بررسی بسامد اوزان، بحور و ساختار قوافی و ردیف در دیوان صباحی بیدگلی

محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخن

محمدرضا حصارکی ¹ , مهین خطیب نیا ²

1 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد شهرقدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نایین، دانشگاه آزاد اسلامی، نایین،ایران.

تاریخ دریافت : 1397/04/16 تاریخ پذیرش : 1397/08/26 تاریخ انتشار : 1397/12/01

کلید واژه: قافیه, ردیف, اوزان, کلید واژه‌ها: صباحی بیدگلی, بررسی و بسامد, بحور,

چکیده مقاله :

چکیده امروزه تدوین سیر تاریخی اوزان و بحور شعر فارسی از آغاز تاکنون با تعیین بسامد و ترسیم فراز و نشیب موجود با وجود چاپ‌های پاکیزه و منقح از دواوین شعر فارسی، امری ضروری و مفید به نظر می‌رسد. در این پژوهش که در واقع پاسخی به این نیازی ضروری است، دیوان صباحی بیدگلی با توجّه به نقش عمده و انکار ناپذیر او در تحوّل ادبی بر بنیاد شیوه شاعران پیشین، که با اوزان و بحور گیرا شیوه‌ای نو در شعر فارسی پدید آورده است طراوتی خاصّ به اشعار خود بخشیده و با پرداختن به مفاهیم و مضامین اساس این تحقیق قرار گرفته است؛ بدیهی است، بررسی دقیق اشعار این شاعر از جهت کیفیّت و بسامد اوزان و بحور، قافیه و ردیف، در قالب نمودار دایره‌ای ما را در تعیین میزان قابلیّت‌ها و چیره دستی شاعری که او را مجد شیوه شاعران باستان دانسته‌اند، یاری می‌رساند. در این مقاله به معرّفی اوزان پرکاربرد و نیز بسامدی تأثیر گذار پرداخته شد، و نمودار‌های دایره‌ای ذکر شده است.

چکیده انگلیسی:

Abstract         Today, the compiling of the historical evolution of rhythms, meters of Persian poetry since its beginning with the assignment of the frequency and illustration of its ups and downs seems something as necessary and useful. This research in fact is the answer to this essential need regarding to Sabahi Bidgoli's diwan and its basic and undeniable role in the literary development which has brought about attractive method in rhymes and meters in Persian poetry has endowed specific refreshment  to his own poetry which deserves to be investigated in this article. It is evident that precise scrutiny of the poems of this poet from quality point of view and frequency of the rhythm , meters, rhyming and the row in the circular patterns help us assign the capability and skillfulness of the poet who is called the grandeur of the ancient poets. In this essay, we've introduced the prolific rhythms and effective frequency and circular diagram.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع و مآخذ

1- بیضایی کاشانی، پرتو، (1348)، شرح حال صباحی بیدگلی کاشانی، مجلّة ارمغان، شماره 2، صص 110-109.

2- پیشگر، احد،(1388)، بررسی اوزان قصاید عنصری، فصلنامة علمی پژوهشی ادبیّات فارسی کاشان، شمارة اوّل، ص55.

3- تودوروف، تزوتان، (1379)، بوطیقای ساختارگرا، ترجمة محمّد نبوی، تهران: آگه،چاپ اوّل.

4- دستگردی، وحید، (1318)، مجلّة ارمغان، شمارة 2، تهران.

5- صباحی بیدگلی، سلیمان،(1365)، دیوان شعر، به کوشش احمد کرمی، تهران: نشر«ما»، چاپ اوّل.

6- موحدی، عبدالله، (1388)، صباحی بیدگلی پیشاهنگ نام آور دوره بازگشت، فصلنامة کاشان شناخت، شمارة6، بهار و تابستان، صص 94-92.

7- _________ ، (1388)، پژوهشنامة کاشان (کاشان شناخت)، دانشگاه کاشان، شماره 6 (بهار– تابستان)