفوی اعزام شد. در میان این هیأت، مترجمی به نام آدام اولئاریوس حضور داشت که در سفرنامه خود نامی از فردوسی نیاورده است. در همین قرن مدرسهای به نام ألسنه شرقی در فرانسه شکل گرفت.در این مدرسه چهار زبان عربی، عبری، ترکی و فارسی تدریس میشد. علاقهمندان زبان فارسی در این مدرسه آن را آموختند. شخصیتهای نامور آلمانی مانند اشتیگلیش، کنتس آیدا هان هان و هاینریش هاینه تحت تأثیر شاهنامه آثار جدیدی پدید آوردند. مردم آلمان توسط همین آثار با ایران و شاهنامه فردوسی آشنا شدند.
پرونده مقاله
تحقیقات فراگیر در حوزه ادبیات متصوفه ایران حاکی از آن است که متون نظم و نثر شاعران و نویسندگان صوفی مسلک به شدت تحت تأثیر آیات قرآن و روایات و احادیث قدسی و نبوی بوده است؛ عرفان و تصوف که مبتنی بر عشق و شور و وجد و شوق و بیان اسرار قرآن و حدیث است به خودی خود مستعد اثرپ چکیده کامل
تحقیقات فراگیر در حوزه ادبیات متصوفه ایران حاکی از آن است که متون نظم و نثر شاعران و نویسندگان صوفی مسلک به شدت تحت تأثیر آیات قرآن و روایات و احادیث قدسی و نبوی بوده است؛ عرفان و تصوف که مبتنی بر عشق و شور و وجد و شوق و بیان اسرار قرآن و حدیث است به خودی خود مستعد اثرپذیری از آیات قرآن بود و از این منظر تفکرات و عقاید متصوفه عامل مهم شکل گیری اشعاری شد که به وجوه مختلف دربردارنده مفاهیم و اشارات قرآنی و روایات و احادیث نبوی است؛ اعتقاد متصوفه به تأویل آیات قرآن سبب شکل گیری سبکی در شعر و ادب فارسی شد که راه را برای ورود آیات قرآنی در شعر دیگر شاعران فارسی زبان گشود. در این میان شعر شمس مغربی به عنوان شاعر صوفی و عارف قرن نهم، نمونه خوبی برای بازنمایی این تأثیر و شیوههای گوناگون اثرپذیری مضمونی و واژگانی با خاستگاه قرآنی در شعر فارسی است.
پرونده مقاله
تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)
,
شماره5,سال
13
,
زمستان
1400
امیر ارسلان نامدار، از داستانهای شفاهی بازمانده از ادبیات کهن فارسی است که به رشتۀ تحریر درآمده. آن را حد فاصل قصهپردازی سنتی و رمان نویسی در ایران دانستهاند. قصههای عامیانه، همواره مورد توجه ساختارگرایان و روایتشناسان بودهاند. در این میان، تودوروف در بررسی روایت چکیده کامل
امیر ارسلان نامدار، از داستانهای شفاهی بازمانده از ادبیات کهن فارسی است که به رشتۀ تحریر درآمده. آن را حد فاصل قصهپردازی سنتی و رمان نویسی در ایران دانستهاند. قصههای عامیانه، همواره مورد توجه ساختارگرایان و روایتشناسان بودهاند. در این میان، تودوروف در بررسی روایتهای اسطورهای، بهویژه قصهها، موفقیت چشمگیری یافتهاست. در این مقاله، به تحلیل و بررسی وجوه روایتی در داستان امیر ارسلان نامدار میپردازیم. حالت غالب گزاره ها در داستان، وجه اخباری است و زمان وقوع افعال گذشته میباشد. در میان وجوه غیر اخباری؛ وجوه فرضی، بسامد بیشتری دارند. وجوه شرطی و پیش بین، هردو به یک نسبت، در داستان حضور دارند. پیش بینیهایی که به وسیله رمل و اسطرلاب صورت گرفته، غالبا درست و پیش بینی افراد، با احتمال خطای بیشتری مواجه است. در میان وجوه خواستی؛ وجه تمنایی، بسامد بیشتری نسبت به وجه الزامی دارد و این نشان دهندةآن است که خواست و آرزوهای افراد بیش از قوانین حاکم بر جامعه،داستان و اتفاقات را پیش میبرند.
