تجزیه و تحلیل استراتژی‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در خاورمیانه با استفاده از مدل سوات

محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

ابراهیم ارم ¹ (دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، واحد لامرد، دانشگاه آزاد اسلامی، لامرد، ایران)
امین روان بد ² (استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد لامرد، دانشگاه آزاد اسلامی، لامرد، ایران)
غفار زارعی ³ (استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد لامرد، دانشگاه آزاد اسلامی، لامرد، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/11/27 تاریخ پذیرش : 1399/12/30 تاریخ انتشار : 1401/01/01

کلید واژه: مدل سوات, عربستان سعودی, سیاست خارجی, جمهوری اسلامی ایران,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر بررسی استراتژی‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در خاورمیانه و یافتن استراتژی بهینه‌ای برای جمهوری اسلامی ایران در قبال عربستان سعودی است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و از مدل سوات برای تجزیه و تحلیل استراتژی‌های سیاست خارجی دو کشور در خاورمیانه استفاده شده است. نتایج نشان داد که ترکیبی از سیاست‌های تعامل سازنده و مهار می‌تواند استراتژی بهینه جمهوری اسلامی ایران در قبال عربستان سعودی در شرایط کنونی باشد. تعقیب سیاست دو مسیری تعامل سازنده و مهار در قبال عربستان سعودی از یک‌سو نیازمند تاکید بر پتانسیل‌های همکاری نظیر همکاری در مقابله با اسلام‌هراسی و همکاری برای تأمین امنیت منطقه خلیج فارس و همکاری در زمینه حفظ محیط زیست است و از سوی دیگر پذیرش مقطعی برخی خواسته‌های طرف مقابل نمی‌بایست به منزله شکست تلقی گردد.

چکیده انگلیسی:

The purpose of the present study is to review the Islamic Republic of Iran and Saudi Arabia's foreign policy in the Middle East to find an optimal strategy for the Islamic Republic of Iran in front of Saudi Arabia. The method of study is descriptive-analytic and the SWOT model was used for the analysis of the foreign policy strategies of the two countries. The results showed that a mixture of constructive interaction and controlling policies can be the optimal strategy for the Islamic Republic of Iran in front of Saudi Arabia in the current condition. Following the biphasic policy of constructive interaction and control in relation with Saudi Arabia requires emphasis on cooperation between two countries in fighting against Islamophobia, providing the security of the Persian Gulf, and maintenance of the environment; however, the contemporary acceptance of the opposite party should not be regarded as a defeat.

منابع و مأخذ:

افتخاری، رضا؛ مهدوی، حسین (1385). راهکارهای توسعه گردشگری روستایی با استفاده از مدل سوات: دهستان لواسان کوچک. مدرس علوم انسانی، 10(3).

این است انتقام سخت (1398). قابل دسترس در:  https://www.irna.ir

بازرگان، مهدی (1373). روحیه ایرانی. تهران: شرکت سهامی انتشار.

برزگر، کیهان (1382). تعاملات سیاسی ایران- عربستان پس از یازده سپتامبر. راهبرد، شماره 27، ص195-229.

بهرامی، رحمت‌الله (1389). بررسی قابلیت‌ها و تنگناهای توسعه گردشگری روستایی در استان کردستان. در: مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین‌المللی جغرافی‌دانان جهان اسلام.

تاجیک، محمدرضا؛ دهقانی فیروزآبادی، جلال (1382). الگوهای صدور انقلاب در گفتمان‌های سیاست خارجی ایران. راهبرد، شماره 27.

حاجی کریمی، عباسعلی (1382). تعیین راهبردهای مطلوب خدمات پس از فروش خودرو در بازار ایران با استفاده از مدل سوات و تدوین اولویت‌ها بر اساس تحلیل سلسله‌ مراتبی ای اچ‌ پی. پیام مدیریت، شماره 7-8، ص175-195.

حافظ‌نیا، محمدرضا (1377). مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران: انتشارات سمت.

خضری، احسان (1394). ریشه‌‌یابی منازعات ایران و عربستان: مطالعه موردی عراق، بحرین و یمن. تحقیقات سیاسی و بین‌‌المللی، شماره 23، ص179-207.

دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1388). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات سمت.

رمضانی، روح‌الله (1388). چارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. ترجمه علیرضا طیب. تهران: نشر نی.

سردار، دیوید (1379). مدیریت استراتژیک. ترجمه علی پارسیان، سید محمد اعرابی. تهران: انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

سریع‌القلم، محمود (1379). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران: بازبینی نظری و پارادایم ائتلاف. تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.

سریع‌القلم، محمود (1390). مفهوم قدرت و عملکرد سیاست خارجی: مقایسه چین و ایران. روابط خارجی، 3(1)، ص49-74.

کلانتری، عیسی (1398). اختلافات باعث شده است که محط زیست خلیج فارس قربانی شود. قابل دسترس در:

http://www.pana.ir/news/

مرکز تحقیقات و بررسی‌های اقتصادی (1394). نگاهی به ارتباطات تجاری ایران با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس. معاونت اقتصادی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران.

ممتاز، جمشید (1386). حمایت و توسعه محیط زیست دریایی خلیج ‌فارس و دریای عمان. حقوقی، شماره11، ص5-32.

فهیم دانش، علی (1385). حقوق محیط زیست خلیج فارس و کنوانسیون کویت. دیدگاه‌ها و تحلیل‌ها، شماره 201، ص87-104.

عباسی اشلقی، مجید (1390). ساخت جزایر مصنوعی در خلیج فارس از منظر حقوق بین‌المللی محیط زیست. راهبرد، 20(58)، ص47-64.

هریسون، جعفری؛ کارون، جان، (1382). مدیریت استراتژیک. ترجمه بهروز قاسمی. تهران: انتشارات هیات.

یزدانی عنایت‌الله؛ خجسته، جمیل (1391). بررسی تطبیقی «صدور انقلاب» در گفتمان‌های سیاسی جمهوری اسلامی ایران. پژوهشنامه انقلاب اسلامی، 1(3)، ص59-86.

Fisher, C. (1989). Current and recurrent challenges in HRM. Journal of Management, Vol.15, No.2, P.157-180.

Garner, R. (2005). SWOT Tactics: Basics for strategic planning. FBI Law Enforcement Bulletin, Vol.74, No.11, P.17-9.

Islamophobia (2020). 13th OIC observatory report on Islamophobia. Organization of Islamic Cooperation. Available at: https://www.oic-ci.org/page/?p_id=182

Ramazani, R.K. (1998). The Emerging Arab-Iranian Rapprochement: Towards an Integrated US Policy in the Middle East? Middle East Policy, Vol.6, No.1, P.45-62.

Ritchie, J. & Lewis, J. (2003). Qualitative Research Practice. London: Sage Publications.

Strauss, A.L. & Corbin, J. (1998). Basics for Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Techniques. 2^nd edition. Thousand Oaks, CA: Sage.

Wezeman, D.P. & et al. (2019). Trends in International Arms Transfers, 2018. SIPRI Fact Sheet. Available at: http://sipri.org/sites/default/files/2019-03/fs_1903_at_2018.pdf