پایداری تولید اسانس گل در ژنوتیپ­های گل محمدی به­عنوان یکی از مهمترین گیاهان دارویی و معطر ایران، هنوز کاملا بررسی و مستند نشده است. به­منظور مقایسه آماره­های تشخیص پایداری عملکرد اسانس، شش آماره متفاوت برای 35 ژنوتیپ گل محمدی (Rosa damascena) کشور، کاشت More
پایداری تولید اسانس گل در ژنوتیپ­های گل محمدی به­عنوان یکی از مهمترین گیاهان دارویی و معطر ایران، هنوز کاملا بررسی و مستند نشده است. به­منظور مقایسه آماره­های تشخیص پایداری عملکرد اسانس، شش آماره متفاوت برای 35 ژنوتیپ گل محمدی (Rosa damascena) کشور، کاشت شده به­صورت طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در هفت استان (کردستان، مرکزی، اصفهان، خوزستان، فارس، کرمان و خراسان) و دو سال (2007 و 2008) ارزیابی شد. اختلاف معنی­داری (01/0P<) از لحاظ بازده اسانس بین ژنوتیپ­ها (G)، مکان­ها (L)، محیط­ها (E) و نیز برای اثرات متقابل ژنوتیپ × مکان (GL) و ژنوتیپ× محیط (GE) مشاهده شد. همبستگی مثبت بین واریانس محیطی (S2)، ضریب تغییرات (CV) و ضریب رگرسیون عملکرد بر محیط (b) با بازده اسانس دلالت داشت که فقط ژنوتیپ­های با اسانس پایین فنوتیپ مشابهی را در محیط­های مختلف دارند که این همان پایداری استاتیکاست. ژنوتیپ پایداری با مفهوم استاتیک رگرسیون(b ≈ 0) وجود نداشت و ژنوتیپ­های پایدار (Stable) با S2 هم اسانس بسیار اندکی داشتند، اما برخی ژنوتیپ­های سازگار با CV (مانند KM1) همزمان عملکرد بالا و پایداری­ عملکرد داشتند. ژنوتیپ­های پایدار با مفهوم دینامیک (b ≈ 1 و 0≈Sd2 واریانس انحرافات از خط رگرسیون برابر صفر) عملکرد اسانس متوسطی داشتند. شاخص برتری(P) ژنوتیپ­های با بالاترین اسانس را به­عنوان سازگار معرفی نمود. ژنوتیپ­های پایدار با کمترین واریانس سال در مکان (MSY/P)، حداقل اسانس را تولید کردند. می­توان نتیجه گرفت که ژنوتیپ گل محمدی می­تواند همزمان دارای پایداری استاتیک، دینامیک و عملکرد اسانس بالا باشد. در مجموع آماره ضریب تغییرات (CV)، جنبه دینامیک آماره­های رگرسیون (b ≈ 1, Sd2≈ 0) و شاخص برتری (P) به­عنوان پارامترهای مطلوب برای ارزیابی جنبه های مختلف (استاتیک و دینامیک) پایداری اسانس در گل­محمدی پیشنهاد می­شوند.
Manuscript profile