پرونده مقاله
شمس مغربی شاعر قرن هشتم و اوایل قرن نهم، شاعری است صوفی مسلک با کشش و تمایل به ساحت عرفان اسلامی. سبک او در ژرف ساخت متاثر از سنائی غزنوی و عطار است. او تحت تاثیر مکاتبی چون پانته ایسم، بودائیسم، مسیحیت و وحدت وجود قرار گرفته و از شخصیتهایی مانند ابن عربی بهره برده است چکیده کامل
شمس مغربی شاعر قرن هشتم و اوایل قرن نهم، شاعری است صوفی مسلک با کشش و تمایل به ساحت عرفان اسلامی. سبک او در ژرف ساخت متاثر از سنائی غزنوی و عطار است. او تحت تاثیر مکاتبی چون پانته ایسم، بودائیسم، مسیحیت و وحدت وجود قرار گرفته و از شخصیتهایی مانند ابن عربی بهره برده است. همین تاثیرها یکی از عمدهترین ویژگیهای سبکی او را رقم میزند. غزلهای عارفانه شمس مغربی از نظر نقد ساختاری یک دست و یک پارچه است. میان بیتهای غزل، مفهومی فراگیر وجود دارد به گونهای که ارتباط و همبستگیهای معنادار در غزلهای عارفانه او مشهود است. زبان مغربی در پارهای از قافیهها متکلف و در سطح غزل آمیختگی فراوان با واژههای عربی و گاه ترکیبهای نامأنوس دارد. از نظر فکری مغربی متمایل به عرفان ابن عربی و از نظر هنر شاعری میتوان او را میان سنائی و عطار دانست. ویژگیهای دیگر سبکی او کاربرد واژههائی است که مبین ذوق صوفیگری و عارفانۀ شاعر است مانند: تجلی، آینه، خورشید، فنا و... از دیگر ویژگیهای سبکی او، عبور از تصوف زاهدانه به سوی عرفان عاشقانه است.
پرونده مقاله
نجمالدین رازی (573-654ق) نویسنده برجسته، صوفی و صاحب آثار معروفی چون مرصادالعباد، مرموزات اسدی و مناراتالسائرین، در مشهورترین اثر خود (مرصادالعباد من المبدا الی المعاد) دورهای از اصول و مباحث نظری تصوف مکتب خراسان را به زبانی زیبا و موثر، تقریر و تدوین کرده است. این چکیده کامل
نجمالدین رازی (573-654ق) نویسنده برجسته، صوفی و صاحب آثار معروفی چون مرصادالعباد، مرموزات اسدی و مناراتالسائرین، در مشهورترین اثر خود (مرصادالعباد من المبدا الی المعاد) دورهای از اصول و مباحث نظری تصوف مکتب خراسان را به زبانی زیبا و موثر، تقریر و تدوین کرده است. این کتاب که اساساً مبتنی بر آموزههای تصوف خراسان و بیهیچ تاثیرپذیری از مکتب عرفان نظری ابن عربی در پنج باب و چهل فصل تالیف و تنظیم شده، شامل مباحث عمدهای همچون آفرینش جهان و انسان، معاش خلق، اصول عقاید عرفانی، معاد نفوس و سلوک طوایف مختلف از پادشاهان تا طبقات پیشهوران، کشاورزان است. و به مقاله حاضر با رویکرد تحلیل محتوا و به شیوه کیفی، موضوع معرفت الهی در مرصادالعباد، با نگاهی به پیشینه این بحث درد و اثر دیگر وی، مرموزات اسدی و مناراتالسائرین، بررسی شده است نتایج پژوهش نشان میدهد، که از نظر وی، معرفت عقلی از آن عوام، معرفت نظری مخصوص خواص و معرفت شهودی از آن اولیای خاصالخواص است
پرونده مقاله
زبان و ادب فارسی واحد سنندج
,
شماره5,سال
13
,
زمستان
1400
رئالیسم به مثابة مکتبی ادبی در قرن نوزدهم، در پی تحولات فلسفی، علمی و اجتماعی-سیاسی نمود یافت؛ امّا توجّه به واقعیّت در مغرب زمین و ادب کهن فارسی مسبوق است. نمود واقعیّتهای تلخ اجتماعی در ادب معاصر، ابزاری برای خیزش مشروطهخواهی گردید. از دورة پسامشروطه با نگرههای رئا چکیده کامل
