ویژگی‌های سبکی شعر عارفانه شمس مغربی (عارف قرن هشتم)
محورهای موضوعی : عرفان اسلامی
اسماعیل آذر
1
(
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد علوم و تحقیقات تهران،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران.
)
کلید واژه: شعر, عرفان, غزل, تصوف, سبک, mysticism, style, poem, ode (Qazal) Sufism,
چکیده مقاله :
شمس مغربی شاعر قرن هشتم و اوایل قرن نهم، شاعری است صوفی مسلک با کشش و تمایل به ساحت عرفان اسلامی. سبک او در ژرف ساخت متاثر از سنائی غزنوی و عطار است. او تحت تاثیر مکاتبی چون پانته ایسم، بودائیسم، مسیحیت و وحدت وجود قرار گرفته و از شخصیت‌هایی مانند ابن عربی بهره برده است. همین تاثیرها یکی از عمده‌ترین ویژگی‌های سبکی او را رقم می‌زند. غزل‌های عارفانه شمس مغربی از نظر نقد ساختاری یک دست و یک پارچه است. میان بیت‌های غزل، مفهومی فراگیر وجود دارد به گونه‌ای که ارتباط و همبستگی‌های معنادار در غزل‌های عارفانه او مشهود است. زبان مغربی در پاره‌ای از قافیه‌ها متکلف و در سطح غزل آمیختگی فراوان با واژه‌های عربی و گاه ترکیب‌های نامأنوس دارد. از نظر فکری مغربی متمایل به عرفان ابن عربی و از نظر هنر شاعری می‌توان او را میان سنائی و عطار دانست. ویژگی‌های دیگر سبکی او کاربرد واژه‌هائی است که مبین ذوق صوفیگری و عارفانۀ شاعر است مانند: تجلی، آینه، خورشید، فنا و... از دیگر ویژگی‌های سبکی او، عبور از تصوف زاهدانه به سوی عرفان عاشقانه است.
Shams-e-Maghrebi, the eighth and the early ninth century poet, is a real Sufi with a tendency towards Islamic Mysticism. He is inspired by Ibn Arabi and some other schools such as Pantheism, Buddhism and Christianity which make up his style. In ode (Qazals) he appears as a mystical character. In terms of structure and meaning his odes are of an absolute form and of a logical unity. The words and idioms which are utilized in the poems are sometimes difficult to understand. The use of Arabic words is considered to be of a high number. The Meditation of the poet seems to be something between Sanaee and Attar. Throughout his Divan, he has denoted many Sufi idioms as: mirror, morality, appearance, union with God and so on. The idioms show his willing towards Sufi approach, although he is an Aref as well.
_||_
