تعیین میزان آلودگی سرب و کادمیوم در شیر خشک صنعتی مورد استفاده در صنایع غذایی در تهران

محورهای موضوعی : علوم و صنایع غذایی

تاریخ دریافت : 1393/03/25 تاریخ پذیرش : 1394/02/13 تاریخ انتشار : 1393/12/01

کلید واژه: تهران, سرب, کادمیوم, شیر خشک,

چکیده مقاله :

آلودگی شیر و فرآورده‌های آن به بعضی از فلزات سنگین به‌خصوص سرب و کادمیوم موجب بروز اثرات سمی و تأثیر سوء بر سلامت انسان می‌گردد. از این رو این مطالعه با هدف تعیین مقدار سرب و کادمیوم در شیر خشک صنعتی مورد استفاده در صنایع غذایی صورت گرفت. در این تحقیق 25 نمونه شیر خشک از 4 کارخانه مختلف تهیه و بعد از عمل هضم و استخراج برای تعیین میزان سرب و کادمیوم از روش اسپکتروفتومتری جذب اتمی کوره گرافیتی استفاده گردید. نتایج حاصل از آنالیز آماری نشان داد که میانگین مقدار سرب ppb36/57 (کمینه 99/18 و بیشینه ppb90/112) و میانگین مقدار کادمیوم ppb 11/14 (کمینه 73/5 و بیشینه ppb 43/39) می‌باشد. کدکس الیمنتاریوس میزان مجاز برای سرب و کادمیوم در شیر را به‌ترتیب 1000 وppb 100 تعیین نموده است. در این تحقیق مقدار سرب در همه نمونه‌های شیر خشک کمتر از میزان استاندارد و آلودگی کادمیوم در 68 درصد نمونه‌ها بیش از حد مجاز استاندارد بین‌المللی مشاهده گردید. از آن‌جایی ‌که در این بررسی درصد آلودگی نمونه‌های مورد مطالعه به کادمیوم بالا بود، لذا پایش مداوم سطوح آلودگی در فرآورده‌های شیر و نیز شناسایی منابع آلودگی و کنترل آن‌ها ضروری است.

چکیده انگلیسی:

   Contamination of dairy products with heavy metals, lead (Pb) and Cadmium (Cd) in particular, induces their toxic effects on humans. Therefore, this study aimed to determine the contamination levels of Pb and Cd levels in milk powders produced in Tehran area. In this study, a total of 25 samples of milk powder was obtained from four different dairy establishments. The samples were digested and extracted prior to analysis. Pb and Cd concentrations was determined using atomic absorption method with graphite furnace. The results were showed a mean value 57.36 ppb (18.99 to112.90 ppb) for Pb and 14.11 ppb (5.73 to 39.43 ppb) for Cd. According to Codex Alimentarius, approved levels for Pb and Cd in milk are 1000 and 100 ppb, respectively. Based on results, Pb level was less than standard limit in all samples, whereas Cd concentration in 68% of the samples was estimated higher than the standard limit. Since the percentage of Cd-contaminated samples was high, there is a necessity for frequent monitoring of the contamination levels in dairy products as well as to discover the potential contamination sources. 

منابع و مأخذ:

• · بنیادیان، مجتبی؛ مشتاقی، حمدالله و سلطانی، زینب (1385). بررسی میزان سرب و کادمیوم در شیرهای خام و پاستوریزه تولید شده در منطقه شهرکرد. مجله دامپزشکی ایران، دوره دوم، شماره 2، صفحات: 80-74.


• · پرویز، محمد و زمانیان، فیروزه (1380). تعیین میزان سرب و کادمیوم در شیر مصرفی تهران ( پاک و میهن) دوازدهمین کنگره ملی صنایع غذایی. 19-17 مهر1380. دانشگاه آزاد اسلامی. تهران، ایران 25-28.


• · پور سرتیپ، مهشید (1378). اندازه‌گیری میزان مس موجود در شیرخشک به روش اندیک استریپینگ ولتامتری با دستگاه پولاروگراف. پایان نامه دکتری حرفه ای داروسازی. دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران دانشکده داروسازی، صفحه90.


• · جوادی، ایرج؛ حقیقی، بهرام؛ عبدالهی،آتوسا و نجات، هاشم (1384). بررسی تعیین میزان فلزات سمی جیوه، سرب، کادمیوم، کرم در شیرگاو. مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان علوم پایه. جلد بیست و دوم. شماره 2. صفحات: 35-40.


• · چینی کار، صادق (1376). بررسی میزان فلزات سنگین (سرب، نیکل، کادمیوم و مس) در انواع شیر مصرفی با روش جذب اتمی، چهارمین کنگره بیوشیمی. دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی بابل، 30-27 مهر.


• · حیات بخش، راحله (1386). بررسی مقادیر سرب موجود در شیر پاستوریزه و استریلیزه برخی از کارخانجات صنایع شیر در تهران به روش کوره گرافیتی. پایان نامه دکتری حرفه‌ای دامپزشکی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، صفحه85.


• · رحیمی، ابراهیم و درخشش، سیدمحمد (1389). بررسی میزان کادمیوم شیرخام گاو با استفاده از روش اسپکترومتری جذب اتمی در مناطق مختلف ایران. مجله دامپزشکی و آزمایشگاه. دوره 2، شماره 1، صفحات: 15-18.


• · شاکریان، امیر و کریم، گیتی (1382). بررسی میزان آلودگی شیر و برخی فراورده‌های آن به سرب و کادمیوم در منطقه اصفهان و تاثیر جداسازی چربی با استفاده از روش اسپکترومتری جذب اتمی با کوره. مجله علوم دامپزشکی ایران، سال اول، شماره 2، صفحات: 29-35.


• · طالبی، زهرا (1377). اندازه‌گیری و تشخیص عناصر سرب، روی و آهن در نمونه‌های شیر پاستوریزه اراک با استفاده از روش هضم مایکروویو. دومین همایش سراسرعلمی کاربردی فراورده های لبنی کشور. دانشگاه فردوسی مشهد، 10-11.


• · کریم، گیتی (1386). بهداشت و فناوری شیر. انتشارت دانشگاه تهران، صفحات: 259-272.


• نواب ایرانی، مهران (1379). اندازه‌گیری میزان مس موجود در برخی انواع شیر خشک به روش اسپکتروفتومتری. پایان نامه دکتری حرفه‌ای داروسازی. دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران. دانشکده داروسازی، صفحه: 93.


• · Abdulkhaliq, A., Swaileh, K.M., Hussein, R.M. and Matani, M. (2012). Levels of metals (Cd, Pb, Cu and Fe) in cow’s milk, dairy products and hen’s eggs from the West Bank, Palestine. International Food Research Journal, 19 (3): 1089–1094.


• · Pavlovic, M., Sikiric, J., Havaranek, L., Plavjanic, N. and Brajenovic, N. (2004). Lead and cadmium levels in raw cow’s milk from an industrialised Croatian region determined by electrothermal atomic absorption spectrometry. Czech Journal of Animal Science, (49): 164–168.


• · Salah Fathy, A. (2012). Assessment of toxic heavy metals in some dairy products and the effect of storage on its distribution. Journal of American Science, 8(8): 665-670.


• · Zamir, S. and Altaf, H. (2001). Determination of Lead and Cadmium level in powdered milk in Quetta (Pakistan) by atomic absorption spectrometry. Journal of Biological Sciences, 1(5): 412–413.