رئالیسم به مثابة مکتبی ادبی در قرن نوزدهم، در پی تحولات فلسفی، علمی و اجتماعی-سیاسی نمود یافت؛ امّا توجّه به واقعیّت در مغرب زمین و ادب کهن فارسی مسبوق است. نمود واقعیّتهای تلخ اجتماعی در ادب معاصر، ابزاری برای خیزش مشروطهخواهی گردید. از دورة پسامشروطه با نگرههای رئالیستی همراه با تمایلات سوسیالیستی مواجه میشویم، این گرایشها با کنارهگیری رضاشاه از قدرت شدّت یافت. فریدون توللی شاعر برجستة معاصر، کار ادبی و هنری خود را از این دوران آغاز کرد. او توانست بوطیقای شعر سنّتی و آزاد را با یکدیگر پیوند دهد. حضور قاطع و تأثیرگذار او در شعر نو تغزلی و رمانتیک سبب گردید که جنبة دیگر شعر او که همانا رئالیسم است، در محاق رود. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به این بخش از اشعار وی میپردازد. دستاوردهای پژوهش نشان میدهد؛ توللی که در دورة نخست شاعری، ندای عصر خویش بود و با رویکرد رئالیسم اجتماعی با شور و هیجان و توسّل به طنز، مبارزهای بیامان را با کژمداری، بیداد و سلطهجویی استعمار دنبال میکرد، در پی تلخکامی شکست نهضت ملّی سال ۳۲، سرایش شعر غنائی را وجهة همّت خود ساخت و ازاینپس، نمودهای رئالیستی در شعر او به شیوة سنّتی اعم از توصیفی و اعتراضی محدود گردید. هرچند که در دو دفتر آخر وی، واقعگرایی اعتراضی نمود بارزتری یافت.
پرونده مقاله
مفهوم رنج با زندگی بشری درآمیخته و جزءجدایی ناپذیر جهان مادی است. هر انسانی به نوعی طعم تلخ درد و رنجی را که سرنوشت برایش مقدر کرده می چشد. شناخت چیستی رنج و معنایش در اندیشة ویکتور فرانکل، بنیان گذار نظریة معنادرمانی، و مولانا، عارف قرن هفتم، محور این پژوهش است. دکتر چکیده کامل
مفهوم رنج با زندگی بشری درآمیخته و جزءجدایی ناپذیر جهان مادی است. هر انسانی به نوعی طعم تلخ درد و رنجی را که سرنوشت برایش مقدر کرده می چشد. شناخت چیستی رنج و معنایش در اندیشة ویکتور فرانکل، بنیان گذار نظریة معنادرمانی، و مولانا، عارف قرن هفتم، محور این پژوهش است. دکتر فرانکل با تحمل رنج هایش در اردوگاه های کار اجباری نازی ها، نگرش معنادار به رنج را یکی از مبانی اساسی معنادرمانی قرار داد. او یکی از راه های معنا بخشیدن به زندگی را درک معنای رنج های گریزناپذیر می شمارد و بر این باور است که ارزش های نگرشی پذیرش و تحمل مصائب را آسان می کند. مولانا نیز عارفی است که بر ساحت روان شناسانة وجود انسان واقف است. در زندگی با رنج های بسیاری روبرو بوده و با جهان بینی وجودی و فلسفی، معانی رنج و غم مقدر را بیان می کند. به باور او هستی آمیخته با رنج های اجتناب ناپذیر است، اما با نگاهی دقیق می توان معنای باطنی رنج ها را دریافت. اگر آدمی به درک این معنا برسد، رنج ها را می پذیرد و بی تابی نمی کند. یافته های پژوهش نشان می دهد که هر دو اندیشمند توسعاً نگاهی یکسان به رنج دارند و محنت های انسان را دربردارندة مفاهیم و معانی می دانند، اما در آثار مولانا مؤلفه های رنجِ معنادار بیشتر است و برای معانی رنج تمثیل های متعددی بیان شده است.
