بررسی چهره عرفانی ادبیات دفاع مقدس در گنجینۀ آسمانی سید مرتضی آوینی
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی متن شناسی حکمی و عرفانی
سیده زهرا حسینی نیا
1
,
صابر امامی
2
,
امیر اسماعیل آذر
3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - دانشیار مدعو گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران و عضو هیأت علمی دانشگاه هنر، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
3 - دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران .
کلید واژه: ولایت, ریاضت, ذکر, رازداری, ادبیات‌عرفانی, گنجینۀ آسمانی,
چکیده مقاله :
در کتاب گنجینۀآسمانیِ آوینی گفتمانِ عرفانیِ ادبیات کلاسیک و ادبیات پایداری باهم دیده می‌شود. بنابراین برای فهم بهترِاین اثرکه نمونه‌ای ازادبیاتِ معاصراست باید ارتباط بینامتنی عرفان و ادبیات کلاسیک مورد توجه قرارگیرد. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و رویکرد مقایسه‌ای به این سوال که آیا می‌توان کتابِ‌گنجینۀ آسمانی را یک متن عرفانی به حساب آورد؟پاسخ می دهد؛ با این پرسش به بررسی تأثیرپذیری گفتارمتن‌های آوینی از متون کهن ادب فارسی به‌ویژه عرفان می‌پردازد و بن‌مایه‌های عرفانی مانند؛ ولایت، رازداری، ذکر و ریاضت را به عنوان مهمترین شاخص‌های عرفانی مشترک گفتارمتن‌های آوینی و عرفان در نظرمی‌گیرد تا با بررسی آنها در متون کلاسیک عرفانی ادب فارسی نشان دهد که، کتاب ایشان می‌تواند متنی عرفانی باشد. بدین منظور میزان و نحوۀ تأثیرپذیری آوینی از این بن‌مایه‌ها در متونی مانند مثنوی، کلیات شمس و دیوان حافظ و ... را بررسی می‌کند؛ با توجه به بسامد ِبالای این اصطلاحات نتایج این پژوهش مؤید این است که آوینی برای توصیف مشاهدات خود از جنگ، از مضامین عرفانی کلاسیک، به‌خصوص اشعار مولانا و حافظ تأثیرپذیرفته و به این مفاهیم جنبه‌ای پویا و زنده داده و آنها را در اثرِ خود با صورت بندیِ معاصر و نو به‌کار گرفته است آن‌چنان‌که می‌توان گفت کتاب‌گنجینۀ آسمانی برادبیات غنی و عرفانی ایران اسلامی در جهان معاصراستواراست و متنی عرفانی در ادبیات معاصر به‌حساب می‌آید.
In Avini's Heavenly Treasure book, the mystical discourse of classical literature and sustainability literature are seen together. Therefore, in order to better understand this work, which is an example of contemporary literature, the intertextual relationship between mysticism and classical literature must be considered. In the present article, using the descriptive-analytical method and a comparative approach we try to answer whether the Book of the Heavenly Treasure can be considered a mystical text? Regarding this question, the influence of Avini's texts from ancient texts of Persian literature, especially mysticism has been investigated and also the mystical themes such as; province, confidentiality, remembrance, and consent which are the most important common mystical features of Avini and mysticism's texts are considered in order to show that his book can be a mystical text by examining them in classical mystical texts of Persian literature. For this purpose, the extent and manner of influence of Avini from these principles in texts such as Masnavi, Koliat Shams, Divan Hafez, etc have been investigated. According to the high frequency of these terms, the results of this study confirm that Avini, in order to describe his observations of war, was influenced by classical mystical themes, especially the poems of Molavi and Hafez, and gave these concepts dynamic and vivid aspects. Finally, it can be said the heavenly treasure book is based on the rich and mystical literature of Islamic Iran in the contemporary world and is considered a mystical text in contemporary literature.
1-قرآن مجید.
2-آوینی، سیدمرتضی. (1393).گنجینۀ آسمانی، چاپ5، تهران: واحه.
3-احمدخمسه، میترا. (1398). معراج عشق راز ماندگاری روایت فتح شهیدآوینی، تهران: تیرگان.
4-انیس دوویکتور. (1399). روایت جنگ در دل جنگ، با نگاهی بهمستندهای سید مرتصی آوینی، مترجم محمد مهدی شاکری،تهران: واحه.
5-حافظ، شمسالدّین محمد. (1374). دیوان غزلیات، بهکوشش خلیل خطیب رهبر، چاپ 16، تهران: صفیعلیشاه.
6- داد، سیما. (1383). فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ دوم، تهران: مروارید.
7-رازی، نجمالدینابوبکر. (1391). مرصادالعباد، به اهتمام محمدامین ریاحی، تهران: علمی و فرهنگی
8-زمانی، کریم. ( 1387). شرح جامعمثنوی. دفتر5، چاپ13،تهران: اطلاعات.
9-سنایی، مجدودبنآدم. (1388). دیوان. قلم بدیع الزمان فروزانفر، چاپ3، تهران: نگاه.
10-سجادی، سیدجعفر. (1393). فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. تهران: طهوری.
11-عطار، فریدالدّین. (1397). تذکره الأولیا، چاپ2، قم: نشرکومه.
12-فتوحی، محمود.(۱۳۹۵). سبک شناسی، چاپ3 ، تهران: سخن.
13- قشیری، عبالکریم. (1385). رسالة قشیریه، ترجمة ابو علی حسن بن احمد عثمانی،تصحیح فروزانفر، تهران: علمی و فرهنگی
14-مولانا، جلالالدّین محمد. (1386). کلیات شمس، تصحیح فروزانفر، تهران: هرمس.
15-مولانا، جلال الدّین محمد. (1390). مثنوی، تصحیح رینولد نیکلسون، تهران: هرمس.
16-میبدی، ابوالفضل رشیدالدّین. (1382). کشف الاسرار و عدهالأبرار به سعی و اهتمام علی اصغر حمکت، چاپ 7، تهران: امیر کبیر
17-نسفی، عزیزالدّین. (1372). انسان الکامل، ترجمه: سید ضیاء الدین دهشیری، تهران: طهوری.
18-ون دایک، تون آدریانوس.(1394). تحلیل متن وگفتمان، ترجمه پیمان کیفرخی،تهران: نشر پرسش.
19-هجویری، ابوالحسن علیبنعثمان. (1390). کشفالمحجوب، به تصحیح دکتر محمود عابدی، تهران: سروش.
مقاله
20-سنگری، محمدرضا. آذین فرد، عزیز. (1397). «نقد و بررسی دریا دلان به صف شکن سید مرتضی آوینی»، مجله رشد آموزش زبان و ادب فارسی زمستان، ش125، ص32-35.
_||_