پرونده مقاله
هزار و یک شب و هزار و یک روز از رستۀ ادبیات عامیانۀ فارسی و بخش معنادار حافظۀ تاریخی فرهنگ مردم ایراناند. این دو اثر که در بستر زبان فارسی و سپهر نشانگانی فرهنگ خودی (ایرانی) برای ایجاد هنجار و نظم سیستم فرهنگی ایجاد شده بودند در فرایند ترجمه موجب شگفتی فرهنگ دیگری شدن چکیده کامل
هزار و یک شب و هزار و یک روز از رستۀ ادبیات عامیانۀ فارسی و بخش معنادار حافظۀ تاریخی فرهنگ مردم ایراناند. این دو اثر که در بستر زبان فارسی و سپهر نشانگانی فرهنگ خودی (ایرانی) برای ایجاد هنجار و نظم سیستم فرهنگی ایجاد شده بودند در فرایند ترجمه موجب شگفتی فرهنگ دیگری شدند و در گذر زمان بر ادبیات جهان تأثیر بسزایی گذاشتند. این دو اثر با همسانی نشانهها، چینش نشانهای و دلالت معنایی در سپهر نشانگانی و متون همریخت قصههای ایرانی این پرسش را تولید میکنند که مناسبات این دو اثر در حافظۀ متن ادبیات جهان چگونه است؟ از این رو این پژوهش با رویکرد توصیفی- تحلیلی بر پایۀ نظریۀ نشانهشناسی فرهنگی یوری لوتمان، مطالعۀ ارتباط دوسویه و نقشمند میان نظامهای نشانهای متفاوت، با بررسی ترجمهها و متون تأثیرگرفته از این دو اثر در حافظۀ فرهنگی ادبیات جهان نتیجه میگیرد: نشانههای فرهنگی این دو کتاب بازنمونی از ستیز، مدارا و گفتگوی انسان ایرانی با طبیعت، جامعه و با فرهنگهای مجاور است. ترجمۀ این قصهها گفتمان فرهنگ ایرانی با فرهنگهای دیگری بود. شروع این گفتمان با تکرار و تسلسل تولید ترجمه همراه بود، سپس با تأثیرگذاری بر شیوۀ تولید متنهای جدید بر پایۀ الگوی قصههای ایرانی، خودکارشدگی و بازتاب آن در فرهنگهای دیگری موجب تحول آن فرهنگها شد.
پرونده مقاله
این مقاله به بررسی نقش اضطراب در رفتار و کنشهای شخصیّتهای اصلی رمان میپردازد. شخصیّتهای اصلی رمان جزیرهی سرگردانی، هستی و مراد و سلیم، منطبق بر نظریّهی کارن هورنای بررسی شدهاند. در واقع، پرسش اصلی پژوهش، این است که شخصیّتهای اصلی رمان و تغییر و تحوّل آنها تا چ چکیده کامل
این مقاله به بررسی نقش اضطراب در رفتار و کنشهای شخصیّتهای اصلی رمان میپردازد. شخصیّتهای اصلی رمان جزیرهی سرگردانی، هستی و مراد و سلیم، منطبق بر نظریّهی کارن هورنای بررسی شدهاند. در واقع، پرسش اصلی پژوهش، این است که شخصیّتهای اصلی رمان و تغییر و تحوّل آنها تا چه اندازه مطابق با نظریّهی هورنای هست؟ روش کار با استفاده از تحلیل محتوا برای توصیف، تجزیه و تحلیل شخصیّتهای اصلی به شیوهی گردآوری اطّلاعاتِ کتابخانهای است. در تجزیه و تحلیل مشخص میگردد که تعارضها یعنی؛ اضطرابها و نگرانیها و تضادهای بنیادینی بین رفتارهای سهگانهی شخصیّت وجود دارد. تمام مردم چه سالم و چه روانرنجور، از تعارض موجود بین این روندهای ناهمساز رنج میبرند. شخصیّتهای رمان جزیرهی سرگردانی، نیز از این قاعده مستثنی نیستند و بر اساس تجربیّاتی که در دوران کودکی داشتهاند، ناگزیر تعارضاتی را داشتهاند. به بیان صریحتر، شخصیت سهگانهی این افراد از دوران کودکی آنها مایه میگیرد و تجربیات دوران کودکی دستمایهای هستند برای این که کدام بُعد از ابعاد سهگانهی شخصیّت، تا پایان عمر فرد، رهبری و قدرت اجرایی شخصیّت را در دست بگیرد و بر آن تأثیر عاطفی و روانی بگذارد. نتیجهی این پژوهش نشان میدهد که افراد مهرطلب، برتریطلب و عزلتطلب در هر شرایطی به همان خودِ اصلی و خویشتنِ خویش باز میگردند، امّا گاهی عواطف و احساساتشان و زمانی دیگر منافع شخصی و شاید گاهی جایگاه اجتماعیشان اجازه نمیدهد که بتوانند آن چهرهی واقعی خود را نشان بدهند. هستی در پایان داستان به همان خواستهای میرسد که در تَهِ قلب خود آرزوی آن را داشت. مراد دچار تغییر و تحوّل شده و به شخصیّتی دیگرگونه تبدیل میگردد و سلیم نیز همچون اسمش، تسلیم شرایط اجتماعی حاکم بر زمان میگردد. بنابراین میتوان گفت که در رمان جزیرهی سرگردانی، بر اساس نظریّهی هورنای، بیشتر شخصیّتها در همان طبقهبندی قرار میگیرند که بر شخصیّت آنها حاکم است و تسلّط دارد.
پرونده مقاله
پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی
,
شماره41,سال
11
,
پاییز
1399
کتابهای خاطرات دفاع مقدس ازجمله آثار ادبی در حوزه جنگ به شمار میروند که به دلیل بازتاب عوامل و عناصر مربوط به جنگ تحمیلی از جهات مختلف قابل نقد و تحلیل هستند. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و اتخاذ رویکرد پژوهشی نظریه فروید به نقد و تحلیل درونمایه چکیده کامل
کتابهای خاطرات دفاع مقدس ازجمله آثار ادبی در حوزه جنگ به شمار میروند که به دلیل بازتاب عوامل و عناصر مربوط به جنگ تحمیلی از جهات مختلف قابل نقد و تحلیل هستند. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و اتخاذ رویکرد پژوهشی نظریه فروید به نقد و تحلیل درونمایههای روانشناختی در کتاب خاطرات دا میپردازیم. مسأله ترس، اضطراب و مکانیسمهای دفاعی ازجمله درونمایههای روانشناختی هستند که میتوان به نقد و تحلیل آنها در کتاب دا پرداخت. برخی از اشخاص کتاب دا ازجمله زهرا، دا، لیلا و حبیب برای رهایی از استرس و کاهش فشارهای روحی ـ روانی ناشی از جنگ از آنها استفاده میکنند تا بدین طریق بتوانند به آرامش درونی و روحی دست یابند. پس از یاریگرفتن از منابع گوناگون تخصصی در حوزه نقد روانشناختی، یافتههای پژوهش حاکی از آن است که به دلیل فضای جنگ و برهم خوردن تعادل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی زندگی شخصیتهای کتاب دا، شاهد تحول درونمایههای روانشناختی هستیم. زهرا (شخصیت اصلی کتاب دا) از انواع مکانیسمهای دفاعی ازجمله سرکوب (واپسزنی و نوستالژی)، جابجایی، فرافکنی و همانندسازی جهت بهبود روحیه خود در مناطق جنگی استفاده کرده است. دیگر اشخاص نیز از مکانیسم دفاعی جابجایی بیشترین استفاده را کردهاند که مهمترین نمود آن در فحاشی به دشمن مطرح شده است.
پرونده مقاله
در کتاب گنجینۀآسمانیِ آوینی گفتمانِ عرفانیِ ادبیات کلاسیک و ادبیات پایداری باهم دیده میشود. بنابراین برای فهم بهترِاین اثرکه نمونهای ازادبیاتِ معاصراست باید ارتباط بینامتنی عرفان و ادبیات کلاسیک مورد توجه قرارگیرد. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و رویکرد مقایسهای به چکیده کامل
در کتاب گنجینۀآسمانیِ آوینی گفتمانِ عرفانیِ ادبیات کلاسیک و ادبیات پایداری باهم دیده میشود. بنابراین برای فهم بهترِاین اثرکه نمونهای ازادبیاتِ معاصراست باید ارتباط بینامتنی عرفان و ادبیات کلاسیک مورد توجه قرارگیرد. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و رویکرد مقایسهای به این سوال که آیا میتوان کتابِگنجینۀ آسمانی را یک متن عرفانی به حساب آورد؟پاسخ می دهد؛ با این پرسش به بررسی تأثیرپذیری گفتارمتنهای آوینی از متون کهن ادب فارسی بهویژه عرفان میپردازد و بنمایههای عرفانی مانند؛ ولایت، رازداری، ذکر و ریاضت را به عنوان مهمترین شاخصهای عرفانی مشترک گفتارمتنهای آوینی و عرفان در نظرمیگیرد تا با بررسی آنها در متون کلاسیک عرفانی ادب فارسی نشان دهد که، کتاب ایشان میتواند متنی عرفانی باشد. بدین منظور میزان و نحوۀ تأثیرپذیری آوینی از این بنمایهها در متونی مانند مثنوی، کلیات شمس و دیوان حافظ و ... را بررسی میکند؛ با توجه به بسامد ِبالای این اصطلاحات نتایج این پژوهش مؤید این است که آوینی برای توصیف مشاهدات خود از جنگ، از مضامین عرفانی کلاسیک، بهخصوص اشعار مولانا و حافظ تأثیرپذیرفته و به این مفاهیم جنبهای پویا و زنده داده و آنها را در اثرِ خود با صورت بندیِ معاصر و نو بهکار گرفته است آنچنانکه میتوان گفت کتابگنجینۀ آسمانی برادبیات غنی و عرفانی ایران اسلامی در جهان معاصراستواراست و متنی عرفانی در ادبیات معاصر بهحساب میآید.
پرونده مقاله
به کار بردن عناصر و مضامین اسطورهای ـ کهنالگویی، یکی از مفاهیم و مؤلفههای موجود در رمانهای فارسی است. در این مقاله کوشش شده است با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی، مؤلفههای اسطورهای در رمان سمفونی مردگان اثر عباس معروفی بررسی شود. کاربرد اسطوره در رمان حاضر ممکن است با قص چکیده کامل
به کار بردن عناصر و مضامین اسطورهای ـ کهنالگویی، یکی از مفاهیم و مؤلفههای موجود در رمانهای فارسی است. در این مقاله کوشش شده است با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی، مؤلفههای اسطورهای در رمان سمفونی مردگان اثر عباس معروفی بررسی شود. کاربرد اسطوره در رمان حاضر ممکن است با قصد قبلی نویسنده و یا با توجّه به کهنالگوهای نخستین بشر، به صورت غیرارادی در رمان آورده شده باشد که نشانگر آگاهی نویسنده از اسطورهها و نمادهای ایران و جهان، فرهنگ دینی، ملی و قومی است. صرف نظر از درونمایۀ اصلی رمان که قتل و برادرکشی است و با اسطوره هابیل و قابیل پرورانده شده، معروفی برای درک رمان خود از اسطورههای مختلفی استفاده کرده است که آنها را میتوان به سه دستۀ اساطیر شاهنامهای (سیاوش، ایرج، بیژن و منیژه و...)، حیوانات اساطیری (ققنوس، کلاغ، گرگ، پروانه، ماهی) و مفاهیم اسطورهای (آفرینش، دوگانهنگری، پالایش، ماندالا، گیاهپیکری و...) تقسیم کرد. نظر به گسترده و وسیع بودن این مفاهیم، در این پژوهش، تنها به مفاهیمی که در پژوهشهای دیگر، کمتر به آنها پرداخته شده است، توجّه میشود.
پرونده مقاله
شعر منقبت یکی از رایجترین انواع شعر فارسی است که تاریخ هزار ساله دارد. شاعران منقبتگوی معاصر در مقایسه با پیشینیان خود چه در قالب و چه در محتوا تغییراتی پدید آوردهاند. ما در مجموعة شعرهای منقبت به ترکیبهایی برمیخوریم که با اسطورههای ایرانی پیوند خوردهاند. برای نم چکیده کامل
شعر منقبت یکی از رایجترین انواع شعر فارسی است که تاریخ هزار ساله دارد. شاعران منقبتگوی معاصر در مقایسه با پیشینیان خود چه در قالب و چه در محتوا تغییراتی پدید آوردهاند. ما در مجموعة شعرهای منقبت به ترکیبهایی برمیخوریم که با اسطورههای ایرانی پیوند خوردهاند. برای نمونه واژة شاه در ترکیبات: شاه مردان علی، شاه ولایت، شاه نجف و یا واژة مهر با نام حضرت علی (ع) مانند مهرعلی این ترکیبها طی قرون متمادی به وجود آمده است. ایرانیان بهعلت توجه به اساطیر خود و نیز عشق و علاقهای که به امامان و بزرگان دینی دارند، بهطور تدریجی اساطیر را با نام شخصیتهای دینی پیوند دادهاند. وجود واژههایی مانند هور، خور و خورشید که دارای زمینههای وسیع در یشتها هستند در قالب صفات مدحی بهخصوص برای حضرت امام علی (ع) بهکار رفتهاند. علت امتزاج این اسطورهها با شخصیتهای مذهبی به این علت است که مردم آنچه را دوست میداشتند و در ضمیر تاریخی آنها بود، بر شخصیتهای مورد نظرشان اطلاق میکردند. اثبات این پدیده، موضوع تحقیق حاضر است و نتیجة آن پاسخ به سؤال مسئله. این تغییرات در ابعاد گوناگون از جمله اسطوره به وجود آمده و بهدلیل کارآمدهای رمزی و رازگونه در شعر معاصر بهصورت یک پدیدة فرهنگی ظاهر شدهاند.
پرونده مقاله
وقتی خیزش مشروطه شکل گرفت، استعمار بر این اندیشه بود تا در دین و چیستی هویت ملی ایرانی شکاف ایجاد کند. به همین دلیل غرب نفوذ خود را توسعه داد و ایرانی ها با فرهنگ گذشته خود فاصله گرفتند. خیزش ملی هم که پشتوانه استواری جز گروهی از علمای مسلمان نداشت منتج به یک بحران هویت چکیده کامل
وقتی خیزش مشروطه شکل گرفت، استعمار بر این اندیشه بود تا در دین و چیستی هویت ملی ایرانی شکاف ایجاد کند. به همین دلیل غرب نفوذ خود را توسعه داد و ایرانی ها با فرهنگ گذشته خود فاصله گرفتند. خیزش ملی هم که پشتوانه استواری جز گروهی از علمای مسلمان نداشت منتج به یک بحران هویتی شد. محصول این بحران یک دوگانه نگری بود. مردم از یک سو جذب فرهنگ غرب و پیشرفت های آن شده بودند و از سوی دیگر نگاهشان به آداب و سنن گذشته شان بود. نیروهای پسااستعماری که در مستعمره های آزاد شده جریان هائی را به راه انداخته بودند. همچنین به بحران های موجود دامن می زدند. در چنین فضایی خاصه در اواخر حکومت قاجار، یأس و دلزدگی می رفت تا در همه شئون زندگی مردم رسوخ کنند. این بود که شاعران با هنر شاعری خود در زدودن این یأس و بیداری و بازگفت مردم به هویت ملی نقش قابل توجهی داشتند و همین یاس و دلزدگی میرفت تا در همه شئونات ملی تأثیر سوء بگذارد. به همین دلیل شاعران این دوره با هنر شاعری خود در زدودن یأس و بیداری و بازگشت مردم به هویت ملی سهم به سزائی را ایفا کردند.
پرونده مقاله
مدرنیته، در پی رنسانس و روشنگری در قرون هفدهم و هجدهم پدید آمد و بر زندگی انسان معاصر تأثیر فراوان گذاشت. انسان امروز سعادت خود را بیرون از خویش جستوجو میکند و به دنیای درون بیتوجه است. حماسة درون یا نفس با نگرش دینی و ساحت فلسفه مفاهیم خاص مییابد. از نظر فلسفی، نفس به چکیده کامل
مدرنیته، در پی رنسانس و روشنگری در قرون هفدهم و هجدهم پدید آمد و بر زندگی انسان معاصر تأثیر فراوان گذاشت. انسان امروز سعادت خود را بیرون از خویش جستوجو میکند و به دنیای درون بیتوجه است. حماسة درون یا نفس با نگرش دینی و ساحت فلسفه مفاهیم خاص مییابد. از نظر فلسفی، نفس به جسم و از منظر جوهری مستقل و قائمبهذات است. نفس و درون یک چیز است، گاهی تعلق به بدن و گاهی جنبة جوهری آن منظور است. از منظر دین، نوری از انوار الهی که تابشگاه آن خداوند و فرودگاه آن کالبد انسانی است. نفس را میتوان به روان و درون تعبیر کرد که با تمام پیچیدگیهایش انسان مدرن را بر سر دو راهی سنت و مدرنیته قرار داده و این دوگانگی، سبب تشتت او گشته، صنعت هم به جای دستگیری، دستاندازش شده است. این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی سعی در یافتن وجوه مشترک مربوط به درون و روان آدمی در منظومة حماسی شاهنامه فردوسی و منظومة عرفانی مثنوی مولانا دارد تا چگونگی تقابل انسان معاصر با سنت و پیشینة دور و دراز خود با دنیای مدرن را بیان کند. درون در متون حماسی عرفانی به دل، قلب، روح، روان و جان تعبیر میگردد. فردوسی از روان به جای درون نام میبرد. به زعم مولوی انسان معاصر از طریق نبرد با نفس یا درون خود میتواند حماسهای بیافریند و با سفر از جهان ماده به عالم معنا راهی به روی خود بگشاید. حال آنکه فردوسی روان آدمی را وسیله خرد و خوشحالی او میداند.
پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد